Konceptet ekadastrit digjital ne Kosove

1. Kadastri Digjital
1.Koncepti I Kadastrit digjital dhe teknologjia informative
Kadastri digjital është tërsi e të dhënave kadastrale të cilat janë të digjitalizuara dhe te harmonizuara
sipas rregullave të caktuara te cilat shërbejn për definimin e mardhenjeve të qështjeve pronsoro-juridike
si dhe lidhshmerin e tyre me bazen grafike dhe tekstuale të të dhenave kadastrale ne menyrë të
kompjuterizuar dhe te definuiar sipas radhitjes së tyre me ndihmen e softuereve perkates.(Kujdes eshte
Vetperkufizim munde te jet edhe gabim!!!).
Teknologjia informative gjithashtu është pjese e pa ndarë e kadastrit digjital kjo ne menyrë të
drejtperdrejt ndikon në cilsin dhe kualitetin e të dhenava kadastrale.Kadastri “Leter dhe laps”do te
zhduket kjo me se miri tregon per zhvillimin e teknologjis informative.Me zhvillimin e hovshem të
teknologjis informative është mundësu casje me e lehtë ne te dhenat kadastrale gjë qe ka derteminu ne
perpilimin e shumë softuerve per nevojat e kadastrit dhe gjeodezis ne tersi.Këta softuer mundesojn
gjeoreferencimin digjitalizimin dhe vektorizimin e hartave te ndryshme qofshin ato topografike apo
kadastrale për nevoja të ndryshme si dhe formimin me të lehtë te informacioneve mbi tokat apo
parcelat toksore si menyra me frytshme dhe me kursimtare per zgjidhjen e problemit te regjistrimit te
tokes p.sh.definimi i objekteve hapsinore dhe modeleve nga gjuha deskriptive e te dhenave Zvicerane
Interlis që do te thot se teknologjia informative zë vendin kryesor ne formimin e bazës së të dhënave
kadastrale.
2.LLojet e te dhenave dhe informacioneve që shfrytëzohen ne kadastrin digjital
Të dhënat qe shfrytzohen ne kadastrin digjital jan të dhëna ne dy forma të përgjithshme:
-Të dhenat vektoriale dhe
-Të dhëna rasterike
Të dhenat vektoriale jan te dhena ne trajt vektori të cilat ne menyrë të saktë paraqiten:pikat
,koordinatat,vijat,poligonet etj.Me këtë metodë saktesia e paraqitjes së të dhënave është më e madhe
se ne modeli rasterik,kjo metodë përdoret aty ku kërkohet saktësi ma e madhe njekosishte edhe
informacione detaje.Keto informacione jepen me ndihmen e koordinatave prandaj ka rendesi te madhe
për kadastër ,gjeodezi,urbanizem etj.
Të dhënat rasterike jan te dhënat ne formë të sipërfaqeve te ndara me rrjetin katror ne menyrë
lineare.Këto të dhëna jan hartat apo planet e ndryshme te cilat mund te skenohen dhe te futen ne
kompjuter pastaj te vektorizohen dhe digjitalizohen me ndihmen e softuerve përkatës.Elementet e
figurës jan katroret e vegjël te quajtur pixel të cilët ne bazë te dendesis se tyre percaktojn gjndjen dhe
pozicionin e objektin ne hapsirë.

2. Perparsit e të dhënave vektoriale ndaj atyre rasterike është si ne vijim:
-struktura e të dhënave është më kompakte se sa te të dhënat rasterike
-ky model është më I përshtatshëm për paraqitje grafike
-efikasiteti i analizës së rezultateve të këtyre të dhënave është më I madhë se sa te modeli rasterik.
Marrë ne përgjithsi të dhënat vektoriale kan përdorim më të gjërë aty ku kërkohen te dhëna më detaje
ky përdorim është në hartat topografike si dhe në ato me shkallë deri ne 1:2500 te cilat quhen plane
kadastrale,kurse te dhenat rasterike perdoren aty ku kemi paraqitje te vegjitacionit ne harta me shkallë
të mesme dhe të imët me ndrje në rrjetë katrore(pixel).
3.Fjalori I terminologjis per GIS dhe enciklopedia Wikipedia
Enciklopedin Wikipedia si enciklopedi të lirë dhe pa pagesë munde ta shfrytzojn te gjithë të interesuarit
aty mundë të gjeni të dhëna të ndryshme për gjeodezin,kadastrin e shumqka tjetër këtë web site mundë
ta eksploroni në www.wikipedia.com.
