Projekti Grupi 2

1. PROJEKT
FIZIKE
K L A S A : 11A
G R U P I : II
T E M A : Llogaritja e konsumit te energjise elektrike te
harxhuar nga pajisjet elektroshtepiake ne nje familje
N E N T E M A : Si behet instalimi i pajisjeve
elektroshtepiake ne banese (3)

2. ANETARET
• E n d r i B a k u ( K r y e t a r ) - Pajisjet elektrike dhe lidhja e
Tyre
• E l i o n Ta s h i - Nderpreresit e qarkut dhe automatet
• E r i s a S i n a n i - Siguresat
• E v i s a D o c i - Rrjeti Elektrik Kryesor
• E n o l a G j o l e n a - Izolatoret

3. PJESA 1
PA JISJE T E LE KTR IKE DHE LIDHJA E TYR E
• Pajisjet Elektrike
• Vendosja e Prizes
• Rrjeti Elektrik Kombetar.
ENDRI BAKU 3

4. FR
PAJISJET ELEKTRIKE
Një pajisje shtëpiake është një pjesë e pajisjes që i shërben një
qëllimi shtëpiak. Një pajisje mund të quhet gjithashtu një pajisje
shtëpiake, pajisje elektrike ose pajisje gazi. Qëllimi kryesor i një
pajisjeje shtëpiake është të kryejë një detyrë, të tillë si gatimi i
ushqimit, larja e rrobave, bluarja e përbërësve ose pirja e kafesë.
Pajisjet shtëpiake mund të gjenden kudo në shtëpi, duke përfshirë
kuzhinën, dhomën e lavanderisë dhe bodrumin.
Ka shumë lloje të ndryshme të pajisjeve shtëpiake, duke përfshirë
pajisje të vogla dhe të mëdha. Çdo lloj pajisjeje përcakton rastin e
përdorimit të saj, me pajisjet e vogla që përdoren më së shpeshti
për detyra të vogla gatimi dhe pajisjet më të mëdha që përdoren
më shpesh për gatimin ose pjekjen e ushqimeve.
Pajisjet më të vogla janë më të lira se në krahasim me pajisjet e
mëdha, por duhet të ndërrohen më shpesh. Pajisjet e vogla kanë
më shumë gjasa të bëhen nga materiale më të lira, si plastika.
Pajisjet kryesore janë pajisje shtëpiake të integruara që
ndërrohen rrallë. Ato janë më të shtrenjta, më të rënda dhe
shpesh vendimtare për jetën e përditshme.
4

5. FR
LLOJE PAJISJESH ELEKTRIKE
PAJISJET E VOGLA
Pajisjet e vogla janë pajisje shtëpiake që janë të
destinuara për përdorim të vetëm. Një pajisje e vogël
është e përballueshme, e lëvizshme dhe është lehtësisht
e zëvendësueshme. Shembuj jane: Miksera, Ekspres,
Tostjera etj.
Pajisjet e vogla janë jashtëzakonisht të njohura për shkak
të përballueshmërisë së tyre. Disa pajisje të vogla janë
më të njohura se të tjerat, me blenderat dhe
përpunuesit e ushqimit që janë pajisjet e vogla më të
blera. Pajisjet e vogla të kuzhinës kanë përmasa të vogla,
që do të thotë se përshtaten në shumicën e hapësirave
të kuzhinës.
PAJISJET E MEDHA
Pajisjet e mëdha janë makineri jo
portative që përdoren për punë
shtëpiake. Një pajisje e madhe është më e
shtrenjtë se pajisjet e vogla, nuk lëviz
lehtë dhe zëvendësohet rrallë. Pajisjet
kryesore nuk janë të lëvizshme. Ato janë
të integruara dhe mund të jenë të
shtrenjta për t'u zëvendësuar. Materiali
dhe madhësia e pajisjes së madhe
ndikojnë gjithashtu në çmim.
Pajisje te medha mund te jene: Furra,
Soba, Pianura, Lavatrice, Lavastovilje,
Frigorifere, Etj
Add a footer 5

6. FR
LLOJE PAJISJESH ELEKTRIKE
PAJISJET ELEKTRONIKE
Pajisjet elektronike të konsumit janë pajisje elektronike shtëpiake të
destinuara për përdorim individual. Elektronika e konsumit referohet
gjithashtu si mallra kafe, e cila është një pajisje elektronike e lehtë që
vjen në kuti prej druri në ngjyrë kafe.
Ketu perfshihen: DVD Player, TV, Kompjuter Laptop
Përdorimi kryesor i elektronikës së konsumit është për argëtim ose
funksionalitet. Dikush mund të përdorë një televizor për t'u argëtuar ose
një kompjuter për të punuar. Markat e njohura elektronike të konsumit
përfshijnë Samsung, Apple, Fitbit ose Dell. Pajisjet elektronike të
konsumit gjenden në shumicën e familjeve, në të gjithë botën. Njerëzit
shpesh zëvendësojnë pajisjet elektronike të konsumit, sepse ato janë të
lira dhe teknologjia po përditësohet vazhdimisht.
PAJISJET INTELIGJENTE
Pajisjet inteligjente janë pajisje shtëpiake që
përdorin teknologjinë për të lidhur përdoruesit
dhe për të ofruar një gamë të gjerë funksionesh
ndihmëse. Disa lloje të pajisjeve inteligjente mund
të përfshijnë: Rondele, Tharese, Frigorifer, Furra,
Kamera Sigurie, Vakum, TV
Shumica e pajisjeve shtëpiake sot janë të
disponueshme në një dizajn të zgjuar të pajisjes.
Pajisjet inteligjente kanë veçori të integruara që i
lejojnë ato të kontrollohen nga distanca. Një
frigorifer mund të ndajë receta duke përdorur
përbërësit tuaj të disponueshëm. Një furrë mund
t'ju lajmërojë kur të ketë mbaruar ngrohja
paraprake ose cikli i pastrimit. Markat e njohura të
pajisjeve inteligjente përfshijnë Sharp, Anova, GE
Profile dhe Samsung.
Add a footer 6

