FNRS Zaken 2 - 2023: Veiligheid

1. Dit is een uitgave van Federatie van Nederlandse Ruitersportcentra Editie 2 - 2023
Orde en netheid belangrijkste bij stalbrand
Het belang van duidelijke huisregels
Structuur en eigen fokprogramma Stichting CAP
Geen ongewenst gedrag op een hippisch bedrijf
Registreer elk ongeval op het bedrijf
Bewust veilig

2. Voorwoord
2 FNRSZAKEN
De hippische sector is een prachtige branche waarin ondernemers samenwerken met
hun favoriete collega's; de paarden. Maar we moeten niet vergeten dat we werken
met levende dieren. In de praktijk kom ik gelukkig regelmatig maneges, verenigingen,
pension- en sportstallen tegen die veiligheid als een prioriteit beschouwen.
Om onveilige situaties te voorkomen, heeft de
Stichting Veilige Paardensport (SVP) een handboek
ontwikkeld met basiseisen voor een veilige
beoefening van de paardensport. Als inspecteur
is het mijn taak om samen met de ondernemer
het bedrijf door te lopen en advies te geven over
eventuele veiligheidsknelpunten. Het certificaat stelt
bijvoorbeeld eisen aan bouwtechnische aspecten
van de accommodatie, rijbanen, stallen en interne
organisatie, zoals de aanwezigheid van een BHV-er
(bedrijfshulpverlener), gediplomeerde instructeurs,
onderhoud van harnachement en registratie van
ongevallen.
Veiligheid is een onderwerp waar we binnen de
paardensport niet omheen kunnen. Hoewel niemand
honderd procent garantie kan geven om ongevallen
te voorkomen, kunnen risico's aanzienlijk worden
verminderd met extra aandacht voor veiligheid. Een
ongeluk zit immers in een klein hoekje.
“Ik bezoek bedrijven om met de
ondernemer mee te denken. We kijken
samen naar de mogelijkheden om het
bedrijf vooruit te helpen.”
In deze FNRS Zaken nemen we je mee in
verschillende mogelijkheden om de veiligheid op
jouw bedrijf te waarborgen en te verbeteren. We
beginnen met een artikel over brandveiligheid op
stal, waarin ondernemers en een bevelvoerder van
de brandweer preventietips geven om het risico
op brand te verminderen en een veilige omgeving
te creëren voor paarden en hulpverleners. In een
praktijkverhaal van Stichting CAP lees je hoe door een
gestructureerde aanpak mensen met een lichamelijke
en/of meervoudige beperking veilig kunnen genieten
van de sport.
We behandelen ook actuele onderwerpen zoals
preventie tegen de wolf. De terugkeer van de wolf in
Nederland heeft grote impact op de paardenhouderij.
Het is belangrijk om te weten hoe je je paarden
kunt beschermen en of dit gevolgen heeft voor
de aansprakelijkheid van pensionstalhouders of
opfokbedrijven. Daarnaast zorgen uitbraken van
besmettelijke ziekten voor onzekere situaties en
soms zelfs voor paniek bij paardenhouders. We
spraken met twee ondernemers die te maken hebben
gehad met een uitbraak van rhinopneumonie. Ze
delen hun ervaringen.
Omdat de FNRS veiligheid hoog in het vaandel heeft
staan, werken we nauw samen met experts op dit
gebied. In deze editie vertellen partners over hun
mogelijkheden op het gebied van veiligheid. Tot slot
delen we hoe je het beste ongevallen kan registreren.
Justine Wissink
Inspecteur Stichting Veilige
Paardensport
Een veilig hippisch bedrijf is het
halve werk

3. 3
FNRSZAKEN
Orde en netheid belangrijkste
bij stalbrand
Bert Derks (Manege Prinsenbankhoeve): “Ik ben
vroeger brandweerman geweest en heb deze ervaring
en kennis altijd meegenomen tijdens het werken op
Manege Prinsenbankhoeve. Elke dag ben ik bezig met
de veiligheid en brandpreventiemaatregelingen van
mijn bedrijf omdat ik persoonlijk de gevolgen van
een brand heb gezien. Een simpel voorbeeld waar ik
altijd op let: plaats nooit een afvalcontainer tegen
een gebouw, gezien het risico dat rokers een peuk
in de container kunnen gooien. Wij hebben op ons
bedrijf ook verschillende brandoefeningen gedaan
voor onszelf en om de brandweer te laten oefenen
met paarden. Hoewel het moeilijk is om de situatie
volledig na te bootsen, is het belangrijk om alle
mogelijke scenario's in kaart te brengen. Men is altijd
afhankelijk van factoren die niet kunnen worden
getraind, zoals windrichting, de plaats van de brand
en rookontwikkeling. Desondanks kan tijdens een
brandoefeningen gekeken worden welke maatregelen
je kan nemen voor een veiligere basis. Het is prettig
om als ondernemer deskundigen te hebben die
met je meekijken, aangezien je zelf niet altijd alles
kunt waarnemen. Bovendien zijn er verschillende
brandmelders beschikbaar, zoals rookmelders en
een Firebeam-systeem. Een Firebeam-systeem
werkt door het uitlijnen van infraroodstralen.
Als deze stralen worden onderbroken door rook,
wordt het alarm geactiveerd. Als laatste wil ik
meegeven dat hooibroei een veelvoorkomende
oorzaak van een stalbrand is. Broei ontstaat door
een natuurlijke opwarming van samengepakt hooi
of stro. De stijgende temperatuur kan leiden tot
zelfontbranding. Voor brand zijn drie elementen
nodig; brandbare stof, ontbrandingstemperatuur en
zuurstof. Zonder deze elementen kan geen brand
ontstaan. Als je hooi onder een dak opslaat, bespreek
dit met je verzekering. Bij sommige verzekeraars
kun je de temperatuur van hooi of stro gratis laten
controleren. Op die manier kan worden bepaald
wanneer hooi of stro potentieel kan ontbranden.”
Een stalbrand is de grootste nachtmerrie van elke paardenhouder. De impact van
een brand is vaak zeer ingrijpend, zowel emotioneel als economisch. Een brandveilige
stal is daarom van groot belang. Hoe zorg je ervoor dat je jouw paarden brandveilig
huisvest? We spraken ondernemer Bert Derks, eigenaar van Manege Prinsenbankhoeve,
die vroeger brandweerman is geweest. Ineke van Waalwijk van Doorn vertelt over de
brand in manege en pensionstal de Karperhoeve. En Johan de Vries, bevelvoerder van
Brandweer Gelderland, geeft tips wat je preventief kan doen, zodat de brandweer
het beste zijn werk kan uitvoeren.
3
FNRSZAKEN
VRAAG HET DE ONDERNEMER!

4. 4 FNRSZAKEN
Ineke van Waalwijk van Doorn (Karperhoeve):
“Elke nacht, rond 02.15 uur, word ik wakker en ga
ik even bij de schapen kijken. Die bewuste nacht
hoorde ik de honden blaffen en de paarden hinniken.
Ik opende de staldeur en zag alleen maar rook.
Ik begon hard te roepen dat er brand was en ben
direct begonnen met het naar buiten brengen van
de vijf paarden. Ik zou het niemand aanraden om de
stallen open te gooien. De paarden raken in paniek
en blijven dan in hun stal staan. Die nacht besefte ik
nog meer hoe belangrijk het is om geen rommel in het
gangpad te hebben, dat de halsters van de paarden
altijd op dezelfde plek liggen en dat deuren nooit
op slot mogen. Gelukkig was alles in orde, waardoor
ik de vier paarden en de merrie met haar veulen in
veiligheid kon brengen. Achteraf besef ik dat er niet
nog meer paarden in de stal hadden moeten staan,
omdat we die dan niet hadden kunnen redden. Het
rookgordijn werd namelijk zo dik dat ik alles op de
tast moest doen. Ondertussen had Pieter, mijn man,
de brandweer al gebeld. We realiseerde ons al snel
dat onze 40 schapen niet meer te redden waren.
“Die nacht besefte ik nog meer hoe
belangrijk het is om geen rommel in
het gangpad te hebben.”
We hebben nog geluk gehad dat de wind de goede
kant op stond. We hebben het uitbreken van een
brand, de risico’s en het handelen in zo’n situatie
altijd besproken met ons personeel, maar het is niet
voor te bereiden. Er zijn zoveel factoren die niet te
trainen of te bespreken zijn. Het belangrijkste is
voornamelijk, en daar kan iedereen preventief voor
zorgen, een opgeruimde veilige stal.”
Foto: Gemma van Winden-Tetteroo
VRAAG HET DE ONDERNEMER!
▲ Ineke en Inez voor de afgebrande stal.

