Computer networking and Topology by Dr.Sudhir Nagarkar

1. Presentation on
Networking & Switching System
@
Raja Shripatrao Bhagwantrao Mahavidyalay Aundh Satara
By
Dr. Sudhir R. Nagarkar
M.A., M.Lib.& I. Sc., M.Phil., SET, NET, SET, Ph.D
Librarian,
Amdar Shashikant Shinde Mahavidyalaya,Medha
Tal: Jawali Dist: Satara
Email: nagarkarsr@gmail.com
Cell no. 9096572888
Friday, April 23, 2021

2.  क ाँप्यूटर नेटवक
क म्हणजे संस धने
शेअररंग करण्य च्य हेतूने एकत्र
जोडलेले क ाँप्यूटर आणण
क ाँप्यूटरसंबंधधत उपकरणे य ंच
संच.
 क ाँप्यूटर नेटवक
क मधील मीडडय ह
व यडक ककं व व यरलेस असू शकतो.

4.  1) लोकल एरिया नेटवक
क - LAN (Local Area Network):
 LANtopo
 लोकल एररय नेटवक
क (लॅन) हे घर, श ळ , प्रयोगश ळ , ककं व एक च इम रतीतील क य कलय अश
मय कदित पररसर तील क ाँप्यूटर नेटवक
क आहे.
 लॅन ह अंततम व परकर्तय ांच्य िरम्य न संस धने शेअर करण्य च एक उपयुक्त म गक आहे.
 प्प्रंटर, फ ईल सर्वहकर, स्क
ॅ नर आणण इंटरनेटस रखी संस धने क ाँप्यूटरवर शेअर करणे अधधक सोपे आहे.
 लॅन हे व यडक ककं व व यरलेस ककं व एक च वेळी िोन्ही फॉमकमध्ये असू शकते.
 ईथरनेट हे सव कत लोकप्प्रय लोकल एररय नेटवकक
ां ग प्रोटोकॉल आहे.
 2) मेट्रोपॉलीटन एरिया नेटवक
क - MAN (Metropolitan Area Network):
 Manetworkfinal
 मेट्रोपॉललटन एररय नेटवक
क (मॅन) चे क्षेत्र लॅनपेक्ष मोठे असते, हे एख िे मोठे क
ॅ म्पस ककं व शहर स ठी
मय कदित असू शकते.
 मोठ्य संस्थेंकडून एक च शहर तील अनेक ऑकफसेस कनेक्ट करण्य स ठी य च व पर क
े ल ज तो.
 मेट्रोपॉललटन एररय नेटवक
क हे अनेक लॅन्सन फ यबर-ऑप्प्टकल क
े बलने एकत्र जोडते आणण इंटरनेट
सप्र्वहकस प्रोर्वह यडर (आयएसपी) प्रम णे सेव पुरप्वते.
 3) वाइड एरिया नेटवक
क - WAN (Wide Area Network):
 WAN1
 व इड एररय नेटवक
क (वॅन) मध्ये र्वय पक क्षेत्र सम प्वष्ट असते.
 हे नेटवक
क टेललफोन प्रण ली, फ यबर-ऑप्प्टकल क
े बल्स, उपग्रह ककं व लीज्ड ल ईन व परून मह नगर
प्रिेश, र ष्ट्रीय ककं व आंतरर ष्ट्रीय सीम ओल ंडण रे कोणतेही िूरसंच र नेटवक
क , य ंन कनेप्क्टप्र्वहटी
िेत त. इंटरनेट हे जग त सव कत मोठे वॅन आहे.

7.  प्रोटोकॉल ह नेटवक
क मधील उपकरणे
एकमेक ंशी ज्य प्रक रे संव ि
स धतील र्तय चे तनयम व म निंड
य ंच संच आहे.

9.  व परकते नेटवक
क च्य इतर व परकर्तय ांसह संप्रेषण (ईमेल प ठवणे, गप्प करणे, संिेश
प ठवणे) करू शकत त.
 प्वप्वध प्रक रची क मे करण्य स ठी नेटवक
क शी वेगवेगळ्य प्रक रचे संगणक जोडले ज ऊ
शकत त.
 नेटवक
क वर व परकर्तय ांन जोडणे क
े वळ एकट्य यंत्र पेक्ष सोपे होऊ शकते. नवीन
व परकर्तय कस ठी आवश्यक परव नग्य आणण प्रवेश अधधक र ंसह सर्वहकरवर ख ते तय र क
े ले
ज ऊ शकते.
 नवीन उपकरणे नेटवक
क शी जोडली ज ऊ शकत त आणण नेटवक
क प सून डडस्क प्रततमेची
प्रततललपी क
े ली ज ऊ शकते. ती आधीच तय र क
े लेले सवक सेदटंग्ज योग्य आहेत य ची ख त्री
करते.
 डेट सम ईक क
े ल ज ऊ शकतो, ह्य मुळे कि धचत डेट िुप्पट होणे ट ळू शकते.
 व परकर्तय ांन नेटवक
क वरील ह डक ड्र ईर्वहवरील प्रवेश ककं व थेट सर्वहकरशी कनेक्ट क
े ले ज ऊ
शकते.
 संस धने (प्प्रंटर, स्क
ॅ नर) नेटवक
क वर सम ईक क
े ले ज ऊ शकत त.
 य मुळे एख द्य यंत्र तील आवश्यक अश स धन ंची संख्य कमी होते.
 बॅक-अप आणण र्वह यरस-चेककं गस रख्य तनयलमत िेखरेखीच्य क म ंन व परकर्तय ांच्य ह तून
ब हेर क ढत येते.
 संपूणक सर्वहकरवरून हे क यकप्रिशकन करून, प्रश सक असे क यक पूणक क
े ल्य चे सुतनप्श्चत करू
शकत त.
 एक पेक्ष ज स्त प्रतींची गरज कमी करून ॲप्प्लक
े शन्स सर्वहकरवर स ठवून ठेवत येऊ
शकत त.[३]

10.  नेटवक
क टोपोलॉजी हे नेटवक
क च्य
र्वयवस्थेचे वणकन आहे, जोडणीच्य
ओळींतून प्वप्वध नोड्स (प्रेषक
आणण प्र प्तकत क) जोडणे.
 नेटवक
क टोपॉलॉजी ही एक क ाँप्यूटर
नेटवक
क मधील प्वप्वध घटक ंची
(ललंक, नोड, इर्तय िी) रचन आहे.

12.  1) पॉइंट-टू-पॉईंट (Point-to-point):
 पॉईंट-टू-पॉईंट (PTP) टोपॉलॉजी ही
एकच क
े बलच व पर करून िोन
नोड्ज थेट कनेक्ट करते.
 मोडेमद्व र िोन क ाँप्यूटसकमधील
कम्युतनक
े शन हे पॉइंट-टू-पॉईंट
टोपॉलॉजीचे उत्तम उि हरण आहे.

13.  Bus Topology
 बस टोपॉलॉजी हे लह न
ऑगकन यझेशनद्व र व परले ज ण रे
सव कत स्वस्त नेटवक
क आहे. बस
टोपॉलॉजीमध्ये प्रर्तयेक नोड ह थेट
क
े बलने जोडलेल असतो.
 फायदे (Advantages)-
 बस टोपॉलॉजी कमी खधचकक आहे.
 य च व पर करणे आणण ती
समजून घेणे सोपे आहे.
 य त एक क ाँप्यूटर ककं व तर्तसम
डडर्वह ईस कनेक्ट करणे सोपे असते.
 य नेटवक
क च प्वस्त र करणे सोपे
आहे.
 तोटे (Disadvantages)-
 खूप ज स्त मोठे नेटवक
क असेल तर
बस टोपॉलॉजी खूप स्लो होते.
 मुख्य क
े बल ब्रेक झ ली तर संपूणक
नेटवक
क बंि होते.