7. FR
PAMJET E VENDOSJES SE PRIZES
Consumer Unit – Njesia e Perdoruesit. Eshte e lidhur
me te gjithe daljet ku ne vendosim perdoruesit. Keto
dalje sigurohen permes prizave dhe permban tre
percues:
Percuesit:
 Faza – Sherben per te sjellur rrymen.
 Nuli – Sherben per te mbyllur Qarkun.
 Tokezuesi – Na mbron nga rreziku sepse eshte I
lidhur me token.
Add a footer 7

8. FR
RRJETI ELEKTRIK KOMBETAR
Rrjeti Elektrik Kombetar – Eshte teresia e te gjithe pajisjeve elektrike qe transmetojne energjine
elektrike, nga prodhuesit e energjise elektrike deri tek perdoruesit e saj.
1.Centralet elektrike (Central Generadora) - bëjnë shndërrimin e energjisë kimike të thëngjillit,
naftës ose gazit natyror, ose energjinë potenciale të ujit, ose energjinë nukleare në energji
elektrike. Në termocentralet me fosile ose nukleare, energjia termike shndërrohet në shtypje të
lartë të avujve me temperaturë të lartë e cila vë në lëvizje turbinën e cila në mënyrë mekanike
është e lidhur në gjeneratorin elektrik. Në hidrocentralet, rënia e ujit e fut në lëvizje turbinë e
gjenerator. Pra Centralet jane prodhuesi I energjise elektrike.
2.Transformatorët - Pas Centraleve kemi transformatore, qe janë pajisje elektrike - statike, të cilat
bëjnë zmadhimin apo zvogëlimin e tensionit elektrik, rrymës elektrike dhe fuqisë elektrike. Parimi
themelor i punës së tyre rrjedh nga ligji i Faradeit, i cili shpreh lidhshmërinë ndërmjet fushës
elektrike dhe asaj magnetike. Transformatorët kanë gjetur përdorim të gjerë në centrale elektrike,
për bartjen dhe transmetimin e energjisë elektrike, nga centralet deri tek përdoruesi. Në bazë të
numrit te pështjellave apo dredhave në parësor(hyrje) dhe në atë dytësor(dalje) dallojmë :
•Transformator Ngritës (Estacion Elevadora) (tensionin me një vlerë të caktuar në hyrje, në dalje
e jep një tension me vlerë më të madhe)
•Transformator Zbritës (Estacion transformadora de distribucion) (e kundërta e atij rritës).
3.Largpercuesi (Red de Transporte, Reparto, de Distribucion) – Ben percimin e rrymes elektrike.
4.Nenstacioni (Centro de Transformacion) – Është transformatori zbritës. Ështe pranë
konsumatorit dhe nuk mundet të vije energjia elektrike ne shtepite tona ne tensione te larta. Pra
nenstacioni eshte transformator zbrites qe e ul tensionin ne dalje.
Me pas, kemi linjat e transmetimit te energjise dhe ky tension vjen ne konsumatore si: Fabrikat,
Apartamente, Shtepite dhe Ambiente te tjera ku perdorim rryma elektrik.
Add a footer 8

9. PJESA 2
IZO LATO R E T
O B J E K T I VAT
 Izoluesit
 Percueshmeria elektrike e materialeve izoluese
 Lloje izolatoresh te ndryshem
 Karakteristikat Dielektrike
 Materialet Dielektrike
ENOLA GJOLENA 9

10. FR
IZOLATORET
Natyrisht, materialet izoluese duhet të korrespondojnë me materialet që kanë
elektrone valente të lidhura ngushtë me atomet e tyre. Midis vetë elementeve të
thjeshtë, ka disa që kanë elektrone valente të lidhura ngurtësisht me atomet.
Sidoqoftë, duket se një rezistencë shumë më e madhe arrihet me substanca të
përbëra, të tilla si goma, mika, tefloni, bakeliti, etj. (Moreshtë pak a shumë intuitive që
atomet të kombinohen, duke formuar struktura komplekse, elektronet janë më fort të
lidhura me këto struktura)
Materiale izoluese Ato janë ato që zvogëlojnë, rezistojnë ose parandalojnë plotësisht
kalimin e një lloj energjie të tillë si nxehtësia ose energjia elektrike. Ato shërbejnë për
të mbrojtur qeniet e gjalla, ushqimin dhe sendet e tjera nga elementet dhe kushtet e
tyre; si veshja plastike e kabllove dhe muret ose tavanet e shtëpive.
Për të kryer mirë funksionin e tyre, këto materiale kryesisht duhet të kenë një
përçueshmëri të ulët termike që i lejon ata të zvogëlojnë transmetimin e nxehtësisë.
Ata gjithashtu duhet të kenë një rezistencë të lartë ndaj temperaturave shumë të larta
që parandalojnë shkrirjen e tyre.
Depërtueshmëria e ajrit është gjithashtu një pronë shumë e rëndësishme e izolatorëve
termikë. Ato duhet të jenë materiale ku ajri mund të rrjedhë nëpër poret e tij.
Izolatorët e mirë termikë kanë një përshkueshmëri të lartë ndaj ajrit, pasi që kjo është
vetë një substancë izoluese.
Kjo përshkueshmëri nuk duhet të lejojë kalimin e avullit ose lagështisë, në mënyrë që
të shmanget ose minimizohet kondensimi i lëngjeve ose korrozioni i materialeve.
Izolatorët më të mirë termikë kanë përshkueshmëri shumë të ulët ndaj avullit dhe
lagështisë.
Materiali izolues duhet të jetë rezistent ndaj ujit, tretësve dhe kimikateve; duhet të jetë
i qëndrueshëm dhe të mos humbasë efikasitetin e tij në një kohë të shkurtër. Duhet të
jetë i lehtë për t’u instaluar, jo i ndezshëm, të mos thithë aromat dhe të mos tërheqë
kërpudha ose parazitë.
10

