2. Inhoud
Colofon 02
Inleiding 04
----------------------------------------------------
Sport & Competition 12
Achtergrond 14
Casus 16
Visies 21
----------------------------------------------------
Health & Well-being 22
Achtergrond 24
Casus 26
Visies 28
----------------------------------------------------
Business & Leisure 30
Achtergrond 32
Casus 34
Visies 38
----------------------------------------------------
Colofon
----------------------------------------------------------
Projectteam verantwoordelijk voor deze uitgave
• Gert Huizenga
• Carolien Munsters
• Mark Timmerman
• René Wijlens
----------------------------------------------------------
Vormgeving
• Volle-Kracht grafisch ontwerp
----------------------------------------------------------
Drukwerk
• Roto Smeets
----------------------------------------------------------
Teksten
• Swaans Communicatie
----------------------------------------------------------
Fotografie en beeldmateriaal
• GBO Design - Engineering BV
• NHB Deurne
• Point Two Equine Ltd
----------------------------------------------------------
In het bijzonder gaat onze dank uit naar
• Joep Bartels - Academy Bartels
• Cees van Bladel - Sports and Technology
• Hans van Breukelen - Sports and Technology
• Mechteld Gerding - NHB Deurne
• Frank Heemskerk - Ministerie van Economische Zaken
• Ben Horsmans - FEI dierenarts
• Jack Oomen - Hippo Zorg
• Dorry Raijmakers - Piet Raijmakers Paarden B.V.
• Marion Schreuder - NHB Deurne
• Abel Slippens - Stuurgroep Deurne Paardenwereld
en het Nederlands Hippisch Kenniscentrum
• René van Weeren - Faculteit Diergeneeskunde
• René Wijlens - NHB Deurne
----------------------------------------------------------
Deze publicatie mede tot stand gekomen door
samenwerking van
• Stimulus, Europees economisch
stimuleringsprogramma Regio Noord Brabant
----------------------------------------------------------
3
4. De paardensector
in beweging
De paardensector is voortdurend in beweging en laat al flink wat jaren sterke
ontwikkelingen zien. De sector verandert: er komen steeds nieuwe mensen
met paarden bij. Mensen die de kennis van paarden niet van huis uit hebben
meegekregen, maar er wel veel tijd en geld in willen en kunnen steken.
Al vele jaren wordt er veel kennis op paardengebied verzameld, onder andere
door middel van onderzoek op universiteiten. Wetenschappelijke onder
bouwing van successen, verkennend onderzoek en intensieve samenwerking
leveren samen tal van kansen tot innovatie op.
Deze uitgave is bedoeld om alle partijen in de paardensector te prikkelen,
samenwerking te stimuleren en kansen voor innovatie te laten zien. Daar
naast schetsen wij een beeld van de toekomstige hippische wereld. De sector
is in beweging, er gebeuren mooie dingen. Tegelijkertijd liggen er nog volop
mogelijkheden om professionalisering naar een hoger niveau te brengen.
De Nederlandse paardensector heeft een leidende rol in de wereld. De sector
moet zich in de volle breedte inspannen om deze toppositie te behouden.
We doen de dingen goed, er is nu een tijdperk aangebroken waarin we moeten
achterhalen waarom we zo succesvol zijn en hoe we dat kunnen blijven.
Het verzamelen van data en het opdoen van kennis is niet voldoende om het
succes te handhaven en uit te bouwen. De aanwezige kennis moet ook in
de praktijk getoetst en benut worden, bijvoorbeeld bij organisaties als NHB
Deurne. Samenwerking tussen theorie en praktijk is steeds meer zichtbaar.
Dat biedt een stevige basis voor de toekomst!
Wij wensen u veel leesplezier, inspiratie en innovatie toe!
René Wijlens
NHB Deurne
De paardensector
Een stevige vierspanrit over heuvels en door plassen,
een perfecte kür op een prachtige symfonie, een pas
geboren veulen dat door de wei rent of het genot van
een stevige buitenrit. Elke paardenliefhebber heeft zijn
eigen verhaal, zijn eigen beleving en zijn eigen plezier.
Wie de paardensector kent, weet dat het een wereld is
vol dynamiek. Er is veel meer dan enkel ruiter en paard.
Aan de zijlijn zijn tal van andere partijen betrokken
en actief. Professionals, commerciële organisaties, re
creanten en alle andere paardenliefhebbers: ze hebben
hun eigen beweegredenen om zich in de sector te
begeven. Tegelijkertijd hebben ze een overduidelijke
drijfveer gemeen: de passie voor het paard.
Mens en paard
De passie voor paarden komt bij elk individu op een
andere manier tot uiting. Amateursporters gebruiken
hun vrije tijd voor een rit door het bos, op het strand
of in de manege. De professionele ruiter beleeft zijn
sport vaak nog intensiever en bouwt de rest van zijn
leven eromheen. Paard en ruiter moeten immers in top
conditie zijn. Hiervoor zijn goede voeding en vol
doende beweging belangrijk. Recreanten en wedstrijd
bezoekers hebben weer een ander perspectief. In hun
vrije tijd genieten zij van het bekijken van de sport, het
bezoeken van evenementen en het ontmoeten van
andere paardenliefhebbers. Maar het paard kan ook als
‘therapeutisch’ middel ingezet worden, bijvoorbeeld
bij het begeleiden en trainen van mensen in de zorg. Ook
tijdens managementtrainingen kunnen paarden van
grote betekenis zijn. Het paard is in vele opzichten een
trouwe bondgenoot van de mens.
Bedrijf en paard
De paardensector is van grote waarde voor de Neder
landse economie. De handel in toppaarden is voor de
sector een van de voornaamste inkomstenbronnen.
