Welke welzijnsindicatoren kunnen we allemaal toepassen om de duurzame inzetbaarheid te verhogen en onze organisatie performanter te maken? Last but not least: positive peformance indicatoren

1. Pagina 1/4
WELZIJNSINDICATOREN
DEEL 6 – ANDERE & MOGELIJKS BETERE WELZIJNSINDICATOREN 3:
POSITIVE PERFORMANCE INDICATOREN (PPI)
Externe Dienst voor Preventie en Bescherming Securex vzw
Maatschappelijke zetel: Tervurenlaan 43, 1040 Brussel
RPR: Brussel - Ondernemingsnr.: 0410.664.940 - Bank: 290-0006306-22 - IBAN BE06 2900 0063 0622 - BIC GEBABEBB - www.securex.be
Brouwerijstraat 1, 9031 Drongen – T +32 9 282 16 03 – F +32 9 282 15 70 – health&safety@securex.be
Last but not least… positive performance indicator
Als we het over vooruitstrevende landen hebben, dan spant Scandinavië al langer de kroon wat welzijn
betreft. Toch zijn ze aan de andere kant van de aardbol ook niet vies van wat vernieuwing. De recente
en in de toekomst wellicht belangrijke ISO 31000-norm, kwam er in 2009 onder impuls van een
gezamenlijke commissie van Australië en Nieuw-Zeeland. Deze ISO-norm handelt integraal over het op
poten zetten van een goed riskmanagement en is eigenlijk een logisch vervolgverhaal van de norm
AS/NZS 4360:1999 en de revisie in 2004 hiervan.
Naast deze vooruitstrevende norm hebben we de terminologie Positive Performance indicatoren ook
aan onze aardse tegenvoeters te danken. Deze indicatoren beoordelen hoe succesvol een organisatie
erin slaagt om door controle van zijn interne processen het welzijn van zijn werknemers te verhogen.
Hoofdzakelijk richten PPI’s zich dus op hoe groot de impact van het dynamisch
risicobeheersingsysteem op het welzijnsbeleid in de praktijk is. Zeg maar de koppeling tussen het
management en de processen op de werkvloer dus. Ze zijn dus eigenlijk een maatstaf voor hoe goed
de acties waren/zijn die een organisatie nam om bepaalde doelstellingen rond welzijn te bereiken. Ze
zijn met andere woorden sterk gericht op de processen en PPI is dan soms ook als Process
Performance Indicator gekend. Nochtans ligt de echte grondslag voor de eerste P bij positief, waarbij
positief slaat op het welzijnsresultaat dat beoogd wordt als gevolg van het nastreven van de indicator.
Op zich zorgde de PPI nu niet voor een revolutie, alleen streefde hij meer dan de andere indicatoren
expliciet een verbetering van het welzijn na. Deze indicator leunt dus eigenlijk vrij dicht aan tegen een
KRI, alleen is de finale insteek een positief verhaal. Aan de hand van een PPI meten we dus de acties
(bvb werkplaatsobservaties) en niet de effecten (bvb het aantal arbeidsongevallen). In die zin kunnen we
duidelijk spreken van leading indicatoren ipv lagging indicatoren en zoals we voorheen gesteld hebben
zijn het nu net deze parameters waar we echt mee aan de slag kunnen. We weten echter ook al dat
lagging indicatoren hier een belangrijke aanvulling op zijn, we moeten ze dus allebei vastleggen. In
combinatie met de leading PPI’s spreekt men van outcome indicatoren als lagging. Deze outcome
indicatoren werden vroeger vooropgesteld om een welzijnsbeleid te meten, maar het moge nu wel
duidelijk genoeg zijn dat we geen evolutie van het welzijn hiermee kunnen meten. Ze zullen tevens
geen risicozones blootleggen en bijgevolg nog minder oorzaken kunnen detecteren. Deze outcome
indicatoren meten dus enkel het toekomstige resultaat (frequentie- & ernstgraad) van de uitgevoerde
acties, die op hun beurt gemeten worden via de PPI’s.