11. FR
PERCUESHMERIA
ELEKTRIKE E TYRE
Me dielektrikë ose materiale izoluese kuptojmë ato materiale që nuk kanë
elektrone të lira. Megjithatë, këtë kusht e plotëson vetëm vakuumi, i cili
merret si dielektrik ideal, ndërsa dielektrikët e tjerë pak a shumë i afrohen
gjendjes së vakuumit. Në fakt, të gjitha materialet izoluese kanë një sasi,
sado të vogël, grimcash të elektrizuara të cilat nën veprimin e fushës
elektrike mund të lëvizin në krahasim me ambientin rreth e përçark.
Përçueshmëria specifike elektrike e materialeve izoluese është njëra nga
karakteristikat themelore. Edhe te materialet shumë të mira dielektrike,
përçueshmëria specifike elektrike ndryshon nga zero.
Te materialet izoluese në gjendje të gaztë, elektronet dhe jonet janë
bartësit kryesorë të ngarkesave elektrike. Nëse intensiteti i fushës
elektrike është i madh, elektronet dhe jonet në gaza të ndryshme izoluese
përfitojnë energji. Një pjesë e grimcave të elektrizuara, gjatë jonizimit,
përsëri neutralizohen. Ky proces i neutralizimit të tyre quhet rekombinim.
Pjesa tjetër e elektroneve nën ndikimin e fushës elektrike përsëri kthehet
në elektroda dhe humbin elektrizimin vetjak.
Materiali që nuk e lejon kalimin e elektricitetit quhet jopërcjellës
(izolator). Disa prej jopëcjellësve janë: goma, plastika, uji kimikisht i pastër,
ajri, heksaflouridi i sulfurit e të tjera. Jopërcjellësit (izolatorët) kanë
përdorime të mjaft të rëndësishme në jetën e përditshme dhe industri.
11

12. FR
LLOJE IZOLATORESH TE NDRYSHEM
IZOLATORE TERMIKE
Polisterol
Është një material termoplastik shumë i lehtë dhe i papërshkueshëm nga uji
që është shumë i mirë si izolues i temperaturës dhe zërit.
Përdoret për të bërë blloqe ose pllaka të shkumëzuara nga polietileni.
Ableshtë e ndezshme, prandaj këshillohet që të mbulohet me materiale të
tjera të zjarrdurueshme.
Tapë
Është ndoshta materiali më i vjetër izolues në treg dhe izolimi më i përdorur
në industrinë e ftohjes. eshtë shumë rezistent ndaj kompresimit dhe është i
vështirë për t’u djegur. Mund të përdoret vetëm nën 65 ° C dhe tenton të
thithë lagështi.
Pambuku
Si një izolator, ajo është e kombinuar me fibra plastike dhe borate për ta bërë
atë rezistente ndaj kafshëve dhe për të vonuar inflamacionin e tyre.
IZOLATORE ELEKTRIKE
Druri
Druri është një izolator elektrik dhe është akoma e zakonshme të
shohësh shtylla të lehta prej druri. Sidoqoftë, duhet të theksohet
se nuk është izolues për sa kohë që druri është i thatë, pasi uji
(dhe për këtë arsye lagështia) janë përçues të energjisë elektrike.
Gomë
Ky material, përveç që është shumë i formueshëm, fleksibël dhe
rezistent, është i përsosur për të parandaluar përçimin e
energjisë elektrike. Për shembull, profesionistët që punojnë
drejtpërdrejt me energji elektrike përdorin çizme të bëra prej
gome për të ruajtur sigurinë e tyre.
Qeramikë
Qeramika kufizon lëvizjen jonike dhe elektronike, prandaj është
një material jopërçues i energjisë elektrike. Kjo e bën atë ideal
për prodhimin e disqeve me tension të lartë.
Silikoni
Ky material i përdorur gjerësisht ka, midis aftësive të tjera, atë të
izolimit të energjisë elektrike. Kjo e bën atë ideal për mbylljen e
përbërësve elektronikë dhe rregullimin e përbërësve.
Oksid alumini
Për shkak se është një material jo përçues, oksidi i aluminit është
perfekt për të bërë izolator të temperaturës ose elektrike, tuba
lazer ose unaza mbyllëse.
Add a footer 12

