Global issues & animals -Дэлхийн асуудлууд ба ан амьтад

1. 1
UNIT 7: Global issues & animals

2. global warming дэлхийн дулаарал
increase of the earth’s average temperature дэлхийн дундаж дулааны хэмийн өсөлт
refer to гэдэг нь
due to учраас
amounts of greenhouse gases хүлэмжийн хийн хэмжээ
burning of fossil fuels малтмал түлшний шаталт
coal нүүрс
causes green house gases хүлэмжийн хийн шалтгаан болдог
such as тухайлбал
carbon dioxide /daɪˈɒk.saɪd/ СО2 нүүрс хүчил
escape into the earth дэлхий рүү тархах
act like a warm blanket дулаан хөнжил шиг байдаг
reduce deforestation мод огтлох
cut down of trees мод тайрах, огтлох
reduce greenhouse gases хүлэмжийн хийг багасгах
2
1Vocabulary
soak up Carbon dioxide нүүрс хүчлийг шингээж авдаг

3. sea level is rising далайн түвшин ихсэж байна
their natural habitat is disappearing тэдний төрөлх газар нутаг нь устаж үгүй болж байна
move to new homes шинэ нутаг рүү нүүх
get worse улам дордох
scientists expect эрдэмтэд тооцоолох
become extinct мөхөх
storms and flood шуурга болон үер
melting ice cap туйлын мөсөн уулын хайлалт
may rise ихсэж магадгүй
move away from the coasts эргээс нүүх
heating or cooling their houses гэрээ халаах болон сэрүүцүүлэх
slow down the global warming дэлхийн дулаарлыг багасгах
put less Carbon into the air агаарт нүүрсийг бага дэгдээх
species of wildlife зэрлэг байгаль дээрх амьтны аймаг
main causes of this decline энэхүү бууралтын гол шалтгаанууд
3
1Vocabulary
destruction of their habitat газар нутгийг нь сүйтгэх

4. over population by human beings хүн төрөлхтний хүн амын хэт ихсэл
tropical rainforest халуун орны ширэнгэн ой
hectare of -ын га газар
hundreds of зуун зуун
insects and plants шавьж болон ургамлууд
as a result үр дүнд нь
if it goes on хэрэв энэ үргэлжилсээр байх юм бол
vital in… -д чухал
keep the earth’s climate and environment stable дэлхийн уур амьсгал болон хүрээлэн буй орчинг
тогтвортой байлгах
4
1Vocabulary
mankind will suffer хүн төрөлхтөн зовж шанална
pollution бохирдол
as well as түүнчлэн
two-thirds гуравны хоёр
Something must be done ямар нэгэн зүйл хийх хэрэгтэй
in theory онолоор бол

5. endangered species ховордсон ан амьтан
population is declining fast хүн ам нь маш хурдан цөөрч байгаа
limit trade худалдааг хязгаарлах
Convention on International Trade in Endangered Species of Wild life and
Fauna and Flora Ховордсон ан амьтад болон ургамлын Олон Улсын Худалдааны
талаарх Конвенци
aim to forbid trade in endangered species ховордсон ан амьтдын худалдааг хориглох
зорилготой
in reality бодит амьдрал дээр
jaguars /ˈdʒæɡ.jʊ.ər/ шар цоохор ирвэс
snow leopards цасны цоохор ирвэс
cats facing extinction мөхлийн ирмэг дээр байгаа муурнууд
5
1Vocabulary
environment хүрээлэн буй орчин
contribute to хувь нэмрээ оруулах
atmosphere агаар мандал
affect нөлөөлөх
recycling дахин ашиглалт

6. 1Vocabulary
6
All living things reproduce.
Animals also reproduce.
Some animals lay eggs.
Some animals give birth to their babies.
Mammals give birth to their babies.
Бүх амьд биет нөхөн үрждэг.
Амьтад ч мөн адил нөхөн үрждэг.
Зарим амьтад өндөгөө дардаг.
Зарим амьтад зулзагалдаг/төллөдөг.
Хөхтөн амьтад зулзагалдаг/төллөдөг.
After a certain period, the eggs are hatched and
the babies come out from the eggs.
Some animals reproduce only one baby at a
time.
Some animals reproduce more than one baby at
a time.
Тодорхой хугацааны дараа, өндөгнүүд хагарч,
ангаахайнууд гарч ирнэ.
Зарим амьтад нэг удаад 1 л зулзага гаргадаг.
Зарим амьтад нэг удаад нэгээс илүү зулзага
гаргадаг.
Animals and their babies
Амьтад ба тэдний үр төл
Cat young one is kitten Муур/муужгай
Dog young one is puppy Нохой/гөлөг
Sheep young one is lamb Хонь/хурга
Goat young one is kid Ямаа/ишиг
Cow/Camel young one is calf Үнээ/тугал; Тэмээ/ботго
Horse young one is colt Морь/унага
Hen young one is chick Тахиа/дэгдээхэй
Duck young one is duckling Галуу/дэгдээхэй
Fish young one is fry Загас/түрс
Deer young one is fawn Буга/янзага
Elephant/Giraffe young one is calf Заан; Анааш/тугал
Wolf/Fox young one is cub Чоно/бэлтрэг; Үнэг/гавар
Lion/Tiger young one is cub Арслан/зулзага; Бар/бамбар
Monkey young one is infant Сармагчин/моньд