De belangrijkste redenen om PPI’s te gaan gebruiken zijn vrij klassiek, maar desalniettemin belangrijk:
- het aantal arbeidsongevallen minimaliseren door de risico’s te verlagen
- idem dito voor de beroepsziekten
- voor werknemers zowel als hiërarchische lijn onmiddellijk feedback genereren over het feit dat
de dingen die gedaan moeten worden effectief worden uitgevoerd
- meer en meer worden welzijnsindicatoren als reflectie voor een goed dagelijks bestuur
aanzien, waarbij het positieve aspect een voordelig effect kan zijn
- door toekomstige standaardisatie van deze PPI’s kunnen er vergelijkingen gemaakt worden,
maar door het organisatiegebonden aspect is het niet evident om tot een benchmark te komen

2. Pagina 2/4
WELZIJNSINDICATOREN
DEEL 6 – ANDERE & MOGELIJKS BETERE WELZIJNSINDICATOREN 3:
POSITIVE PERFORMANCE INDICATOREN (PPI)
Externe Dienst voor Preventie en Bescherming Securex vzw
Maatschappelijke zetel: Tervurenlaan 43, 1040 Brussel
RPR: Brussel - Ondernemingsnr.: 0410.664.940 - Bank: 290-0006306-22 - IBAN BE06 2900 0063 0622 - BIC GEBABEBB - www.securex.be
Brouwerijstraat 1, 9031 Drongen – T +32 9 282 16 03 – F +32 9 282 15 70 – health&safety@securex.be
Een aantal voor de hand liggende PPI’s zijn:
- het aantal uitgevoerde veiligheidsrondgangen
- het percentage van uitgevoerde preventiemaatregelen naar aanleiding van een
veiligheidsrondgang
- het percentage personeel dat een veiligheidstraining heeft gevolgd
We mogen denken dat DRBS van ons is, maar ook aan de andere kant van de wereld kent men dit
onder OHSMS. Welk woord het best bekt laat ik in het midden, alleen zijn er een aantal Australische
richtlijnen verschenen over hoe dit systeem op poten kan gezet worden. Binnen deze richtlijnen zijn er
zelfs categorieën voor PPI’s gedefinieerd, welke mogelijks interessant zijn en waarvoor je niet veel
fantasie nodig hebt om de stappen van Deming zijn cirkel hierin te herkennen:
- Beleid & betrokkenheid
- Planning & procedures
- Implementatie
- Meting & evaluatie
Voorbeelden van PPI’s
CATEGORIE PPI
BELEID & ENGAGEMENT Frequentie van welzijnsrapportering door hoger
management (top-down)
Frequentie van welzijnsrapportering aan hoger
management (down-top)
Kwaliteit en accuraatheid van welzijnsrapportering door en
aan hoger management
Aanwezigheid van welzijn op agenda van vergaderingen
Betrokkenheid van werknemers bij DRBS (risicoanalyses,
werkgroepen)
Betrokkenheid van contractors bij intern veiligheidsbeleid
(rondgangen, vergaderingen, opleidingen)
Percentage uitgevoerde risicoanalyse tov geplande
Percentage van onderzochte arbeidsongevallen
Percentage van uitgevoerde werkplaatsobservaties tov
geplande
Aantal vrijwillig naar voor gebrachte veiligheidspunten op
vergaderingen
PLANNING & PROCEDURES Percentage van bestekken, offerte-aanvragen & contracten
geadviseerd door intern preventieadviseur
Beschikbaarheid van welzijnsinformatie voor werknemers
(informatieborden, ad valvas, informatierondgangen)
Percentage van contractors met geldig VCA-attest
IMPLEMENTATIE Percentage van werkplaatsobservaties uitgevoerd in een
bepaalde periode

3. Pagina 3/4
WELZIJNSINDICATOREN
DEEL 6 – ANDERE & MOGELIJKS BETERE WELZIJNSINDICATOREN 3:
POSITIVE PERFORMANCE INDICATOREN (PPI)
Externe Dienst voor Preventie en Bescherming Securex vzw
Maatschappelijke zetel: Tervurenlaan 43, 1040 Brussel
RPR: Brussel - Ondernemingsnr.: 0410.664.940 - Bank: 290-0006306-22 - IBAN BE06 2900 0063 0622 - BIC GEBABEBB - www.securex.be
Brouwerijstraat 1, 9031 Drongen – T +32 9 282 16 03 – F +32 9 282 15 70 – health&safety@securex.be
Percentage van geïdentificeerde risico’s binnen een
bepaalde periode
Percentage van uitgevoerd preventief onderhoud tov
gepland
Percentage van uitgevoerde veiligheidsopleidingen tov
geplande
Percentage aanwezigheid personeel op
veiligheidsopleidingen
Percentage personeel dat veiligheidsopleidingen volgde tov
gepland
Percentage aanwezigheid management op
veiligheidsopleidingen
Percentage management dat veiligheidsopleidingen volgde
tov geplande
Aantal herhaalde vaststellingen bij een
werkplaatsobservatie binnen een bepaalde periode
Percentage van onderzochte incidenten tov geregistreerde
Verhouding van incidenten die niet tot een arbeidsongeval
leiden tov van deze incidenten die dat wel doen
METING & EVALUATIE Percentage van besproken werkplaatsobservaties
Percentage van evaluaties waarbij veiligheid & welzijn
besproken wordt
Percentage van uitgevoerde maatregelen komende uit
risicoanalyses
Percentage van uitgevoerde maatregelen komende uit
onderzochte arbeidsongevallen
Percentage van uitgevoerde maatregelen komende uit
werkplaatsobservaties
Percentage van uitgevoerde verbetervoorstellen
Tendens in perceptie van personeel over welzijnsbeleid
Are we doing the things right… or are we doing the right things?
