Presentatie over de verschillen tussen meisjes- en jongensbesnijdenis, gehouden op 10 december 2015

1. Jongens- en meisjesbesnijdenis, zijn ze echt
zo verschillend?
Gert van Dijk

2. FGA en MGA
 FGA en MGA: Female Genital Alteration en Male Genital Alteration
 ‘Ingrepen aan de genitalia van minderjarigen – zowel mutilerend als
niet mutilerend – die niet medisch noodzakelijk zijn.’

3. Overeenkomsten MGA en FGA
 Gaan beiden over minderjarigen
 Ingrepen aan de geslachtsorganen
 Uitgevoerd om culturele/religieuze redenen
 Geen toestemming van de betrokkene
 Niet bedoeld om ziekte of afwijkingen te bestrijden
 Kunnen tot medische, seksuele en psychologische problemen leiden
 Komen beide in grote delen van de wereld voor
 En toch worden ze moreel en juridisch heel verschillend beoordeeld…

4. Gangbare argumenten voor verschillende
beoordeling
 FGA is ‘veel erger’dan MGA
 FGA heeft geen gezondheidsvoordelen, (en MGA wel?)
 FGA komt voort uit ‘onderdrukkende theorie’ (en MGA niet?)
 MGA is toegestaan wegens godsdienstvrijheid (en FGA niet?)

5. Een andere achtergrond?
Medisch Contact Nr. 49 - 04 december 2014, 2470-2472
‘Meisjesbesnijdenis met jongensbesnijdenis vergelijken, is appels met peren
vergelijken. ...Meisjesbesnijdenis vindt vooral plaats om de ondergeschiktheid van
de vrouw aan de man te markeren, om te markeren dat zij geen lustgevoelens mag
hebben en om haar te verlossen van haar ‘duivelse’ lichaamsdelen, enkel omdat zij
vrouw is. Het zijn deze volstrekt abjecte en ontoelaatbare motieven die de volledige
praktijk van meisjesbesnijdenis wederrechtelijk maken’ (S.Wahedi,‘De wederrechtelijkheid van
jongensbesnijdenis: een ethische uitdaging voor het strafrecht?’,Nederlands Juristenblad 2012-44/45, p. 3097-3105.)

6. Een onderdrukkende theorie?
 FGA en MGA zijn niet één specifieke praktijk, maar een
containerbegrip voor groot aantal verschillende ingrepen.
 Zowel MGA als FGA kennen een lange geschiedenis en worden
vanuit een groot aantal motieven en achtergronden uitgevoerd
 ‘It makes the child cleaner, properly prepared to enter into adult
society, and eligible in due course for marriage and sexual life’ (L.B. Glick,Marked
in Your Flesh: Circumcision from Ancient Judea to Modern America, OxfordScholarship, July 2005)
 ‘All forms of genital alteration are derived from ideas of the place of
human sexuality in society, are intended to alter sexual function in
some way, and are performed in the belief that the procedure – no
matter how physically injurious – will in someway improve the
subject’s life.’ H. Lightfoot-Klein, ‘Similarities in Attitudes and Misconceptions about Male and Female Sexual Mutilations’, in: G.C.
Denniston & M. Fayre Milos, Sexual Mutilations A Human Tragedy, 1997, p. 131-135

7. Verschillende achtergronden?
 Het is niet juist dat FGA en MGA een wezenlijk verschillende motivatie
hebben
 En zelfs als beiden zouden voortkomen uit een verschillende theorie –
dan is het de vraag of dat relevant en werkbaar is.
 Als FGA zou worden gemotiveerd met ‘goede’ motieven - zouden we
het dan wel goedkeuren?
 En welke vormen van FGA zouden dan met welke motieven
gerechtvaardigd kunnen worden?
 En hoe gaan we dat controleren?

8. Is FGA ‘veel’ erger dan MGA?
 FGA is niet 1 praktijk, maar containerbegrip voor scala aan ingrepen
 FGA in West-Afrika is van een geheel andere orde dan de meer
symbolische vormen die vooral in Zuidoost-Azië voorkomen.
 Bij FGA wordt veelal gedacht aan de meest ernstige vorm. Deze
meest mutilerende vorm is echter relatief zeldzaam. Meer
symbolische vormen van FGA komen veel vaker voor
 De meest voorkomende vormen van FGA zijn minder ingrijpend dan
de meest voorkomende vorm van MGA
 Toch zijn alle vormen van FGA verboden

9. Verschil MGA en FGA

10. The penile foreskin
•~40-50 cm2 muco-cutaneous organ
covering the glans
• Sensory nerve endings and specialized end
organs (Meissner) abundant
(Taylor JR et al. Br J Urol 1996)

