AP7-U12.pdf

Copyright © 2018 Quipper Limited
1
ARALING PANLIPUNAN
BAITANG 7, YUNIT 12
Ang Timog at Kanlurang Asya
Pagkatapos ng Pananakop
TALAAN NG NILALAMAN
Introduksyon 3
Aralin 1: Balangkas ng Pamahalaan ng mga Bagong Tatag na Bansa 4
Layunin Natin 4
Subukan Natin 5
Pag-aralan Natin 6
Alamin Natin 6
Suriin Natin 13
Sagutin Natin 14
Pag-isipan Natin 14
Gawin Natin 14
Aralin 2: Mga Programang Nagtataguyod sa Karapatan ng mga Mamamayan 16
Layunin Natin 16
Subukan Natin 17
Alamin Natin 18
Pag-aralan Natin 18
Suriin Natin 23
Sagutin Natin 24
Pag-isipan Natin 24
Gawin Natin 24
Aralin 3: Papel at Kalagayan ng Kababaihan sa Lipunan 26
Layunin Natin 26
Subukan Natin 27
Pag-aralan Natin 28
Alamin Natin 28
Suriin Natin 33
Sagutin Natin 34
Pag-isipan Natin 34
Gawin Natin 34

2
Karagdagang Kaalaman 36
Pagyamanin Natin 36
Paglalagom 38
Dapat Tandaan 38
Dagdag Sanggunian 39
Gabay sa Pagwawasto 39
Sanggunian 41

3
BAITANG 7 | ARALING PANLIPUNAN
YUNIT 12
Ang Timog at Kanlurang Asya Pagkatapos
ng Pananakop
Ang pagkamulat ng mga mamamayan upang ipaglaban ang kanilang kalayaan ay isang
paraan upang maging malaya mula sa kamay ng mga mananakop na siyang naging daan
sa mga pagbabagong naganap sa Timog at Kanlurang Asya.
Sa araling ito, ating tatalakayin ang balangkas ng mga pamahalaan sa mga bansa sa Timog
at Kanlurang Asya, mga programang nagtataguyod sa karapatan ng mga mamamayan, at
ang papel at kalagayan ng kababaihan sa lipunan.
Pindutin ang Home button para
bumalik sa Talaan ng Nilalaman
Unang Gabinete ng India

4
Aralin 1
Balangkas ng Pamahalaan ng mga Bagong Tatag
na Bansa
Mahalaga para isang bagong bansa ang makapili ng uri ng pamahalaan na angkop sa
kaniyang kultura, kasaysayan, at konteksto. Napag-aralan sa nakaraang yunit ang mga
pangyayari na nagresulta sa kalayaan at pagkakaroon ng sariling pamahalaan ng mga
bansa sa Timog at Kanlurang Asya. Sa araling ito, pag-aralan natin ang mga balangkas ng
mga pamahalaang ito. Titingnan natin kung may impluwensiya o epekto ang mga naging
karanasan ng mga bansa sa uri ng pamahalaan na mayroon sila sa kasalukuyan.
Ano ang balangkas ng pamahalaan sa mga bagong tatag na bansa sa Timog at Kanlurang
Asya?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang nasusuri ang balangkas
ng mga pamahalaan sa mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya
Ang Koran ay isang mahalagang gabay ng ilang pamahalaan sa Kanlurang Asya.

5
Subukan Natin
Pagtambalin ang bansa sa Hanay A at ang uri ng pamahalaan nito sa Hanay B.
Hanay A Hanay B
1. Nepal a. Republikang Islamiko
2. Pakistan b. Demokrasyang Pederal
3. India c. Republikang Pederal
4. Bahrain d. Pamahalaang Transisyon
5. Iraq e. Parlamentong Demokrasya
6. Israel f. Pamahalaang Transisyon
7. Kuwait g. Monarkiyang Konstitusyonal
8. Syria h. Republika sa ilalim ng Militar
9. Saudi Arabia i. Republika
10. Maldives j. Monarkiyang Islamiko