Gedurende de afgelopen tijd zijn er hier een groot aantal indicatoren de revue gepasseerd. Bottom-line
is dat het er eigenlijk niet toe doet hoe ze genoemd worden in uw organisatie, als je het welzijn wil
verbeteren zal je toch de juiste en het juiste aantal indicatoren dienen te definiëren, maar bovenal ze
dienen op te volgen. Het moge duidelijk zijn dat we ondanks de verschillende benamingen vooral te
maken hebben met 2 types van indicatoren, met name leading & lagging. Een gezonde combinatie van
beide types indicatoren is ideaal voor om het even welke organisatie, maar met behulp van leading
indicatoren kan er sneller bijgestuurd worden op de oorzaken, waardoor het welzijn structureel en
continu zal verbeteren. Jammer genoeg vraagt de implementatie van leading indicatoren meer
inspanning dan het opvolgen van lagging, waardoor leading indicatoren dikwijls uit gemak niet
nagestreefd of naast zich neergelegd worden. Een proactief welzijnsbeleid valt of staat nu echter net

4. Pagina 4/4
WELZIJNSINDICATOREN
DEEL 6 – ANDERE & MOGELIJKS BETERE WELZIJNSINDICATOREN 3:
POSITIVE PERFORMANCE INDICATOREN (PPI)
Externe Dienst voor Preventie en Bescherming Securex vzw
Maatschappelijke zetel: Tervurenlaan 43, 1040 Brussel
RPR: Brussel - Ondernemingsnr.: 0410.664.940 - Bank: 290-0006306-22 - IBAN BE06 2900 0063 0622 - BIC GEBABEBB - www.securex.be
Brouwerijstraat 1, 9031 Drongen – T +32 9 282 16 03 – F +32 9 282 15 70 – health&safety@securex.be
met dit besef, waarbij je nooit of te nimmer mag vergeten dat geen enkele organisatie volledig
onafhankelijk van de menselijke beïnvloeding kan functioneren.
De ideale set van indicatoren voor uw organisatie:
- worden dus bepaald binnen uw eigen organisatie (vermijd dus knippen & plakken van iemand
anders)
- worden door de juiste mensen bepaald
o de participatie van het topmanagement is cruciaal
o maar evenzeer het lijnmanagement is van belang
o net zoals de werknemers op de vloer (en de vertegenwoordigers in het CPBW)
o om maar HRM niet te vergeten
- zijn beperkt in aantal, zodat ze haalbaar zijn maar vooral blijven
- zijn niet voor iedereen gelijk
o bepaald op het hoogste niveau: indicatoren op niveau van het management & hun
participatie
o maar is zeker niet te verwaarlozen op alle lagere echelons
 lijnmanagement: indicatoren vooral gericht op implementatie van de
maatregelen (manier van leiding geven)
 werknemers: indicatoren eerder gericht op de directe effecten (inwerking op
hun participatie)
Het brengt bijvoorbeeld niets op om een beloningssysteem op basis van het veiligheidsgedrag op poten
te zetten, indien het lijnmanagement jaarlijks zijn medewerkers nog niet evalueert. De indicator “het
percentage van verloop van geëvalueerde medewerkers die veilig werken” brengt in die situatie
evenmin zoden aan de dijk. Iedereen moet dus eerst voor zichzelf leren stappen, alvorens hij kan
meelopen met de anderen.
En wat de managementpraat uit de subtitel betreft, volgens mij moeten we ons niet afvragen are we
doing the things right … or are we doing the right things, maar ARE WE DOING THE RIGHT
THINGS RIGHT?