1

1. 507213
น้ำเคลือบเบื้องต้น
(Basic Glazes)
บทที่ 3 กระบวนกำรผลิตเคลือบ (Glaze
Manufacturing)
ดร.อ่อนลมี กมลอินทร์
โปรแกรมวิชำเทคโนโลยีเซรำมิกส์ คณะเทคโนโลยีอุตสำหกรรม
มหำวิทยำลัยรำชภัฏนครรำชสีมำ

2. outline
เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ

3. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ

4. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
1. เครื่องชั่ง (Balance) หรือเครื่องตวงวัด (Scale)
2. ถังใส่เคลือบมีฝำปิ ด หรือถุงพลำสติก
3. ตะแกรงกรองน้ำเคลือบ (Sieve)
4. หม้อบดเคลือบ (Pot-mill)
5. โกร่งบดเคลือบปอร์ซเลนและด้ำมบด (Mortar & pestle)
6. ปำกกำเคมี
7. ยำงรัด
8. เครื่องกวนเคลือบไฟฟ้ ำ (Rapid Mixer)

5. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
1. เครื่องชั่ง (Balance) หรือเครื่องตวงวัด (Scale)

6. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
2. ถังใส่เคลือบมีฝำปิ ด หรือถุงพลำสติก

7. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
3. ตะแกรงกรองน้ำเคลือบ (Sieve)

8. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
4. หม้อบดเคลือบ (Pot-mill)

9. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
5. โกร่งบดเคลือบปอร์ซเลนและด้ำมบด (Mortar & pestle)

10. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
6. ปำกกำเคมี

11. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
7. ยำงรัด

12. เครื่องมือที่ใช้ในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
8. เครื่องกวนเคลือบไฟฟ้ ำ (Rapid Mixer)

13. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ

14. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
Na2O
• แร่ฟันม้ำ (Soda feldspar) , โซดำแอช (Na2CO3)
• โซเดียมคลอไรด์ (Nacl) , บอแรกซ์ (Borax) , เนฟิลีนไซด์ไนท์ (nepheline
Syenite)

15. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
K2O
• แร่ฟันม้ำ (Potash feldspar) , โปตัสเซียมคำร์บอเนต (K2CO3)
• เนฟิลีนไซไนท์ (nepheline syenite)

16. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
CaO
• ไวติ้ง (Whiting) , หินปูน (limestone) , วอลลัสโตไนท์
(Wollastonite:CaSiO3)
• โดโลไมล์ (Dotomite:CaCO3.MgCO3)

17. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
MgO
• แมกนีเซียมคำร์บอเนต (Magnesium carbonate : MgCO3)
• โดโลไมต์ (dolomite:CaCO3.MgCO3) , ทัลก์ (talc :3MgO.4 SiO2-
H2O)

18. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
ZnO
• ซิงค์ออกไซด์ (Zinc oxide : ZnO)

19. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
BaO
• แบเรียมคำร์บอเนต (Barium carbonate : BaCO3)

20. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
PbO
• ตะกั่วแดง (red lead : Pb3O4) , ตะกั่วขำว (white lead)
• ตะกั่วซิลิเกต (lead silicate)

21. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
AI2O3
• แร่ฟันม้ำ (feldspar) , ดินขำว (clay) , อะลูมินำ (alumina)

22. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
SiO2
• แร่ฟันม้ำ (feldspar) , ดินขำว (clay) , ฟลินต์ (flint) , ฟริต (frit)

23. วัตถุดิบในกำรเตรียมน้ำเคลือบ
B2O3
• บอแรกซ์ (Borax) , กรดบอริค (Boric acid) , ฟริต (frit)

24. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ

25. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรเตรียมเคลือบ
• การเตรียมเคลือบนิยมใช้วิธีบดเปียก
• โดยการนาส่วนผสมและน้าใส่ลงในหม้อบดที่มีลูกบดขนาดต่าง ๆ อยู่ น้าเคลือบต้องการการบดที่
พอเหมาะ เพื่อให้ได้ความละเอียดและความข้นใสที่เหมาะสมกับการใช้งาน
• ดังนั้นการทดลองจึงเป็นสิ่งที่จาเป็น โดยต้องคานึงถึงส่วนสาคัทที่มีอิทธิพลต่อผลของการบด
• ปริมาณของส่วนผสมความแข็งของวัตถุดิบ
• ปริมาณและชนิดของดิน
• ขนาดของหม้อ
• ความเร็ว/รอบของหม้อบด
• ขนาดและปริมาณลูกบด
• ปริมาณน้าที่ใช้

26. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรเตรียมเคลือบ
• ความเร็ว/รอบของหม้อบด (Speed of the Mill) ทาให้การเคลื่อนตัวของลูกบดแตกต่างกัน ดังนี้
1.1 Slow Speed 1.2 Normal Speed 1.3 Rapid
Speed
ลูกบดจะถูกเหวี่ยงให้เคลื่อน
ตัวขึ้นเพียงเล็กน้อย แล้วจะตก
ลงมา
ลูกบดจะถูกเหวี่ยงให้
เคลื่อนตัวไปมากขึ้น
และจะตกลงมากระทบกัน
ลูกบดจะถูกเหวี่ยงไปรอบๆ หม้อบด
การบดจะมีประสิทธิภาพสูงเมื่อพื้นที่ผิวของลูกบดเกิดการกระทบกันมากขณะที่ทาการบด

27. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
ขั้นตอนในกำรบด
• เพื่อให้การบดเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและลดเวลาที่ใช้ในการบด
• ควรบดวัตถุดิบที่มีความแข็งและหยาบก่อน วัตถุดิบเหล่านี้ได้แก่ frit, flint, color oxide เป็นต้น
และเพื่อป้ องกันการจับตัวกัน ควรเติมดินในส่วนผสมเข้าไปบดในเวลาเดียวกันด้วย
• ใช้น้าประมาณ 10 – 30% ของน้าหนักวัตถุดิบในหม้อบด
• เมื่อได้ความละเอียดหรือบดครบชั่วโมงตามที่กาหนดไว้ จึงใส่วัตถุดิบส่วนที่เหลือซึ่งมีความแข็งน้อย
และค่อนข้างละเอียดลงไป
• เวลาที่ใช้ในการบดแต่ละครั้งต้องนานพอที่จะทาให้เกิดการบดอย่างสมบูรณ์

28. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
ขนำดและจำนวนลูกบด (Size and charge of ball)
• จากการใช้ลูกบดขนาด 1½ นิ้ว และ 3 นิ้ว ทาการบด frit ชนิดเดียวกัน
• พบว่าการใช้ลูกบดขนาด 1½ นิ้ว ใช้เวลาในการบดน้อยกว่าลูกบดขนาด 3 นิ้ว ถึง 67%
โดยที่มี frit ที่ยังบดไม่ละเอียดเหลืออยู่เท่าๆ กัน ประมาณ 1 – 2% ทั้ง 2 ตัวอย่าง
• จานวนลูกบดที่ทาให้การบดมีประสิทธิภาพ จะใช้ประมาณ 55 – 62.5% ของปริมาตร
ของหม้อบด

29. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
ปริมำณน้ำที่ใช้ (Water content)
• ไม่สามารถกาหนดปริมาณที่แน่นอนได้ ต้องแปรไปตามวัตถุดิบของส่วนผสม ทั้งนี้ต้อง
คานึงว่าจะทาให้การบดมีประสิทธิภาพและใช้เวลาในการบดน้อยที่สุด
• เมื่อผ่านขบวนการบดแล้ว น้าเคลือบจะต้องมีความละเอียดจนสามารถร่อนผ่านแร่ง
ขนาด 200 เมช ได้โดยไม่มีกากค้างบนแร่ง

30. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรควบคุมน้ำเคลือบ
• น้าเคลือบที่ดีควรมีความข้นใสพอเหมาะ คือ มีปริมาณของส่วนผสมและน้าที่ไม่มากหรือ
น้อยเกินไป
• ไฮโดรมิเตอร์ (Hydrometer) เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งที่ใช้เพื่อควบคุมปริมาณของ
ส่วนผสมและน้าให้มีค่าตามที่กาหนดไว้ มีหน่วยวัดคือ Baume (โบเม่)
• เคลือบส่วนใหท่จะกาหนดให้มีความข้นใสประมาณ 40 โบเม่
• หรืออาจใช้การวัด flow rate โดยจับเวลาที่น้าเคลือบจานวน 100 ml. ไหลผ่าน
เครื่องมือสาหรับหา flow rate

31. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรนำเคลือบไปใช้ (Application)
1. วิธีทาด้วยแปรงหรือพู่กัน (Painting) เป็นวิธีเก่าแก่ แต่ก็ยังใช้กันอยู่ในหมู่นักศิลป
สมัยโบราณ
• นักแกะสลักและนักศิลปกรรมสมัยใหม่ที่ต้องการลักษณะเฉพาะหรือต้องการเทคนิคพิเศษ แปรง
ที่ใช้ควรมีขนยาว นุ่ม จะช่วยอมน้าได้มาก
• ควรทาไปทางหนึ่งทางใด และไม่ควรทาน้าเคลือบซ้า ๆ กันหลายหน

32. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรนำเคลือบไปใช้ (Application)
2. วิธีเทราด (Pouring) วิธีนี้เป็นวิธีเก่าที่ใช้กับพวกกระเบื้องโดยวางกระเบื้องลงในถาด
ตื้น ๆ และเทน้าเคลือบราดลงบนแผ่นกระเบื้องแล้วนามาตกแต่งขอบทีละแผ่น วิธีนี้ช้าและ
สิ้นเปลืองมาก
• ปัจจุบันการเคลือบกระเบื้องทาโดยให้แผ่นกระเบื้องอยู่บนสายพานแล้วปล่อยน้าเคลือบไหลตก
ลงบนแผ่นกระเบื้องพร้อมกับมีเครื่องมือเช็ดถูขอบกระเบื้องทั้ง 4 โดยอัตโนมัติ
• วิธีเทราดนี้นิยมใช้เคลือบผิวด้านในของผลิตภัณฑ์ใหท่ ๆ เช่น โอ่งราชบุรี และเหมาะสาหรับน้า
เคลือบที่มีประมาณน้อย

33. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรนำเคลือบไปใช้ (Application)
3. วิธีการจุ่ม (Dipping) วิธีนี้นิยมกันมาก เหมาะกับผลิตภัณฑ์ที่มีขนาดและรูปร่างที่
สามารถใช้มือจับถนัด และมีน้าเคลือบปริมาณมากพอที่จะจุ่มผลิตภัณฑ์ได้ทั้งใบ
• วิธีนี้ต้องอาศัยความชานาทในการกะระยะเวลาว่าจะจุ่มนานแค่ไหน
• น้าเคลือบข้นไปหรือใสไป
• ผลิตภัณฑ์ผ่านการเผาดิบหรือไม่
• ขนาดและรูปร่างของผลิตภัณฑ์
• ความหนาบางของผลิตภัณฑ์

34. กระบวนกำรเตรียมน้ำเคลือบ
กำรนำเคลือบไปใช้ (Application)
4. วิธีการพ่น (Spraying) วิธีนี้เหมาะกับผลิตภัณฑ์ขนาดใหท่ หลักการทางานของวิธีนี้
คือ
• ทาให้น้าเคลือบแตกกระจายพ่นออกมาเป็นฝอย และปล่อยให้ฝอยเคลือบตกลงบนผลิตภัณฑ์
• เครื่องมือที่ใช้ในการพ่นประกอบด้วย ตัวพ่น (spray gun) กระบอกใส่เคลือบ (a
reservoirs for glaze slip) ตู้พ่น (spray booth) ที่วางของที่จะพ่น
• นิยมพ่นในตู้พ่นเพื่อป้ องกันการฟุ้ งกระจายของเคลือบ ซึ่งจะมีพัดลมดูดให้ละอองของเคลือบไป
รวมกันด้านหลัง
• ผลิตภัณฑ์ที่นิยมใช้วิธีพ่น ได้แก่ เครื่องสุขภัณฑ์ อ่างล้างหน้า หรือพวกผลิตภัณฑ์ที่ต้องการ
เคลือบแบบพิเศษ

35. คำถำม?