5. 5
FNRSZAKEN
Johan de Vries, bevelvoerder van Brandweer
Gelderland, geeft waardevolle tips om effectief te
handelen bij een stalbrand. Deze tips vergroten niet
alleen de veiligheid van je stal, maar helpen ook
bij een betere samenwerking met de brandweer in
geval van een calamiteit. Neem de controle over de
brandveiligheid van je bedrijf en bescherm jouw
waardevolle bezit.
Preventieve maatregelen:
Tip 1: Zorg dat het in de gebouwen netjes en
opgeruimd is. Stalgangen die niet opgeruimd zijn,
zorgen ervoor dat de brandweermannen minder
makkelijk kunnen bewegen door het pand en dat
heeft een vertragend effect op een (eventuele)
redding.
Tip 2: Zorg dat het erf netjes en opgeruimd is,
zodat de brandweermannen het bedrijf goed kunnen
bereiken en de ruimte hebben om te handelen. Zorg
dat er een centrale opslag is voor kruiwagens en
machines.
Tip 3: Maak een plattegrond waarop wordt
weergegeven waar halsters liggen, waar hooi- en
strobalen staan, welk type paard er in de stal staat,
welke paarden niet benaderbaar zijn en hoe de stal
eruitziet. Mocht je als ondernemer in paniek raken
en het niet goed kunnen uitleggen, dan heeft de
brandweer veel aan een plattegrond. Zorg ervoor dat
de plattegrond ook buiten het gebouw te vinden is.
Tip 4: Overweeg een bluswatervoorziening op je
bedrijf. Zorg ervoor dat deze niet geblokkeerd wordt
door bijvoorbeeld een tractor.
Tip 5: Zet landbouwmachines niet in dezelfde
stal als waar de paarden staan of het ruwvoer/
stro opgeslagen staat, maar buiten of in een aparte
schuur.
Tip 6: Je hebt ook brandgevaar bij zonnepanelen.
De problemen met zonnepanelen ontstaan vaak door
slechte installatie. Laat je zonnepanelen daarom altijd
door een gespecialiseerd bedrijf installeren.
Tips tijdens een brand:
Tip 1: Zorg ervoor dat je als ondernemer de brand-
weer ontvangt en te woord staat.
Tip 2: Ga niet de stal in bij rookontwikkeling. Een
mens kan maximaal 30 seconden zijn adem inhouden
tijdens het lopen en zoeken. In 30 seconden red je
geen paard.
Tip 3: Ontruim niet zelf en doe zo snel mogelijk een
alarmering via 112.
Veel voorkomende oorzaken stalbranden:
1. Defect in een elektrische installatie
2. Werkzaamheden/landbouwmachines
3. Hooibroei
4. Ongedierte
5. Blikseminslag of storm
6. Roken op stal
Organiseer een brandoefening op je bedrijf
Het is niet mogelijk om een brand 100% te voorkomen.
Daarom is het verstandig om regelmatig een brand-
oefening te organiseren voor jou en je medewerkers.
Organiseer zo'n brandoefening met de lokale brand-
weer, zodat iedereen in een noodsituatie weet hoe ze
moeten handelen. Als ondernemer krijg je dan ook
inzicht in de verbeterpunten van jouw bedrijf. Het is
ook prettig voor de brandweer om te weten hoe jouw
bedrijf in elkaar zit, hoe jouw stallen geopend kunnen
worden en hoe zij het beste met de dieren kunnen
omgaan.
Preventietips stalbrand
5
FNRSZAKEN

6. 6 FNRSZAKEN
Algemeen huisregels
In de hippische sector is het van groot belang
om duidelijke huisregels op te stellen en ervoor
te zorgen dat deze worden nageleefd. Een goed
gestructureerd beleid rond huisregels bevordert
niet alleen de veiligheid en het welzijn van zowel
paarden als bezoekers, maar draagt ook bij aan
een professionele en gastvrije uitstraling van het
bedrijf. Daarnaast zijn rijbaanregels ook huisregels.
Een FNRS aangesloten bedrijf moet voor het gebruik
van de binnen- en buitenrijbanen regels opstellen en
openbaar maken. Als er in een rijbaan gereden wordt,
is het belangrijk dat je klanten de regels kennen
voor de veiligheid en om ongelukken te voorkomen.
Gedragscodes kunnen toegevoegd worden aan de
huisregels. In de gedragscode staat wat er wordt
verwacht van het personeel, vrijwilligers, klanten
en bezoekers; hoe gaan we met elkaar om? Dat is
daarmee niet alleen een opsomming van wat niet
gewenst is, maar ook wat juist wel gewenst is. Op
pagina 14 en 15 lees je meer over gedragscodes.
De regels rondom telefoons
Filmpjes en foto’s maken: het gebeurt dagelijks.
Klanten maken foto’s van hun favoriete paarden,
ouders filmen hun kinderen en jongeren maken
filmpjes voor TikTok en andere social media. Ruiters
of bezoekers kunnen foto's en video's delen waarop
jouw bedrijf of klanten duidelijk te zien zijn. Hoe ga
je hiermee om als ondernemer? Het is belangrijk
dat je bewustzijn creëert bij je klanten over hun
telefoongebruik en duidelijk communiceert: let op
met wat je filmt, fotografeert en publiceert. Film
elkaar niet zomaar en houd rekening met de privacy
Duidelijke huisregels zorgen
voor veiligheid, paardenwelzijn
en professionele uitstraling
Als ondernemer ben je verantwoordelijk voor de veiligheid op je bedrijf. Hoe stel je
als ondernemer duidelijke regels zoals het gebruik van telefoons en het dragen van
slippers op stal? Het is belangrijk de huisregels duidelijk te communiceren naar jouw
leden. Lees over de belangrijkste regels die jij kan instellen op jouw bedrijf.

7. van anderen. Wanneer iemand een social media
bericht plaatst van jouw accommodatie met daarop
zichtbaar mensen, dan moet de persoon vooraf
toestemming gevraagd hebben aan desbetreffende
persoon die op de afbeelding of video staat.
Is er geen toestemming en ben jij of een klant niet
blij met deze geplaatste foto of video? Vraag dan of
de plaatser de foto of video verwijdert.
Telefoneren te paard
Hoe zit het eigenlijk met telefoneren te paard? Mag
je eigenlijk bellen of appen als je op een paard zit?
Op een menwagen mag het niet, maar op een paard
wel. Je bent op een paard wel een bestuurder, maar
een paard is geen voertuig. Dus voor ruiters geldt het
telefoonverbod niet. Ondanks dat het vasthouden
van een telefoon te paard is toegestaan, is het zeer
onverstandig. Je verlegt namelijk je concentratie van
je paard naar je telefoon en dat kan voor onveilige
situaties zorgen. Het is verstandig om ruiters te
ontmoedigen hun telefoon te gebruiken tijdens het
rijden. Uiteraard is het meenemen van een telefoon
tijdens een buitenrit om veiligheidsredenen wel aan
te raden.
Slippers op stal verboden
Wanneer de temperaturen weer stijgen, dragen we
graag slippers of open schoenen. Ruiters die naar
jouw stal komen om paard te rijden dragen uiteraard
laarzen of jodphurs, maar wat als ze even snel langs
stal moeten om hun paard te voeren of op de weide
te zetten? Hoe verleidelijk is het dan om geen andere
schoenen aan te trekken? Ruiters kunnen zelf veel
doen om de omgang met paarden zo veilig mogelijk
te maken. Een paard is een vluchtdier en kan onver-
wachts reageren. Hierbij zal hij geen rekening houden
met zijn omgeving, wij zullen dus rekening moeten
houden met het paard. Zorg om deze redenen dat
ruiters bij jouw op stal altijd dichte schoenen en
geen slippers of sandalen dragen.
Communiceren van regels
Als ondernemer ben je verantwoordelijk voor de
veiligheid op je bedrijf. Daarom is het belangrijk
de huisregels duidelijk te communiceren naar jouw
leden. Zorg dat deze regels op verschillende plekken
te lezen zijn. Het ophangen van de regels op stal is
vaak niet genoeg. Communiceer de regels via social
media, op de website, posters, bespreek het in de
lessen, in de nieuwsbrief en blijf dit herhalen.
De FNRS heeft in samenwerking met Stichting Veilige
Paardensport drie poster ontworpen die je op stal
kan ophangen om jouw klanten te attenderen op de
huisregel: telefoongebruik op stal, telefoongebruik
te paard en slippers op stal verboden. Download
de posters via de qr-codes. Bij de poster ‘verboden
slippers op stal’ is ook een template voor een
nieuwsbericht beschikbaar, waarmee je klanten kan
attenderen op deze huisregel.
7
FNRSZAKEN
Download poster
slippers op stal
verboden
Download
voorbeeld van
huisregels
Download poster
telefoongebruik
op stal

