Een interessant stuk over prikkelverwerkingsproblematiek na hersenletsel. Deze klachten kunnen ook voorkomen na licht traumatisch hersenletsel (commotio cerebri); meestal zijn er geen afwijkingen te zien bij aanvullend onderzoek.

1. Een prikkel is informatie die binnenkomt via onze zintuigen;
zien, horen, ruiken, proeven, voelen (externe prikkels) of via
onze gedachten of ons lichaam (interne prikkels).
Normaal worden deze prikkels goed verwerkt door onze
hersenen. Dit vermogen van de hersenen noemen we ‘mentale
belastbaarheid.' Meer uitleg over verminderde mentale
belastbaarheid op de pagina: 'moe zijn onbelastbaarheid'.
Overprikkeling is een akelige en erg uitputtende situatie als er teveel info
(prikkels) is ontvangen dan de hersenen aankunnen.
John beschrijft het als volgt: “Beeld jezelf het geluid van een
straalmotor op vol vermogen in (of als je dat niet kunt een
jankende stofzuiger), maar dan in je hoofd”. De chaos, ruis en
druk op mijn hersenen die ik bij overprikkeling ervaar is
ziekmakend.

2. FILEVORMING VAN PRIKKELS
Als er meer prikkels zijn ontvangen dan de hersenen
aankunnen staan er nog heel wat (onverwerkte) prikkels in de
file. Je zenuwstelsel is druk aan het werk met de verwerking
van alle binnengekomen 'info' aan geluid, beeld, geur,
beweging, gevoel, gedachten of alles beluisteren wat er gezegd
wordt e.d.
Vergelijk het maar met evenveel verkeer wat op een normale
vierbaans-snelweg rijdt, dat ineens tegelijk over een boeren-
landweggetje moet...inclusief getoeter en lichtsigalen van de
automobilisten die niet stil willen staan!
Als er dan nog meer prikkels bijkomen (bijvoorbeeld door te
gaan praten tegen iemand die overprikkeld is of radio of tv
aanzetten) wordt het alleen maar erger. Er is dan niet de
mogelijkheid om goed na te denken en te handelen en
uiteindelijk volgt een overspoeling van emoties.
VECHT-OF VLUCHTREACTIE ,OF VERSTIJVEN
Verschillend per persoon en karakter (en
karakterveranderingen) kan dat zich uiten in het scala van:
huilen en vluchten, paniek tot geïrriteerdheid tot agressie en
het per sé willen veranderen dat de prikkels acuut stoppen.
Iemand kan gaan zweten, trillen, overgevenen het denken verloopt
moeizaam.
Het zijn de basale reacties van het lichaam om te overleven in een
situatie die als zeer gevaarlijk ervaren wordt. Het wordt ook wel de
vecht-of vlucht reactie genoemd.

3. De basis emotie angst en de reacties die hieruit voortvloeien worden
gegenereerd en geregisseerd doorde amygdala.
AMYGDALA
De amygdala, maakt deel uit van het limbisch systeem.Dit systeem is
een soort emotionele schildwacht. Het enige dat telt is overleven. Als er
gevaar dreigt dan neemt deze schildwacht de regie over om direct tot
actie te kunnen overgaan. Adrenaline, nor-adrenaline en cortisol worden
in het lichaam afgegevenom op de vlucht te kunnen slaan, te vechten of
te verstijven en juist niet te reageren.
amygdala:
Tegelijkertijd stopt het denkvermogen,de neo-cortexook het rationele
brein genoemd.Want in dreigende situaties ontbreekt immers de tijd om
verstandig te overleggenwat het beste plan van aanpak zal zijn.
Een snelle reactie van de amygdala zorgt er dus voor dat wij het gevaar
kunnen ontwijken nog voor we beseffendat wij ons in een dergelijke
situatie bevinden.
Door overprikkeling kunnen sommigemensenniet meer in staat zijn om
rationeel om te gaan met de situatie. Angst krijgt de overhand en de
amygdala zorgt voor een vecht-, vlucht- of verstijvingsreactie. Hier kan
iemand (uiteindelijk) wel mee leren omgaan.
De amygdala is ook het regelcentrum welke prikkels belangrijk zijn. Dat
kan ontregeld zijn. Ook andere hersenstructuren zijn betrokken bij
overprikkeling, waaronder de hersenstam. Naar de andere betrokken
hersenstructuren wordt nog onderzoekgedaan.