11. De oppervlakte van de voorhuid

12. Complicaties MGA
• Korte termijn, regelmatig voorkomend: infecties, bloedingen (2-5%).
Doorgaans eenvoudig te behandelen
• Korte termijn, minder voorkomend: ziekenhuisopnames, cystes, littekens,
verklevingen, cosmetisch ongewenst resultaat, ‘hidden penis’ etc.
• Middellange termijn: meatus stenose (tot 20%) (Joudi, J.Pediatric Urology, 2010)
• Lange termijn: seksuele problemen (impotentie, anorgasmie,
dyspareunie): tot drie keer meer voorkomend bij besneden mannen en hun
partners (Frisch, Int. J. Epidemiol 2011)
•Ook sterfgevallen beschreven

14. Seksuele gevolgen:
 “Adverse self-reported outcomes associated with foreskin removal in
adulthood include impaired erectile functioning, orgasm difficulties,
decreased masturbatory functioning (loss in pleasure and increase in
difficulty), an increase in penile pain, a loss of penile sensitivity with
age, and lower subjective ratings of penile sensitivity” (Bossio JA, Pukall CF, Steele S. A
review of the current state of the male circumcision literature. The Journal of Sexual Medicine. 2014;11(12): 2847–2864.)

15. Medische voordelen van MGA??
• Vroeger: hoofdpijn, artritis, jicht, reuma, masturbatie, verlamming,
vergiftiging, hernia, epilepsie, astma, alcoholisme
•Tegenwoordig: UWI? HIV? HPV? Penisca?
• UWI’s in jongens zijn zeldzaam en eenvoudig te genezen met antibiotica
•Volgens AAP 100 besnijdenissen nodig om 1 UWI te voorkomen
• Andere mogelijke voordelen zijn eveneens omstreden en treden bovendien
pas op latere leeftijd op
• HIV: omstreden literatuur, niet relevant voor kinderen, VS veel hogere
prevalentie dan Europa, MSM-overdracht
• Geven geen argumenten voor besnijden van kinderen

16. Bij MGA wordt schadeprincipe gehanteerd…
Minister: ‘Bij besnijdenis van jongens – als de ingreep correct wordt
uitgevoerd – zijn er geen negatieve gevolgen voor lichamelijk en
psychisch functioneren. Op grond hiervan is er voor de overheid geen
aanleiding tot een verbod’ (Antwoord vragen Wiegman-van Meppelen Scheppink over de oproep van artsen tegen
jongensbesnijdenis 2011 oktober 25, ah-tk-20112012-406.)

17. En bij FGA een rechtendiscours
 WHO: ‘Female genital mutilation of any type has been recognized as
a harmful practice and violation of human rights of girls and women’
 WHO: ‘The guiding principles for considering genital practices as
female genital mutilation should be those of human rights, including
the right to health, the rights of children and the right to
nondiscrimination on the basis of sex’
 Pharos: ‘Als het om de integriteit van het lichaam van het meisje gaat,
moet geen enkel compromis worden gesloten’
 KNMG: ‘Artsen kunnen niet meewerken aan besnijdenis van vrouwen
en meisjes. Alle vormen van besnijdenis – ook een incisie in de
voorhuid van de clitoris – worden daarbij geacht mutilerend te zijn.’

18. Een verschillend discours…
 FGA wordt niet veroordeeld omdat het altijd schadelijk voor vrouwen
zou zijn – dat is namelijk niet zo - maar omdat het een schending van
de rechten van meisjes en vrouwen is
 MGA wordt louter beoordeeld in termen van schadelijkheid en om die
reden (onterecht) niet veroordeeld
 ALS we MGA en FGA beide in termen van schadelijkheid zouden
beoordelen –zouden we dan niet ‘lichte’ vormen van FGA moeten
toestaan?
 Als MGA is toegestaan vanwege godsdienstvrijheid – waarom geldt
dat dan voor FGA niet?

19. FGA is kwestie van vrouwenrechten

20. Waarom MGA niet?

21. Conclusie
 MGA en FGA zijn niet één praktijk, maar een scala aan procedures
met verschillende achtergronden en lichamelijke gevolgen
 MGA en FGA worden in verschillende morele termen beoordeeld:
MGA in termen van schadelijkheid, FGA in termen van rechten
 FGA wordt in alle vormen veroordeeld, MGA wordt in alle vormen
geaccepteerd omdat het – onterecht - ‘niet schadelijk’ zou zijn en
onder godsdienstvrijheid valt
 Er is sprake van een opvallende dubbele moraal in de juridische en
morele beoordeling van beide praktijken

22. Jongens- en meisjesbesnijdenis, zijn ze echt
zo verschillend?
Gert van Dijk