8. 8 FNRSZAKEN

9. 9
FNRSZAKEN
Voor mensen met een beperking is het gelukkig ook
mogelijk om paard te rijden. Stichting CAP biedt
paardrijlessen, huifbed- en koetstochten aan voor
ruiters met een lichamelijke en/of meervoudige
beperking.
Veiligheidsvoorzieningen op maat
Op beide maneges van Stichting CAP zijn er
speciale veiligheidsvoorzieningen. Op Manege de
Maartenshoeve in Ubbergen komen voornamelijk
kinderen met een beperking. Hier wordt er met
een aangepast tempo en veel begeleiding gewerkt.
We spraken Anneke Berendijk, bedrijfsleider van
Stichting CAP over de veiligheidsvoorzieningen van
de verschillende locaties. Anneke vertelt: “Op de
Maartenshoeve geldt voornamelijk dat alles wat we
doen kindveilig moet zijn. De paarden zijn allemaal
kleiner omdat er hier voornamelijk met kinderen
gewerkt wordt. We kenmerken hier veel met kleur
waardoor de kinderen de spullen en de pony aan
elkaar kunnen matchen. Op geen enkele locatie wordt
een paard of pony zelfstandig uit stal of paddock
gehaald door kinderen.”
Op Manege de Winckelsteegh in Nijmegen wordt ook
dagbesteding aangeboden. Hier wordt er zelfstandig
in een team, met iets hogere druk en tempo gewerkt.
Naast het algemene paardenwerk worden hier ook
andere klussen die er op de manege te doen zijn aan-
gepakt. Anneke vertelt: “Op de Winkelsteegh bieden
we voornamelijk ritten met de koets aan en rijden we
met een huifbed. Dit huifbed is extra beveiligd, iets
wat heel belangrijk is als je bedenkt dat de clienten
op een doek boven de paarden zweven. In plaats van
het normale trektuig heeft dit huifbed duwstangen
waar het paard met zijn borst tegenaan duwt. Mocht
er iets gebeuren kan de koetsier op een pedaal
trappen en gaan de kleppen van de stangen open
hierdoor kunnen de paarden er onderuit lopen.”
Beide maneges zijn voorzien van speciale apparaten
zoals tilliften en opstapperrons. Daarnaast hebben
de locaties speciaal harnachement voor de cliënten
en paarden. Alle zadels zijn voorzien van veiligheids-
beugels en voor cliënten met ernstige lichamelijke
beperkingen zijn er zadels met ondersteuning. Voor
deze extra veiligheidsvoorzieningen gelden speciale
veiligheidsregels.
Een zelf gefokt therapiepaard is het veiligst
Gediplomeerde instructeurs en speciaal opgeleide
paarden zorgen voor een veilige omgeving waar
aandacht is voor mens en dier. De paarden van de
stichting hebben allen een opleidingsprogramma
doorlopen. Omdat het vinden van betrouwbare
paarden steeds moeilijker werd heeft de stichting een
eigen fokprogramma opgezet. Hierdoor worden de
paarden vanaf dag één met zorg en precisie opgeleid
tot therapie paard. De therapiepaarden worden aan
veel meer prikkels blootgesteld dan reguliere
paarden. In het eigen fokprogramma worden daarom
veulens op een gestructureerde manier vanaf dag
één blootgesteld aan alledaagse zaken.
Stichting CAP, Centra voor Aangepast Paardrijden, is een stichting voor aangepast
paardrijden, dagbesteding en dierverzorging. De stichting bestaat uit twee maneges voor
kinderen, jongeren en volwassenen met een lichamelijke en/of meervoudige beperking.
De Maartenshoeve in Ubbergen en Manege De Winckelsteegh in Nijmegen zijn de
hoofdlocaties van de stichting.
Structuur en eigen fokprogramma
zorgen voor veiligheid binnen
Stichting CAP
VRAAG HET DE ONDERNEMER!

10. 10 FNRSZAKEN
De paarden die niet zelf gefokt zijn en daarom niet
vanaf het begin het programma hebben doorlopen,
worden heel selectief uitgezocht. De gehele historie
van een nieuw paard moet bekend zijn. Deze paar-
den worden eerst door de begeleiders verzorgd en
langzaam wordt er naar het ‘werken met cliënten’
toegewerkt. Het gehele opleidingstraject voor de
paarden neemt zo’n drie a vier jaar in beslag. Deze
tijd is nodig om de paarden optimaal op te leiden
tot veilig therapiepaard voordat ze volledig ingezet
kunnen worden.
Structuur voor een veilige omgeving
Clienten met een meervoudige beperking hebben
vaak een duidelijke structuur nodig. Bij Stichting
CAP wordt daarom de gehele dag in detail uitge-
schreven in lijsten. Elke handeling wordt zorgvuldig
gepland. Iedere client krijgt een taak toebedeeld
afgestemd op het juiste niveau.
Anneke vertelt: “Sommige cliënten mogen opzadelen.
De zadels zijn allemaal voorzien van labels met kleur
waardoor voor iedereen zichtbaar en herkenbaar is
bij welk paard het harnachement hoort. In verband
met veiligheid doen alleen onze begeleiders en
instructeurs de hoofdstellen om.
Door deze structuur heb je overzicht en regelmaat.
Alle paarden worden gecontroleerd op het
harnachement alvorens ze gereedgezet worden
voor de client.”
Op de locaties waar paardrijden en dagbesteding
wordt aangeboden is structuur in de dagelijkse
werkzaamheden ontzettend belangrijk. Zonder
duidelijke taakverdeling en overzicht kan er binnen
een stichting voor aangepast paardrijden niet veilig
gewerkt worden. De druk op de cliënten wordt laag
gehouden en de focus ligt voornamelijk op het
beleven van en de omgang met de dieren. Door een
gestructureerde aanpak kan er veilig genoten worden
van de sport.

11. 11
FNRSZAKEN
De eigenaar van een stal is verantwoordelijk om
ervoor te zorgen dat de paarden, die aan zijn zorg
zijn toevertrouwd, veilig zijn. Draag je hier geen goede
zorg voor? Dan kun je als stalhouder aansprakelijk
gesteld worden. Dit betekent in de praktijk dat de
stalhouder maatregelen moet nemen om de paarden
te beschermen tegen mogelijke bedreigingen, zoals
een aanval door wolven. Maar wat kun je doen om
paarden te beschermen?
Fysieke maatregelen
Een van de belangrijkste maatregelen die je kan
nemen, is zorgen voor een veilige omheining rond
de weide. De omheining moet stevig zijn en hoog
genoeg om te voorkomen dat wolven eroverheen
kunnen springen. Hiervoor zijn speciale wolvenafras-
teringen op de markt. Een andere maatregel is om de
paarden in de nacht op stal te houden. Voor opfok-
bedrijven zijn deze maatregelen niet altijd mogelijk.
De jonge paarden staan vaak dag en nacht buiten en
de speciale afrastering voor wolven is niet geschikt
voor jonge paarden in verband met de kleine mazen
waar zij makkelijk met een voet in vast komen te
zitten.
Hoewel een stalhouder fysieke maatregelen kan
nemen om de veiligheid van de paarden te waar-
borgen, blijft er altijd een risico op aanvallen door
wolven. In het vakblad De Hippische Ondernemer
van mei 2023 staat in een artikel dat de NVWA
controles overweegt of er voldoende maatregelen
genomen worden door stalhouders. Op dit moment
zijn er geen vastgelegde maatregelen waaraan een
bescherming tegen de wolf moet voldoen. Het lijkt
dan ook niet waarschijnlijk dat controles en of boetes
op dit moment kunnen plaatsvinden. Heb je twijfels
of fysieke maatregelen mogelijk zijn, laat je dan
informeren door een deskundige.
Informatie naar de klant
Naast fysieke maatregelen kan iedere stalhouder ook
organisatorische maatregelen treffen. Deze zullen de
wolf niet verjagen maar door enkele maatregelen te
treffen kun je zo veel mogelijk de aansprakelijkheids-
stelling voorkomen:
1. Zorg voor duidelijke voorwaarden en overeen-
komsten. In de nieuwste opfokovereenkomst
van de FNRS (juli 2021) is aansprakelijkheid
uitgesloten. Echter is de voorwaarde dat je als
bedrijf niet nalatig bent geweest.
2. Vraag advies aan een erkende instantie over de
mogelijkheden die er zijn om de wolf buiten de
deur te houden. Leg ook vast wat wel en niet kan.
3. Wees transparant naar de klanten over de maat-
regelen die je treft als stalhouder maar ook welke
niet mogelijk zijn.
4. Communiceer indien er een wolf is gesignaleerd
in de buurt van het bedrijf. Zo ben je transparant
naar jouw klanten.
Een wolvenaanval helemaal voorkomen kan helaas
niet. Maar het is belangrijk bewust te blijven van
het aansprakelijkheidsrisico en waar mogelijk maat-
regelen te treffen.
De terugkeer van de wolf in Nederland heeft veel impact op de landbouw en veeteelt,
waaronder ook de paardenhouderij. Het is belangrijk dat pensionstalhouders en
opfokbedrijven zich bewust zijn van de mogelijke risico’s door de aanwezigheid van
wolven. Of je aansprakelijk bent bij een wolvenaanval is van vele factoren afhankelijk.
Het is belangrijk om te weten op welke manier je aansprakelijkheid zoveel mogelijk
kunt voorkomen.
Ben je als paardenhouder
aansprakelijk bij aanval wolf?
11
FNRSZAKEN