4.Burimi I të dhënave kadastrale
Burimi I të dhënave kadastrale mundë të jet i ndryshëm si nga:
-Hartat e ndryshme (topografike,kadastrale)
-Planet kadastrale
-Formularet e ndryshëm
-Ortofotot
-Skicat etj
Nga hartat dhe planet e ndryshme kadastrale mundë ti nxjerrim te dhenat si koordinatat
sipërfaqet,vëllimet ,parcelat dhe kufijet e tyre gjithashtu edhe formularet e ndryshëm mundë të na
ndihmojnë në zgjidhjen sa më të lehte te problemeve kadastrale,gjithashtu ne kete drejtim mundë të na
ndihmojnë edhe imazhet satelitore(remote sensing) apo ortofotot dhe skicat.Te dhenat kadastrle jan
shumqellimore prandaj edhe per kete arsye behet edhe shtresimi I tyre nepermes layerve perkates
gjithmon sipas qellimit dhe destinimit te tyre P.sh.Layeret e krijuar ne AutoCad dhe Geomedia na e
lehtesoj punen ton shume sepse nepermes ketyre shtresimeve ne munde ta krijojme me lehte modelin
e kerkuar p.sh Gjate digjitalizimit te nje harte kadastrale ne per cdo objekt qe ndodhet ne harte e
krijojme layerin perkates me qellim te shtresimit dhe lehtesimit te punes son.
4.Koncepti I kadastrit shumdimenzional.Pjeset e kadastrit shumdimenzional.
Kadasti digjital është veprimtari shumdimenzionale apo shumqellimore sepse eshte krijuar per dy
pikpamje kryesore si:per qellimet ligjore dhe ato fiskale me ane te se cilave te dhenat kadastrale

3. shfrytzohen per lehtesimin e menaxhimit te patundshmerive,hartimin e hartave baze,llogaritjen e
vleres,planifikimin e tokes shfrytzuese dhe vlersimin e ndikimit ne perpjekje per casje te mjedisit apo
rrethines, gjithashtu ofron shfrytzimin dhe casje sa me të lehtë të të dhënava kadastrale përmes lidhjes
internacionale me internet ose intranet dhe I ofron shfrytzuesve të saj te dhena të ndryshme që kan te
bëjn drejtperdrejt me pronen e paluajtshme te dhena keto te cilat mund te merren qoft ne mënyr
digjitale apo analoge lidhur me njesit themelore kadastrale të cilat jan:
parcelat,ndertesat,objektet,pjeset e objekteve,perqojat nentoksore etj.Kadastri digjital është
shumqellimor sepse këtë mund ta shfrytzojn lamit e ndryshme si ne aspektin teorik dhe praktikë mund
të ju ofroj sherbime edhe veprimtarive tjera siq jan: gjeografia,bujqësia,pylltaria,urbanizmi me anë te
GIS-it apo sistemit të informimit mbi tokat te njohur tek ne si SITK.Të dhenat ne kadastrin digjital jan te
shtresuara sipas rendesis se tyre perms layerve perkates dhe te harmonizuara sipas saktesis dhe
besueshmeris se tyre.
Pjeset e kadasrit shumdimenzional jane: Pjesa ligjore dhe pjesa fiskale,pjesa ligjore ka te bej me shume
me procedure si se regjistrohet nje pron ne kadaster dhe ne RDPP,kurse pjesa fiskale siguron te ardhura
per mirmbajtjen e kadastrit si dhe siguron nje baze te mire te te ardhurave permes tatimit mbi prone.
5.Perpunimi I te dhenave kadastrale
Siç edhe dihet te dhenat kadastrale I kemi ne format e ndryshme si ato:
-Analoge
-Digjitale
-Rasterike
-Vektoriale
-Ortofoto
-Formularet dhe skicat
-Te dhenat tekstuale dhe grafike etj.
Teknologjia e perpunimit te te dhenave kalon neper keto etapa:
-hyrja e te dhenave (input)
-drejtimi-orjentimi i te dhenave(management)
-riaktivizimi i te dhenava(retriavel)
-manipulimi-perdorimi dhe analiza e te dhenave(manipulation analysis)
-paraqitja e rezultateve(output)

4. Nga te dhenat qe u permenden me lart kerkohet perpunimi I tyre P.sh.Kerkohet percjellja e gabimeve te
mundshem ne nje grumbulle koordinatash te nje projekti te caktuar pastaj do te vazhdohet me
kontrollen e kualitetit te ketyre te dhenave te cilat jan shumedimenzionale ku keto se bashku si nje
teresi dhe grumbull informacionesh do ta formonin Modelin .