6
Pag-aralan Natin
Ang pamahalaan ang pinakamahalagang haligi
ng isang bansa tungo sa kaunlaran, katatagan, at
kaayusan ng mga mamamayan. Ito ay isang
sistemang pulitikal kung saan ang bansa ay nasa
pangangasiwa ng mga lider na namamahala sa
mga usaping panloob at panlabas nito. Ang mga
institusyong nasa ilalim ng pamahalaan ay may
kapangyarihang gumawa ng batas, pasya, o
patakaran upang maging gabay sa pagkilos sa
lipunan, mapanatili ang kaayusan, at makamit
ang mga layunin ng bansa. Ang pamahalaan ay
may iba’t ibang anyo at uri.
Mga Anyo ng Pamahalaan
Ang pamahalaan ay may dalawang anyo—ang
parlamentaryo at ang presidensiyal. Ating
tukuyin ang pagkakaiba ng dalawang anyong ito.
Parlamentaryo
Sa parlamentaryong pamahalaan, ang kapangyarihang pulitikal ay nasa lehislatura.
Magkaiba ang tagapagpaganap ng batas sa pinunong panseremonya ng bansa. Bukod pa
rito, ang punong ministro ang pinunong tagapagpaganap ng bansa. Hindi mamamayan
ang pumipili sa kaniya, bagkus ang mga
mambabatas ang humahalal mula sa kanilang
pangkat kung sino ang magiging punong ministro.
Presidensyal
Sa isang presidensiyal na pamahalaan, ang mga
mamamayan ang humahalal sa pangulo batay sa
kuwalipikasyong nakatakda sa Saligang Batas.
Ang pangulo ay may kapangyarihang ehekutibo o
tagapagpaganap.
Alamin Natin
Tandaan at gawing gabay ang
kahulugan ng sumusunod na
salita:
• pangangasiwa – pamumuno
• lehislatura – sangay ng
pamahalaan na gumagawa
ng mga batas
• kuwalipikasyon – katangian
na kailangan para sa isang
posisyon o tungkulin
• ideolohiya – mga ideya na
gumagabay sa uri ng
ekonomiya o pulitika na
mayroong ang isang bansa
Ang Pilipinas ay may presidensiyal na
anyo ng pamahalaan.

7
Mga Uri ng Pamahalaan
May iba’t ibang uri ng pamahalaan batay sa ideolohiya, lawak ng kapangyarihan, usaping
heograpikal na kapangyarihan, at dami ng tao na nagtataglay ng kapangyarihan. Ating pag-
aralan ang mga uri ng pamahalaang ito.
Demokrasya
Sa pamahalaang ito, ang kapangyarihan ay nasa kamay ng mga mamamayan. Ang mga
mamamayan ay may kalayaang pampulitika, pangkabuhayan, at panlipunan.
Diktadurya
Ang pamahalaang ito ay pinamumunuan ng isang
diktador na may ideolohiyang isinusulong at
ipinatutupad. Ang kaniyang desisyon ay hindi
nalilimitahan ng anumang batas. Ang mga
mamamayan ay hindi malaya sa pamahalaang ito.
Komunismo
Ang pamahalaan ang tuwirang kumokontrol sa
produksiyon ng kanilang ekonomiya.
Monarkiya
Taglay ng hari o reyna ang kapangyarihan sa
pamahalaang ito. Ito ay maaaring lubos na
kapangyarihan o nakatakdang kapangyarihan. Sa
lubos na kapangyarihan ay hawak ng hari o reyna
ang buhay ng kaniyang nasasakupan, at maaari
siyang mamuno hanggang sa panahong kaniyang
gugustuhin. Samantala, ang monarkiyang may
takdang kapangyarihan ay naaayon sa
konstitusyon.
Pederal
Sa pamahalaang ito, magkaugnay ang sakop ng kapangyarihan ng pambansang
pamahalaan at ang mga lokal na yunit nito. Sumasailalim sa batas ng pambansang
pamunuan ang lahat ng lokal na pamahalaan. Gayunpaman, ang mga lokal na pamahalaan
ay may kapangyarihan na hindi maaaring pakialamanan ng pambansang pamahalaan.
Si Reyna Elizabeth II ang kasalukuyang
pinuno ng konstitusiyonal na monarkiya
ng United Kingdom.

8
Republika
Ang kataas-taasang kapangyarihan ng estado ay nasa kamay ng mga mamamayan at ng
mga nahalal na kinatawan ng pamahalaan, kung saan ang pangulo ang inihahalal at hindi
monarko.
Republikang Islamiko
Ito ay pinamumunuan ng mga batas ng Islam. