De chirurgen van de afdeling colorectale chirurgie zijn gespecialiseerd in behandelingen van aandoeningen van het colon, rectum en de anus. In deze brochure vertellen wij u over onze expertise en de technieken die wij hanteren.

1. plastische chirurgieZiekenhuis
Rivierenland
Chirurgie
Chirurgie
Colon en rectum chirurgie
www.zrt.nl

2. Colon en rectum chirurgie in Ziekenhuis Rivierenland
De chirurgen van de afdeling colorectale chirurgie zijn gespecialiseerd in
behandeling van aandoeningen van het colon, rectum en de anus. Ze voeren elk
jaar honderden operaties uit, met name met minimaal invasieve technieken.
Met het toepassen van innovatieve technieken bieden de chirurgen van het Zieken-
huis Rivierenland een zeer compleet spectrum aan behandelingen, variërend van zeer
grote abdominale operaties tot anale chirurgie en endoscopische procedures.
Voorbeelden van deze innovatieve technieken zijn transanale minimaal invasieve
chirurgie (TAMIS) voor grote poliepen of vroeg stadium rectumcarcinomen en single
port endoscopische operaties voor darmkanker of goedaardige darmafwijkingen.
Beide colorectale chirurgen zijn gecertificeerde chirurgen bij de Nederlandse
Vereniging voor Heelkunde, de Nederlandse Vereniging voor Gastro-intestinale
Chirurgie en Nederlandse Vereniging voor Chirurgische Oncologie. Ze zorgen met
een achterwacht rooster 24 uur per dag, 7 dagen per week voor dekking voor acute
abdominale chirurgie.
Op de volgende pagina’s geven we graag onze ervaring en uitkomsten weer
betreffende grote abdominale operaties.

3. De volgende tabel geeft een overzicht van de aantallen van grote abdominale
operaties die electief en acuut zijn verricht door de colorectale chirurgen van het
Ziekenhuis Rivierenland van 2013 tot en met 2015.
Grote abdominale operaties 2013-2015
2013 2014 2015
Partiele colonresectie 55 79 81
Rectosigmoïd resectie 27 41 42
Aanleggen ileostoma 13 10 11
Sluiten ileostoma 9 14 4
Opheffen Hartmann 8 4 4
Dunne darmresectie 14 4 3
Indicaties: •Coloncarcinoom •Rectumcarcinoom
•Benigne poliep •Diverticulitis
•Morbus Crohn/Colitis Ulcerosa •overig
Uitkomsten van chirurgie voor colon- en rectumcarcinoom
Sinds 2009 registreren de chirurgen uit het Ziekenhuis Rivierenland de operaties voor
colon- en rectumcarcinoom in de database van de DSCA. DSCA staat voor de Dutch
Surgical Colorectal Audit. Deze audit registreert de resultaten van darmkankeropera-
ties. Zo krijgt de beroepsgroep inzicht in de kwaliteit van hun eigen zorg én die van
collega’s. Met deze zogenoemde spiegelinformatie kunnen zij hun werk aantoonbaar
verbeteren. De DSCA is opgericht door de Nederlandse Vereniging voor Chirurgische
Oncologie, de Nederlandse Vereniging voor GastroIntestinale Chirurgie en de Dutch
Colorectal Cancer Group. DSCA is onderdeel van de Dutch Institute for Clinical Auditing
(DICA).