Binnen de agrarische sector is dit een van de sterkst
groeiende activiteiten. Maar er is nog veel meer
bedrijvigheid in de hippische wereld. Paardenhandel,
manegebedrijven, fokkerijen, paardenhouders, stoete
rijen, dierenartsenpraktijken, ruitersportzaken en
particulier paardenbezit zijn goed voor een jaaromzet
van ruim 1,5 miljard euro. Sinds 1995 is de bedrijvig
heid meer dan verdubbeld. Schattingen van het aantal
paarden en pony’s in Nederland lopen uiteen van
300.000 tot 500.000. Dat illustreert de toegankelijkheid
en de verbreding van de sport en de recreatie. Velen
profiteren er van mee. Naast bedrijven zijn dienstver
leners, zoals specialisten in de veterinaire sector,
hoefsmeden, gebitsverzorgers en fysiotherapeuten
actief in de paardensector. En ook de toeleverende
industrie, waaronder leveranciers van voedingsproduc
ten, verkopers van paardenartikelen en producenten
van voertuigen, plukt er de vruchten van. Algemeen is
te stellen dat de vercommercialisering en professiona
lisering in de sector toeneemt.
Kennisinstellingen
Nederland heeft een toppositie in de internationale
hippische wereld, in het bijzonder als het om kennis en
educatie gaat. De successen uit het verleden zijn een
inspiratiebron voor de talenten van vandaag. Gelijktijdig
zoekt een nieuwe generatie ook naar empirisch bewijs
en wetenschappelijke onderbouwing van alles wat met
de gezondheid en prestaties van het paard en de ruiter
6 7
5. te maken heeft. Door deze behoefte en de aandacht
voor toegepast onderzoek in de wetenschap, weten
praktijk en theorie elkaar steeds beter te vinden.
De hoeveelheid kennisoverdracht groeit en het is steeds
eenvoudiger om kennis te delen. Meerdere kennisinstel
lingen maken zich hier sterk voor. Zo heeft de Wage
ningen Universiteit en Researchcentrum een faciliteit
voor onderzoek en onderwijs rond paarden in gebruik
en NHB Deurne beschikt over hoogwaardige faciliteiten
voor paardenpraktijkonderzoek (NHB Fieldlab Paarden
sport). Ook de faculteit dierengeneeskunde in Utrecht
en verschillende beroepsopleidingen brengen leer
gierigen de laatste kennis bij, waarvan NHB Deurne de
oudste en grootste beroepsopleiding is.
Binnen de (beroeps)opleidingen is sprake van steeds
meer samenwerking en een betere aansluiting. Dit
heeft zeker ook te maken met het feit dat er steeds
meer onderzoeken en projecten worden opgestart die
zijn gestoeld op vragen uit de praktijk. Een zichtbare en
positieve ontwikkeling in het onderwijs is de groeien
de aandacht voor het welzijn van het paard.
NHB Deurne wil binnen dit veld van kennis, praktijk en
het bedrijfsleven een centrale rol bekleden. Doel is
om een ingang te bieden waar mensen uit het bedrijfs
leven en de paardensport hun vragen kunnen stellen
en waar wetenschap de kans krijgt om onderzoek te
vertalen naar toegepaste innovaties en in de praktijk
bruikbare kennis en adviezen. In het NHB Fieldlab
Paardensport wordt hier dagelijks aan gewerkt. Daar
waar in het verleden een kloof was tussen theorie
en praktijk, weten de partijen in deze driehoek elkaar
steeds beter te vinden. De actuele kennis en kunde
zal ook op ieder moment de basis en omgeving vormen
voor het verzorgen van passend beroepsonderwijs
binnen NHB Deurne op MBO en HBO niveau en voor de
ontwikkeling van talenten op en rond het paard.
Belangengroepen
De paardensector maakt een duurzame ontwikkeling
door op zowel lokaal, nationaal als internationaal niveau.
Dat gaat niet geheel vanzelf, belangenbehartigers
zetten zich hier intensief voor in. Streven is om optimale
samenwerking tussen overheid en deze belangen
groepen te realiseren. Hiervoor is juiste en effectieve
interactie tussen partijen in het veld absoluut nood
zakelijk. Door samen een sterke keten te vormen en dit
ook actief uit te dragen, kunnen overheidsinstanties
niet om de paardensector heen. De overheid wordt uit
gedaagd om een serieuze rol te spelen op het gebied
van stimulering en innovatie.
SRP
Sport FNHO LTO
FNRS/IST
VSN
BvHH
VHO
Ondersteuning
Vanuit (Z)LTO
Koepel Fokkerij
KNHS en NDR Stamboeken
8
6. Ontwikkelingen
in de sector
NHB Deurne bestaat ruim veertig jaar. In vier decennia kan er veel verande
ren. Daarvan levert de hippische wereld het bewijs. Een groot verschil met
vroeger is dat steeds meer mensen bezig zijn met paarden en paardensport.
Een positieve ontwikkeling, want dit biedt mogelijkheden voor verdere
professionalisering. Bredere aanwezigheid leidt namelijk tot meer bewust
wording. Paarden zijn een middel om geld mee te verdienen, maar hun
welzijn is eveneens belangrijk. Nu de belangstelling voor het paard toeneemt
en daarmee ook het aantal mensen die niet de kennis van en over het paard
van huis uit hebben meegekregen, is een goede voorlichting over paard,
paardenhouderij en bijvoorbeeld welzijn belangrijk. Mensen mogen genieten
van hun hobby, maar moeten beseffen dat ze met een dier te maken hebben.
Verdieping in het wezen van het paard is daarbij essentieel.
Terug in de tijd
Van bron van vlees tot gebruiksvoorwerp tot huisdier
tot hulpmiddel voor het leveren van sportieve pres
taties: dit is kort gezegd de weg die het paard sinds zijn
bestaan heeft afgelegd. Het paard is ook jarenlang
ingezet voor functionele doeleinden en is daardoor
gedomesticeerd. Meer nog dan vroeger, stellen we
nu het welzijn van het paard voorop en behandelen wij
hem met respect en zorg. Een paard heeft bewegings
ruimte, een natuurlijke omgeving en gezonde voeding
nodig. Regelmatige beweging en weidegang is daarom
belangrijk tijdens alle jaargetijden. Het benadert de
oorspronkelijke leefwijze van het dier. Maar niet alleen
de verzorging van het paard is essentieel, het paard
verdient ook de juiste aandacht tijdens het rijden. Goede
rijvaardigheden, kennis over materialen, trainingsleer en
communicatie: ze zijn allemaal belangrijk.
