1. Ο ουγγροεβραίος επιστήμονας μετανάστευσε στις ΗΠΑ στα μέσα
της δεκαετίας του ’30 για να γλιτώσει από τη φονική μανία των
Ναζί και εργάστηκε πυρετωδώς από την πρώτη σχεδόν στιγμή στο
διαβόητο «Πρόγραμμα Μανχάταν» για την ανάπτυξη της πρώτης
πυρηνικής βόμβας.
Δεν σταμάτησε όμως εκεί, καθώς μετά τον Β’ Παγκόσμιο ο
πυρηνικός φυσικός έβαλε πλώρη για μια ακόμα πιο μαζικά
θανάσιμη εφεύρεση, το πρώτο θερμοπυρηνικό όπλο του κόσμου,
την τρομακτικότατη βόμβα υδρογόνου. Όχι μόνο τάχθηκε ανοιχτά
υπέρ της ενίσχυσης της αμυντικής υποδομής των ΗΠΑ, αλλά
υπήρξε ο κινητήριος μοχλός για να πειστεί ο τότε αμερικανός
πρόεδρος Χάρι Τρούμαν να υποστηρίξει την ανάπτυξη της
διαβόητης βόμβας υδρογόνου. Ο αμφιλεγόμενος επιστήμονας
δέχθηκε σκληρή κριτική για τα έργα και τις ημέρες του, αν και η
Ιστορία δεν ήταν πάντα δίκαιη μαζί του, γιατί μπορεί μεν να είναι
ο αδιαφιλονίκητος «πατέρας» της βόμβας υδρογόνου, άφησε
ωστόσο σημαντική συνεισφορά τόσο στη μοριακή όσο και την
πυρηνική φυσική, όπως το θεμελιώδες θεώρημα της μοριακής
φυσικής που φέρει το όνομά του, αλλά και στη φασματοσκοπία.
2. Η μεγάλη απελευθέρωση ενέργειας που παρατηρείται στις πυρηνικές αντιδράσεις οδήγησε στη μελέτη,
κατασκευή και παραγωγή πανίσχυρων όπλων που την εκρηκτική τους δύναμη αντλούν ακριβώς από
τέτοιου είδους αντιδράσεις. Τα πυρηνικά όπλα (nuclear weapons,) λειτουργούν με βάση την πυρηνική
σχάση ή την πυρηνική σύντηξη.
Στα πυρηνικά όπλα σχάσης, που λέγονται και ατομικές βόμβες, η αλυσιδωτή αντίδραση είναι ανεξέλεγκτη,
και όχι ελεγχόμενη όπως στους πυρηνικούς αντιδραστήρες.
Αυτό σημαίνει πως σε κάθε κλάσμα του δευτερολέπτου διασπάται ένας μεγάλος αριθμός πυρήνων που
απελευθερώνουν ασύλληπτη ποσότητα ενέργειας με μια τρομακτική έκρηξη.
Περισσότερο όμως καταστροφικά θεωρούνται τα πυρηνικά όπλα σύντηξης,(τα οποία και θα αναλύσουμε
στη συνέχεια) στα οποία η σύντηξη πυροδοτείται από μια μικρή βόμβα σχάσεως.
Τα όπλα αυτά είναι περισσότερο γνωστά ως θερμοπυρηνικά όπλα ή βόμβες υδρογόνου.
Η Βόμβα υδρογόνου είναι ένα σύγχρονο θερμοπυρηνικό όπλο που η λειτουργία του βασίζεται
στη σύντηξη (Με τον όρο σύντηξη χαρακτηρίζεται η τήξη διαφόρων ουσιών που βρίσκονται σε
ανάμειξη) πυρήνων βαρέων ισοτόπων του υδρογόνου (δευτερίου και τριτίου) σε πυρήνες ηλίου. Κατά τη
σύντηξη αυτή παράγεται τεράστια ποσότητα ενέργειας που συνοδεύεται από μεγάλο θερμικό κύμα, ωστικό
κύμα και ραδιενεργό ακτινοβολία. Η υδρογονοβόμβα, όπως επίσης λέγεται, αναπτύχθηκε στις αρχές της
δεκαετίας του '50 και από τις δύο πλευρές του τότε Ψυχρού πολέμου( ΗΠΑ και σοβιετική ένωση), και
μέχρι σήμερα αποτελεί ένα από τα ισχυρότερα όπλα μαζικής καταστροφής
3. Γνωστή διεθνώς και ως H-Bomb (Hydrogen Bomb),
συγκριτικά είναι 100 έως και 1.000 φορές πιο
καταστροφική απ' οτι μια απλή ατομική
βόμβα σχάσης. Για την πυροδότηση μιας
υδρογονοβόμβας προαπαιτείται μια μικρότερη
έκρηξη σχάσης δηλαδή μιας μικρής ατομικής βόμβας,
συνήθως πλουτωνίου, η οποία λαμβάνει χώρα στο
περίβλημα του πυρήνα υδρογόνου. Αυτή η πρώτη
έκρηξη αυξάνει την θερμοκρασία του πυρήνα σε 100
εκατομμύρια Βαθμούς Κελσίου οδηγώντας έτσι
σε σύντηξη το δευτέριο και το τρίτιο, παράγοντας
άτομα ηλίου και νετρόνια με ταυτόχρονη έκλυση
τεράστιων ποσοτήτων ενεργειας. Η καταστροφική της
ισχύ μεγιστοποιείται από την ενέργεια των
απελευθερωμένων νετρονίων, τα οποία σε συνδυασμό
με τις υψηλές θερμοκρασίες είναι σε θέση να
αντιδράσουν ακόμα και με τα πιο αδρανή ραδιενεργά
υλικά όπως το απεμπλουτισμένο ουράνιο, πράγμα
αδύνατο σε μικρότερες ενεργειακές συνθήκες. Αυτό
το κύμα ενέργειας υπερδιπλασιάζει την απόδοση της
βόμβας αφήνοντας παράλληλα πίσω του και τις
μακροχρόνιες επιπτώσεις του με την δημιουργία
ραδιενεργών καταλοίπων.
4. Το δευτέριο ή υδρογόνο-2 ( ²H), επίσης γνωστό ως βαρύ υδρογόνο είναι το ένα
από δυο σταθερά ισότοπα του υδρογόνου. Η φυσική του αφθονία
στους ωκεανούς της Γης είναι περίπου 1 άτομο δευτερίου ανά 6.420 άτομα υδρογόνου-1 (που
ονομάζεται και «πρώτιο»). Έτσι, το δευτέριο αντιπροσωπεύει περίπου το 0,0156% (ή 0,0312%
κατά μάζα) του συνόλου του φυσικά υπάρχοντος υδρογόντος στους ωκεανούς, ενώ το πιο
κοινό ισότοπο, το πρώτιο αντιπροσωπεύει μια αφθονία πάνω από 99,98%. Η αφθονία του
δευτερίου αλλάζει ελαφρά από το ένα είδος φυσικού νερού σε άλλο.
Ο πυρήνας του δευτερίου, που ονομάζεται «δευτερόνιο», περιέχει ένα πρωτόνιο και
ένα νετρόνιο, ενώ ο αντίστοιχος του πολύ πιο άφθονου πρώτιου δεν περιέχει κανένα νετρόνιο.
Το όνομα του δευτερίου σχηματίστηκε από την ελληνική λέξη «δεύτερος», που δηλώνει ότι ο
πυρήνας του περιέχει δύο σωματίδια Το δευτέριο ανακαλύφθηκε το 1931 από τον Χάρολντ
Ούρεϋ (Harold Urey), που έτσι κέρδησε το Βραβείο Νόμπελ το 1934. Η ανακάλυψη αυτή
ακολουθήθηκε από την ανακάλυψη του νετρονίου, το 1932, που έκανε την πυρηνική δομή του
δευτερίου προφανή. Σύντομα μετά την ανακάλυψη του δευτερίου, ο Ούρευ και άλλοι
παρασκεύασαν δείγματα του βαρέως ύδατος, στο οποίο το δευτέριο έχει
υψηλότερη συγκέντρωση δευτερίου (ως και 100% στο «καθαρό βαρύ ύδωρ») από ότι στο
φυσικό νερό.