2013 2014 2015
Totaal aantal 59 85 87
Percentage patiënten dat een resectie ondergaat vanwege een
primair rectumcarcinoom met een bekende CRM, bij wie de CRM
positief is
ZR 0.0% 0.0% 0.0%
NL 5.1% 5.2% 5.0%
Percentage patiënten, dat een resectie ondergaat vanwege
primair stadium II coloncarcinoom (pT3-4N0M0), bij wie 10 of
meer lymfklieren uit het resectiepreparaat zijn onderzocht
ZR 100% 100% 100%
NL 93.9% 94.9% 95.5%
Percentage patiënten dat een resectie ondergaat vanwege een
primair coloncarcinoom, dat een gecompliceerd beloop heeft
ZR 5.4% 6.0% 16.4%
NL 17.6% 16.7% 15.0%
Percentage patiënten dat een resectie ondergaat vanwege een
primair coloncarcinoom dat binnen 30 dagen of tijdens de op-
name overlijdt
ZR 1.2% 2.3% 1.8%
NL 3.4% 2.8% 2.5%
Percentage patiënten dat een resectie ondergaat vanwege een
primair rectumcarcinoom dat een gecompliceerd beloop heeft
ZR 4.8% 18.5% 13.4%
NL 21.0% 20.4% 20.0%
Percentage patiënten dat een resectie ondergaat vanwege een
primair rectumcarcinoom dat binnen 30 dagen of tijdens de over-
lijdt
ZR 3.9% 2.1% 0.0%
NL 1.7% 1.3% 1.2%

4. Speerpunten
Enhanced Recovery after Surgery (ERAS)
ERAS staat voor Enhanced Recovery After Surgery, kortom ‘’versneld herstel na een
operatie’’. ERAS is een kwaliteitsprogramma rondom een operatie, waarin alle facto-
ren die een positieve invloed hebben op herstel zijn samengebracht.
Sinds mei 2006 wordt in het Ziekenhuis Rivierenland volgens het ERAS-protocol
gewerkt. We hebben twee studies gedaan naar de opnameduur. Na introductie van
het ERAS protocol nam de opnameduur met 2 dagen of voor zowel colon- als rectum-
resecties.
Allerlei zaken waarvan we weten dat ze bijdragen aan een versneld herstel zijn geïn-
corporeerd:
• het achterwege laten van volledige darmspoeling
• het achterwege laten van de maagsonde
• een zo klein mogelijke wond; bij voorkeur een kijkoperatie
• de dag van de operatie uit bed
• gewoon drinken tot vlak voor de operatie en direct na de operatie
• minimaliseren peroperatieve vochttoediening
• het vermijden van opioïden perioperatief
• zo snel mogelijk weer normale voeding
Dit alles met als hoofddoel voor patiënt om zo snel mogelijk na de operatie in de eigen
vertrouwde omgeving te herstellen.
Single incision laparoscopische chirurgie (SILS/ LESS)
Een operatie waarbij de chirurg opereert via slechts 1 kleine snede in de navel heet
ook wel Single Port laparoscopie, LESS (=(Laparo-Endoscopic Single-Site surgery) chi-
rurgie, littekenloze operatie of single incisie chirurgie. De ene incisie geeft voldoende
toegang voor alle instrumenten plus de camera die nodig zijn voor de operatie. Deze
vorm van minimaal invasieve chirurgie heeft een aantal voordelen ten opzichte van
meer conventionele vormen van laparoscopie en traditionele open chirurgie.
• Bij een ‘’normale’’ laparoscopische ingreep zijn 3 tot 5 incisies nodig voor de
diverse instrumenten, onder ander de camera. Er onstaan dus meerdere
littekens verspreid over de buik. De hersteltijd en infectiekans bij meerdere littekens
is groter dan bij slechts één. Ook de kans dat bij het maken van de incisie bloedvaten
in de buikwand worden geraakt is kleiner.
• Bij een open ingreep heeft de patiënt over het algemeen meer pijn en een
langere hersteltijd dan bij een laparoscopische operatie vanwege het grotere
litteken. Na een single port operatie loopt de patiënt meestal al weer dezelfde
dag. De meeste patiënten beschrijven de pijn als een doffe pijn in de buik. Omdat
de incisie wordt gemaakt door de navel is het litteken minimaal en soms zelfs niet
zichtbaar.
Toch is er ook een ‘’nadeel’’ aan Single Port chirurgie.
De chirurg heeft met deze techniek een beperkte bewegingsvrijheid voor de instru-
menten, omdat die parallel worden ingebracht. Dat vraagt speciale instrumenten en
speciale vaardigheid van de operateur. Ook anatomische variaties, die normaal zijn
tussen mensen onderling, kunnen er oorzaak van zijn dat deze techniek niet op iedere
patiënt toepasbaar is. Onze chirurgen Heikens en de Roos zijn in deze operatietechniek
opgeleid, deskundig en ervaren.