De weg naar de toekomst
De hippische sector kenmerkt zich vandaag de dag
door innovatie. Om dit proces sneller en beter te laten
verlopen, wordt steeds meer waarde toegekend aan
paardenpraktijkonderzoek. De paardenwereld neemt
een professionele positie in, waarbij kennisontwikkeling
de trend is. Het is noodzakelijk dat deze kennis over
gedragen wordt aan de sport, hippische ondernemers
en paardenhouders. Gelijktijdig zijn ook hun vragen
weer belangrijk. Zij vormen de voedingsbodem voor
praktijkgericht onderzoek. Daarbij is het belangrijk om
bewust te kiezen voor langetermijnresultaten en niet
enkel te focussen op eigen quick wins. Onderwijs is
een specifieke vorm van kennisontsluiting. Kennis die
opgebouwd is, wordt via onderwijs overgedragen aan
toekomstige professionals in de sector. Studenten
moeten op de juiste begeleiding kunnen rekenen en
op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen. Als
deze kennis en ervaring doorstroomt naar de gehele
paardensector, vindt er kennisontsluiting plaats. Hier
is de hippische wereld bij gebaat. Het zou mooi zijn
als er samenwerkingsverbanden ontstaan, waarbij
sterke onderzoeksinstellingen hun krachten bundelen
op het gebied van kennisontwikkeling.
Hippische opleidingen en kennisorganisaties leren van
elkaars ervaringen en mensen komen samen in studie
clubs of bij informatiebijeenkomsten. Veel sporters zijn
aangesloten bij de Koninklijke Nederlandse Hippische
Sportfederatie. (KNHS). Met ruim 200.000 leden is dit
een van de grootste sportbonden van Nederland. De
KNHS behartigt de belangen van de aangesloten vereni
gingen en haar paardensporters, zodat zij de sport
zo goed mogelijk kunnen beoefenen. De belangen van
recreanten en professionele organisaties die de recrea
tieve paardensport ondersteunen, worden vertegen
woordigd door de FNRS.
Omdat de paardensector continu in beweging is, is het
actueel houden van kennis van groot belang. Professio
nals moeten constant nieuwe kennis en ervaring opdoen
(life time learning). Verschillende partijen, waaronder
FNRS, ondersteunen samen met NHB Deurne deze be
hoefte.
Om de verbinding tussen theorie en praktijk te verduide
lijken, wordt in de volgende hoofdstukken een aantal
cases uiteengezet. De cases zijn ingedeeld in de thema’s
“sport competition”, “health well-being” en “business
leisure”. De cases laten zien op welke manier kennis,
ervaring en intensieve samenwerking gezamenlijk de
basis vormen voor succesvolle innovatie.
10 11
8. Kennis leidt tot inzicht en verbetering. Daarom is
het niet toevallig dat ook in de hippische sport
steeds meer waarde wordt toegekend aan praktijk
onderzoek. Door te inventariseren, te meten en
te analyseren groeit de hoeveelheid kennis en kunde
over het paard met zijn mogelijkheden en beper
kingen. Bij het verbeteren van prestaties en het
ontwikkelen van talenten van mens en paard is
het kennen van grenzen en het verleggen van gren
zen van groot belang. Niet alleen de kennisinstel
lingen zelf zorgen voor kennisverbreding. Het zijn
juist ook de vragen uit de sector, het bedrijfsleven
en de praktijkopleidingen die in toenemende
mate leiden tot onderzoek. Wanneer de uitkom
sten vervolgens de weg naar de praktijk weten
te vinden, kunnen alle partijen hiervan profiteren.
14 15
9. Alle veranderingen in de hippische wereld leiden ook
tot nieuwe inzichten en visies aangaande fokkerij. Zonder
twijfel is het de fokkerij die de afgelopen decennia de
meeste ontwikkeling heeft doorgemaakt. Paarden worden
geselecteerd en gefokt op basis van hun prestaties en
eigenschappen. Fokprogamma’s worden opgestart op basis
van zeer gedetailleerde registratie van exterieure ken
merken, genetische eigenschappen, karakter en succesfac
toren. Een landelijke database waarin dit alles wordt
geregistreerd en gemonitord vormt hiervoor het uitgangs
punt.
n Fokkerij
Innovatie gaat meestal gepaard met verbetering van
instrumenten. Ook in de paardensport zijn talloze
verbeteringen denkbaar, bijvoorbeeld op het gebied van
harnachement. Sinds jaar en dag is dit voor elk paard
vergelijkbaar. Het zadel, het bit, de stijgbeugel: ze lijken
in de basis hetzelfde gebleven. In al die jaren zijn wel de
technologieën en de kennis over het paard gegroeid. Dus
is er reden genoeg om het harnachement kritisch tegen
het licht te houden en te onderzoeken of een individueel
harnachement dat past bij alle eigenschappen van het
paard, meer comfort en effectiviteit oplevert voor paard
en ruiter. Een mooi voorbeeld hiervan is de verende
stijgbeugel.
n Harnachement nieuwe stijl
Het meten van de mentale en fysieke staat van paard en
ruiter tijdens inspanning of rust, geeft veel informatie.
Het biedt inzicht in de trainingsintensiteit en de fysieke
belasting en belastbaarheid van ruiter en paard. Met
behulp van meetapparatuur wordt gezocht naar een opti
male communicatie en samenwerking tussen paard en
mens. Daarnaast is de informatie uiterst waardevol bij het
samenstellen van een optimaal trainingsschema waarin
rust, sport en voeding op elkaar zijn afgestemd.
De paardensector kijkt intensief naar ontwikkelingen en
innovaties bij andere sporten en zoekt daarbij naar analogie.
Verdere intensivering van dat proces is een gewenste
ontwikkeling. In korte tijd heeft het vinden van overeen
komsten namelijk al veel kennis opgeleverd, bijvoorbeeld
als het gaat om het objectiveerbaar maken van waarnemin
gen. Een voorbeeld van een sport die op dit gebied al erg
ver is, is de zwemsport. Hier worden alle bewegingen die
van invloed zijn op het eindresultaat van de sporter, nauw
keurig in kaart gebracht.
Om goed te kunnen paardrijden, is jarenlange ervaring en
training nodig die niet iedereen heeft. Maar het is wel
belangrijk om op de juiste manier met het paard om te gaan.