15.  Star Topology
 स्ट र नेटवक
क मध्ये सवक नोड्ज हे एक
क
ें द्रीय उपकरण ल जोडलेले असत त. हे
उपकरण एख ि होस्ट, हब, र ऊटर ककं व
प्स्वच असू शकते.
 हे क
ें द्रीय उपकरण सर्वहकरचे क म करते तर
इतर नोड्ज हे क्ल यंटचे क म करत त.
 य तील सवक संव ि ह क
ें द्रीय उपकरण तून
होतो.
 स्ट र नेटवक
क मध्ये उपकरणे बहुध
अनशील्ड ट्प्वस्टेड पेअडक (UTP) क
े बलने
जोडलेली असत त.
 फायदे (Advantages)-
 बस नेटवक
क च्य प्वपरीत, स्ट र नेटवक
क मध्ये
एख ि नोड ककं व क
े बल अपयशी झ ल्य स
संपूणक नेटवक
क वर पररण म होत न ही.
 नेटवक
क मध्ये िुसरे वक
क स्टेशन जोडणे सोपे
आहे.
 क
ें द्रीय नेटवकक
ां ग उपकरण च व पर
क
े ल्य ने खचक कमी होतो.
 तोटे (Disadvantages)-
 क
ें द्रीय उपकरण अपयशी झ ल्य स संपूणक
नेटवक
क वर र्तय च पररण म होतो.

17.  ररंग बस टोपॉलॉजीमध्ये प्रर्तयेक नोड
ह इतर िोन नोड्जन जोडलेल
असतो आणण अश प्रक रे एक
सक्युकलर नेटवक
क तय र होते.
 य तील नोड ह , जोपयांत पॅक
े ट
र्तय च्य अंततम गंतर्वय स्थ न पयांत
पोहचत न ही तोपयांत र्तय ल एक च
दिशेने प ठप्वतो.
 फायदे (Advantages)-
 ह क्षमतेपेक्ष ज स्त क म करू
शकतो, पण असे झ ल्य स य च वेग
मंि वतो.
 सेंट्रल होस्टच व पर क
े ल्य ने खचक
कमी होतो.
 तोटे (Disadvantages)-
 य तील कोणर्तय ही नोडचे अपयश हे
संपूणक नेटवक
क प्रभ प्वत करते.
 एख ि नोड क ढण्य स ठी ककं व
जोडण्य स ठी संपूणक नेटवक
क बंि कर वे
ल गते.

19.  मॅश टोपोलॉजी ही अश नेटवक
क
टोपोलॉजीच व पर करते, की जीत
प्रर्तयेक नोड (ज्य ंन मॅश नोड
म्हणत त) ह नेटवक
क मध्ये ड ट ईले
करतो.
 य प्रक र त होस्ट ह िुसऱ्य एक
ककं व अनेक होस्ट्सन जोडलेल असू
शकतो.
 य टोपॉलॉजीतले सवक नोड्ज
नेटवक
क मध्ये डेट प्वतरण स ठी
सहक यक करत त.[४] and DHCP to
ensure that the equipment on the
network has a valid IP address.[५]

 फायदे (Advantages)- मेश टोपॉलॉजीच
मुख्य फ यि म्हणजे जरी एख िी
क
े बल जरी ब्रेक झ ली तरी य तील
ट्रॅकफक िुसऱ्य म ग कने क
े ल ज ऊ
शकतो.. तोटे (Disadvantages)-
 य त अनेक प थवेंच व पर असल्य ने
य ल अततररक्त क
े बललंग आणण
नेटवक
क इंटरफ
े सची आवश्यकत
भ सते.
 ह मॅनेज करणे फ र कठीण आहे.[४]