12. 12 FNRSZAKEN
Durf jij te handelen bij een calamiteit?
Ook in de hippische sector zijn er jaarlijks (bedrijfs)
ongevallen. Het is fijn dat instructeurs, bedrijfs-
leiders, werknemers, maar ook vrijwilligers kunnen
handelen in geval van een calamiteit. Maar het is ook
verplicht. Ieder Nederlands bedrijf moet namelijk
voldoen aan de Arbowetgeving. Onder andere door
de bedrijfshulpverlening (BHV) in orde te hebben.
Dit houdt in dat er altijd een werknemer met BHV-
diploma aanwezig dient te zijn. Het advies is dat er
altijd minimaal twee BHV’ers aanwezig zijn. Mocht er
namelijk iets gebeuren met één van de twee BHV’ers,
dan is er altijd iemand die kan opvangen. Het uitgangs-
punt hierbij is dan ook: één BHV’er is geen BHV’er’.
Handel voordat de hulpdiensten ter plekke zijn
De kans op een incident, calamiteit of hartfalen bij
een persoon is altijd en overal aanwezig. Tijdens het
paardrijden, maar ook in de kantine of in de stallen.
Wanneer dit gebeurt is de tijd tot er gehandeld
wordt één van de belangrijkste factoren om schade
te beperken. Elke minuut telt dan! Hulpdiensten
hebben tijd nodig om ter plekke te komen. Met een
goed georganiseerde BHV kunnen de eerste stappen
tijdens het wachten gezet worden. Een BHV’er leert
met deze situaties om te gaan en bijvoorbeeld ook
een AED te gebruiken.
Hoe maakt de BHV’er het verschil?
De BHV’er heeft anders, preventief, leren denken.
Compartimentering, brandveiligheid, vluchtroutes
zijn allemaal zaken die een BHV’er leert herkennen.
De BHV’er die ‘zeurt’ om de poetskist of strobaal die
de deur openhoudt is immers de held wanneer rook
zich niet kan verspreiden tijdens een brand.
BHV-cursus bij FNRS-bedrijven
FNRS-leden krijgen 10% korting op het complete
cursusaanbod (BHV, EHBO, VCA etc.) van Kompas
Veiligheidsgroep en dus ook op een BHV-cursus.
Leden kunnen een BHV-cursus organiseren voor hun
eigen medewerkers, maar deze ook openstellen voor
mensen van buitenaf. Hierdoor wordt het financieel
aantrekkelijker om een (herhalings-)cursus te
organiseren.
Wil je een BHV-cursus organiseren op jouw bedrijf?
Neem dan contact op met Kompas Veiligheidsgroep.
Stel je de cursus open voor deelnemers van buitenaf?
Meld de cursus dan bij de FNRS. FNRS neemt de cursus
dan op in de agenda.
Kompas bedrijfshulpverlening
PARTNERS FNRS
Het onderwerp privacy leeft: meer mensen maken
zich zorgen over hun persoonlijke gegevens die door
organisaties worden opgeslagen of zelfs verhandeld.
Vorig jaar waren er 25.000 bedrijven met een data-
lek en deden 18.000 burgers een melding bij de
Autoriteit Persoonsgegevens omdat hun privacy is
geschonden.
Klanten willen dat er zorgvuldig met hun gegevens
wordt omgegaan. Daarom is het belangrijk dat je
regelmatig checkt of jouw organisatie up-to-date is.
Voldoet jouw bedrijf nog steeds aan de eisen die de
wet stelt aan het verwerken van persoonsgegevens?
Sinds de komst van de nieuwe privacyregels, in de
Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG),
moeten alle organisaties aan de AVG-wet voldoen.
Veel ondernemers staan niet dagelijks
stil bij de gevolgen van privacy schen-
ding. Ze denken: dat overkomt mij niet.
Frank Jansen van Manege de Eenhoorn
dacht ook dat een cyberaanval hem
Is jouw bedrijf AVG OK?

13. Stal Poels is een stoeterij gevestigd op ’t Volen
in Heide, gelegen in het puntje van Noord-
Limburg. Deze stal richt zich naast de fokkerij
volledig op het faciliteren en het verhuren van de
accommodatie aan hippische professionals. Door
de ligging en de faciliteiten die Stal Poels te bieden
heeft, ontzorgen zij professionele bedrijven in
de springsport. Daarnaast richt de stoeterij zich
op het fokken van moderne springpaarden. Ellen
Poels, eigenaar van Stal Poels verteld: “Kwaliteit,
gezondheid en het paardenkarakter staan in onze
fokkerij centraal. Wij zijn lid geworden van de FNRS
omdat wij het stuk veiligheid, risico-inventarisatie
en evaluatie (RI&E) willen uitbreiden. Daarnaast
voorziet de FNRS ons met een groot netwerk aan
hippische ondernemers waarmee we kennis kunnen
uitwisselen. Daarnaast ondersteunen ze ons op het
inhoudelijke en organisatorische gedeelte van het
bedrijf.”
Hippisch Centrum Perier is gelegen naast
stadsbos Pampushout in Almere. Naast prachtige
uitrijmogelijkheden biedt deze stal een buiten- en
binnenrijbaan, meerdere paddocks, weidegang
en een stapmolen. Gezonde en gelukkige paarden
zijn dan ook de basis voor dit bedrijf. HC Perier
biedt pensionstalling, privé- en manegelessen
aan voor jong en oud, waarbij de lesgroepen
klein gehouden worden om zo iedereen genoeg
aandacht te kunnen geven. Marie-Louise Perier,
eigenaar van HC Perier vertelt: “Vanuit mijn
hippische achtergrond heb ik altijd de overtuiging
gehad dat een ondernemer lid hoort te zijn van
de FNRS. De FNRS biedt comfort om goed te
kunnen ondernemen, daarnaast zijn ze een goede
gesprekspartner. Ik ben ervan overtuigd dat we
samen meer kennis en kwaliteit kunnen bieden
en ons zo kunnen verenigen voor een betere
toekomst. Dat is waarom wij lid zijn van de FNRS.”
Welkom bij de FNRS!
Zonder leden zou de FNRS geen bestaansrecht hebben. Daarom zijn wij erg blij dat
we kunnen melden dat het aantal FNRS-leden nog steeds groeit. Twee FNRS-leden
vertellen over hun reden van het aansluiten bij onze branchevereniging.
niet zou overkomen. Als het dan wel gebeurt volgen
boetes, boze klanten, reputatieschade en mogelijk
rechtszaken.
“Ik kwam in de verleiding omdat
de mail zo geloofwaardig was.”
FNRS vindt het belangrijk dat leden aan de AVG
voldoen. Immers, een FNRS-bedrijf heeft de zaken
organisatorisch, bedrijfsmatig en qua welzijn, veilig-
heid en opleiding goed op orde. Daar hoort ook de
bescherming van persoonsgegevens bij. Dit is daarom
ook een basiseis in het FNRS-kwaliteitsbeleid.
Je AVG in orde voor nog geen tientje per maand
Hippische ondernemers moeten regelmatig met de
AVG bezig zijn. Volgens de AVG-wetgeving ben je
verplicht vast te leggen hoe je aan de wet voldoet.
Je AVG moet actueel zijn en de ontwikkelingen
binnen je organisatie die raken aan privacy moeten
erin verwerkt zijn.
Het AVG-Programma, een online stappenplan, van
Stichting AVG helpt bedrijven om aan de AVG te
kunnen voldoen. FNRS-leden ontvangen 50% korting
op de prijs, voor nog geen € 10,- per maand is je AVG
geregeld inclusief juridische helpdesk.
AVG-OK als je AVG-programma gebruikt
Als lid van de FNRS en deelnemer aan het AVG-
Programma kom je in aanmerking voor het kosteloos
gebruik van het AVG OK-vignet. Bedrijven die het
AVG OK-vignet voeren gaan zorgvuldig om met de
persoonsgegevens van hun klanten.
Lees het verhaal van
Manege de Eenhoorn
Bekijk het
AVG-Programma
13
FNRSZAKEN

14. 14 FNRSZAKEN
In paardensport vooral mentaal ongewenst
gedrag
De meeste meldingen vanuit de sport gaan over
seksueel grensoverschrijdend gedrag. Denk daarbij
bijvoorbeeld aan ongewenst foto's maken, onge-
wenste aanrakingen, of aanrandingen. Bij lichamelijk
ongewenst gedrag kan het gaan om een vechtpartij,
maar ook over slaan met voorwerpen, of iemand
opzettelijk pijn doen. Sporters kunnen ook veel last
hebben van emotioneel grensoverschrijdend gedrag.
Denk daarbij aan schelden, discriminatie, pesten,
maar ook intimiderend taalgebruik.
In de paardensport hebben veel mensen te maken
(gehad) met mentaal ongewenst gedrag (34%). Hierbij
gaat het met name om situaties waarin sprake is van
roddelgedrag op maneges, verenigingen en pension-
stallen. Dit gedrag blijkt het meest voor te komen
binnen de lagere niveaus van de wedstrijdsport,
specifiek in de klasse B.
Naast roddelgedrag blijkt een onderlinge machts-
verhouding, bijvoorbeeld tussen een staleigenaar
en ruiter of instructeur en ruiter, voor problemen
te kunnen zorgen. Zo’n 2,6% van de respondenten,
van het onderzoek van de KNHS, heeft als gevolg van
een dergelijke machtsverhouding wel eens te maken
heeft gehad met lichamelijk ongewenst gedrag en
zo’n 6,6% met seksueel ongewenst gedrag.
Geen excuus om grenzen over te gaan
Minderjarigen, LHBT+, sporters met een beperking
en topsporters zijn extra kwetsbare groepen. Soms is
dat omdat zij zich niet of moeilijk kunnen verweren.
Soms zijn mensen gewend om over hun eigen grenzen
te gaan of hebben ze als kind geleerd om geen nee
te zeggen tegen een volwassene in hun omgeving. Bij
topsporters zie je vaak dat de prestatie belangrijker
lijkt te zijn dan het aankaarten van ongewenst gedrag.
Niets van dit alles is echter een excuus om de grenzen
van een ander over te gaan.
Preventie: stel gedragsregels op
Uit het onderzoek van de KNHS blijkt ook dat ruiters
die ongewenst gedrag hebben meegemaakt, niet
stoppen met paardrijden. Er wordt veel gepraat
over wat er is gebeurd, bijvoorbeeld met familie of
vrienden. Het praten over ongewenst gedrag gebeurt
in de paardensport zelfs flink meer dan in andere
sporten. Wat wel hetzelfde is als in andere sporten, is
dat de dader er bijna altijd mee wegkomt. Veel grens-
overschrijdend gedrag wordt namelijk nooit gemeld.
Slachtoffers schamen zich of denken dat het hun
eigen schuld is dat ze dit overkomt. Door aan preven-
tie te doen, wordt de kans op ongewenst gedrag een
stuk kleiner.
Hippische ondernemers zijn zich niet altijd bewust
dat ongewenst gedrag in hun bedrijf kan plaats-
vinden. Er is daarom vaak geen beleid hierover
opgesteld. Dat is niet prettig voor de slachtoffers.
Geen ongewenst gedrag op
een hippisch bedrijf!
Ongewenst, of grensoverschrijdend, gedrag op hippische bedrijven komt vaker voor
dan men zou willen. KNHS heeft met het Centrum Veilige Sport Nederland in 2021
onderzocht dat 35% van de paardensporters te maken heeft (gehad) met ongewenst
gedrag. Grensoverschrijdend gedrag kan zowel emotioneel als lichamelijk of seksueel
ongewenst gedrag zijn. Ongewenst gedrag kan leiden tot (langdurige) ziekte, stress of
depressies. Het is van belang dat ook op hippische bedrijven ongewenst gedrag niet
getolereerd wordt.

15. 15
FNRSZAKEN
Als ondernemer ben je verantwoordelijk voor een
veilige (werk)omgeving. Inventariseer op jouw
bedrijf de mogelijke risico’s en maak een actieplan.
Een belangrijke stap in het omgaan met ongewenst
gedrag is het scheppen van heldere kaders met een
gedragscode. Deze kan bijvoorbeeld toegevoegd
worden aan de huisregels. In de gedragscode staat
wat er wordt verwacht van het personeel, vrijwilligers,
klanten en bezoekers; hoe gaan we met elkaar om?
Dat is daarmee niet alleen een opsomming van wat
niet gewenst is, maar ook wat juist wel gewenst is.
Maak in de gedragscode een duidelijk onderscheid
in de norm (wat mag niet) en de gevolgen (wat is
de consequentie). Aangezien ongewenst gedrag
zich ook buiten het hippische bedrijf kan voordoen
(bijvoorbeeld via social media), zal een ondernemer
ook alert moeten zijn op ongewenst gedrag buiten
het bedrijf, zeker als werknemers of klanten van de
organisatie door dit gedrag worden benadeeld.
>> Bekijk via de QR-code
voorbeelden van gedragscodes.
Stel een vertrouwens(contact)persoon aan
Om het klanten en medewerkers makkelijker te
maken grensoverschrijdend gedrag te bespreken
is het nodig om een Vertrouwenscontactpersoon
(VCP) aan te stellen. Dit is een basiseis voor sociale
veiligheid in de sport. Deze persoon is bereikbaar
voor iedereen, maar kiest geen kant bij incidenten.
De VCP kan een externe zijn, maar ook een (ouder
van een) ruiter, vrijwilliger of klant zijn. Het wordt
afgeraden om deze rol door de ondernemer zelf in
te vullen. Het is wel verstandig om meer dan één
VCP per organisatie te hebben zodat de melder kan
kiezen. De VCP luistert, denkt mee, kent het (sport)
netwerk en zorgt ervoor dat het incident op de juiste
plek besproken en gemeld kan worden. De VCP heeft
dus vooral een procedureel adviserende rol.
Een vertrouwenspersoon speelt juist een inhoudelijk
adviserende rol. Bij de vertrouwenspersoon kan men
terecht voor een vertrouwelijk gesprek. Het Centrum
Veilige Sport (CVS) heeft een landelijke poule van
vertrouwenspersonen voor persoonlijke begeleiding.
Slachtoffers, beschuldigde en andere melders kun-
nen hier gebruik van maken indien zij KNHS-lid zijn.
Binnenkort wordt in de Eerste Kamer gesproken

16. 16 FNRSZAKEN
VOG moet ook gratis voor ondernemers
Paardrijden in een veilige omgeving moet voor
iedereen vanzelfsprekend zijn. FNRS-bedrijven
voldoen aan de eisen van Stichting Veilige Paarden-
sport. Hiermee is de accommodatie veilig verklaard
en werken er gediplomeerde instructeurs. Maar
voelt iedereen zich ook veilig op de plek waar zij
paardrijden? Op veel hippische bedrijven werken
medewerkers en vrijwilligers, mensen om op te
bouwen. Het is dan ook belangrijk dat iedereen aan
bepaalde minimumeisen voldoet om een veilige
omgeving te realiseren.
Verklaring omtrent gedrag
Wil je als ondernemer laten zien dat je veiligheid
serieus neemt, dan kan je van alle medewerkers
en vrijwilligers het aanvragen van een verklaring
omtrent gedrag (VOG) verplicht stellen. Een VOG
bewijst dat de aanvrager in het verleden niets heeft
gedaan waardoor hij een bepaalde taak of beroep
niet kan uitvoeren. Voor werknemers en vrijwilligers
die veel met kinderen of mensen met een beperking
werken is het verstandig om een VOG te hebben.
Een VOG heeft ook een preventieve functie.
Gelijk speelveld nodig
Een VOG kan eenvoudig online aangevraagd worden.
Voor sportverenigingen is deze aanvraag zelfs gratis.
Helaas is het voor hippische ondernemers nog niet
mogelijk om van deze gratis mogelijkheid gebruik te
maken. FNRS zet zich, vanuit het Platform Onder-
nemende Sportaanbieders (POS), in om hiervoor
een gelijk speelveld te creëren. Ook voor hippische
ondernemers is het belangrijk om een veilig klimaat
op hun bedrijf te kunnen garanderen. Tijdens de
gesprekken met minister Helder van sport dringen
we erop aan dat de VOG ook voor ondernemers gratis
zou moeten zijn.
over een wetsvoorstel dat organisaties verplicht een
vertrouwenspersoon te hebben. Nu is dat nog niet
het geval. Indien de vertrouwenspersoon verplicht
wordt, bekijkt de FNRS de mogelijkheden voor een
gezamenlijke oplossing voor de hele branche. Vooral
voor kleine bedrijven wordt het dan namelijk lastig
en kostbaar om dit te organiseren.
Een veilig sportklimaat
Vanuit de Rijksoverheid worden er steeds meer
eisen gesteld aan een veilig sportklimaat. Bij het
Platform Ondernemende Sportaanbieders (POS) is
een werkgroep samengesteld om invulling te geven
aan een beleid rondom ongepast gedrag die voor
alle sporten van toepassing is. Zodat iedereen weet
hoe het binnen sport en bewegen georganiseerd is
rondom preventie en mogelijkheden tot ingrijpen
bij ongewenst gedrag. FNRS werkt hieraan mee
om beleid over dit onderwerp ook voor hippische
ondernemers op te stellen die zij kunnen gebruiken
voor hun eigen bedrijf.
FNRS vindt een sociaal veilig sportklimaat op een
hippisch bedrijf heel belangrijk. Zo genieten we
samen van de paardensport. Zie je iets of maak je iets
mee dat niet kan? Bespreek het dan, waar mogelijk,
samen. In de paardensport hoort geen plek te zijn
voor ongewenst gedrag!