Goede instructeurs, trainers en coaches zijn onmisbaar,
maar ook stuurinformatie is nodig om een gerichte training
te kunnen uitvoeren. Realtime-data kan beginners helpen
correct te leren paardrijden en hun communicatie en samen
werking met het paard te verbeteren. Wat zijn bijvoorbeeld
optimale waarden voor zadeldruk en piekbelasting?
Met de juiste meetapparatuur is dit soort informatie direct
beschikbaar en ontstaat een goede wisselwerking tussen
ruiter en het paard. NHB Deurne legt de nadruk op de prak
tische inpassing van deze innovatieve methoden.
n Realtime-data verzamelen
16 17
10. Voor een optimale sportprestatie, is de juiste combinatie
tussen ruiter en paard een vereiste. Een toppaard komt
alleen met een topruiter tot topprestaties. Een verkeerde
match levert op topniveau tegenvallende resultaten
op, en op amateurniveau kan het tot onveilige situaties en
blessures leiden. Een betere koppeling tussen karakteris
tieken van ruiter en paard is dus van grote waarde, zowel
voor betere sportprestaties als voor het welzijn van mens
en dier.
Wie het wil maken in de paardensport moet veel in huis
hebben. Iemand moet goed kunnen paardrijden en een goed
paard hebben, maar daarnaast ook inzicht hebben in zaken
als de gezondheid en training van het paard en manage
ment. Een echte sportmentaliteit is daarnaast onmisbaar.
Het succesvolle Rabo Talentenplan bereidt ruiters voor op
een carrière in de paardensport. Dit plan omvat de disci
plines dressuur, eventing en springen en bestaat uit ver
schillende niveaus. Het Talentenplan is een voorbeeld,
het aantal talenten ‘traineeships’ is groeiende. Talenten
management in het algemeen wordt steeds belangrijker.
Hierdoor krijgen getalenteerde ruiters met een juiste
mentaliteit steeds meer kans om zich tot professional te
ontwikkelen. NHB Deurne maakt zich sterk voor deze
talentontwikkeling.
Niet alleen de ruiter wordt gescout, ook het talent van het
paard wordt nauwlettend gevolgd. Het begint al bij het
keuren van veulens. Later zijn er scoutingwedstrijden en
nemen talentvolle paarden deel aan onderlinge wedstrijd
reeksen. De top maakt de stap naar de wereldbeker voor
jonge paarden en maakt de grootste kans om uit te groeien
tot een paard van wereldniveau.
n Match of mismatch? n Talentenmanagement
Een gezonde geest in een gezond lichaam: dat is noodzake
lijk om tot goede sportprestaties te komen. In de
paardensport zijn twee gezonde geesten en twee gezonde
lichamen nodig: ruiter en paard vormen één team! Daarom
is het belangrijk dat zij elkaar ook goed aanvoelen. Als een
ruiter veel spanning heeft voor een wedstrijd, voelt het
paard dit aan en krijgt het dier stress. In belang van de
ruiter en het paard is het nuttig om deskundige begeleiding
in bijvoorbeeld de vorm van een sportpsycholoog in te
schakelen. Andere sporters in uiteenlopende disciplines,
maken al langer gebruik van de kennis en kunde van een
goede psycholoog. Het geeft mensen vertrouwen, laat hun
beter in hun (sport)vel zitten en het verbetert de prestaties.
Vooral in de paardensport is professionele begeleiding es
sentieel, omdat de ruiter nu eenmaal niet alleen is.
n Sportpsycholoog
Nederland heeft als speerpunt om in 2028 de Olympische
Spelen te organiseren. Dat biedt namelijk tal van kansen
voor de sportwereld en Nederland als “sportland”, dus
ook voor de paardensport. Vast staat dat er in dat geval
veel aandacht uit moet gaan naar het optimaliseren
van de infrastructuur. De bereikbaarheid van stadions en
hippische faciliteiten is daarbij belangrijk, maar er moet
eveneens een goede ontsluiting van kennis zijn. In de Neder
landse paardenwereld is deze kennis tot op heden ver
snipperd. En er is een duidelijk zichtbare scheiding tussen
fundamenteel onderzoek en praktijkonderzoek. NHB
bouwt aan een netwerk tussen de verschillende kennis
bronnen en probeert op die manier een brug te slaan
tussen kennis en kunde. Het NHB Fieldlab Paardensport,
de rijhal met nieuwe audiovisuele en meettechnieken, is
hierbij een goed hulpmiddel. Wanneer een alliantie van
formaat ontstaat, waarin alle rollen van deelnemers duide
lijk zijn vastgelegd, krijgt de Nederlandse hippische sport
de kans zich op weg naar 2028 uitgebreid te profileren en
verder aan te sluiten bij de wereldtop.
n Olympische Spelen
18 19
11. paard en ruiter tot deze topprestaties
komen. Indien we die inspanning
fysiologisch meten, kunnen we betere
trainingsprogramma’s ontwikkelen.
Nu maken we daar nog onvoldoende
gebruik van. Atleten zijn hier
bijvoorbeeld al jaren mee bezig. Door
te monitoren kan men steeds beter
begrijpen hoe het beter kan. Mijn
voorstel is dan ook de topruiters en
paarden te screenen, zodat duidelijk
wordt : waar staan we nu en waar
kunnen we nog heen?”
--------------------------------------
Joep Bartels
Academy Bartels
“Als we de prestaties van onze hip
pische sporters willen verbeteren,
dan moeten we ons allereerst meer
verdiepen in de mentale status van
het paard. Pas als we meer weten
over zijn welzijn en welbevinden,
kunnen we naast fysieke, ook
mentale trainingen geven. Ook voor
de ruiter zijn er verbetermogelijk
heden op het gebied van mentale en
fysieke kracht. Bewust paardrijden,
krijgt steeds meer aandacht. Het is
opvallend dat tot enkele jaren
geleden niemand nadacht over het
optimaliseren van de communicatie
tussen ruiter en paard. Voor de
toekomst zie ik meer aandacht voor
leertheorieën, kennisvergaring over
lichaamstaal en onderzoek naar
conditionering.”