13. FR
LLOJE IZOLATORESH TE NDRYSHEM
IZOLATORE AKUSTIKE
Plumbi
Materialshtë materiali më i përdorur për izolimin e zërit për
shkak të vlerës së tij për para. Dendësia, ngurtësia ose poroziteti
i tij janë disa nga pikat kryesore të tij.
Çeliku
Çeliku bën që zëri të kërcejë kur e godet, duke e bërë atë një
izolator akustik shumë të fuqishëm. Dyert ose panelet e
ndërtimit në bare dhe qendra të kohës së lirë zakonisht bëhen
prej çeliku për të ruajtur izolimin nga tingulli i brendshëm ose i
jashtëm.
Leshi i gurit
Në të vërtetë është një thithës akustik, por gjithashtu shërben
në mënyrë efektive për izolimin e zërit. Isshtë një material i
fortë dhe i përdorur gjerësisht në struktura të caktuara për të
qenë tërheqës estetikisht.
Add a footer 13

14. FR
MATERIALET
DIELEKTRIKE
Materialet dielektrike shërbejnë për izolimin e pjesëve të ndryshme
përçuese të cilat gjenden në tension, me qëllim mbrojtjeje, qoftë të
personelit që është i lidhur drejtëpërsëdrejti me aparatin elektrik, qoftë të
mbrojtjes së materialit përçues nga ndikimet e jashtme. Këto kanë afinitet
ta mbajnë rrymënelektrike brenda kufijve të përçuesve. Në këtë mënyrë
pengojnë humbjen e energjisë dhe i mbrojnë njerëzit nga kontaktet
direkte me përçues në të cilët është mëkëmbur rryma elektrike.
Materialet dielektrike shpeshherë quhen edhe materiale izoluese. Një
ekuivalencë e tillë ekziston edhe pse ka raste kur kjo ekuivalencë nuk
është e mundur.
Dielektrikët ideal kanë rezistencë pambarimisht të madhe, ndësra
përçueshmëria e tyre është e barabartë me zero. Mirëpo dihet se çdo
material, qoftë përçues i mirë apo dielektrik, në vetvete ka një sasi
elektronesh të lira të cilat, varësisht nga forcat e mbrendshme lidhse të
atomeve përkatëse përcaktojnë karakterin e materialit përkatës përçues
ose dielektrik.
Kushtet atmosferike dhe ndotjet industriale ndikojnë në masë të madhe
në veçoritë e materialeve dielektrike. Veçanërisht, ndotja e ambientit
zvogëlon rezistencën e materialeve dielektrike dhe kështu mund të prishet
lehtë gjendja në vetë strukturën e materialit dielektrik.
14

15. FR
KARAKTERISTIKAT
DIELEKTRIKE
Materialet izoluese elektrike duhet të kenë veti të caktuara në
mënyrë që të kryejnë funksionin e tyre. Dallimi kryesor midis
dielektrikëve dhe përcjellësve është rezistenca ndaj vëllimit të
lartë (109–1020 ohm · cm). Përçueshmëria elektrike e
përcjellësve është 15 herë më e lartë se ajo e dielektrikëve. Kjo
për faktin se izolatorët për nga natyra e tyre kanë disa herë më
pak jone dhe elektrone të lira, të cilat sigurojnë përçueshmërinë
e materialit. Por kur materiali nxehet, ka më shumë prej tyre, gjë
që kontribuon në një rritje të përçueshmërisë.
Ekzistojnë veti aktive dhe pasive të dielektrikëve. Për materialet
izoluese, vetitë pasive janë më të rëndësishme. Konstanta
dielektrike e materialit duhet të jetë sa më e ulët që të jetë e
mundur. Kjo parandalon që izolatori të fusë kapacitete parazitare
në qark. Për materialin që përdoret si dielektrik i kondensatorit,
konstanta dielektrike duhet, përkundrazi, të jetë sa më e lartë që
të jetë e mundur.
15