17. 17
FNRSZAKEN
Goede aansluiting op de praktijk
Het opstellen van een RIE is wettelijk verplicht,
maar het invullen van de vragen is ook een goed
hulpmiddel om de arbeidsomstandigheden en veilig-
heid van medewerkers, bezoekers klanten, paarden
en pony’s in kaart te brengen. Hélène Nagorka-van
Zwienen van de Capelse Manege maakt daarom ieder
jaar tijd vrij om het plan van aanpak door te nemen
en bij te stellen voor het volgende jaar. “Ik zag er best
tegenop, je moet veel vragen beantwoorden. Maar de
vragen sluiten heel goed aan bij de praktijk, waardoor
het direct toepasbaar is en ik meer aandacht besteed
om lichamelijke belasting voor mijn medewerkers
te beperken.”
Registreren ongevallen met personeel
Om ongevallen met personeel te voorkomen is
het belangrijk om inzicht te krijgen in de oorzaak
van de meest voorkomende ongelukken. Met deze
informatie kan je jouw bedrijf en medewerkers
beter voorbereiden om ongevallen te voorkomen.
Het registreren van ongevallen met personeel is
onderdeel van de RIE. Volgens de Arbowet ben je
als ondernemer verplicht om arbeidsongevallen
bij te houden. Het registreren kan voor FNRS-leden
eenvoudig via Stigas. Indien er sprake is van een
dodelijk ongeval, ziekenhuisopname of blijvend
letsel, moet het arbeidsongeval ook direct gemeld
worden bij de Nederlandse Arbeidsinspectie van het
Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid.
Ondersteuning bij het invullen van de RIE
door Stigas
Voor FNRS-leden is de inlogcode voor het invullen
van de RIE via Stigas kosteloos, omdat deze is
inbegrepen in het lidmaatschap. FNRS-leden krijgen
korting op de ondersteuning door Stigas als zij de
RIE laten toetsen door middel van een bedrijfs-
bezoek. Na het bedrijfsbezoek staat jouw RIE op
100% en is het plan van aanpak opgesteld conform
de situatie op jouw bedrijf.
>> Meld je als FNRS-lid kosteloos
aan voor de RIE via Stigas.
Een ongeluk zit in een klein hoekje. De meeste
ongevallen op een hippisch bedrijf gebeuren met
(rijdende) machines, vallende voorwerpen of dieren.
Als werkgever ben je verplicht om te zorgen voor een
veilige werkomgeving. De belangrijkste verplichting
hierin is de risico-inventarisatie en -evaluatie (RIE).
De RIE brengt alle risico’s op ongelukken en gezond-
heidsklachten van het bedrijf in kaart en sluit af met
een plan van aanpak. Een ingevulde RIE is een wet-
telijke eis voor bedrijven met personeel (hieronder
vallen ook uitzendkrachten, stagiairs, vrijwilligers
en inhuurkrachten) en daarom ook een basiseis
van het FNRS-lidmaatschap. FNRS-leden kunnen
via het online programma van Stigas de RIE invullen.
De kosten hiervan zitten verwerkt in de FNRS-
contributie.
Actuele RIE voorkomt boete
Het is belangrijk om de RIE actueel te houden. Dit
houdt in dat je bij wijzigingen, zoals een verbouwing,
aankoop nieuwe machines of een pandemie je RIE
moet actualiseren. Als je RIE niet actueel is kun je
een boete van de Nederlandse Arbeidsinspectie
krijgen. Vuistregel is dat een RIE minstens eenmaal
per vier jaar geactualiseerd wordt. Het opstellen van
een RIE laat zien dat je de arbeidsomstandigheden
op je bedrijf serieus neemt. Het maakt je bewust van
de risico’s op jouw bedrijf.
Stigas ongevallen voorkomen
PARTNER FNRS

18. 18 FNRSZAKEN
Het werken, rijden en omgang met paarden brengt
risico’s met zich mee. Het zijn immers levende dieren
die niet altijd voorspelbaar zijn. Om ervoor te zorgen
dat personeel en klanten veilig kunnen werken of
rijden en om blessures te voorkomen is het belangrijk
dat zij uitgerust zijn met veilige en goedgekeurde
materialen.
Bescherming voor ruiters
Veiligheidshelm
Voor ruiters is het meest bekende beschermings-
middel de veiligheidshelm. Op alle FNRS-bedrijven
is het dragen van een veiligheidshelm verplicht voor
ruiters, menners en opzittenden van een menwagen.
Een cap moet voldoen aan de Europese richtlijn
89/686/EEG. De bekendste norm is VG1 01.040
2014-12, beter bekend als de VG-1 norm. Caps die
geproduceerd zijn tot eind 2014, moeten voldoen
aan de norm EN1384:2012. Naast de juiste normering
is het ook heel belangrijk dat een cap goed past.
Het is aan te raden elke vijf jaar een nieuwe cap aan
te schaffen.
Veilig schoeisel
Veilig schoeisel is verplicht bij het rijden. Dit houdt in
dat rijlaarzen en schoenen een gladde doorlopende
zool met hak en een gladde bovenkant moeten hebben.
Schoenen moeten worden gedragen in combinatie
met chaps.
Bodyprotector en airjacket
Een bodyprotector en airjacket beschermen het
bovenlichaam tijdens een val. Een bodyprotector is
alleen verplicht tijdens de cross van eventing. Maar
voor extra bescherming is het wel aan te raden ook
het bovenlichaam te beschermen. Een bodyprotector
biedt stevige bescherming. Een airjacket is luchtiger
en blaast zich op bij een val. Bodyprotectors en
airjackets moeten voldoen aan CE, EN-13158 of
BETA richtlijnen.
Veiligheidsbeugels
Het is aan te raden om de zadels van manegepaarden
en -pony’s van veiligheidsbeugels te voorzien. Een
veiligheidsbeugel verkleind de kans dat een voet in
de beugel blijft hangen bij een val. Er zijn veel soorten
veiligheidsbeugels.
Leenmateriaal beschikbaar stellen
Om er zeker van te zijn dat ruiters op jouw bedrijf
veilig kunnen paardrijden is het verplicht om leencaps
aan te bieden. Het is raadzaam om naast leencaps ook
bodyprotectors en laarzen beschikbaar te stellen.
Bescherming voor personeel
Om de veiligheid van het personeel te waarborgen is
het belangrijk dat zij goed en veilig uitgerust werken.
Goede en stevige werkschoenen zijn essentieel om
vallen, uitglijden en lichamelijke klachten te voor-
komen. Veiligheidsschoenen zijn aan te raden om de
schade bij een misstap van een paard te beperken.
Het is aan te raden om werkschoenen beschikbaar
te stellen aan de medewerkers om ze te beschermen
tijdens het werk op jouw bedrijf.
FNRS – KNHS – Agradi Partnerprogramma
Agradi heeft een breed assortiment met producten
om veilig met paarden te werken en paard te rijden.
FNRS-leden kunnen met het partnerprogramma
profiteren van 10% korting op het assortiment van
Agradi. Klanten kunnen met de partnercode 5% korting
krijgen. Wanneer een klant een bestelling plaatst met
deze code, dan wordt er over 3% shoptegoed gespaard.
>> Bekijk het FNRS-KNHS-Agradi
Partnerprogramma op onze website.
Agradi veilig werken en paardrijden
PARTNER FNRS

19. Karst van der Laan (Manege Lelystad):
“We herkenden het virus rhino direct omdat
het desbetreffende paard ernstige verlammings-
verschijnselen kreeg waardoor het niet meer
op kon staan. We zijn direct begonnen met het
maken van twee quarantainegroepen. De groepen
bestonden uit paarden met verhoging en paarden
met verschijnselen. We hebben alle paarden twee
keer per dag getemperatuurd. Wanneer een paard
verhoging heeft moet je het paard direct isoleren,
omdat het paard dan nog niet besmettelijk hoeft
te zijn. Veel noodboxen zijn erg belangrijk bij een
uitbraak. Rhino kan zowel door direct contact als
door indirect contact worden overgedragen. Veel
ruimte tussen de boxen is daarom erg belangrijk. We
hadden voor de paarden die verschijnselen hadden
boxen met stro gemaakt, omdat de paarden door
coördinatieverlies zich zouden kunnen verwonden.
Het is belangrijk alle paarden volledig apart (met
een box ertussen) van elkaar te zetten, omdat je
anders continu een herbesmetting krijgt. Aarzel niet
met het huren van noodboxen als blijkt dat je een
paard op stal hebt die besmet is. Een besmetting is
lastig om te voorkomen, omdat paarden drager van
het virus kunnen zijn en zo een uitbraak kunnen
veroorzaken. Uiteindelijk zijn er helaas vijf merries
overleden aan het rhinovirus.”
Gitta Verhagen (Ruitersport Centrum Lingebos):
“Wij hadden een paard op stal fat koorts kreeg,
waardoor we elke dag de temperatuur hebben
gemeten. De temperatuur bleef stijgen naar 40 graden
Celsius. Uiteindelijk is het paard naar de Universiteit
Utrecht gegaan en zijn ze erachter gekomen, door
een neusswab, dat het paard rhino had. Voordat het
paard terug naar onze stal kwam, wilden we eerst
transparant zijn en de uitbraak communiceren naar
onze klanten en mensen in de omgeving. Vanaf het
moment dat het paard terug naar stal kwam, hebben
we alle paarden twee keer daags getemperatuurd.
Als het paard symptomen heeft is een paard pas
besmettelijk. Bij verhoging hoeft dit niet het geval
te zijn. Zodra een paard verhoging kreeg, hebben we
die gelijk geïsoleerd. Uiteindelijk is nog een ander
paard ook besmet geraakt. We droegen witte pakken
bij het voeren en uitmesten. De paarden hadden hun
eigen stalgereedschap, voertonnen en poetsspullen.
Om besmetting te voorkomen hebben we bij alle
paarden een eigen poetstas, halster, halstertouw en
peesbeschermers aan de stal gehangen. Door deze
handelswijze hebben wij verdere besmetting kunnen
voorkomen. Sinds we een rhinobesmetting hebben
meegemaakt hanteren we een aangescherpt beleid
voor nieuwe paarden op onze bedrijf. Deze paarden
blijven eerst twee weken in een buitenbox staan.
De ruiter mag in die periode alleen gebruik maken
van de buitenrijbaan. Het is belangrijk dat iedere
ondernemer een (mogelijke) besmetting zeer serieus
neemt en transparant hierover moet zijn naar de
omgeving. Alleen op die manier kan er snel en secuur
gehandeld worden en wordt verdere besmetting
hopelijk voorkomen.”
“Hoe ben je omgegaan met
rhinopneunomie op je bedrijf?”
Een uitbraak van een besmettelijke ziekte zorgt voor onzekere situaties en vaak paniek
bij paardenhouders. Niet geheel onterecht, want een besmetting kan vervelende gevolgen
hebben. We spraken twee ondernemers die een rhinopneunomie (rhino)-uitbraak op
hun stal hebben gehad.
VRAAG HET DE ONDERNEMER!
▼ Ruitersport Centrum Lingebos.
19
FNRSZAKEN