5. Το τρίτιο ή υδρογόνο-3 (σύμβολο T ή ³H, επίσης γνωστό
ως υπερβαρύ υδρογόνο) είναι
ένα ραδιενεργό ισοτοπο του υδρογόνου. Ο πυρήνας του τρίτιου, που
μερικές φορές ονομάζεται «τριτόνιο», περιέχει ένα πρωτόνιο και δύο
νετρόνια. Το τρίτιο είναι πολύ σπάνιο στη Γη, όπου ιχνοποσότητες
του ισοτόπου σχηματίζονται κατά την επίδραση της κοσμικής
ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Το όνομο αυτού του
ισοτόπου προέρχεται από την ελληνική λέξη «τρίτος». Το τρίτιο
υπάρχει στη φύση χάρη στην κοσμική ακτινοβολία, η οποία
αλληλεπιδρά με τα ατμοσφαιρικά αέρια. Η πιο σημαντική από αυτές
τις αντιδράσεις, για τη φυσική παραγωγή του τρίτιου, είναι ένα ταχύ
νετρόνιο που επιδρά με ατμοσφαιρικό άζωτο: επισεις το τρίτιο είναι
ένα ασυνήθιστο προϊόν της πυρηνικής σχάσης του ουράνιου-235,
του πλουτώνιου-239 και ουράνιου-233, με μια παραγωγή ανά
περίπου 10.000 σχάσεις Αυτό σημαίνει ότι η έκλυση ή η ανάκτηση
του τρίτιου πρέπει να θεωρηθεί μια διεργασία των πυρηνικών
αντιδραστήρων, ιδιαίτερα στην επανεπεξεργασία των πυρηνικών
καυσίμων και την αποθήκευση των αναλωμένων πυρηνικών
καυσίμων. Η παραγωγή του τρίτιου, σ' αυτήν την περίπτωση δεν
είναι το ζητούμενο, αλλά μάλλον ένα παραπροϊόν.
Ισότοπα χαρακτηρίζονται τα άτομα του ίδιου χημικού στοιχείου που
έχουν διαφορετικό αριθμό νετρονίων στον πυρήνα τους.
6. Λέγοντας έκρηξη ισχύος ενός μεγατόνου,
χαρακτηρίζεται εκείνη που ισοδυναμεί με
έκρηξη κοινού δυναμίτη (TNT) ποσότητας
ενός εκατομμυρίου τόνων. Για την πληρέστερη
αντίληψη, αν θέλαμε να στοιβάξουμε την
ποσότητα αυτή δυναμίτη σ΄ ένα οικόπεδο ενός
στρέμματος τότε η στιβα που θα σχηματιζόταν
θα είχε ύψος 750 μέτρα, όσο δηλαδή 30
επταώροφες πολυκατοικίες τοποθετημένες η
μία πάνω στην άλλη. Η έκρηξη της ατομικής
βόμβας υπολογίζεται σε χιλιάδες τόνους, ή
κιλοτόνους ΤΝΤ, ενώ η έκρηξη της
υδρογονοβόμβας υπολογίζεται σε
εκατομμύρια τόνους ή μεγατόνους ΤΝΤ.
Τελος, ενας μεγατονος ισουτε με 1000
κιλοτονους.
ΤΙ ΕΝΝΟΟΥΜΕ ΟΤΑΝ ΑΝΑΦΕΡΟΜΑΣΤΕ ΣΕ ΜΙΑ ΕΚΡΗΞΗ Ν ΜΕΓΑΤΟΝΩΝ
7. Η ενέργεια που απελευθερώνεται, οφείλεται
στο γεγονός ότι η ενέργειες
σύνδεσης ανά νουκλεόνιο στα προϊόντα της
σύντηξης, είναι μικρότερη από το άθροισμα
των ενεργειών σύνδεσης που χαρακτηρίζει
κάθε αντιδρόν συστατικό της. Οπότε με τη
δημιουργία των προϊόντων στη διαδικασία
της σύντηξης, υπάρχει ένα "περίσσευμα"
ενέργειας, που οφείλεται στη διαφορά των
ενεργειών σύνδεσης και αυτή
απελευθερώνεται στο περιβάλλον με μορφή
κινητικής ενέργειας στα παραπροϊόντα και με
τη μορφή ακτινοβολίας γάμμα. Τελος ,
Αντιδράσεις σύντηξης εξελίσσονται συνέχεια
στον Ήλιο καθώς και σε θερμοπυρηνικούς
αντιδραστήρες ή στα θερμοπυρηνικά όπλα
8. Επίγεια, ή επιφανειακή έκρηξη
Ως επιφανειακή έκρηξη χαρακτηρίζεται εκείνη της
οποίας η σχηματιζόμενη πύρινη σφαίρα τέμνεται από
την επιφάνεια ξηράς ή θάλασσας. Συνεπώς, είναι εκείνη
που συμβαίνει σε ύψος μικρότερο των 850 μέτρων. Στη
κατηγορία αυτή περιλαμβάνεται και εκείνη που
συμβαίνει σε μικρό βάθος όπου η πύρινη σφαίρα
εξέρχεται της επιφάνειας.