--------------------------------------
Marion Schreuder
NHB Deurne
“De paardensector is complex en
vraagt om verdieping. Tegenwoordig
zijn er steeds meer mensen met
een paard die niet zijn opgegroeid
met het dier. Zij moeten de juiste
voorlichting en training krijgen. Het
paard wordt te vaak gezien als een
middel waarmee de ruiter snel pres
taties kan leveren, maar dat heeft
tijd nodig. Het welzijn van het paard
is belangrijker dan de prestatie.”
--------------------------------------
Abel Slippens
Stuurgroep Deurne Paarden
wereld en het Nederlands
Hippisch Kenniscentrum
“Meten= weten. De paardensport
kan bijvoorbeeld veel leren van de
zwemsport, die zich continu op
de ontwikkeling van innovatieve
trainingsmethoden en prestatie
verbetering richt. Kijk naar de
technologische ontwikkelingen van
het nationaal zwemcentrum de
Tongelreep in Eindhoven. Door één
centimeter dieper te zwemmen
of door een andere zwembroek te
dragen, kunnen de prestaties al
aanzienlijk verbeteren.”
--------------------------------------
Hans van Breukelen
Sports and Technology
“In de schaats- en zwemsport zijn al
diverse ontwikkelingen doorgevoerd
dankzij technologische innovaties,
bijvoorbeeld de klapschaats als
productinnovatie. En door te kunnen
meten weet de schaats- en zwem
sport beter op welk moment welke
actie moet worden genomen:
Wanneer moet een schaatser de
bocht inzetten? Wanneer moet een
zwemmer beginnen met keren in het
zwembad? Deze ontwikkelingen
hebben geleid tot betere prestaties.
Bij de paardensport zal dit vergelijk
baar zijn. Echter, in tegenstelling tot
de schaats- en zwemsport hebben
we hier te maken met twee levende
wezens. Het paard wordt nu veel
aangestuurd op gevoel en gedrag.
Meetapparatuur die de ruiter
ondersteunend informeert kan een
geweldige uitkomst bieden.”
--------------------------------------
Visies
Zelfstandige training vindt veelvuldig plaats in de
paardensport. Desondanks blijft zelfstandig trainen een
belangrijke beperking hebben: monitoring en coaching
zijn erg moeilijk. De ruiter kan zichzelf immers niet een
voudig bijsturen. Spiegels bieden enige hulp, maar ook
hiervan is het bereik gelimiteerd. NHB Deurne experimen
teert met videoanalyses.
Dat geldt niet alleen voor het individu. Ook coaches en
trainers kunnen hun feedback ermee staven: door gebruik
te maken van beeldopnames krijgt de ruiter meer inzicht
in zijn manier van trainen en de verbeterpunten op dat
gebied. Dit is nog meer het geval wanneer de beeldopnames
gecombineerd kunnen worden met analysesoftware. Te
denken valt aan een trainingssessie waarbij de ruiter een
signaal krijgt wanneer hij niet volledig rechtop zit, een
verkeerde drukverdeling heeft of het paard niet correct
aanstuurt. Videoanalyses hebben een sterk corrigerende
werking en dragen zo bij aan de bewustwording van de
ruiter. Maar de opnamen zijn niet alleen leerzaam voor de
ruiter zelf, ze zijn ook waardevol voor anderen zoals
bijvoorbeeld juryleden tijdens wedstrijden.
n Videoanalyses en feedback
Dorry Raijmakers
Piet Raijmakers Paarden B.V.
“De fysieke gesteldheid van de ruiter
is van belang voor de kwaliteit
van zijn prestaties. Mijn zoon kan
zich voortaan beter en langer
concentreren, omdat hij zich meer
bezighoudt met kracht- en
duurtraining. Als een ruiter fysiek
sterk is, kan hij beter nadenken,
sneller reageren en dus betere pres
taties leveren tijdens trainingen en
wedstrijden.”
--------------------------------------
Cees van Bladel
Sports and Technology
“Het kunstje ‘meten is weten’ gaat
in de toekomst steeds belangrijker
worden. In de paardensport wordt
veel waarde gehecht aan het oog
van de meester. Door het monitoren
van paard en ruiter kun je gegevens
objectiveren en kwantificeren. Niet
als vervanging van het oog van
de meester maar er naast. Als hier
meer aan gewerkt wordt kan men
veel intensiever werken aan talent
en talentontwikkeling, bij zowel het
paard als de ruiter. Bij topsport is
het gevoel heel belangrijk, en dat is
prima. Maar je moet ook weten hoe
20 21
13. Gezond, bewust en verantwoord leven staat
centraal in de lifestyle van de mens. Ook voor het
welzijn van het dier is steeds meer aandacht. Die
ontwikkeling is zeker zichtbaar in de paardensector.
Net als bij mensen geldt: wie gezond is, voelt zich
goed, leeft langer en presteert beter. De verzorging
rondom het paard professionaliseert. Van hoef-
smid en gebitsverzorger tot praktijkonderzoeker.
Met de juiste inspanning wordt het paard een
échte happy atlete.
24 25
14. Snel en doeltreffend handelen is belangrijk als het gaat
om de (verbetering van de) gezondheid van het paard. De
ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op, met het
gevolg dat de hippische wereld sterk in beweging is. Weten
schap en praktijk weten elkaar steeds beter te vinden,
vooral door de intensievere samenwerking. Het initiëren
en uitbouwen van nationale en internationale kennisnet
werken, kan voor de wetenschappelijke ontwikkelingen
een groot vliegwieleffect betekenen. Een vraaggestuurde
omgeving waarin paardenbezitters, trainers en de veteri
naire sector hun vragen en problemen kunnen neer
leggen, zal innovatie aanwakkeren. De verbinding tussen
praktijk en onderzoek zal nog sterker worden als
samenwerking plaatsvindt op een gezamenlijke locatie,
bijvoorbeeld op een campus.
Gezond leven gaat gepaard met goede verzorging. Dage
lijkse zorg en aandacht voor het paard zijn vanzelfsprekend,
maar ook periodiek onderzoek en consult speelt een belang
rijke rol. Zo is sinds enige tijd duidelijk hoe noodzakelijk
gebitsverzorging voor een paard is. Een halfjaarlijks bezoek
van de tandarts is geen overbodige luxe en houdt de
mond en het gebit in topconditie. Een zelfde principe geldt
voor het hoefbeslag en zadels. Elke paardenkenner weet
hoe belangrijk dit is. De rol van de paraveterinaire zorg
groeit en is steeds specialistischer. Zo is er veel aandacht
voor massage en fysiotherapie voor het paard.