Transanale chirurgie (TAMIS, TATME)
In het Ziekenhuis Rivierenland is het sinds enkele jaren mogelijk om grote poliepen
en vroege rectumcarcinomen met een nieuwe methode te verwijderen; de transanale
endoscopische chirurgie. Deze methode wordt in het Engels “Transanal Minimally In-
vasive Surgery (TAMIS)” genoemd.
Bij deze operatie wordt onder narcose een buisje in de anus gebracht waardoorheen
een camera en werkinstrumenten gebracht kunnen worden. Op deze manier kunnen
op een veilige wijze gezwellen geheel verwijderd worden, waardoor de kans dat ze ooit
terugkomen kleiner is geworden.
Belangrijke voordelen van deze operatie zijn dat er geen operatie door de buik nodig is,
waardoor patiënten sneller weer op de been zijn en minder pijn hebben. Daarbij hoeft
er geen aansluiting van de darm gemaakt te worden, waardoor er vrijwel geen risico
is op een buikvliesontsteking. Doordat deze ingreep uitgevoerd wordt met speciale
apparatuur is er ook heel weinig kans dat er schade optreedt aan de kringspieren
In 2016 hebben de chirurgen van Ziekenhuis Rivierenland een nieuwe techniek
geimplementeerd die de TAMIS combineert met een conventionele laparoscopie.

5. Afdeling colorectale chirurgie in Ziekenhuis Rivierenland
Dr. J.T. Heikens
Joost Heikens is sinds 1 juli 2013 werkzaam in het
Ziekenhuis Rivierenland. Hij studeerde geneeskunde
aan de Universiteit van Utrecht. Na het behalen van zijn
artsexamen is hij opgeleid tot algemeen chirurg in het
St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg en het Radboudumc
te Nijmegen. Aansluitend heeft hij een chirurgische
vervolgopleiding tot oncologisch chirurg afgerond in het
Jeroen Bosch Ziekenhuis te ‘s-Hertogenbosch. Hij is in
2013 gepromoveerd op het proefschrift: “Restorative surgery after proctocolectomy”.
Zijn focus ligt op de single port laparoscopische chirurgie en de TAMIS chirurgie.
Dr. M.A.J. de Roos
Marnix de Roos is sinds januari 2008 werkzaam in het
Ziekenhuis Rivierenland. Hij studeerde geneeskunde
aan de Rijks Universiteit Leiden. Na het behalen van
zijn artsexamen is hij opgeleid tot algemeen chirurg
in het Martini ziekenhuis te Groningen en het UMC
Groningen. Aansluitend heeft hij een chirurgische
vervolgopleiding tot oncologisch chirurg afgerond in
het UMC Groningen. Hij is in 2007 gepromoveerd op
het proefschrift: “Diagnostics and prognostics in ductal carcinoma in situ of the breast”.
De Roos is lid van het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Chirurgische
Oncologie. Zijn focus ligt op minimaal invasieve chirurgie, het ERAS protocol en de
oudere patiënt.

6. Publicaties
1.Quality of Life After a Low Anterior Resec-
tion for Rectal Cancer in Elderly Patients.
Kornmann VN, Walma MS, de Roos MA,
Boerma D, van Westreenen HL. Ann Colo-
proctol. 2016 Feb;32(1):27-32. doi: 10.3393/
ac.2016.32.1.27. Epub 2016 Feb 29.
2.Prospective nationwide outcome audit of
surgery for suspected acute appendicitis.