7. 7
2Grammar
Conditional sentence
Болзолт өгүүлбэрүүд
0 condition
If clause
If + SVO,
Result clause
SVO
Eternal truths:
-for individual
-law of nature
Байнгын үнэн зүйл:
- хувь хүний хувьд
- байгалийн хууль
If /when + present
simple,
Хэрэв -х юм бол
present simple
-даг4
Examples If/When you freeze water, it turns into ice. /law of nature/
If /When I drink coffee at night, I don’t sleep well. /for individual/
1st condition
If clause
If + SVO,
Result clause
SVO Possible situation in
the future or soon
Ирээдүйд эсвэл
удахгүй болох
боломжтой
If + present simple,
Хэрэв -х юм бол
- will + V
- can/may/might + V
- V
на4/ аарай4...
Examples If she comes back again, we all will be very glad.
If you don’t awake me in the morning, I might sleep over.
If you feel cold, put on your jacket.
If you are tired, I will do the house chores today.

8. Examples
 O conditional sentences:
I you don’t water plants, they die. Хэрэв та ургамлыг услахгүй бол тэд үхнэ.
If the weather is nice, she walks to work. Хэрэв цаг агаар сайхан бол, тэр ажил руугаа алхдаг.
Jerry helps me with my homework when he has time. Жерри завтай бол миний гэрийн даалгаварт тусалдаг.
A: What do you do when it rains? Бороо орвол та юу хийдэг вэ?
B: I stay at home. Би гэртээ байдаг.
A: What home remedies do you use if you have a cold? Хэрэв та ханиад хүрвэл, ямар эмчилгээ хийдэг вэ?
B: I have a hot bath. Би халуун усанд ордог.
 1st conditional sentences:
I will pass my math exam if I study hard. Хэрэв би хичээлээ сайн хийвэл, шалгалтаа сайн өгнө.
If it rains tomorrow, will you stay at home? Хэрэв бороо орвол та гэртээ байх уу?
My mom will be angry if I’m late tonight! Хэрэв би өнөөдөр оройтвол ээж маань уурлана.
You will have bad luck if you open an umbrella indoors. Хэрэв гэрт шүхэр нээвэл муу юм тохиолддог.
I won’t help you next time, if you don’t help me now. Хэрэв чи одоо надад туслахгүй юм бол би дараа чамд
туслахгүй шүү.
 unless
I'll be back tomorrow unless there is a plane strike. Хэрэв нисэхийхэн ажил хаяхгүй бол би маргааш буцаж ирнэ.
He'll accept the job unless the salary is too low. Хэрэв цалин нь хэтэрхий бага биш бол тэр ажлын саналыг хүлээж
авна.
8
2Grammar

9. Reading 1: If you are not part of the solution
then you are part of the problem
Global warming refers to the increase of the earth’s average
of temperature due to the increasing amounts of greenhouse
gases in the atmosphere. Scientists agree that the burning
of fossil fuels like oil and coal causes greenhouse gases
such as Carbon Dioxide to escape into the earth and
act like a warm blanket over the earth. One way to reduce
greenhouse gases is to reduce deforestation, the cutting down
of trees. Trees soak up Carbon dioxide from the air, so
having lots of trees around is good for the atmosphere.
There are already some changes happening because of global warming. Sea level is rising and some
animals are moving to new homes because their natural habitat is disappearing.
If the warming gets worse, as scientists expect, there may be some kinds of plants and animals that
become extinct. There may be more storms and floods. Due to melting ice caps, sea level may rise so
much that people have to move away from the coasts. Some areas may become too dry for farming.
All humans contribute to global warming by for example, driving a car, flying in an airplane and heating
or cooling their houses. The best way to help slow down global warming is to put less Carbon into the
air by using less fossil fuel.
9
3Reading

10. Reading 2 : Disappearing acts
At the moment, the world is losing one species of wildlife almost
every day. The two main causes of this decline are the destruction
of their habitat and over-population by human beings.
Every minute of the day, 20 hectares of tropical rainforest are
cut down or burned. Hundreds of wild species – insects and
plants – are lost as a result. If it goes on, rainforests could
disappear in 50 years’ time. They are vital in keeping the Earth’s
climate and environment stable. If they are destroyed,
mankind will suffer as well as wildlife.
As cities grow and industry develops around them, pollution
becomes another problem for wildlife. Friends of Earth believe
that two-thirds of the world’s population will be living in urban areas by the year 2025.
Something must be done!
In theory, most countries agree that there should be no trade in endangered species. Ninety-five countries
have signed the Convention on International Trade in Endangered Species of Wild life and Fauna and Flora.
The Conventions aims to forbid trade in endangered species and to limit trade in any species whose
population is declining fast.
However, in reality trade in endangered species is still big business. People can buy fur coats made from
the fur of jaguars, snow leopards and other cats facing extinction.
10
3Reading