Modeli krijohet nga dy forma kryesore nga:
Sistemi I informimit te tokave (SITK) dhe
Nga te dhenat tjera(hartat e ndryshme )
6.Strukturimi I te dhenave kadastrale
Pas perpunimit te te dhenave kadastrale gjithashtu eshte me rendesi ta bejme edhe strukturimin e
ketyre te dhenave sipas rendesis dhe qellimit te tyre sepse me nje strukturim dhe me harmonizim te
sakte te te dhenave kadastrale do te krijohej nje model I shkelqyer I te dhenave kadastrale ku per
qfardo qe do te deshironim te kerkonim ne kete model ajo do te gjindej me leht dhe do te krijonte
lehtesi si per personelin qe merret me kete pune njashtu edhe per vet qytetarin e i cili kerkon te dij
gjithmon per pronen e tit e cilen e ka te garantuar ne regjistrat per regjistrimtin e prones se
paluajtshme.Gjithashtu eshte me rendesi qe gjate strukturimit te te dhenave nje kopje e ketyre te
dhenave te kaloj edhe ne arkiv me qellim qe sado her qe kemi nevoj per ket material original aty do ti
gjejme me leht te dhenat qfardo qofshin ato.
7.Sistemi GIS.Sistemi SITK.Hardveri,softweri,gjeokodimi dhe modeli i te dhenave
Me GIS kuptojm integrimin kompjuterik te hardverit dhe softwerit per mbledhjen ruajtjen strukturimin
manipulimin analizen dhe paraqitjen grafike te te dhenave hapsinore ne baze te te dhenave te
grumbullura.
GIS-in e perben harmonia e:
-Hardverit
-Softwerit
-Personelit dhe te
-Dhenat.
Varsisht nga lemia se ku perdoret GIS-I e ka marre edhe emrin p.sh.LIS per Land Informatin Sistem apo
ne shqip SITK Sistemi i Informimit mbi Tokat ne Kosove.Ky system do te perdoret ne kadaster per
mbledhejen dhe perpunimin e te dhenave dhe Informacioneve per paraqitje ne harta me shkalle te
madhe prej 1:1000 e deri ne ato topografike 1:10000.Te gjitha keto te dhena ne formen digjitale
formojn SIT dmth qe kadastri jon eshte i ngjashem me ate gjerman.

5. Modelet e kadastrit neper bote
Në 20 vitet e fundit Republika e Austrisë bënë përpjekje që katastrin e azhuruar ta modernizojë edhe me
tepër duke kaluar në një katastër modern dhe elektronik-e-kataster (DKM) që arrijnë definitivisht ta
bëjnë të hapur në çdo land dhe për çdo qytetar. Kronologjia e punës rreth modernizimit të katatsrit
austriak është më sa vijon (Prager, 2007):
që nga viti 1990 fillon ndërtimi i GIS-it në lande,
më 1997 fillon shfrytëzimi (përdorimi) i GIS-it të landeve nëpërmjet WEB-it,
më 2004 shfrytëzimi gjithëperfshirës i hapur i GIS-it të landeve .
Në tëtor të vitit 2002 u vendos nga shefat e landeve që të formohet një grup punues për çdo land i cili ka
për detyrë që këto të dhëna gjeodezike që shfrytëzohen në GIS të inkorporohen në një portal të vacant.
U vendos që Austria të ketë 9 server të landeve dhe një server kryesor të ashtuquajturin Portalserver në
landin e Kärtner-it. Në prill të vitit 2006 në konferencën e shefave të landeve u autorizua një grup
punues i landeve me qëllim per shfrytëzimin (vënien në funkcion) të një portali gjithëpërfshires ku mund
te merren te dhënat gjeodezike dhe sherbimet tjera shtetërore.
Gjithashtu jan te njohura edhe kadastri evropian ne baz te se cilit eshte i ndertuar edhe kadastri jon
pastaj kemi edhe kadastrin Deeds i cili perdoret ne SHBA,kadastrin e Thorensit i cili ka gjete zbatim ne
Zeland te re dhe Australi.
9.Pjesa teknike e kadastrit.Besueshmeria dhe saktesia e te dhenave kadastrale
Kjo pjese e kadastrit kryesisht ka te beje me te dhenat teknike per parcelat objektet dhe disa te dhena
tjera lidhur me pronesin keto te dhena mundesojn qe te behen planifikime e tjera hapsinore projektet
ndertimet si dhe nga ky kadasteri kemi te dhenat grafike dhe tekstuale.