Γενικά η κατηγορία αυτή θεωρείται η πιο "βρώμικη
πυρηνική έκρηξη" και η περισσότερο καταστροφική
γεγονός που την κάνει περισσότερο επιθυμητή από τους
στρατιωτικούς. Ο χαρακτηρισμός "βρώμικη έκρηξη" δεν
οφείλεται στο μέγεθος της καταστροφής, αλλά επειδή
στα προϊόντα της περιλαμβάνονται διάφορα υλικά
εδάφους που έχουν προηγουμένως εξαερωθεί τα οποία
και παγιδεύουν ραδιενέργεια καθιστάμενα έτσι
ραδιενεργά σωματίδια τα οποία στη συνέχεια πίπτουν
στο έδαφος ή τη θάλασσα ως πυρηνική άχνη.
Υπενθυμίζεται ότι η έκρηξη της ατομικής βόμβας στη
Χιροσίμα σημειώθηκε σε ύψος 600 μ. από το έδαφος,
πάνω από το νοσοκομείο Σίμα της πόλης και ήταν
ισχύος 16.000 τόνων ΤΝΤ (16κτ), ενώ στο Ναγκασάκι η
έκρηξη σημειώθηκε σε ύψος 470 μ. από το έδαφος, στη
βιομηχανική ζώνη της πόλης και ήταν ισχύος 21.000
τόνων ΤΝΤ.
9. Υπόγεια ή υποθαλάσσια έκρηξη
Ως "υπόγεια", ή "υποθαλάσσια" (- ή υποβρύχια) έκρηξη χαρακτηρίζεται
εκείνη που πραγματοποιείται υπό την επιφάνεια εδάφους ή θάλασσας και
της οποίας η πύρινη μπάλα, δηλαδή η λάμψη της, δεν φθάνει στην
επιφάνεια. Σε πολλά συγγράμματα φέρονται ως δύο χωριστά είδη εκ του
γεγονότος ότι η πυροδότηση της δεύτερης γίνεται από υποβρύχια με
άμεση ελευθερία επιλογής σημείου, σε αντίθεση με την πρώτη που
απαιτεί ιδιαίτερη εγκατάσταση σε προεπιλεγμένο σημείο.
10. Εξωατμοσφαιρική έκρηξη
Ως εξωατμοσφαιρική έκρηξη χαρακτηρίζεται εκείνη που επιχειρείται σε
πολύ μεγάλο υψόμετρο, στην εξωτερική στοιβάδα της ατμόσφαιρας. Η
πύρινη μπάλα του είδους αυτού χαρακτηρίζεται ομοίως
εξωατμοσφαιρική ή μεγάλου υψομέτρου, ενώ τα προϊόντα της έκρηξης
αυτής μπορούν να διατρέξουν ολόκληρο το ημισφαίριο δημιουργώντας
οθόνες σέλαος.( Το Σέλας είναι το φωτεινό ουράνιο φαινόμενο που
λαμβάνει μέρος στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας της Γης), Η
πυροδότηση αυτού του είδους γίνεται από πυραύλους.
11. Η συνολική ενέργεια μιας οπλικής πυρηνικής έκρηξης διακρίνεται
βασικά στην ενέργεια της έκρηξης και στην ενέργεια ακτινοβολίας η
οποία διακρίνεται επιμέρους σε θερμική, ιονίζουσα και
υπολειμματική ακτινοβολία. Αναλογικά ως προς τη συνολική
ενέργεια αυτές προσδιορίζονται ποσοστιαία ως ακολούθως:
Ενέργεια έκρηξης: 40 έως 50% της συνολικής ενέργειας.