16. FR
KLASIFIKIMI I MATERIALIT DIELEKTRIK
DIELEKTRIKE TE NGURTE
Materialet e ngurta izoluese elektrike janë klasa më e gjerë e dielektrikeve që
përdoren në fusha të ndryshme. Ato kanë veti të ndryshme kimike dhe konstanta
dielektrike varion nga 1 deri në 50,000.
Dielektrikët e ngurtë ndahen në jo-polare, polare dhe ferroelektrike. Dallimet
kryesore të tyre janë në mekanizmat e polarizimit. Kjo klasë izolimi ka veti të tilla si
rezistenca kimike, rezistenca e gjurmimit dhe rezistenca ndaj dendritit. Rezistenca
kimike shprehet në aftësinë për t’i bërë ballë efekteve të mediave të ndryshme
agresive (acid, alkali, etj.). Rezistenca e shkrirjes përcakton aftësinë për t’i bërë ballë
efekteve të një harku elektrik, dhe rezistenca dendritike përcakton formimin e
dendriteve.
Dielektrikët e ngurtë përdoren në fusha të ndryshme të energjisë. Për shembull,
materialet izoluese elektrike qeramike përdoren më së shpeshti si izolator linje dhe
shkurre në nënstacione. Letra, polimerët, tekstil me fije qelqi përdoren si izolim për
pajisjet elektrike. Për makineritë dhe pajisjet, më shpesh përdoren bojra, karton dhe
përbërës.
Për përdorim në kushte të ndryshme të funksionimit, izolimit i jepen disa veti të
veçanta duke kombinuar materiale të ndryshme: rezistencë ndaj nxehtësisë,
rezistencë ndaj lagështirës, rezistencës ndaj rrezatimit dhe rezistencës ndaj ngricës.
Izolatorët rezistentë ndaj nxehtësisë janë në gjendje të përballojnë temperaturat deri
në 700 ° C, këto përfshijnë gota dhe materiale të bazuara në to, organosilite dhe disa
polimere. Fluoroplastika, e cila është jo-higroskopike dhe hidrofobe, është një
material rezistent ndaj lagështirës dhe rezistent ndaj tropikëve.
Izolimi rezistent ndaj rrezatimit përdoret në pajisjet me elementë atomikë. Ai
përfshin filma inorganikë, disa lloje polimerësh, tekstil me fije qelqi dhe materiale të
bazuara në mikë. Izolimet që nuk i humbin vetitë e tyre në temperatura deri në -90 °
C konsiderohen rezistente ndaj ngricave. Kërkesa të veçanta zbatohen për izolimin
për instrumentet që veprojnë në hapësirë ose kushte vakumi. Për këto qëllime,
përdoren materiale të shtrënguara në vakum, të cilat përfshijnë qeramikë të veçantë.
DIELEKTRIKE TE LENGET
Materialet izoluese të lëngshme shpesh përdoren në makineritë dhe aparatet
elektrike. Në transformator, vaji luan rolin e izolimit. Dielektrikët e lëngshëm
përfshijnë gjithashtu gazra të lëngshëm, vazelinë të pangopur dhe vajra
parafine, poliorganosiloksane, ujë të distiluar (pastruar nga kripërat dhe
papastërtitë).
Karakteristikat kryesore të dielektrikëve të lëngët janë konstanta dielektrike,
forca elektrike dhe përçueshmëria elektrike. Gjithashtu, parametrat elektrikë
të dielektrikëve kryesisht varen nga shkalla e pastrimit të tyre. Papastërtitë e
ngurta mund të rrisin përçueshmërinë elektrike të lëngjeve për shkak të
përhapjes së joneve të lira dhe elektroneve. Pastrimi i lëngjeve me distilim,
shkëmbim jonik, etj.çon në një rritje në madhësinë e rezistencës dielektrike
të materialit, duke zvogëluar përçueshmërinë e tij elektrike.
Dielektrikët e lëngshëm ndahen në tre grupe:
• Vajra Nafte
• Vajra Bimore
• Lengje Sintetike
Vajrat më të përdorur zakonisht janë vajrat e naftës si vajrat e
transformatorëve, kabllove dhe kondensatorëve. Lëngjet sintetike
(organosilicon dhe përbërjet organofluorinë) përdoren gjithashtu në
ndërtimin e aparateve. Për shembull, përbërjet organosilicon janë rezistente
ndaj ngricave dhe higroskopike, prandaj ato përdoren si izolues në
transformatorë të vegjël, por kostoja e tyre është më e lartë se çmimi i
vajrave të naftës.
Vajrat e perimeve praktikisht nuk përdoren si materiale izoluese në
teknologjinë izoluese elektrike. Këto përfshijnë vajra pluhuri, fara liri, kërpi
dhe tung. Këto materiale janë dielektrikë të dobët polare dhe përdoren
kryesisht për mbarsjen e kondensatorëve të letrës dhe si një agjent që krijon
film në llaqe izoluese elektrike, bojra dhe smalt.
Add a footer 16

17. FR
KLASIFIKIMI I MATERIALIT DIELEKTRIK
DIELEKTRIKE TE GAZTE
Dielektrikët më të zakonshëm të gaztë janë ajri, azoti, hidrogjeni dhe SF6. Gazrat
izolues ndahen në natyralë dhe artificialë. Ajri natyror përfshin ajrin, i cili përdoret si
izolim midis pjesëve të gjalla të linjave të energjisë dhe makinave elektrike. Si izolues,
ajri ka disavantazhe që e bëjnë të pamundur përdorimin e tij në pajisjet e mbyllura.
Për shkak të pranisë së një përqendrimi të lartë të oksigjenit, ajri është një agjent
oksidues dhe një forcë e ulët elektrike e ajrit shfaqet në fusha jo homogjene.
Transformatorët e energjisë dhe kabllot e tensionit të lartë përdorin azotin si izolim.
Hidrogjeni, përveç materialit izolues, përfaqëson edhe ftohje të detyruar, prandaj
shpesh përdoret në makineritë elektrike. Në instalimet e mbyllura, SF6 përdoret më
shpesh. Mbushja me gaz SF6 e bën pajisjen të jetë e paprekshme. Përdoret në
ndërprerësit e tensionit të lartë për shkak të vetive të harkimit.
DIELEKTRIKE ORGANIKE
Materialet dielektrike organike ndahen në natyrore dhe sintetike.
Dielektrikët organikë natyralë aktualisht përdoren jashtëzakonisht
rrallë, kështu që prodhimi i atyre sintetikë po zgjerohet gjithnjë e më
shumë, duke ulur kështu koston e tyre.
Dielektrikët organikë natyralë përfshijnë celulozë, gome, parafinë dhe
vajra bimorë (vaj pluhur). Shumica e dielektrike organike sintetike janë
plastike dhe elastomere të ndryshme, të përdorura shpesh në pajisje
elektrike shtëpiake dhe teknologji të tjera.
Add a footer 17
DIELEKTRIKE INORGANIKE
Materialet dielektrike inorganike ndahen në natyrore dhe
artificiale. Materiali më i zakonshëm natyror është mika, e cila
është kimikisht dhe termikisht e qëndrueshme. Flogopiti dhe
moskoviti përdoren gjithashtu për izolim elektrik.
Dielektrikët inorganikë artificialë përfshijnë xham dhe materiale
të bazuara në të, si dhe porcelan dhe qeramikë. Në varësi të
fushës së aplikimit, dielektrikut artificial mund t’i jepen veti të
veçanta. Për shembull, për tufat përdoren qeramika feldspat, të
cilat kanë një tangjent të lartë të humbjes dielektrike.