Het welzijn van het paard hangt niet alleen samen met de
manier waarop hij verzorgd wordt. Ook moet er aandacht
zijn voor de manier waarop de ruiter het paard berijdt. De
juiste tools voorkomen blessures of bevorderen revalidatie.
Op dit moment wordt al veel gewerkt met cool packs en
koelsystemen voor blessurepreventie en nazorg bij bles
sures. Op dit gebied zijn nog veel verbeteringen mogelijk.
Belangrijke vitamines en mineralen vullen dagelijkse maal
tijden aan voor een optimale voorziening van voedings
stoffen. Paarden zijn er net als mensen in alle soorten en
maten. Ze hebben allemaal een andere daginvulling, een
andere genetische opbouw en een eigen lengte en gewicht.
Binnen de hippische wereld groeit de aandacht voor voeding,
aangepast aan de gevraagde arbeid. Onderzoeken wijzen
in elk geval uit dat de kracht van ruwvoer erg groot is. Voor
het welbevinden van het paard is het belangrijk dat het dier
aan zijn natuurlijke eetbehoeftes kan voldoen. Het spijs
verteringsstelsel van het paard is gebouwd op een dage
lijkse aanvoer van voedsel in kleine hoeveelheden. Door
de aanvoer van ruwvoer hier op af te stemmen, blijven de
gezondheid en het welzijn van het paard optimaal.
n Paardenpraktijkonderzoek n Zorgn Materiaalverbetering n Voeding
26 27
15. Wat doet een paard als zijn verzorgers niet in de buurt
zijn? En hoe gedraagt zijn lichaam zich, hoe is zijn conditie
en psychische status? In de stalling van de toekomst is
niet alleen aandacht voor uiterlijke factoren die het verblijf
comfort van het paard vergroten. Ook voor het oog onzicht
bare waarden, zijn meetbaar. Door monitoring op afstand
met geavanceerde software is de verzorger niet alleen
realtime op de hoogte van de toestand van het paard, bij
calamiteiten is snel handelen eenvoudiger. En bevindt de
eigenaar van het paard zich totaal ergens anders dan het
paard, dan biedt de webcam uitkomst. Tenslotte draagt
het verzamelen van data van verschillende paarden bij aan
het doorontwikkelen van de stalling en een verdere
optimalisering van het leefklimaat, waarbij ook aandacht is
voor een optimale balans tussen bewegingsvrijheid,
afleiding en voeding.
n Stalling van de toekomst
kunnen we heel veel te weten
komen. Dit heeft ook gevolgen voor
de gezondheid van het paard.
Bij blessure weten we of er herstel
mogelijk is en wat eventueel het
gevolg is. Gedurende topsportevene
menten kan je ook veel makkelijker
paarden volgen. Indien zij te zwaar
belast zijn of iets dergelijks kan je ze
er snel uitpikken, om verder letsel
te voorkomen. Ook in stallen en
aanhangwagens kan monitoring een
uitkomst bieden. Door middel van
hartmonitoring wordt gemeten in
hoeverre paarden gestrest zijn.”
--------------------------------------
Ben Horsmans
FEI dierenarts
“Het is van groot belang dat we de
beschikbare kennis op
paardengebied bundelen,
uitwisselen en bespreekbaar maken
in de vorm van sportspecifieke
denktanks. We moeten hierbij
vooral streven naar denktanks die
per discipline nadenken en adviseren,
zodat de gehele bedrijfstak profijt
kan hebben van de resultaten.
Investeren in alles wat met topsport
te maken heeft, moet dus prioriteit
krijgen. We moeten ons in het
bijzonder richten op het binnenhalen
van externe kennis.”
“Door de groei van een prestatie
gerichte maatschappij, dreigt
de volgende tendens: steeds meer
paarden worden verbruikt, in plaats
van gebruikt.”
--------------------------------------
Jack Oomen
Hippo Zorg
“Ik droom ervan dat alles beter
georganiseerd wordt. En dan heb ik
het vooral over het introduceren van
databases. In Nederland weten we
alles over schapen, varkens en
koeien, maar dat geldt niet voor
paarden. We moeten ondermeer
weten hoeveel paarden er in Neder
land zijn, het liefst ook nog waar zij
gestald staan en wat de functie is
van deze paarden. Daarnaast is een
goede registratie van behandeling
en medicijngebruik erg welkom”
--------------------------------------
Mechteld Gerding
NHB Deurne
“Ik hoop dat we het maatschappelijk
verantwoord kunnen houden. Het
dragen van een bontjas was tiental
len jaren terug ook doodnormaal.
Nu veel mensen ertegen zijn, dragen
nog maar weinig mensen zo’n jas.
Het kan zijn dat mensen zich ook op
een dergelijke manier tegen de
paardensport gaan verzetten, omdat
het dieronvriendelijk zou zijn.
Het steeds toegankelijker worden
van de paardensport voor een breder
publiek heeft onwetendheid als bij
komend effect. Mensen gaan gebruik
maken van paarden terwijl ze geen
achtergrond hebben. Hierbij gaat
men voornamelijk uit van eigen
behoeftes en handelen, dus op een
minder paardeigen manier. Er wordt
niet altijd gekeken naar de behoef
tes van het paard.”
--------------------------------------
René van Weeren
Faculteit Diergeneeskunde
“Er is steeds meer belangstelling
voor het welzijn van het paard. Ik
ben blij dat dit onderwerp in de lift
zit, want veel hobbymatige
paardenhouders beschikken nog
steeds over te weinig
deskundigheid. Mensen moeten
beseffen dat het niet om een kat of
een hond gaat. De verzorging van
een paard vraagt om een andere
benadering. Maar we moeten daarbij
ook oppassen dat paardenhouders
niet te ‘menselijk’ met het paard
omgaan. Het blijft een dier. Daarom
is het ook belangrijk dat we reëel
blijven als het om dierenwelzijn
gaat, en daarin niet doorslaan. Er
wordt te snel gediscussieerd op
basis van emotie, terwijl discussies
op feiten moeten berusten.”