Me besueshmeri te te dhenave kadastrale kuptojm ate probabilitet te dhenave kadastrale i cili bazohet
ne matjet ne teren kurse saktesia nga personi qe ka kryer matjet nga saktesia e instrumentit nga kushtet
atmosferike si dhe nga tolerancat e lejuara.
Besueshmeria e te dhenave kadastrale bazohet ne:
-Materialin e caktuar
-Ligjet ne fuqi(tre ligjet kryesore:Ligji mbi kadastrin,hipotekat dhe RDPP-n)
-Dhe nga mundesia e kontrollimit te materialit

6. 10.Digjitalizimi i hartave kadastrale.Gjeoreferencimi.Vektorizimi.Kontrolli i kualitetit te vektorizimit
Me digjitalizim te hartave kadastrale kuptojm procesin e konvertimit te hartave kadastrale nga forma
analoge ne ate digjitale.
Etapat e procesit te digjitalizimit te hartave kadastrale jan:
-Skanimi i hartave egzistuese
-Gjeoreferencimi dhe
-Vektorizimi
Skanimi i planeve kadastrale eshte hapi i par i procesit te digjitalizimit i cili realizohet permes aparatures
perkatse si skaneret te ndryshem plani i cili pas skenimit kalon ne formen raster pastaj vazhdohet me
hapat tjer drejt digjitalizimit.
Gjeoreferencimi eshte futje e hartes kadastrale ne sistemin koordinativ te caktuar dmth.perputhja apo
futja e koordinatave teorike te planit apo hartes me ato te sistemit koordinativ te caktuar ne softuerin
perkates per digjitalizim.Gjeoreferencimi realizohet me me se paku 4 pika te njohura me koordinata
kurse gjeoreferencimi me i mir realizohet permes 72 pikave te hartes apo planit,mund te themi se 90% e
saktesis se digjitalizimit varet nga gjeoreferencimi.
Vektorizimi nenkupton fazen e fundit te procesit te digjitalizimit te imazheve te skenuara.Me vektorizim
kuptojm ngjalljen e formes rasterike ne formen digjitale dmth kalimi prej formes rasterike ne ate
vektoriale permes pikes apo vijes, mund te themi se me sakt digjitalizohet pika se sa vija,gjithashtu
vektorizimi mund te realizohet permes tabeles digjitale dhe imazheve te skenuara e cila i ka perparsit e
veta.Kontrollimi i kualitetit te vektorizimit per harten kadastrale duhet te shiqohet per cdo parcele veq e
veq ne kuader te zones kadastrale sepse mundesia e mos mbylljes se siperfaqeve eshte e madhe.
11.Fleta poseduese dhe certifikata
Gjithsesi qe kemi dallim ne mes te fletes poseduese dhe certifikates te leshuar nga organi i zyres
komunale kadastrale(ZKK).Nje flete poseduese permban:Komunen, zonen kadastrale me numrin e
saj,numri i fletes poseduese,tipi i prones emri i pronarit,numri i parceles,siperfaqja e saj,kultura,klasa
dhe te ardhurat kadastrale per secilen parcel si dhe daten e azhurnimit apo rifreskimit te saj.
Nje certifikat permban:Pronat e paluajtshme,hipotekat,servitutet te drejtat e shfrytzimit tatimi mbi
pronen ngarkesat tjera dhe vrejtjet e tjera qe munden me qen te ndryshme p.sh prona e cila ka hy ne
komasacion etj.
Sistemi RDPP
Mbledhja e te dhenave kadastrale fillon ne vitin 2000 pastaj behet harmonizimi i tyre per formimin e
sistemit digjital RDPP ne vendin ton ka fillu ne vitin 2003 pastaj vazhdohet me sistemimin e perpunimin

7. e tyre permes bazave MS.access duke kalu ne SQL per te mundesu skanimin gjeoreferencimin dhe
vektorizimin e hartave kadastrale per te krijuar prodhimin e te dhenave qe perfshin:
-fleta poseduese apo certifikata
-kopja e planit apo hartes dhe
-te dhena per GIS.
Sistemi digjital i RDPP-se funksionon ne baze te nje softveri te ndertuar enkas per ket regjistrim por para
regjistrimit ne RDPP duhet qe te zgjidhen gjithsesi kontestet.Regjistrimet ne RDPP jan me rendesi ne
radhe te par per shtetin,personat fizik dhe ata juridik.