18. PJESA 3
S IGUR ESAT
 Siguresat
 Llojet
 Zhvendosja e Tyre
ERISA SINANI 18

19. FR
SIGURESAT
Siguresat janë rezistente qelqi që sigurojnë mbrojtje të
mbirrymës në sistemet elektrike të shtëpisë tuaj. Ashtu si
homologët e tyre moderne të shkelësve, siguresat e plotë
qarqeve elektrike dhe roje kundër mbingarkesat elektrike. Nëse
një rrymë shumë e madhe nxirret përmes një qarku të caktuar,
siguresa do të fryjë dhe do të shkëputet nga energjia.
Ndryshe nga ndërprerësit modern, siguresat nuk mund të
rivendosen. Në vend të kësaj, siguresat e mbingarkuara duhet të
zhvendosen dhe të zëvendësohen.
Siguresat janë vendosur në një kuti me siguresa . Kutitë e
siguresave zakonisht ndodhen larg zonave kryesore të jetesës.
Garazhe, dhoma lavanderi dhe bodrume janë vende të
zakonshme për kutitë e siguresave. Nëse nuk jeni i sigurt nëse
keni një siguresë ose një kuti shkelësish, gjeni panelin dhe hapeni
atë. Ndërprerësit janë njësi drejtkëndëshe me toggles në-off.
Shumica e shkelësve ndodhen në banka ose rreshta. Siguresat
janë tuba qelqi të vegjël me skaj metali. Si ju adresoni një qark të
lulëzuar do të ndryshojnë në bazë të asaj nëse keni siguresa ose
ndërprerës.
19

20. FR
LLOJET DHE
MADHESITE E TYRE
Edison Base (Type-T) siguresat. Llampat e tipit T janë të dizajnuara për të
trajtuar jo më shumë se 125 volt dhe kanë një vlerësim amperi prej jo më
shumë se 30 amps. Ndezjet e bazës Edison janë të përshtatshme vetëm
për instalimet në të cilat nuk ka asnjë shenjë të ngatërrimit ose gjatë
ndezjes. Mbi fusing do të thotë instalimi i një siguresave që pranon një
sasi më të lartë të energjisë elektrike sesa qarku mund të trajtojë . Në
shumicën e rasteve, kjo do të rezultojë në mbingarkesa të rregullta. Por,
në situata ekstreme, përdorimi afatgjatë i një siguresash të mbingarkuar
mund të shkaktojë zjarr dhe dëmtime të përhershme në sistemet elektrike
të shtëpisë tuaj.
Lloji S siguresa. Siguresat e tipit S përbëhen nga dy komponentë: një
përshtatës dhe vetë siguresa. Secili nivel i amperazhit ka një përshtatës
fole me një fillesë të ndryshëm për të parandaluar siguresat e
mospërputhjes. Siguresa kryesore. Shumë kuti me siguresa kanë një
siguresë kryesore. Këto janë zakonisht të vendosura mbi siguresat
individuale dhe të vendosura në zorrë plastike. Tërheqja e kësaj siguresave
do të ndërpresë fuqinë në tërë shtëpinë tuaj. Siguresat kryesore janë të
mbyllura dhe mbajnë dy siguresa të tipit kuti.
Madhësia e siguresës përcaktohet nga voltazhi ose amperati i saj.
Sigurohuni që e dini se cila madhësi punon për kutinë tuaj të siguresave
përpara se të instaloni një siguresë të re.
20

21. FR
ZHVENDOSJA
E TYRE
Zhvendosja e siguresave të lulëzuara nuk është aq e lehtë sa të fikësh një
çelës , por është ende një rregullim i thjeshtë.
Siguresa e prizës është një pajisje elektrike që, në shumicën e rasteve, ka
një trup qeramik, në të cilin ka një tel të hollë (element i shkrirë). Në
bazën e saj ekziston një sipërfaqe kontakti - një bazë. Elementi i shkrirë
është krijuar për një fuqi të caktuar të konsumatorëve energji elektrike...
Siguresa e prizës është montuar në panelin e instaluar në shkallë, në
korridorin e një ndërtese banimi ose apartamenti. Në operacionin
emergjent, elementi i shkrirë digjet, varësisht nga sasia e rrymës që kalon
përmes tij, gjë që çon në një ndërprerje të energjisë në rrjetin elektrik pasi
të jetë instaluar siguresa. Koha e përgjigjes varet nga sasia e rrymës që
rrjedh: sa më e lartë të jetë rryma, aq më shpejt pajisja do të de-
energjizojë rrjetin elektrik. Përparësitë e siguresës përfshijnë lehtësinë e
instalimit, pajisjen. Disavantazhet janë kohë të gjata të fikjes me rryma
mbingarkese pak më të mëdha. Asnjë mbyllje nuk kërkon zëvendësimin e
elementit të shkrirë. Mungesa e mundësisë së ndërrimit të shpejtë është
gjithashtu një e metë: në rast të një shkyçje të detyruar të rrjetit elektrik,
është e nevojshme të heqni siguresën e prizës nga baza e vendosur në
energji panel elektrik... Vetëm një fazë e rrjetit elektrik mbrohet nga një
siguresë e prizës. Një larmi ose, më saktë, një azhurnim i siguresave të
prizës janë siguresa automatike. Ne kohët e fundit ato zëvendësojnë tapën
standarde. Këto siguresa janë të pajisura me një çelës që ndodhet brenda
strehimit të tyre dhe është në gjendje të shkëputë qarkun elektrik me
mundësinë e rihapjes së tij.
21