4. Céline beschrijft het als volgt: het voelt alsof ik tijdens een achtbaanriteen
symfonie moet dirigeren; van elke muzikale partij de noten moet volgen,
tegelijkertijd een film kijken en de vertaling en ondertiteling moet bedenken. Het
voelt dus als een onmogelijkheid maar kan tijdens de rit niet uit stappen.
COGNITIEVE OVERPRIKKELING bij hersenletsel
Zoals door:
1. Eigen gedachten
2. Veelheid wat er gezegd wordt of gevraagd wordt.
3. Veelheid van informatie verwerking, bijvoorbeeld door
dubbele taken of multitasken. Vaak kunnen mensen met
hersenletsel niet twee dingen tegelijk. Of het één óf het
ander, bijvoorbeeld luisteren en iets doen samen gaat niet
goed.
4. Vertraagde snelheid van informatie verwerking. Vaak is
die vertraagd bij hersenletsel.
5.
OVERPRIKKELING VAN DE ZINTUIGEN
Zoals door:
1. Geluiden
2. Beeld
3. Licht
4. Gevoel; aangeraakt worden, beweging, voortbewogen
worden, trillingen die voelbaar zijn
5. Geur en smaak
GELUIDEN
Overprikkeling komt voor bij het niet kunnen wegfilteren van
achtergrondgeluiden, een gesprek niet volgen bij meerdere
geluiden, geluidsintolerantie, irritatie bij ritmische geluiden,
tikken van een klok of zoemen van tl. verlichting, klossende
schoenen op een houten trap, houten vloer, piepende deuren,
theelepeltjes in een glas, bestekgeluiden, afwasgeluiden e.d.

5. Veel klachten doen denken aan of zijn gelijk aan hyperacusis,
waarbij geluid vaak als te luid wordt ervaren of die pijn doen
aan de oren. Echter, veel mensen met geluidovergevoeligheid
bij hersenletsel kunnen met name de geluiden niet
filteren. Voorgrondgeluid en achtergrondgeluid wordt als één
ervaren en komt als een geluidbrei binnen die ziekmaakt, moe
maakt, irriteert en of een huilbui geeft.
Geluidsovergevoeligheid.Veelmensenervaren ook pijn bij geluid.
BEELD
Overprikkeling komt voor bij het zien van patronen of kleuren,
veelheid aan gezellige spulletjes in huis, letters die te dicht op
elkaar staan zonder witregels, bewegingen zien, zien van
bewegende handen of mensen die met hun benen wiebelen
maar ook een veelheid aan mensen zien, een veelheid van
aantal voorwerpen zien, details zien zoals alle lettertjes maar
geen zin e.d.

6. LICHT
Overprikkeling door licht komt voor bij lichtweerkaatsing, bij
bepaalde lampen (halogeen! tl !), tegenlicht of wisselingen van
schaduw en licht tijdens het autorijden, fel licht, veel licht e.d.
Berucht zijn de autoritten op een weg waar veel bomen staan
en een laagstaande zon achter de bomen.
Langzaam gek worden van de afwisseling van licht en
schaduwpartijen met laagstaande zon achter bomen.
Ook gewoon licht kan overprikkeling geven: gewone
flakkerende kaarsjes of een TL lamp of neonlamp.

7. Maar ook het licht en schaduwspel op straat geven
overprikkeling bij veel hersenletselgetroffenen.
GEVOEL
Overprikkeling van gevoel komt voor bij mensen die last
hebben bij beweging, aanraking, tast, voortbewogen worden,
trillingen, bastonen e.d.

8. Ongeveer zoiets als wat jij ziet als je lang kijkt naar deze twee
foto's:
GEUR
Overprikkeling door geuren kan komen door het versterkt
ruiken van etensgeuren, natuurgeuren, lichaamsgeuren,
parfums en deodorants (ook van verzorgend personeel en
mantelzorgers!) e.d.

9. DOOR EIGEN GEDACHTEN
OF VEELHEID VAN
WAT GEVRAAGD OF GEZEGD WORDT
WAT MERK JE AAN IEMAND
DIE OVERPRIKKELD IS? Met dank aan @Zita Schwab
Iemand die overprikkeld raakt kan plotsklaps erg moe
worden.Diegene kan zelfs geïrriteerd reageren en als diegene
zich moeilijk kan uiten kan dat zelfs omslaan in agressie.
Hij of zij gaat contact vermijden of geeft aan alleen te willen
zijn. De ademhaling verandert; heeft een 'hoge' ademhaling ,
houdt soms de ademhaling even in om alles vol te kunnen
houden. Sommige mensen krijgen grote pupillen en/of een
verhoogde hartslag.
Sommigen gaan knipperen met de ogen of doen de ogen dicht.
Mensen die overprikkeld zijn kunnen meer gaan
transpireren. Ook is een verminderde concentratie merkbaar (
de persoon haakt af in gesprek). Mensen met overprikkeling
kunnen een vermoeidheids-huilbui krijgen.
DE ENIGE OPLOSSING IS RUST...
Terug naar onze vergelijking over een boerenlandweggetje en
de snelweg...Als er geen auto's meer bijkomen in een file houdt
de file te zijner tijd wel op te bestaan.