12.Mirmbajtaj e bazes se te dhenave.Shpenzimet , si dhe paraqitja e te dhenave ne web faqe
Mirmbajtaja e bazes se te dhenave eshte me rendesi per kadastrin digjital sepse ne gjithmon kemi
ndryshime ne teren te cilat percillen edhe ne gjeodatabazen ton ne zyret perkatse kadastrale,gjithmon
dhe ne cdo kohe te kaluar ka nevoj per azhurnimin e te dhanave kurse shpenzimet te cilat krijohen me
rastin e regjistrimit te prones se paluajtshem mbulohet me ane te tatimit mbi pronen sepse toka eshte
burim natyror me vler te konsiderueshme financiare.Ne kohrat feudale tatimet mbi pronat paguheshin
sipas kapacitetit prodhues te prones kurse me von regjistrimi i tokes u be baze per hipotekim dhe
ekonomia mund te sigurohej me baza toke.
Paraqitja e te dhenav ne web faqe mund te realizohet permes nje krijimi te nje web faqeje e cila do te
kishte kapacitet ti mbulonte te gjitha te dhenat e futura nga ne te dhenat qe kan te bejn me pronen e
paluajtshme me qellim te reklamacioneve te ndryshme ku kishin me qen te dhena me qasje te lire apo
te kufizuar t dhena me pages apo pa pages.
13.Te drejtat per qasje ne te dhenat kadastrale
Te drejt per casje ne te dhenat kadastrale mund te ken te gjithe personat fizik dhe juridik te cilet zotsoj
pronat e tyre.E drejta per casjene te dhenat kadastrale mund te realizohet permes:
-Casjes
-Editimit
-Krijimi i parcelave te reja
Casja ne te dhenat kadastrale mund te jet e lire me pages dhe e kushtezar.Te gjitha keto qasje
mbeshteten ne ligje ne fuqi.
Web faqet me qasje te lire jan:
-GIS-web
-Geoland-kosova.com

8. -Wikipedia etj
Casja e kufizuar mund te arrij deri ne ate shkalle kur nuk mund te behen ndryshime ne at web faqe ku
nuk kemi mundesi te ndrrojm emrin e pronarit siperfaqen kulturen parcelen ndrrimin e kufijve te saj
sepse nuk kmei pasword dhe kete qasje e kmi te kushtezuar per arsye se nuk jemi kompetent per
ndryshimet e tilla, kurse per qasje me pages ne permes internetit mund te blejm te dhena te ndryshme
te cilat na interesojn p.sh.Imazhet satelitore, ortofotot e gjithqka qe na intereson.
14.Planet hapsinore.Rregullimi i tokave-Komasacioni
Planifikimi hapsinor realiohet neper zonat urbane dhe rurale me ane te:
-Vendimmarrjes
-Raportit pronsoro-juridik dhe
-Projektit i cili mund te jet projekt ideor dhe kryesor te cilet dallojn nga njeri tjetri per 15-20%
Vendimarrja eshte hapi kryesor te cilin e merr zyra per urbanizem dhe planifikim e cila se bashku me
kadstrin rregullojn vendosjen e objekteve ndertimore ne baze te nje plani te caktuar urban dhe me
mbeshtetjen e ligjeve ne fuqi ndertojn nje hapsir te pershtatshme banimi dhe veprimi.Gjithashtu keto
ndryshime te cilat ndodhin ne teren rregullohen ne baze te raporteve pronsoro-juridike si me
shpronsim,komasacion ekspropijim etj.
Rregullimi i tokave apo komasacioni paraqet rregullimin e parcelave toksore ne formen me te
pershtashme gjeometrike te tyre me qellim te letsimit te punimeve bujqsore dhe veprimtarive tjera.Per
komasacin vendosin pronaret ne marrveshje te tyre,komasacioni ndodhe ateher kur pronaret jan pro
me 51% te tyre. Personat kyq per realizimin e komasacionit jan:
-Juristi(kryetar komisioni)
-Gjeodeti i cili i kryen matjet dhe rregullon parcelat sipas formes se tyre me te pershtatshme
gjeometrike
-Agronomi i cili percakton klasen e tokes dhe kulturat kadastrale-bujqsore.
Gjendja para komascionit gjithashtu regjistrohet ne kadaster si dhe gjendja ne mes te prones para dhe
pas komasacionit duhet te ndryshoj maksimum 20%.
FUND Shkurt 2008
Literatura e perdorur:
-Kadastri 2014 Jurg Kaufmann^ Daniel Steudler perkthyer nga Prof.Dr.sc.Murat MEHA
-Regjistri i tokave dhe sistemi i informimit kadastral nga Prof.Dr.Sc.Murat MEHA
-Topografia nga Prof.Dr.sc.Bashkim IDRIZI , si dhe te dhena tjera shtes nga interneti dhe ligjeratat.