22. FR
ZHVENDOSJA
E TYRE
• Karakteristika kryesore e ndërprerësit është rryma nominale - rryma e
funksionimit e përcaktuar nga fuqia e konsumatorëve të energjisë elektrike,
sipas së cilës zgjidhet ndërprerësi. Rryma e vlerësuar tregohet në panelin e
përparmë të strehimit të ndërprerësit. Kur rrjedh një rrymë, vlera e së cilës
është më e madhe se ajo e vlerësuar (për shembull, gjatë mbingarkesës),
pas një kohe pajisja e ndërprerësit shkel. Kjo varet nga sa rryma rrjedhëse
është më e lartë se ajo e vlerësuar. Me një rrymë të qarkut të shkurtër të
barabartë ose më të lartë se rryma nominale e ndërprerësit, pajisja
mbrojtëse gjithashtu shkel dhe shkëput qarkun elektrik.
• Siguresat automatike të tapës në apartamente mund të ndryshohen në
mënyrë të pavarur. Prizat e vendosura në panelet e rrymës ose ndriçimit në
shkallët mund të ndryshohen vetëm nga specialistët. Një masë e tillë është e
nevojshme për të mos instaluar gabimisht një siguresë me vlera aktuale të
nënvlerësuara. Vonesa në shkyçjen nga siguresat e rrymës mund të
shkaktojë zjarr. Ndërprerësit shpesh përdoren si ndërprerës. Ndezja dhe fikja
e tyre e shpeshtë, si dhe papërshtatshmëria e tyre për shkak të një jete të
kufizuar të shërbimit, kërkon zëvendësimin e tyre. Sot këshillohet të blini
pajisje mbrojtëse në dyqane të specializuara. Në treg, ekziston një
probabilitet i lartë për të blerë një falsifikim me cilësi të ulët, i cili është i
mbushur me një zjarr në rast të mbingarkesave të mundshme ose qarqeve
të shkurtra në rrjetin elektrik.
• Në mënyrë që siguresa të instalohet në mënyrë të sigurt dhe të
përshtatshme në një qark elektrik, një trup i veçantë qeramik me një bazë, si
një llambë inkandeshente, shërben si furnizimi me energji për ngarkesën.
Kjo strehim është lehtë i dehur në homologun e tij. Një siguresë futet në
vrimën me bosht të përbashkët dhe, në përgjithësi, merret një prizë
elektrike. Nuk ka pajisje mbrojtëse elektrike më të besueshme sesa priza
elektrike. Të gjitha sistemet e tjera të sigurisë përmbajnë kontakte, çelësa
elektronikë dhe kombinimet e tyre. Ekziston një potencial dështimi për një
sistem të tillë. Dhe nëse siguresa e prizës elektrike nuk digjet në një qark të
tillë për shkak të mungesës, kjo do të thotë që diçka më e vlefshme do të
digjet
22