--------------------------------------
Cees van Bladel
Sports and Technology
“Het monitoren van paarden om de
prestaties te verbeteren heeft ook
weer een spin-off voor de gezond
heid van het paard. Wanneer we
tools ontwikkelen die de prestaties
goed in beeld kunnen brengen,
Visies
28 29
17. Vrije tijd, vermaak en ontspanning spelen een
groeiende rol in het hedendaagse leven. De spaar-
zame vrije tijd die mensen hebben, willen ze
zo kwalitatief mogelijk besteden. Daarbij is onder
andere te zien dat het massatoerisme van de jaren
tachtig en negentig afneemt en de aandacht
voor kleinschaligheid en exclusiviteit toeneemt.
De hippische sector, die bekend staat om zijn hoog
waardigheid en exclusieve karakter, speelt hierop
in en krijgt zo de kans een onderscheidend vrije-
tijdsaanbod te bieden. Op deze manier is de paar-
densector een wereld op zich geworden, waar
nieuwe ondernemers inspelen op behoeften van de
klant. ‘Het paard’ is meer dan hobby en vrijtijdsbe-
steding alleen. ‘Het paard’ is ook business. Denk
bijvoorbeeld aan het oprichten van maneges en
fokkerijen, het organiseren van evenementen of
het introduceren van unieke verzekeringen.
32 33
18. Het gedrag van het paard, de connectie met de mens en
de therapeutische werking van omgang met dieren zijn de
afgelopen jaren volop in de aandacht gekomen: het paard
als spiegel van de menselijke geest en het menselijk
handelen. Van paardenfluisteraar tot zorgboerderij: er
ontpoppen zich doorlopend nieuwe initiatieven. In dat
perspectief is ook voor het paard een toekomst weggelegd.
Onderzoeken hebben uitgewezen dat contact met paarden
een positief effect heeft bij therapieën voor geestelijke
en lichamelijke aandoeningen. Omgaan met het paard in
de zorg wordt in de toekomst een professionele bezigheid,
waardoor er ook steeds meer vakmensen en opleidingen
zullen komen.
De vrijetijdssector zoekt continu naar vernieuwing en
innovatie. Zo ontstaan nieuwe manieren voor jong en oud
om de vrije tijd door te brengen. Ook als het gaat om
het recreatief gebruik van het paard zijn er steeds meer
mogelijkheden. Of het nu gaat om het verzorgen of berij
den van een paard dat op de boerderijcamping staat, het
maken van een buitenrit met behulp van gps of speciale
paardrijlessen voor senioren: nieuwe doelgroepen vinden
steeds makkelijker hun weg naar de hippische sector. De
sector moet hiervoor een passend aanbod bieden.
Paarden en de paardensport hebben tot op heden een vrij
selectieve doelgroep. Dat heeft onder andere te maken
met het imago. Momenteel groeit het aantal sporten waar
bij paarden worden ingezet en dat lijkt zich vooral te
concentreren op de meer avontuurlijke varianten. Paard
en kitesurfing, paard en voetbal (pushball) en paard en
turnen (voltige), zijn zomaar wat voorbeelden. Naar ver
wachting worden er nog meer sporten rondom het paard
ontwikkeld, die zich veelal op specifieke doelgroepen, zoals
ouderen of jongeren, zullen richten. Dit nieuwe aanbod zal
er ook aan bijdragen dat meer mensen betrokken raken
bij het paard.
De paardenbodem ontwikkelt zich en is een belangrijke
factor aangaande de belasting en belastbaarheid van het
paard. Door gebruikmaking van de juiste bodem, zijn
blessures te voorkomen. Momenteel is er al veel aandacht
voor de paardenbodem, maar naar verwachting zal onder
zoek nog verder intensiveren. Een onderscheid in gebruiks
situaties is daarbij voor de hand liggend. Experts buigen
zich over de verschillende gebruikssituaties en kijken daar
bij naar de wrijving (grip) van de bodem en de invloed
die dit heeft op de belasting en de belastbaarheid van het
paard.
n Paard en zorg n Paard en vrije tijdn Paard en spel n Paardenbodem
34 35
19. Steeds meer mensen hebben een paard. Hierdoor neemt
ook het belang van een goede voorlichting toe: want wat
te doen bij de aanschaf van een paard? De oudere gene
ratie paardenbezitters groeide op met paarden en andere
boerderijdieren en kreeg kennis over de verzorging van
het dier met de paplepel ingegoten. Bij de nieuwe
generatie paardenbezitters is die kennis in mindere mate
aanwezig. Dus is goede en uitgebreide voorlichting
belangrijk.
Commerciële en niet-commerciële organisaties springen
in dit gat en vullen de behoefte aan informatie in. Het
gebeurt door het opstarten van (belangen)verenigingen
en communities. Dat gebeurt ook zeker op het internet,
waar tal van websites en forums over paarden en paarden
verzorging te vinden zijn.
De beelden van videoanalyses verschijnen steeds vaker
op internet, waardoor ze overal ter wereld te bekijken zijn.
Op deze manier kunnen ruiters wereldwijd hun ervaringen
met elkaar delen en van elkaar leren. NHB Deurne speelt
hierin, met haar ervaring op het gebied van kennis en
educatie, een belangrijke rol.
De manege is de plek bij uitstek waar paardenbezitters en
-berijders elkaar ontmoeten. De lifestyle van deze groepen
mensen speelt in toenemende mate een rol bij de concep
tuele invulling van een manege. Het lesgeven zal zich in
de toekomst naar verwachting steeds meer toespitsen op
het individu. Een toekomstbeeld zou kunnen zijn dat
beginnende ruiters zich de basisvaardigheden eigen maken
op een simulatorpaard.
Manegebedrijven zullen zich vaker gaan focussen op
specifieke klanten met passende producten en diensten,
die niet alleen gericht zijn op de paardensport, maar ook
op andere voorzieningen, zoals bijvoorbeeld kinderopvang.
Het belang van goede recreatie- en horecafaciliteiten zal
toenemen, aangezien dit ook een belangrijke inkomsten
bron is voor manegehouders. Tegelijkertijd zal hierdoor
een doelgroepverbreding ontstaan, omdat ook mensen
die zelf geen paard hebben of berijden, zich thuis voelen
en een bezoek brengen aan de manege voor pure ont
spanning of plezier.
n Voorlichting n Manege van de toekomst
Hippische evenementen zijn een begrip in Nederland.