van Rossem CC, Bolmers MD, Schreinem-
acher MH, van Geloven AA, Bemelman
WA; Snapshot Appendicitis Collaborative
Study Group.Collaborators (126)van Acker
GJ, Akkermans B, Akkersdijk GJ, Algie GD,
Allema JH, Andeweg CS, Appeldorn N, van
Baal JG, den Bakker CM, Bartels SA, van den
Berg C, Boekestijn B, den Boer FC, Boerma
D, van den Boom AL, Boute MC, Bouwense
SA, Bransen J, van Brussel FA, Busch OR, de
Castro SM, Cense HA, Croese C, van Dalen
T, Dawson I, van Dessel E, Dettmers R, Dhar
N, Dohmen FY, van Dongen KW, van Dui-
jvendijk P, Dulfer RR, Dwars BJ, Eerenberg
JP, van der Elst M, van den Ende E, Fassaert
LM, Fikkers JT, Foppen JW, Furnee EJ, Gars-
sen FP, Gerhards MF, van Goor H, Gorter
RR, de Graaf JS, Graat LJ, Groote J, van der
Ham AC, Hamming JF, Hamminga JT, van
der Harst E, Heemskerk J, Heij HA, Heijne
A, Heikens JT, Heineman E, Hertogs R, van
Heurn E, van den Hil LC, Hoofwijk AG, Hul-
sker CC, Hunen DR, Ibelings MS, Klaase JM,
Klicks R, Knaapen L, Kortekaas RT, Kruyt F,
Kwant S, Lases SS, Lettinga T, Loupatty A,
Matthijsen RA, Minnee RC, Mirck B, Mitalas
L, Moes D, Moorman AM, Nieuwenhuijs VB,
Nieuwenhuijzen GA, Nijk PD, Omloo JM,
Ottenhof AG, Palamba HW, van der Peet DL,
Pereboom IT, Plaisier PW, van der Ploeg AP,
Raber MH, Reijnen MM, Rijna H, Rosman
C, Roumen RM, Schmitz RF, Schouten van
der Velden AP, Schreurs WH, Sigterman TA,
Smeets HJ, Sonneveld DJ, Sosef MN, Spoor
SF, Stassen LP, van Steensel L, Stortelder E,
Straatman J, van Susante HJ, Suykerbuyk de
Hoog DE, Terwisscha van Scheltinga
C, Toorenvliet BR, Verbeek BM, Verbeek PC,
Verseveld M, Volders JH, Vriens MR, Vriens
PW, Vrouenraets BC, van de Wall BJ, Weg-
dam JA, Westerduin E, Wever JJ, Wijffels NA,
Wijnhoven BP, Winkel TA, van der Zee DC,
Zeillemaker AM, Zietse C.
Br J Surg. 2016 Jan;103(1):144-51. doi:
10.1002/bjs.9964. Epub 2015 Oct 28.
3.Effects of an Exercise Program in Colon
Cancer Patients Undergoing Chemotherapy.
van Vulpen JK, Velthuis MJ, Steins Bisschop
CN, Travier N, van den Buijs BJ, Backx FJ, Los
M, Erdkamp FL, Bloemendal HJ, Koopman
M, de Roos MA, Verhaar MJ, Ten Bokkel-
Huinink D, van der Wall E, Peeters PH, May
AM.
Med Sci Sports Exerc. 2016 May;48(5):767-
75. doi: 10.1249/MSS.0000000000000855.
4.Costs of complications after colorectal can-
cer surgery in the Netherlands: Building the
business case for hospitals. Govaert JA1
, Fioc-
co M2
, van Dijk WA3
, Scheffer AC4
, de Graaf
EJ5
, Tollenaar RA6
, Wouters
MW7
; Dutch Value Based Healthcare Study
Group.Collaborators (29)Lamme B, Hess DA,
Belgers HJ, Guicherit OR, Rosman C, Rutten
HJ, Versluijs-Ossewaarde FN, Van der Zaag
ES, Tseng LN, de Graaf EJ, Vles WJ, Pierik EG,
Prins HA, Reemst PH, Consten EC, Koopal
SA, Neijenhuis PA, Mannaerts GH, Smits AB,
Burger DH, van IJken MG, Poortman P, Go-
vaert MJ, Bleeker WA, Den Boer FC, Wit F,
Kruyt PM, Mearadji A, Heikens JT.
Eur J Surg Oncol. 2015 Aug;41(8):1059-67.
doi: 10.1016/j.ejso.2015.03.236. Epub 2015
Apr 17
5.Predictors of fecal incontinence and re-
lated quality of life after a total mesorectal
excision with primary anastomosis for pa-
tients with rectal cancer.
Walma MS, Kornmann VN, Boerma D, de
Roos MA, van Westreenen HL.
Ann Coloproctol. 2015 Feb;31(1):23-8.
doi: 10.3393/ac.2015.31.1.23. Epub 2015
Feb 28. Erratum in: Ann Coloproctol. 2015
Aug;31(4):167.
6.Ileo-anal pouch for inflammatory intestinal
disease.
Derikx LA, Heikens JT, van Laarhoven CJ,
Hoentjen F.
Ned Tijdschr Geneeskd.
2013;157(39):A5553. Review. Dutch
7.Evaluation of long-term function, compli-
cations, quality of life and health status after
restorative proctocolectomy with ileo neo
rectal and with ileal pouch anal anastomosis
for ulcerative colitis.
Heikens JT, de Vries J, de Jong DJ, den Oud-
sten BL, Hopman W, Groenewoud JM, van
der Kolk MB, Gooszen HG, van Laarhoven CJ.
Colorectal Dis. 2013 Jun;15(6):e323-9. doi:
10.1111/codi.12175.
8.Stages and evaluation of surgical innova-
tion: a clinical example of the ileo neorectal
anastomosis after ulcerative colitis and fa-
milial adenomatous polyposis.
Heikens JT, Gooszen HG, Rovers MM, van
Laarhoven CJ.
Surg Innov. 2013 Oct;20(5):459-65. doi:
10.1177/1553350612468959. Epub 2012
Dec 14.
9.The ileo neo rectal anastomosis: long-term
results of surgical innovation in patients
after ulcerative colitis and familial adenoma-
tous polyposis.
Heikens JT, Gooszen HG, Teepen JL, Hueting
WE, Oostvogel HJ, van Vroonhoven TJ, van
Krieken JH, van Laarhoven CJ.Int J Colorectal
Dis. 2013 Jan;28(1):111-8. doi: 10.1007/
s00384-012-1545-0. Epub 2012 Aug 12.
10.Quality of life and health status before
and after ileal pouch-anal anastomosis for
ulcerative colitis.
Heikens JT, de Vries J, Goos MR, Oostvogel
HJ, Gooszen HG, van Laarhoven CJ.
Br J Surg. 2012 Feb;99(2):263-9. doi:
10.1002/bjs.7711. Epub 2011 Nov 3.
11.The ileo neo-rectal anastomosis in pa-
tients with familial adenomatous polyposis:
a prospective case series with long-term
follow up.
de Zeeuw S, Heikens JT, Gooszen HG, van
Laarhoven CJ.
Colorectal Dis. 2012 Jul;14(7):861-5. doi:
10.1111/j.1463-1318.2011.02806.x.
Quality of life, health-related quality of life
and health status in patients having restor-
ative proctocolectomy with ileal pouch-anal
anastomosis for ulcerative colitis: a system-
atic review.
Heikens JT, de Vries J, van Laarhoven CJ.
Colorectal Dis. 2012 May;14(5):536-44. doi:
10.1111/j.1463-1318.2010.02538.x. Review.
12.The effect of the introduction of the ERAS
protocol in laparoscopic total mesorectal
excision for rectal cancer.
Huibers CJ, de Roos MA, Ong KH.
Int J Colorectal Dis. 2012 Jun;27(6):751-7.
doi: 10.1007/s00384-011-1385-3. Epub 2011
Dec 16
13The ERAS protocol reduces the length of
stay after laparoscopic colectomies.
Haverkamp MP, de Roos MA, Ong KH.
Surg Endosc. 2012 Feb;26(2):361-7. doi:
10.1007/s00464-011-1877-9. Epub 2011 Oct
13.

7. www.zrt.nl
President Kennedylaan 1, 4002 WP Tiel
Postbus 6024, 4000 HA Tiel
T. 0344-674911
E. info@zrt.nl
www.zrt.nl
Ziekenhuis
Rivierenland
Hét mensenziekenhuis
Contact informatie
Ziekenhuis Rivierenland Tiel
Vakgroep Heelkunde
T. 0344-674212 (secretariaat)
Direct
Dr. J.T. Heikens
E. joost.heikens@zrt.nl
Dr. M.A.J. de Roos
E. m.deroos@zrt.nl