10. Maar hoe lang gaat zo'n file duren? Wanneer kunnen de eerste
, of de laatste auto's weer rijden? Hoeveel tijd daarvoor nodig
is hangt af van de lengte van de file aan prikkels. Grofweg van
dertig minuten tot vele dagen ...en er zijn mensen die zelfs nog
langer en heel erg overprikkeld kunnen raken.
Het risico op chronische oververmoeidheid is groot. "Prikkels
verwerken is keihard werken" citaat Zita
Rust en afsluiten voor prikkels heeft een keerzijde: naar
mate je je meer afsluit voor prikkels, je ook gevoeliger
wordt voor de prikkels als ze er wel zijn.
Met andere woorden het is heel prettig prikkels te kunnen
beheersen en te onderdrukken maar het is niet slim om dit
lang en vaak te doen. Het teveel dragen van
gehoorbescherming kan een averechts effect hebben, omdat er
gewenning op kan treden en het mensen dan juist gevoeliger
maakt voor geluid, als de bescherming een keer niet gedragen
wordt.
LEREN HERKENNEN EN ERKENNEN
WAAR DE EIGEN OVERPRIKKELING IN ZIT
Niet iedereen heeft (nog) even veel zicht in waardoor hij zij
geprikkeld of overprikkeld raakt. Het leven na hersenletsel kan
zo veranderd zijn dat diegene eerst de logica van gevolgen en
oorzaken moet leren kennen.

11. Het nog niet kúnnen accepteren dat bepaalde zaken niet meer
kunnen zoals voor het letsel, kan het verdriet (stress of
irritatie, onmacht tot zelf agressie) bij overprikkeling
verergeren. Het woord overprikkeling op zich is bij velen niet
eens bekend.
casus: Martin kreeg een beroerte en werd naar het ziekenhuis
gebracht, daar werd tegen hem gezegd dat ze wel op de scan
konden zien dat er wat gebeurd was in de hersenen, maar dat
ze niets (meer) voor hem konden doen. "u heeft een heel
kleine beroerte gehad"...
Martin ging dezelfde dag weer naar huis en na twee dagen
weer aan het werk. Na geruime tijd merkte hij dat het 'thuis
niet meer ging' , hij was altijd boos om het minste geringste.
Na jaren erkende hij pas dat hij overprikkelingsgevoelig was,
en pas tóen kon hij leren voordat hij 'uit zijn slof schoot' de
signalen van overprikkeling te herkennen. Nu heeft hij een
eigen stille prikkelarme kamer in huis en neemt meer pauzes.
'MILD' HERSENLETSEL; GROTE IMPACT!
Bij mensen die menen dat ze 'er nog goed van af gekomen zijn'
met hersenletsel, bijvoorbeeld na een zogenaamde 'kleine
beroerte', kunnen na verloop van tijd merken dat ze op de
tenen lopen en zich sneller irriteren.
Irritatie bijvoorbeeld bij het geluid van de eigen kleine
kinderen, van de waterkoker, van de wasmachinegeluiden, van
die andere mensen op het kleine terrasje wat eerder altijd zo
gezellig was en nu niet meer gaat. Zelfs de wachtkamer bij de
arts kan een ramp worden waar mensen door elkaar heen
praten en een radio 'zacht' op de achtergrond speelt.
Dat kan grote gevoelens van onmacht geven of van verdriet of
boosheid. Het hele scala wat anders bij rouwverwerking hoort.

12. Pas bij erkenning van eigen prikkelgevoeligheid en het verdriet
van wat niet meer kán, kan de persoon het leven proberen her
in te richten.
Helaas verandert deze wereld niet en zal niet minder lawaai of
licht of geur produceren. Misschien kan er in kleiner
kringvriendenkring en familie, eigen club en collega's meer
begrip komen en afspraken worden gemaakt.
Een prikkelarme omgeving kan je niet afdwingen of opeisen,
wel kan een eigen rustplek / vluchtplek gezocht worden.
Er zal ook meer rust ingebouwd moeten worden in het
dagelijkse leven; meer pauzemomenten, meer structuur en
dagen van helemaal niets moeten. Zie pagina "onzichtbare
gevolgen van hersenletsel" en "tips van
hersenletselgetroffenen".
'PRIKKEL-REGULATIE PROGRAMMA'S',
NUT EN BEPERKINGEN
Vaak worden prikkel regulatie programma's aangeboden door
ergotherapeuten, neuropsychologen, casemanagers en andere
professionals; die zijn zeker aan te raden maar besef dat
niemand van hen zo'n ervaringsdeskundige is als de mens met
hersenletsel.
Bovendien kan de buitenwereld met al haar geluid, beeld,
beweging, licht, geur en 'gewone verplichtingen' e.d.
gewoonweg niet (altijd) buitengesloten worden.Wel kunnen
met huisgenoten en directe omgeving afspraken gemaakt
worden: zie de pagina tips voor de omgang met hersenletsel.
Ook worden er programma's op gezet om langzaam aan meerprikkels
te gewennen. Hier kleven voordelen - maar ook nadelen aan.