Jaarlijks worden er heel wat georganiseerd, uiteenlopend
van veulenveiling tot concours hippique en van clinic tot
stamboekkeuring. De behoefte aan kennis neemt toe,
zowel bij de amateur als de professional. Dit blijkt onder
andere uit de grote interesse in evenementen zoals Horse
Event, dat jaarlijks wordt georganiseerd op het terrein van
NHB Deurne en de diverse trainersplatforms die actief zijn.
De volledige toeleveringsindustrie is actief bezig met de
ontwikkeling van nieuwe producten. Technische innovatie
is terug te vinden in allerlei producten. Het belang van
nieuwe producten is tweeledig. Enerzijds stimuleert het
extra verkoop, daarnaast draagt het bij aan verbetering
van de prestaties, veiligheid en comfort. Caps, kleding, en
tuigage maar ook paardendekens worden verder door
ontwikkeld. Vaak volgen de innovaties elkaar snel op. Een
goed voorbeeld is de doorontwikkeling van de cap in de
afgelopen jaren. De ontwikkelingen zullen niet stoppen.
n Evenementen n Snelle ontwikkelingen
36 37
20. Ben Horsmans
FEI dierenarts
“Het is noodzaak dat we kennis over
dragen aan nieuwe paardenkenners.
Ervaren en gerenommeerde specia
listen spelen hierbij een belangrijke
rol. Zij kunnen specifieke cursussen
en trainingen geven aan de huidige
generatie. Een persoonlijke en doel
gerichte benadering van geïnteres
seerden behoort ook tot de mogelijk
heden. Verder is aanwezigheid
op internet een must om mensen
nieuwsgierig te maken en verder te
helpen met locatiegericht onderwijs.
Daarnaast is videoanalyse een
ideaal middel om kennis sneller over
te brengen. Dit middel wordt nog
veel te weinig ingezet, terwijl het
leereffect zeer groot is.”
--------------------------------------
Dorry Raijmakers
Piet Raijmakers Paarden B.V.
“Je ziet duidelijk dat de paardensector
op zoek is naar een nieuwe balans.
Meer mensen willen genieten van
paarden, ook als zij zelf niet rijden.
De sector zoekt daarin zijn weg. Denk
aan de ontwikkeling van zorgboer
derijen en zorgmaneges. Zowel op
korte als op lange termijn zie ik het
paard steeds meer in de volle breedte
van de samenleving terugkomen.”
--------------------------------------
Abel Slippens
Stuurgroep Deurne Paarden
wereld en het Nederlands
Hippisch Kenniscentrum
“We zijn steeds beter in staat om de
successen die we in de sector behalen
economisch te benutten. Door het
behalen van mooie resultaten op
topniveau, ondermeer door Anky
van Grunsven, hebben we ons land
op de kaart gezet. Nederland is zowel
in de wereld spring ranking als de
dressuur ranking aanvoerder met het
totaal van sportprestaties door in
Nederland gefokte paarden. We heb
ben een voorsprong op het gebied
van informatisering. We kunnen al
veel informatie over fokwaardes en
fokdoelen via onze computers
binnenhalen. Hierdoor kan ook de
hobbymatige fokker zich steeds
meer professionaliseren.”
--------------------------------------
Frank Heemskerk
Ministerie van Economische
Zaken
“Nederlandse spring– en dressuur
paarden behoren tot de wereldtop
en bezorgen Nederland niet alleen
sportieve, maar ook economische
successen. Staatssecretaris
Heemskerk (Buitenlandse Handel)
dicht de hippische sport een
belangrijke rol toe bij de Holland
Promotie. Na voetbal is dit voor
Economische Zaken de belangrijkste
tak van sport, zegt hij.”
* Uitspraak vond plaats voor 20 februari 2010
--------------------------------------
René Wijlens
NHB Deurne
“Depaardensectorprofessionaliseert,
maar individuele ondernemers
moeten dat ook doen. Hiervoor is niet
alleen kennis van paarden nodig,
maar ook kennis van business en
innovatie. De ervaring leert dat
bedrijven die innovatief denken,
nieuwe kennis tot zich nemen en
actief zijn in het delen van inzichten
en kennis met anderen ook een
grotere kans hebben om succesvolle
ondernemingen te worden. In dat op
zicht kunnen we een voorbeeld
nemen aan de sport, waarbij vooral
die trainers en coaches die kennis en
kunde van anderen meenemen in hun
beleid, ook het meest succesvol zijn.”
--------------------------------------
Visies
NHB Deurne
NHB Deurne is met ruim 600 studenten de grootste hip
pische beroepsopleiding in Nederland en leidt op in drie
richtingen: Sport, Health en Business, op zowel MBO als
HBO niveau. Jaarlijks bezoeken ruim 80.000 bezoekers
NHB Deurne tijdens een van de vele hippische evene
menten die NHB Deurne met haar partners organiseert.
Fieldlab Paardensport
In 2008 is NHB Deurne gestart met het Fieldlab Paarden
sport met als doel een brug te slaan tussen onderzoek,
praktijk en bedrijfsleven. NHB Deurne maakt hiermee de
vertaling van kennis naar kunde in de paardenpraktijk.
Samenwerken met andere kennispartijen en met de
sector staat daarbij centraal. Deze benadering wordt ook
in andere branches en sporten met succes gehanteerd.
38 39
21. Project met financiële
steun van de Europese
Unie via Stimulus,
Europees economisch
stimuleringsprogramma
Regio Noord Brabant
Deze uitgave van Helicon Opleidingen
NHB Deurne is bedoeld om iedereen
die deel uitmaakt of gelieerd is aan de
paardensector te inspireren. Wij
kijken uit naar een toekomst met nog
meer samenwerking en innovatie!
-----------------------------------------------
Heeft u een vraag, een probleem of
een idee? Dan komen wij graag met u
in contact.
-----------------------------------------------
NHB Deurne Bruggenseweg 11a |
5752 SC Deurne | Tel. (0493) 31 30 06 |
Fax (0493) 32 11 51
-----------------------------------------------