Θερμική ακτινοβολία: 30 έως 50% της συνολικής ενέργειας.
Ιονίζουσα ακτινοβολία: περίπου το 5 %, και
Υπολειμματική ακτινοβολία: 5 μέχρι 10% της συνολικής ενέργειας.
12. τα προϊόντα οπλικής πυρηνικής έκρηξης είναι ατομικά θραύσματα ενός
μεγάλου ατομικού πυρήνα που υπόκειται σε σχάση, όπως π.χ. ένας μεγάλος
πυρήνας του ουρανίου που διασπάται σε δύο μικρότερους πυρήνες, μαζί με
μερικά νετρόνια με ταυτόχρονη απελευθέρωση ενέργειας σε μορφή θερμότητας
και ακτίνες γάμμα. Εν προκειμένω οι δύο μικρότεροι πυρήνες είναι τα
"προϊόντα σχάσης". Τα παραγόμενα προϊόντα σχάσης είναι τα ίδια συχνά
ασταθή, καλούμενα ραδιενεργά, λόγω του ότι είναι σχετικά πλούσια νετρονίων
για τον ατομικό αριθμό τους, και πολύ σύντομα υφίστανται βήτα διάσπαση,
απελευθερώνοντας έτσι πρόσθετη ενέργεια με τη μορφή βήτα σωματιδίων ,
αντινετρίνα , και πρόσθετες ακτίνες γάμμα. Τα γεγονότα σχάσης αποτελούν έτσι
κανονικά (έμμεσες) πηγές βήτα ακτινοβολίας και αντινετρίνα, ακόμη και αν δεν
είναι αυτά τα σωματίδια τα ίδια που παράγονται απ 'ευθείας κατά τη σχάση.
13. "Η επιφάνεια του νησιού έχει γίνει επίπεδη, σαρωμένη και «γλυμμένη», τόσο που μοιάζει με γήπεδο πατινάζ. Το
ίδιο και για τους βράχους και τις πέτρες. Το χιόνι έχει λιώσει και οι πλευρές και οι άκρες τους είναι λείες και
γυαλιστερές. Δεν υπάρχει ούτε ίχνος ανομοιογένειας στο έδαφος… Τα πάντα σε αυτή την περιοχή έχουν λιώσει,
σαρωθεί, σβηστεί, εξαφανιστεί από το πρόσωπο της Γης".
-Μαρτυρία ρώσου παρατηρητή μετά την έκρηξη-
Την είχαν αποκαλέσει Ιβάν (Ivan), γνωστή αλλιώς και ως Tsar Bomba. Αναπτύχθηκε την περίοδο του Ψυχρού
Πολέμου από τη Ρωσσία,. Χτίστηκε μέσα σε 15 εβδομάδες, εσπευσμένα. Ζύγιζε 27 τόνους, και η δοκιμή έγινε στην
Αρκτική Θάλασσα, πάνω από το νησί Novaya Zemlya τον Οκτώβριο του ’61. Μάλιστα, η βόμβα ήταν τόσο βαριά
και τόσο μεγάλη, που χρειάστηκε το βομβαρδιστικό αεροπλάνο να τροποποιηθεί ειδικά, και να προσαρτηθεί
αλεξίπτωτο στον Ιβάν, για να δοθεί έτσι ο χρόνος στο βομβαρδιστικό να απομακρυνθεί σε απόσταση ασφαλείας.