11. Conversation
About zoo
Jake: Hey, Lindsay, would you like to go with me to the zoo this Saturday?
Lindsay: The zoo?
Jake: Yeah, it's gonna be lot's of fun. We're going to see lions and tigers and bears.
Lindsay: Oh, my! Actually, I don't really like the zoo.
Jake: Why not. I thought everyone liked the zoo.
Lindsay: I don't think it's natural for the animals to be in a cage.
Jake: Yeah, I can see your point but on the other hand, zoos often rescue the animals in the wild that couldn't survive on
their own, and I hear that zoos often take very good care of the animals and they have an even longer life
expectancy than they would have in the wild.
Lindsay: Yeah, I agree with you. I think the animals do live longer in the zoo, but my problem is more the fact that it's just
not natural. For example, I once saw a polar bear in California. A polar bear should not be in a warm climate. It
should be in a cold climate where there's snow.
Jake: OK, you got me there.
Өнөөдөр би их ажилтай!
Жэйк: Хөөе, Линдси, энэ хагас сайнд хамтдаа амьтны хүрээлэн явах уу?
Линдси: Амьтны хүрээлэн?
Жэйк: Тиймээ, их хөгжилтэй байх болно. Бид арслан, бар, баавгай үзэх болно.
Линдси : Юу! Үнэндээ би амьтны хүрээлэнд дургүй.
Жэйк : Яагаад үгүй гэж. Би бүх хүмүүс амьтны хүрээлэнд дуртай гэж бодсонсон.
Линдси: Би амьтадыг торонд байлгах нь тохиромжтой гэж боддоггүй.
Жэйк: Тийм л дээ, би чиний санааг ойлгож байна л даа. Гэхдээ амьтны хүрээлэнгийхэн зэрлэг байгалдаа
өөрсдөөрөө амьдарч чадахааргүй болсон тийм амьтдыг авардаг бөгөөд тэд амьтаддаа маш сайн
анхаарал тавьдаг учраас амьтад нь байгаль дээр байхаасаа бүр илүү урт насалдаг гэж би сонссон.
Линдси: Тиймээ, би чамтай санал нийлж байна. Би тэр амьтад амьтны хүрээлэндээ илүү урт насалдаг гэж
бодож байна. Гэвч асуудал нь тохиромжгүй гэдгээсээ ч илүү зүйл. Тухайлбал, би Калифорниад нэгэн
туйлын баавгайг харсан. Туйлын баавгай чинь дулаан газар байх ёсгүй шүү дээ. Тэд цас ордог хүйтэн цаг
уурт амьдрах ёстой.
Жэйк: За за, мэдэхгүй юм даа.
11
4Speaking

12. Questions
1. How has the world changed since you were a child?
2. What are some things that can be recycled?
3. What are some things which you recycle?
4. What can you do to make this world a better place?
5. What is the most important issue facing the environment today? /асуудал/
6. How can we protect the environment? /хамгаалах/
12
4Speaking

13. Translation
1. Хэрэв чи надад туслах юм бол би чамд тусална.
2. Хэрэв яг одоо гарахгүй юм бол бид хоцорно.
3. Хэрэв бид одоо л эх дэлхийдээ анхаарал тавихгүй юм бол оройтно. /take care of /
4. Байгаль дээрх зэрлэг амьтдын тоо цөөрсөөр байна.
5. Хүн төрөлхтөн ан амьтдаа хамгаалах ёстой.
6. Ховордсон амьтдыг агнаж болохгүй.
7. Хүлэмжийн хий гэдэг нь дэлхийг тойрсон нүүрс хүчлийн хий зэрэг хийнүүдийг хэлнэ.
8. Бид мод огтлохыг зогсоох хэрэгтэй.
9. Бодит амьдрал дээр бидний дийлэнх нь эх дэлхийдээ анхаарал тавьдаггүй. /most of us/
10. Дэлхийн хүн амын хэт ихсэлээс болж ан амьтдын амьдрах орчин устаж байна.
11. Хэрэв дэлхий дулаарах юм бол хүн төрөлхтөн өөрсдөө ч амьдрахад хэцүү болно.
12. Бид бүгд дэлхийн дулааралд нэрмээс болж байдаг.
13. Хүн төрөлхтөн нүүрс, бензин зэрэг малтмал түлшүүдийг хэрэглэхээ байгасгах хэрэгтэй.
14. Хэрэв би яваад очвол чи надтай хамт сургууль явах уу?
15. Хэрэв би гэрээ цэвэрлэчихвэл та намайг кинонд явуулах уу?
13
Translation

14. 14