3. FILOSOFI TEMBANG MACAPAT
1. Maskumambang
Maknae yaiku fase bibit insan
saka wong lanang sing tumbuh
ing wadah insane wong wadon
ing njero rahime ibu lan muncul
jasad sing ana ing rahime ibu.
2. Mijil
Maknane yaiku fase laire jabang
bayi saka rahime ibu.
3. Sinom
Yaiku fase bayi kanggo nyesuaino
diri lan tumbuh kembang ing dalane
waktu lan urip.
4. Kinanthi
Yaiku fase nalika bocah ana ing
proses mbentuk jati dirine lan
nitih dalan kanggo nggapai cita-cita.
2
4. 5. Asmaradana
Yaiku fase olah rasa utawa olah
asmara ing ngendi wong nduweni
prasaan menyang lawan jenise.
6. Gambuh
Yaiku fase ing ngendi pasangan
ngiket janji lan komitmen
kanggo urip bebarengan sak umah
7. Dhadanggula
Yaiku fase keloro insan bersatu
lan ngelairake anak ing dunyo
iki kaya wong tuwone
8. Durma
Yaiku fase menungso kudu wani
ngadepi sedhoyo cobaan ing njero
keluargane
3
5. 9. Pangkur
Yaiku fase kekuatan raga
lan pikiran mulai berkurang, nangingin
kekuatan ati mulai kebentuk. Ing fase
iki diarani murka serta nafsu negatif
sing grogoti jiwa menungso.
10. Megatruh
Yaiku fase sing paling indah manungso
yaiku fase ing ngendi manungso ketemi
karo kekasihe yaiku tuhan kang maha kuasa
11. Pocung
Yaiku fase ing ngendi jasad bakal
di abadikake menyang alam semesta,
ruh bakal balik nang tuhan sing nyiptakake.
4
6. Ancase Macapat
gunane tembang macapat yaiku:
1. Supados kita mangertosi kados pundi
prosesing manungsa wiwit lair ngantos
ngadepi kasekten
2. supaya ngerti carane mbentuk
jati diri sing apik
3. Tujuwan kita ngaturake panuwun
marang kang paring urip
5
7. Struktur Tembung Macapat
Guru lagu
guru lagu inggih menika persamaan
rima ing pungkasaning gatra saben
larik.
Guru wilangan
guru wilangan yaiku cacahing gatra
saben larik ing tembang macapat.
Guru gatra
guru gatra yaiku cacahing larik ing sak
bait.
6
8. Unsur Kebasaan Tembung
Macapat
1. Tembung garba
Tembung kang kadadean saka nyingkat tembung
loro supaya luwih gampang diucapake lan luwih
ringkes.
Tuladha : Aneng ( ana + ing)
Araneki ( arane + iki)
Dadyewuh ( dadi + ewuh)
2. Tembung kawi
Tembung Kawi uga diarani basa Jawa Kuna
Tuladha : Badra (rembulan) , Dahana (geni),
Aditya (serngenge)
3. Tembung dasanama
Tembung pirang- pirang kang nduwni
tegese siji utawa padha
Tuladha : wana, wanadri, jenggala (Alas)
biyang, biyung, indhung, wibi (Ibu)
agni, apyu, brama, dahana (Geni)
7
9. 4. Sandi asma
Jenenge pengarang, pangripta utawa
pujangga kang diwedharake kang
satemene kang dipilah - pilah adhapur
wanda - wanda utawa aksara - aksara
Tuladha:
Sandi asmane : Dewi Faradabia
8
10. 5. Sandi karsa
Sandi Karsa yaiku tujuan, ancas, utawa karep kang
sinamun utawa sinamar ana ing tembang. Ana uga
wong kang ngarani sandi karsa kuwi sandi ukara
yaiku ukara (ukarane kanggo medharake cipta,
gagasan, rasa – pangrasa, utawa kekarepan).
Tuladha :
Sandi karsane : Pendidikan
9