Αποτελούσε μία βόμβα ισχύος περίπου 50 μεγατόνων, ισχύ τρεις χιλιάδες τριακόσιες φορές μεγαλύτερη από αυτή
της βόμβας που έπληξε τη Χιροσίμα στον Β’ Παγκόσμιο! Παρά τη συννεφιά, η λάμψη της έκρηξης ήταν ορατή σε
απόσταση χιλίων χιλιομέτρων, απόσταση στην οποία ο απόηχος της έκρηξης έφτασε 49 λεπτά αργότερα. Η πύρινη
σφαίρα της αρχικής εκρήξεως έφτασε μέχρι και 34 χιλιάδες πόδια στον ουρανό, η θερμότητα της έκρηξης ήταν
ικανή να προκαλέσει εγκαύματα Γ’ βαθμού σε αποστάσεις 100 χιλιομέτρων, και οι ζημιές από την έκρηξη
επεκτείνονταν σε ακτίνα μέχρι και χίλια χιλιόμετρα. Το πυρηνικό σύννεφο είχε διάμετρο 40 και ύψος 60
χιλιόμετρα, το ατμοσφαιρικό ωστικό κύμα της έκρηξης έκανε τρεις φορές το γύρο του πλανήτη πριν καταλαγιάσει,
από τον δε ιονισμό της ατμόσφαιρας οι επικοινωνίες στην περιοχή είχαν μπλοκάρει εντελώς για περίπου μία ώρα.
Τελικά η βόμβα δεν ξανακατασκευάστηκε, καθώς είχε ελαττώματα σε πολλά τα επίπεδα: το ένα τέταρτο της
ενεργείας της εκρήξεως διοχετεύθηκε άμεσα στο διάστημα, ήταν πανάκριβη, ήταν δύσκολη στη στρατηγική
υλοποίηση (πώς φεύγει ένα βομβαρδιστικό από την εμβέλεια μίας τέτοιας βόμβας εγκαίρως; ), και η έκλυση
ραδιενέργειας θα προκαλούσε τεράστια οικολογικά προβλήματα.
14.
15. Μέχρι σήμερα τουλάχιστον οκτώ χώρες έχουν
πραγματοποιήσει πυρηνικές δοκιμές (περίπου 2.000 στο σύνολό
τους).
Οι ΗΠΑ ήταν οι πρώτες που έκαναν πυρηνικές δοκιμές
προκαλώντας την έκρηξη μιας ατομικής βόμβας στο Νέο Μεξικό
στις 16 Ιουλίου 1945. Στα χρόνια που ακολούθησαν, πυρηνικές
δοκιμές έκαναν η Ρωσία, η Μεγάλη Βρετανία, η Γαλλία, η Κίνα, η
Ινδία, το Πακιστάν και η Βόρεια Κορέα. Μια χώρα ακόμη που
πολλοί πιστεύουν ότι διαθέτει πυρηνικά είναι το Ισραήλ.
Συνολικά, θεωρείται ότι υπάρχουν 10.000 με 15.000 πυρηνικές
κεφαλές στα οπλοστάσια των πυρηνικών δυνάμεων.
Η Βόρεια Κορέα είναι η μόνη χώρα που έχει κάνει πυρηνικές
δοκιμές μετά το 1999. Συγκεκριμένα έκανε πυρηνικές δοκιμές το
2006, το 2009, το 2013 και φέτος. Η Ινδία και το Πακιστάν έκαναν
πυρηνικές δοκιμές το 1998.
Ωστόσο εκτός από τις ΗΠΑ και την Ρωσία που είναι βέβαιο ότι
διαθέτουν βόμβες υδρογόνου μετά τις δοκιμές διάσημων βομβών
όπως η castle bravo στην ατολη του μπικίνι και η tsar bomb από
τη Ρωσία ,ακόμη δεν είναι εξακριβωμένο ποιες άλλες χώρες
διαθέτουν βόμβες υδρογόνου. η Βόρεια Κορέα επίσης υποστηρίζει
ότι διαθέτει βόμβες υδρογόνου ενώ η δοκιμή μιας θεωρείται ότι
προκάλεσε σεισμό 5.2 ρίχτερ κοντά στην piong yang.
16. Η ιονίζουσα ακτινοβολία η οποία
εκπέμπεται από τα ραδιενεργά ισότοπα
διαπερνά τον ανθρώπινο οργανισμό και
επιδρά στους ιστούς και στα όργανά του.
Πρακτικά, μεταφέρει ενέργεια στα κύτταρα
και προκαλεί ιονισμό των ατόμων. Οι
συνέπειες από την έκθεση στην ιονίζουσα
ακτινοβολία στη φυσιολογία των
οργανισμών έχουν μελετηθεί εκτενώς καθ'
όλη τη διάρκεια του περασμένου αιώνα.