23. PJESA 4
R R JE TI E LE KTR IK KRYES O R
 RRJETI ELEKTRIK
 LINJAT E SAJ
EVISA DOCI 23

24. FR
RRJETI ELEKTRIK
Linjat dhe rrjeti i cili lidh vendet e konsumit dhe të prodhimit të energjisë elektrike mund të
realizohen me përcjellës ajror (te paizoluar), kabllo ajrore,dhe kabllo nëntokësore.
Përparësia e linjave ajrore ndaj linjave nëntokësore konsiston në çmimin më të volitshëm, në
mundësinë e zbulimit dhe të eliminimit të prishjeve etj. Ndërsa të metat mund të definohen si
mundësia e dëmtimit nga ndikimi dhe veprimet e jashtme ( era , akulli, rrufeja), mundësia e
dëmtimit me qëllim, (posaçërisht në rrethana të jashtëzakonshme) si dhe aspekti estetik në
vendet urbane.
Linjat ajrore dhe rrjeti i tensionit më të lartë se 1 KV quhen linja largpërcjellëse. Linjat ajrore
dhe rrjeti përbëhen nga shtyllat dhe përcjellësit me pajisje(izolatoret).
Përcjellësit (teli) nga bakri më seksion të plotë dhe përcjellësit nga bakri në formë litari
punohen nga bakri i ngurtë i tërhequr, kanë përcjellshmëri të mirë elektrike dhe fortësi të
mjaftueshme mekanike.
Më kohë mbulohen më një shtresë të hollë oksidi prandaj janë shumë rrezistent ndaj kushteve
atmosferike.
Përcjellësit nga alumini punohen në formë litari dhe përcjellshmërinë e kanë 1.6 herë më të
vogël së përcjellësit nga bakri, fortësinë mekanike 2.5 herë më të vogël, ndërsa peshën
specifike 3.3 herë më të vogël. Përparësia e përcjellëseve te aluminit është se çmimi i aluminit
është për disa herë më i volitshëm sesa çmimi i bakrit. Prandaj kryesisht rrjeti elektrik
ndërtohet nga përcjellësit e aluminit.
ërcjellësit nga alumin-çeliku përbëhen nga një fije prej çeliku dhe prej litari nga alumini. Në mes
te përcjellësit të aluminit ne formë litari vendoset një fije e çelikut,e cila shërben për rritjen e
fortësisë mekanike te përcjellësit. Këta përcjellës aplikohen për largëpërcjellësit e tensioneve
më të larta dhe më distanca më të mëdha midis shtyllave.
Prerjet tërthore të përcjellësve për rrjetin ajror punohen sipas dimensioneve të standardizuara
të prerjeve, të cilave u përgjigjen rryma të caktuara të ngarkesës, sipas kushteve të nxehjes,
përkatësisht të ftohjes së përcjellësve.
Përcjellësit e linjave vendosën në shtylla përmes izolatorëve të linjave ajrore. Linjat e tensionit
deri ne 10 kV më së shpeshti vendosen në izolator mbështetës prej porcelani të cilët
mekanikisht përforcohen në konzolat e shtyllës ose mund të vendosën edhe një nga një në
shtyllë.
Përcjellësit e linjave më të lartë së 10 kV përforcohen më së shpeshti në shtylla përmes
izolatorëve nyjorë . 24

25. FR
LINJAT AJRORE
Shtyllat e linjave ajrore varësisht nga destinimi ndërtohen si:
• linjore ose ndërmjetëse
• këndore dhe
• fundore
Shtyllat për rrjetin ajror elektrik mund të jenë :
• Të drurit
• Në formë tubi te hekurit
• Në formë rrjete te hekurit
• Të betonit
25

26. FR
LINJAT
TRANSMETUESE
Linjat transmetuese kategorizohen sipas tensionit si në vijim:
Linjat e tensionit ekstra te lartë
• Tensioni ,(400 -700)kV
• Lidhjet interkonektive midis sistemeve.
Linjat e tensionit te lartë
• Tensioni, (110 -220)kV
• Lidhjet interkonektive midis nënstacioneve,centraleve elektrike.
Linjat nen-transmetuese
• Tensioni, (35 -10)kV
• Lidhjet interkonektive midis nënstacioneve dhe shpenzuesve industrial te medhej.
Linjat shperndarese
• Tensioni, (0.4)kV
• Furnizojne konsumatoret komercial dhe te amviserise.
Linjat e rrymes se vazhduar te tensionit te larte
• Tensioni, (600)kV
• Lidhjet interkonektive midis regjioneve.
26

27. PJESA 5
Nd erp reresit e Qarku t d h e A u tomatet
 Llojet e Nderpreresave
 Automatet
ELION TASHI 27

28. FR
LLOJET E NDERPRERESAVE TE QARKUT
Nderpreresit me nje pol
Ndërprerësit me një pol janë tipi që gjenden më shpesh në shtëpi sot.
Ata janë quajtur me një pol sepse janë krijuar për të monitoruar rrymën
e një teli të vetëm dhe për të fikur në rast të mbingarkesës së shkurtër
ose elektrike. Ndërprerësit me një pol kanë për qëllim të akomodojnë
midis 15 dhe 30 amper dhe të japin 120 volt në qark.
Nderpreresit me dy pole
Ndërprerësit me dy pol monitorojnë rrjedhën e energjisë elektrike
përmes dy telave njëkohësisht. Ata njihen lehtësisht si një ndërprerës i
vetëm me dy çelësa të ndërlidhur, krah për krah. Ky lloj ndërprerësi do
të fiket nëse njëri ose të dy telat shkurtohen ose mbingarkohen.
Ndërprerësit me dy pol japin 240 volt ose 120/240 volt në një qark
elektrik dhe mund të strehojnë diku nga 15 amper deri në 200 amper.
Qarqet që furnizojnë energji për pajisjet që kërkojnë një sasi të
konsiderueshme energjie, të tilla si makinat larëse dhe tharëset,
kërkojnë ndërprerës me dy pole.
Add a footer 28
Nderpreresit GFCI
Ndërprerësit GFCI janë krijuar për të mbrojtur kundër një
defekti linjë-tokë. Kjo është kur një rrugë e rrezikshme
elektrike ndodh midis një elementi të tokëzuar dhe një
rryme elektrike. Ndërprerësit GFCI ofrojnë gjithashtu
mbrojtje kundër një rryme elektrike të shkurtër ose të
mbingarkuar. Këta ndërprerës kërkohen nga disa kode
elektrike për zonat në shtëpi që mund të lagen si banjot,
dhomat e lavanderi dhe zonat e jashtme.

29. FR
AUTOMATET
Automatët janë një nga pjesët më të
rëndësishme të një instalimi elektrik në
shtëpi, biznes apo kudo. Ato janë linja e
parë e sigurisë në raste problemesh me
sistemin elektrik, prandaj sigurohuni që të
keni përzgjedhur automatët më cilësorë
dhe të sigurtë këtu në Megatek, nga një
gamë e gjerë dhe e plotësuar automatësh.
29