13. Er zijn veel mensendie verder komen in hun leven met hersenletsel,
door langzaam meerprikkels toe te laten. In de revalidatiekliniek de
Hoogstraat in Utrecht, is bijvoorbeeldeen supermarkt nagebouwd, waar
mensen niet alleen kunnen oefenenmet strategieën om te leren plannen
en overzicht te bewaken, maar ook om de veelheid aan prikkels
gedoseerdop te voeren.
Een bezoek aan een echte supermarkt leidt vaak tot erge overprikkeling
door de hoeveelheid stimuli van zien, ruiken, horen en keuzes die je
moet maken naast de planning van volgorde en overzicht. Eenmaal
angstig geworden dooroverprikkeling kan de angst een extra obstakel
worden. Veelmensen met hersenletselzeggendat de angst na verloop
van tijd -jaren- maanden wel minder kan worden. Ook al kan een angst
voor geluid of visuele prikkels overwonnen worden, dat wil niet zeggen
dat overprikkeling "overwonnen" kan worden.
Strategieën kunnen (zelf) aangeleerd worden hoe te handelen bij
overprikkeling, maar het leven valt niet buiten te sluiten.
Hoewel voor veel mensen met hersenletseleen prikkelarm leven leiden
de enige optie is, zijn er ook ernstige nadelen aan verbonden. In tijden
van nood kan een ziekenhuisopname, verbouwing, renovatie of ziekte of
overlijden in de directe omgeving zoveel prikkels geven dat een acute
uitputting ook fataal kan aflopen. Een balans tussen gedoseerd,of af en
toe prikkels toe laten in het leven en prikkelarme herstel-tijden is het
meestaan te raden. De persoonmet hersenletselmoet uiteindelijk zelf
een grote 'stem' hebbenin dit alles.
Oordopjes? De mens hoort niet alleen met de oren maar met
de hele schedel. Oordopjes dempen maximaal 20 % van het
geluid. Ook staan ze er om bekend dat ze lastige en erg
pijnlijke ooronstekingen kunnen geven. Sommige mensen
hebben echter wel baat bij oodopjes in een enkel oor of beide
oren. maar er is een grote groep mensen die daar geen baat bij
heeft. Voor hen hebben wij Project Overprikkeling opgezet:

14. PROJECT OVERPRIKKELING
Wij hebben Prject Overprikkeling opgezet voor mensen met
erge prikkelgevoeligheid om 'lotgenoten' bijeen te brengen
zodat er doelgroepvergroting is , zeker ook voor het
ontwikkelen van producten. Ook om wetenschappelijk
onderzoek te stimuleren, zodat hopelijk in de toekomst meer
mogelijk is. Meld je aan! Wil je een kaartje om snel uit te
leggen dat je last hebt van overprikkeling? Kijk dan even op
onze pagina "Downloads".
100.000 INDRUKKEN NIET KUNNEN FILTEREN
Een goede blog van Rosie-M beschrijftde ervaring van een
hersenletselgetroffene in een supermarkt zonder dat diegene alle
indrukken kan filteren. Lees de blog hier...
Tip! Ga eens na, mét iemand met hersenletsel, hoe je zijn of
haar huis prikkelarm kan maken, zodat het een rustige
woonplek kan worden. (qua beeld, patronen, lichtinval,
gebruikte lampen, kleuren, geluiden, geuren, geen gebruik van
houten vloeren enz..)
Michaela du Pon stuurde ons onderstaande duidelijke tekening
van overprikkeling:

15. Michaela schrijft verder: "mijn ervaringis dat professionals(neuroloog,
revalidatiearts,therapeuten)weinig kennisen aandachthadden voorde
impactvan een verstoordeprikkelverwerking na hersenletsel.
Zo werd ik tijdens de revalidatie geachttherapieënin drukke ruimtes en
in groepente doen.En toen ik bij het zwemmen vroeg ofer een
prikkelvrijzwem-halfuurtje (zondermuziek,zonderpratendemensen en
zonderflikkerendTL-licht)ingeplandkon worden,was de reactie datik
moestleren wennenaan de omgeving.
Wat heb ik me ellendiggevoeld.Had ik toen julliesite metde pagina
overprikkelingmaargehad.Dan had ik me gesteundgevoeld en het
beter kunnentoelichten!"
Bron:
http://www.hersenletsel-uitleg.nl/gevolgen/niet-zichtbare-gevolgen-van-
hersenletsel/overprikkeling-bij-hersenletsel