Ιδιαίτερα καλά έχει μελετηθεί η επίπτωση
της ιονίζουσας ακτινοβολίας στο γενετικό
υλικό. Γνωρίζουμε ότι αυτή διασπά το
DNA και ότι το κύτταρο ανταποκρίνεται
στην προκαλούμενη βλάβη.
17. Όταν όμως ο οργανισμός έχει δεχθεί υψηλές δόσεις ακτινοβολίας και ο αριθμός
των κυττάρων που θα οδηγηθεί στον θάνατο είναι μεγάλος, είναι δυνατόν να
υπάρξει πλημμελής λειτουργία των οργάνων. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι
κυτταρικοί τύποι που πολλαπλασιάζονται με γρήγορους ρυθμούς είναι αυτοί που
πλήττονται περισσότερο. Έτσι το δέρμα, τα αιμοποιητικά κύτταρα του μυελού
των οστών και τα επιθηλιακά κύτταρα του γαστρεντερικού συστήματος είναι τα
πρώτα θύματα της ιονίζουσας ακτινοβολίας. Αυτή η μεγαλύτερη ευαισθησία των
ταχέως πολλαπλασιαζόμενων κυττάρων στην ιονίζουσα ακτινοβολία εξηγεί και
το είδος των συμπτωμάτων που εμφανίζονται πρώτα ύστερα από έκθεση σε
ραδιενέργεια: ναυτία και εμετοί, που ακολουθούνται από διάρροιες, πυρετό και
πονοκεφάλους. Εκτεταμένος κυτταρικός θάνατος ύστερα από ισχυρή δόση
ακτινοβολίας οδηγεί σε πολυοργανική ανεπάρκεια και θάνατο του οργανισμού.
18. Οι συνέπειες από την έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία εξαρτώνται και από
το είδος του ισοτόπου.
* Το ιώδιο-131, αν και έχει πολύ μικρό χρόνο ημιζωής (μία εβδομάδα), είναι
πολύ τοξικό, καθώς ο οργανισμός το συγκεντρώνει όλο στον θυρεοειδή. Μετά
το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ τα κρούσματα του καρκίνου του θυρεοειδούς
αυξήθηκαν δραματικά, φθάνοντας τις 6.000. Οι άνθρωποι δεν εισέπνευσαν το
ραδιενεργό ιώδιο, αλλά πιθανότατα το έλαβαν μέσω της κατανάλωσης
γάλακτος. Τα παιδιά εμφανίζονται ιδιαίτερα ευαίσθητα σε αυτό.
Για προληπτικούς λόγους στην Ιαπωνία μοιράζονται χάπια ιωδιούχου καλίου. Η
προληπτική χορήγηση ιωδιούχου καλίου στην Πολωνία μετά το ατύχημα του
Τσερνόμπιλ κράτησε τα κρούσματα καρκίνου του θυρεοειδούς σε φυσιολογικά
επίπεδα.
* Το καίσιο-137 είναι διαλυτό στο νερό και έτσι φθάνει στον άνθρωπο από τον
υδροφόρο ορίζοντα. Πειράματα σε σκύλους έδειξαν ότι μια δόση 44
μικρογραμμαρίων ραδιενεργού καισίου ανά κιλό ιστού επέφερε τον θάνατο σε
διάστημα 3 εβδομάδων. Ετσι θεωρείται ιδιαίτερα τοξικό και για τον άνθρωπο.
Αντίδοτο στο ραδιενεργό καίσιο, το οποίο κατανέμεται ομοιόμορφα στον
οργανισμό με κάπως αυξημένες συγκεντρώσεις στο μυϊκό σύστημα, είναι το
κυανούν της Πρωσίας ή Πρωσικό μπλε. Πρόκειται για μια συνθετική χρωστική
η οποία συνδέεται μαζί του και επιταχύνει την αποβολή του από τον
οργανισμό.
* Το πλουτώνιο-239 είναι περισσότερο επικίνδυνο όταν εισπνέεται (παρά όταν
καταπίνεται), καθώς συμβάλλει στην ανάπτυξη καρκίνου του πνεύμονα.
Σοβαρότερη είναι η επίδρασή του στο περιβάλλον, λόγω του τεράστιου χρόνου
ημιζωής.