20. 20 FNRSZAKEN
20 FNRSZAKEN
Voorkom en herken een rhino-
of droes besmetting
Symptomen droes
Droes heeft een incubatietijd van 3-14 dagen.
Dit betekent dat de symptomen pas 3-14 dagen na
besmetting op zullen treden. Besmette paarden
kunnen de volgende symptomen vertonen:
• Koorts;
• Heldere, witte neusuitvloeiing die na enkele
dagen pusachtige wordt;
• Sloom;
• Eten slecht of helemaal niet;
• Paard staat met gestrekte hals;
• Abcessen, meestal onder of achter de kaak.
Voorkom droes
Droes is lastig tegen te houden, omdat een paard
droes met zich mee kan dragen wanneer de
symptomen nog niet zichtbaar zijn. Wel zijn er
enkele tips om een grote droesuitbraak zoveel
mogelijk te voorkomen:
• Probeer contact met andere paarden zoveel
mogelijk te vermijden;
• Zorg dat de stal niet overvol wordt;
• Wees alert op indirect contact: zet het paard
niet ergens waar eerder vreemde paarden
vaststonden;
• Houd nieuwe paarden enkele weken in
quarantaine;
• Controleer de temperatuur gedurende die weken.
Wanneer ze geen koorts of ziekteverschijnselen
hebben, kunnen ze bij de groep gevoegd worden;
• Desinfecteer stallen waar tijdelijk andere paarden
hebben gestaan;
• Was handen en trek schone kleding aan bij bezoek
aan een andere stal.
Symptomen rhinopneunomie
Rhino is een virusziekte bij het paard die wordt
veroorzaakt door twee verschillende herpesvirussen
(EHV1 en EHV4) en in drie vormen voorkomt:
Verkoudheidsvorm
• Hoesten;
• Heldere neusuitvloeiing;
• Plotseling dikke benen;
• Wisselend verhoogde lichaamstemperatuur;
• Verminderde eetlust.
Abortusvorm
• Abortus (aborteren van veulen dat niet
levensvatbaar is);
• Zwak geboren veulens.
Neurologische vorm
• Slechte coördinatie van bewegingen van
de benen;
• Verlamming.
Voorkom rhino
Enkele maatregelen kunnen getroffen worden om
een rhinouitbraak op jouw bedrijf zoveel mogelijk te
voorkomen:
• Vermijd contact tussen paarden (vooral neus-aan-
neus);
• Nieuwe paarden, of paarden die terugkomen van
een andere locatie, 3-4 weken apart houden;
• Wedstrijd- en manegepaarden, fokmerries en jonge
paarden apart huisvesten;
• Stallen goed ventileren;
• Was handen en kleding na contact met paarden;
• Bij twijfel: paard isoleren en tweemaal daags
temperaturen.

21. 21
FNRSZAKEN
Droes en rhinopneunomie (rhino) behoeven ver-
schillende preventiemaatregelen en bestrijdingen.
Wat is het verschil tussen deze twee ziektes? En nog
belangrijker: hoe pak je dit aan en hoe communiceer
je duidelijk naar de buitenwereld over een uitbraak?
De juiste stappen
Voor zowel droes als rhino heeft de FNRS een stap-
penplan beschikbaar gesteld om jou als ondernemer
te ondersteunen bij een uitbraak. Hierin staat staps-
gewijs van begin tot eind waar jij als ondernemer aan
moet denken. Van het informeren van klanten tot het
inschakelen van een dierenarts en het schoonmaken
van de stallen.
Naast het stappenplan heeft de FNRS een werkdocu-
ment ontwikkeld die gebruikt kan worden bij een
uitbraak van droes of rhino. Hierin kan bijvoorbeeld
de temperatuur van de paarden bijgehouden worden,
de verschijnselen/symptomen en de indeling van de
groepen (bij besmetting). Naar dit document wordt
ook verwezen in het stappenplan, zodat jij als onder-
nemer weet wanneer je dit in kunt zetten. Als laatste
is het belangrijk om je klanten te informeren.
Voor de klanten is er een informatiebrief en een
social media post met afbeelding en voorbeeld tekst
beschikbaar die jij zelf aan kan passen, versturen en/
of posten om klanten op de hoogte te stellen van de
situatie.
Preventietips droes en rhinopneunomie
Het vaccineren van paarden is verstandig en een
minimale basiseis in het kwaliteitsbeleid. Naast
influenza en tetanus kunnen paarden ook worden
gevaccineerd tegen droes en rhino. Door jaarlijks
te vaccineren, wordt de groepsimmuniteit hoog
gehouden. Vaccinatie voorkomt niet dat paarden
droes of rhino kunnen krijgen, maar het vermindert
wel de ernst van de ziekte.
De FNRS heeft poster(s) beschikbaar voor zowel
droes als rhino die je op stal kan ophangen voor
preventie maar ook als er een uitbraak is. Deze posters
informeren jouw bezoekers hoe ze kunnen bijdragen
aan de gezondheid van de paarden. Op de poster
staan tips waarmee verdere besmetting voorkomen
kan worden.
>> Meer informatie over de ziektes
en alle omschreven documenten
in dit artikel zijn te vinden op onze
website.
Neem de juiste stappen bij een
uitbraak van droes of rhino

22. Door de ongevallen te registreren krijg je meer inzicht
in de ongevallen die plaatsvinden en kan je mogelijk
preventieve maatregelen nemen om deze situaties
zoveel mogelijk te beperken. Daarnaast is het van
groot belang dat je bij een aansprakelijkheidsstelling
goed kunt laten zien wat er precies gebeurd is en wie
daarbij betrokken waren. Zorg dat je na lange tijd nog
voldoende details van het ongeval kan herinneren.
Registratie helpt daarbij!
Informatie over aard en frequentie
Ongevallenregistratie zorgt voor informatie over
de aard en frequentie van ongevallen die zich
voordoen op het bedrijf. Door een gedetailleerd
overzicht bij te houden van elk incident, inclusief de
datum, tijd, locatie, betrokken personen, betrokken
paarden en aard van het letsel, kunnen ondernemers
(en personeel zoals instructeurs) trends en patronen
herkennen. Deze informatie stelt hen in staat om
gerichte maatregelen te nemen om herhaling van
ongevallen te voorkomen.
Verminderen aansprakelijkheidsrisico’s
Ongevallenregistratie kan bijdragen aan het
verminderen van aansprakelijkheidsrisico's.
In de hippische sector is er altijd een zeker risico op
ongevallen, met name bij het werken met paarden.
Door nauwkeurig bij te houden wat er gebeurt,
wie betrokken is en hoe ongevallen plaatsvinden,
kunnen bedrijven bewijs verzamelen om eventuele
aansprakelijkheidsclaims te ondersteunen of te
weerleggen. Dit kan van waarde zijn in situaties
waarin de schuldvraag moet worden vastgesteld en
kan helpen bij het beschermen van het bedrijf tegen
onnodige juridische geschillen.
Leermiddel
Ongevallenregistratie kan dienen als een leermiddel
voor medewerkers, instructeurs en ruiters. Door
regelmatig te communiceren over de ongevallen
die hebben plaatsgevonden, kunnen lessen worden
getrokken en kunnen richtlijnen worden opgesteld
om herhaling te voorkomen. Het bewustzijn van
mogelijke risico's en het begrip van de oorzaken van
ongevallen kan helpen bij het creëren van een gevoel
van veiligheid op het bedrijf. Het is belangrijk dat
iedereen zich bewust is van de mogelijke gevaren
en betrokken wordt bij het nemen van preventieve
maatregelen.
Registreer elk ongeval op
het bedrijf!
Veiligheid is cruciaal op ieder hippisch bedrijf. De zorg voor de veiligheid van mens en
dier moet altijd de hoogste prioriteit hebben. Een essentieel onderdeel van een effectief
veiligheidsbeleid is het nauwkeurig bijhouden van de aard en frequentie van ongevallen.
22 FNRSZAKEN