21.  य ल च ह यर कक
क कल असे म्हणत त.
 ट्री टोपॉलॉजी मूलतः बस टोपॉलॉजी आणण
स्ट र टोपॉलॉजी य ंच लमल प आहे.
 ही टोपॉलॉजी नेटवक
क ल अनेक
लेर्वहल्स/लेयसकमध्ये प्वभ प्जत करते.
 य त रूट नोड, इंटमीप्जएट नोड आणण
अप्ल्टमेट नोड य ंच सम वेश असतो.
 ही संरचन ह यर कक
क कल प्रक र त असते आणण
आणण कोणर्तय ही इंटरमीप्जएट नोडल ककतीही
नोड्ज कनेक्ट असू शकत त.
 य नेटवक
क चे उत्तम उि हरण म्हणजे क
े बल
टीर्वही तंत्रज्ञ न.
 इतर उि हरणे म्हणजे ड यन लमक ट्री वर
आध ररत लष्करी, ख णक म आणण अन्य
मोब ईल ॲप्प्लक
े शन्स..[७]
 फायदे (Advantages)-
 य तील सेक
ं डरी नोड्ज हे सेंट्रल नोडल अधधक
उपकरणे जोडण्य ची परव नगी िेत त..
 उपकरण ंशी पॉईंट टू पॉईंट कनेक्शन.
 नेटवक
क चे प्वप्वध स्तर मॅनेज कर यल सोपे
आहेत, आणण म्हणून िोष ओळखणे अधधक
सोपे होते.
 तोटे (Disadvantages)-
 जेर्वह नेटवक
क खूप मोठे असते, तेर्वह
नेटवक
क च मेंटेनन्स एक समस्य होऊ शकते.
 ट्री टोपॉलॉजी ही अनेक बस टोपॉलॉजी लमळून
बनते, र्तय मुळे जेर्वह य च आध रस्तंभ
ब धधत होतो, तेर्वह पूणक नेटवक
क ब धधत होते.

23.  ह यब्रब्रड टोपॉलॉजी हे िोन ककं व अधधक
बेलसक टोपॉलॉजीचे इंटरकनेक्शन आहे,
ज्य तील प्रर्तयेकजण नेटवक
क मध्ये भ ग घेतो,
पररण मी ही कोणतीही म नक टोपॉलॉजी
प्रिलशकत करीत न ही.
 इंटरनेट हे ह यब्रब्रड टोपॉलॉजीचे सव कत उत्तम
उि हरण आहे.
 फायदे (Advantages)-
 शोधत न चुक शोधणे आणण समस्य
तनव रण करणे सोपे आहे.
 प्रभ वी आहे.
 आक र म्हणून स्क
े लेबल सहज व ढवत येऊ
शकते.
 लवधचकत आहे.
 तोटे (Disadvantages)-
 मोठे नेटवक
क बनप्वत न फ र गुंत गुंतीचेहोते.
 ह नेटवक
क बनप्वत न फ र मह ग पडतो.

25.  https://youtu.be/zbqrNg4C98U
https://youtu.be/vv4y_uOneC0

26.  ^ Computer network definition, archived
from the original on 2012-01-21, 2011-11-
12 रोजी प दहले
 ^ स च :IETF RFC, "BGP/MPLS VPNs", E.
Rosen; Y. Rekhter (March 1999)
 ^ Pelkey, James L. (2007). "Yogen
Dalal". Entrepreneurial Capitalism and
Innovation: A History of Computer
Communications, 1968-1988. 5
September 2019 रोजी प दहले.
 ↑ य वर ज a b स च :IETF RFC, "Domain
names – Implementation and
Specification", P. Mockapetris (November
1987)
 ^ Peterson, L.L.; Davie, B.S.
(2011). Computer Networks: A Systems
Approach (5th ed.). Elsevier.
p. 372. ISBN 978-0-1238-5060-7.
 ^ Peterson, L.L.; Davie, B.S.
(2011). Computer Networks: A Systems
Approach (5th ed.). Elsevier.
p. 372. ISBN 978-0-1238-5060-7.
 ↑ य वर ज a b Pelkey, James L. (2007). "6.9
– Metcalfe Joins the Systems Development
Division of Xerox 1975-
1978". Entrepreneurial Capitalism and
Innovation: A History of Computer
Communications, 1968-1988. 5
September 2019 रोजी प दहले.