Measurement of National Income

1. स्थूऱ अथथशास्राचे सिद्ाांत
डॉ. रक्षित बागडे
वशामक प्राध्माऩक/वलबाग प्रभुख
स्ल.भन्वायाभजी ऩडोऱे आर्टव ् कॉरेज गणेळऩूय बंडाया
Email ID- rakshitbagde@gmail.com
युनिट 2 - 5. राष्ट्रीय उत्पन्िाचे मापि

2. राष्ट्रीय उत्पन्िाचे मापि
बायतात वण १९५५ ऩावून क
ें द्रीम वांख्यमकीम वंगठन द्लाये याष्ट्रीम उत्ऩन्नाचे भाऩन
कयण्मात मेते.
याष्ट्रीम उत्ऩन्न भाऩनाच्मा ऩद्धती -
अ) उत्ऩादन ऩद्धती
फ) उत्ऩन्न ऩद्धती
क) खचट ऩद्धती
ड) वाभाख्जक रेखांकन ऩद्धती
इ) इतय ऩद्धती
अ) उत्ऩादन ऩद्धती -
"मा ऩद्धतीत देळात एका ठयावलक कारालधीतीर ज्मा लस्तू ल वेलांचे उत्ऩादन झारेरे अवते
त्मांचे ऩैळातीर भूल्म वलचायात घेऊन याष्ट्रीम उत्ऩन्न काढण्मात मेते"
भाऩन कयताना घ्मालमाची दषता -
१. घवाया लजा कयणे
२. अंततभ लस्तूचीच नोंद
३. दोनदा भोजणी शोणाय नाशी माची काऱजी
४. आमात तनमाटतीचे भूल्म
५. ककं भत फदराचा वभालेळ
६. अप्रत्मष कय लजा
७. वयकायी भदतीचा वभालेळ Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde

3. फ) उत्ऩन्न ऩद्धती -
"एका वलशळष्ट्र् कारखंडात देळातीर वलट व्मक्ती आणण वंस्था मांच्मा उत्ऩन्नाची फेयीज क
े री
अवता याष्ट्रीम उत्ऩन्न शभऱते"
भाऩन कयताना घ्मालमाची दषता -
१. शस्तांतरयत उत्ऩन्नाचा वभालेळ नाशी
२. भोफदरा न शभडनाऱ्मा वेलांचा वभालेळ नाशी
३. व्मलवामाचा नपा
४. वलदेळी व्माऩायाची देणी
५. उत्ऩादन प्रकिमेतीर उत्ऩन्न
६. एकच उत्ऩन्न दोनदा भोजू नमे
७. वंमोजकांच्मा भोफदल्माचा वभालेळ
क) खचट ऩद्धती
"अथटव्मलस्थेत अंततभ लस्तू ल वेला मालय जो खचट कयण्मात मेतो त्मा आधाये याष्ट्रीम
उत्ऩन्न भोजण्मात मेते"
िूर- एक
ू ण याष्ट्रीम उत्ऩन्न = लैमख्क्तक उऩबोग खचट + वयकायचा लस्तू ल वेला लयीर
खचट + देळातीर खाजगी गुंतलणूक + तनव्लऱ तनमाटत
भाऩन कयताना घ्मालमाची दषता -
१. दोनदा भोजणी करू नमे
२. अंततभ खचाटचा वलचाय
३. खचाटची भाहशती अचूक अवाली
४. वलदेळी व्माऩायाची देणी Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde

4. ड) वाभाख्जक रेखांकन ऩद्धती -
"देळातीर रोकवंयमेरा उत्ऩन्नाच्मा आधायालय लेगलेगळ्मा लगाटत वलबाख्जत
करून प्रत्मेक लगाटत वाभावलष्ट्र् अवणाऱ्मा काशी रोकांचे उत्ऩन्नाचे भोजभाऩ करून
त्माआधाये वयावयी उत्ऩन्न काढरे जाते. त्मा लगाटतीर एक
ू ण रोकवंयमेरा वयावयी
उत्ऩन्नाने गुणून त्मा लगाटचे एक
ू ण उत्ऩन्न भाहशत क
े रे जाते. अश्माप्रकाये लेगलेगळ्मा
लगाटद्लाये प्राप्त उत्ऩन्नाची फेयीज म्शणजे याष्ट्रीम उत्ऩन्न शोम" - रयचडट स्र्ोन
इ) इतय ऩद्धती -
व्मालवातमक गणना ऩद्धती - हश अळाप्रकायची ऩद्धती आशे ख्जच्मा अंतगटत लेगलेगळ्मा
व्मलवामाच्मा आधायालय याष्ट्रीम उत्ऩन्नाचे भाऩन क
े रे जाते.
प्रो. क
ु झनेर् मांनी तीन ऩद्धती वांगगतल्मा आशेत - लस्तू ल वेला ऩद्धती, उत्ऩन्न-प्राप्त
ऩद्धती आणण उऩबोग-फचत ऩद्धती.
डॉ. याल मांनी बायताच्मा याष्ट्रीम उत्ऩन्नाचे भाऩन कयण्माकरयता उत्ऩादन ऩद्धती ल
उत्ऩन्न ऩद्धती चा शभश्र लाऩय क
े रा आशे.
याष्ट्रीम उत्ऩन्न भाऩनातीर अडचणी -
अ) वंकल्ऩनात्भक अडचणी
फ) व्मालशारयक अडचणी
Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde

5. अ) वंकल्ऩनात्भक अडचणी -
१. दुशेयी भाऩनाची अडचण
२. शस्तांतरयत उत्ऩन्न
३. वलनाभूल्म वेलांचा भोफदरा
४. बांडलरी लस्तूचा घवाया खचट
५. अलैध उत्ऩन्न
६. ककभतीतीर फदर
७. वलिी न शोणाऱ्मा लस्तू ल वेला
८. वदोऴ भाऩन
फ) व्मालशारयक अडचणी -
१. अवंघहर्त षेत्र
२. अभौद्रीक षेत्र
३. वलश्लवनीम भाहशतीचा अबाल
४. स्थारांतरयत वभूशाचे उत्ऩन्न
५. लगधटत भूल्म
६. अचूक नोंदीचा अबाल
७. भानशवकतेची अडचण
Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde

6. याष्ट्रीम उत्ऩन्नाच्मा वलश्रेऴणाचे भशत्ल-
१. आगथटक वलकावाचे वूचक
२. वयकायरा धोयण ठयवलण्माव उऩमुक्त
३. आगथटक तनमोजनाव उऩमुक्त
४. तुरना कयण्माव उऩमुक्त
५. अथटव्मलस्थेच्मा स्लरूऩाची कल्ऩना मेते
६. आंतययाष्ट्रीम वशकामाटव उऩमुक्त
७. दयडोई उत्ऩन्नाची भोजणी
८. उत्ऩन्न लार्णीची कल्ऩना मेते
९. मोजनेचे भोजभाऩ
१०. अंदाजऩत्रक तमाय कयण्माव भदत
The End
वंदबट - प्रा. फी. एर. ख्जबकार्े ल डॉ. ळास्त्री
Prepared By @ Dr. Rakshit M. Bagde