23. 23
FNRSZAKEN
Risico’s verzekeren
EquineRisk. Equine Risk is een verzekeringstussen-
persoon gespecialiseerd in risico’s in de hippische
sector. Speciaal voor maneges heeft Equine Risk een
collectiviteit ontwikkeld. FNRS-leden kunnen binnen
deze collectiviteit gebruik maken van de maximale
korting die daarin geboden wordt. Dit betekent in veel
gevallen een lager eigen risico en een korting op de
aansprakelijkheidspremie. Om hiervoor in aanmerking
te komen hanteert Equine Risk acceptatievoor-
waarden. Eén daarvan is dat een bedrijf in het bezit
moet zijn van het veiligheidscertificaat van Stichting
Veilige Paardensport.
Aon. Aon is ook partner op het gebied van hippische
verzekeringen. Zij hebben specialistische kennis
van de specifieke risico’s voor de hippische sector.
Daarbij zijn overzicht, gemak en duidelijkheid over
de verzekeringen een belangrijke voorwaarde.
De FNRS-verzekeringspolis is een samenwerking
tussen de FNRS en Aon. Als FNRS-lid profiteer je,
tegen een aantrekkelijke premie, van een polis waarop
jouw belangrijkste risico’s verzekerd zijn, dubbele
dekkingen uitgesloten zijn, evenals onderverzekering.
Preventieve voorlichting vergroot veiligheid
Ook de Stichting Veilige Paardensport krijgt door
het invullen van het ongevallenregister meer
inzicht in de aard en frequentie van ongevallen
welke plaatsvinden binnen de paardensport. Met
deze informatie kunnen SVP en FNRS preventieve
voorlichting geven om de kans op ongevallen te
verkleinen. Daarnaast zijn deze gegevens belangrijk
om het gesprek met de verzekeringsmaatschappijen
aan te gaan over de steeds oplopende aansprakelijk-
heidspremies. Meer inzicht in ongevallen is dus van
belang voor de hele branche.
Gebruik maken van de digitale registratie
Wil je gebruik maken van deze digitale ongevallen-
registratie? Stuur dan een mail naar info@
veiligpaardrijden.nl zodat SVP inloggegevens kan
toesturen waarmee makkelijk en snel ongevallen
geregistreerd kunnen worden.
>> Scan de QR-code en start met
de digitale ongevallen registratie.
Digitale ongevallenregistratie
Veel ongevallen worden op papier geregistreerd
en bewaard. Maar een papieren administratie kan
kwijtraken en is niet altijd direct te raadplegen. Een
digitale ongevallenregistratie heeft meer voordelen
op het gebied van efficiëntie, nauwkeurigheid, toe-
gankelijkheid, veiligheid en analysemogelijkheden.
FNRS vindt het belangrijk dat hippische ondernemers
ongevallen op een juiste wijze kunnen registreren.
Om deze registratie te vergemakkelijken heeft de
Stichting Veilige Paardensport (SVP) in samenwerking
met de FNRS een ongevallenregister ontwikkeld
waarin makkelijk en snel een ongeval digitaal geregis-
treerd kan worden. Een papieren administratie is
hierdoor niet meer nodig.
Met een eigen account met jouw bedrijfsgegevens is
het registreren van een ongeval digitaal zo gebeurd.
De meeste vragen kan je beantwoorden door het
aanklikken van het juiste antwoord in het keuzemenu
waardoor het invullen geen tijdrovende klus meer is.
De gegevens worden voor een periode van vijf jaar
bewaard.
Tips voor het registreren van een ongeval
• Registreer online. Maak een snelkoppeling op je
bureaublad zodat je een ongeval snel en eenvoudig
kan registreren.
• Registreer zo snel mogelijk na het plaatsvinden
van het ongeval. Hoe sneller, hoe meer details je
nog van het ongeval kan herinneren. Vaak staat je
hoofd er nog niet naar, maar heb je hier later wel
profijt van.
• Noteer alle getuigen die bij het ongeval aanwezig
waren. Schrijf op wie de ambulance heeft gebeld
(indien van toepassing).
• Hou bij welke paarden en pony’s de meeste onge-
vallen veroorzaken. Ongevallen gebeuren vaak bij
verschillende instructeurs, waardoor overzicht mist.
• Maak veiligheid een onderdeel van het mede-
werkersoverleg. Bespreek ongevallen en preventie.
Waar kunnen we van leren? Wat kunnen we
verbeteren?

24. Dit is een uitgave van de Federatie van Nederlandse Ruitersportcentra. Heeft u tips of
suggesties voor artikelen of vragen stuur dan een e-mail naar: ondernemersdesk@fnrs.nl
Redactie: Marketing & Communicatie / Druk en opmaak: Drukkerij Twello
De Beek 125 - Postbus 3040, 3850 CA Ermelo
Telefoon (088) 02 24 300 - www.fnrs.nl Volg ons op:
COLOFON
“Om de veiligheid binnen de paardensport te
verbeteren is in 2001 Stichting Veilige Paardensport
opgericht. Het doel van de stichting is om hippische
accommodatiehouders actief bezig te laten zijn
met veiligheid. Ik ben zelf in 2012 bij deze stichting,
ook wel bekend als SVP, begonnen. Op zevenjarige
leeftijd ben ik begonnen met paardrijden en op dit
moment heb ik twee dressuurpaarden. Voorheen ben
ik werkzaam geweest in de hotellerie en om nu mijn
baan te kunnen combineren met mijn grote passie
voor paarden vind ik erg leuk.
Het veiligheidscertificaat werd oorspronkelijk ont-
wikkeld voor maneges, maar is inmiddels uitgebreid
naar alle soorten hippische accommodaties. Op dit
moment zijn er circa 1100 maneges, pensionstallen,
verenigingsaccommodaties, trainingsstallen en andere
hippische accommodaties in Nederland voorzien van
een veiligheidscertificaat. Het veiligheidscertificaat
is dan ook verplicht voor FNRS-ruitersportcentra en
KNHS-verenigingen met een binnenaccommodatie.
Met kleine aanpassing veiligheid vergroten
Tijdens mijn werkzaamheden heb ik contact met
onze inspecteurs die de keuringen uitvoeren voor
de afgifte van het veiligheidscertificaat. Zij gaan
dagelijks op pad om de aangesloten accommodaties
te keuren. Ik verwerk de door hen opgestelde
rapporten en heb daardoor ook veel contact met de
accommodatiehouders. Soms wordt een bedrijf niet
meteen goedgekeurd en moeten er aanpassingen
gedaan worden. Het is fijn om te zien hoe bedrijven
de adviezen van onze inspecteurs opvolgen en met
zelfs kleine wijzigingen de veiligheid binnen hun
bedrijf vergroten. Dit is precies het doel van onze
stichting: bijdragen aan een veilige paardensport,
zodat we samen op een verantwoorde manier van
onze branche kunnen genieten.
Hoewel veiligheid vaak als vanzelfsprekend wordt
beschouwd, is dat niet altijd het geval. Onze stichting
streeft ernaar om accommodatiehouders actief te
ondersteunen bij het creëren van een zo veilig moge-
lijke omgeving in de paardensport, met als doel het
voorkomen van ongevallen. Daarnaast willen we
consumenten bewust maken van het belang van
veilige accommodaties en een juiste omgang met
paarden. Ik vind het erg leuk om hier een bijdrage
aan te kunnen leveren.
Vroeger was vallen pech, nu krijg je een claim
Veiligheid staat steeds meer op de agenda en daar-
door kan jij als ondernemer je daarin onderscheiden.
Wat ik in de afgelopen jaren heb gemerkt, is dat de
cultuur aan het veranderen is. Vroeger werd een
valpartij als pech beschouwd. Tegenwoordig wordt er
alles aan gedaan om iemand daarvoor aansprakelijk te
stellen. Helaas zien we dit ook in onze branche. Juist
daarom is het van groot belang om bewust om te gaan
met alle mogelijke risico’s en ervoor te zorgen dat
jouw bedrijf voldoet aan wet- en regelgeving en aan de
in ons handboek beschreven veiligheidsvoorschriften.
Als laatste wil ik ook meegeven dat je als ondernemer
altijd in gesprek moet blijven met je klanten. Jij bent
verantwoordelijk voor de veiligheid op je bedrijf.”
>> Bekijk in een video wat de
Stichting Veilige Paardensport
zoal doet.
Barbara Modderman
Stichting Veilige Paardensport
Stichting Veilige Paardensport:
“Veiligheid is de sleutel tot onderscheiden”
Column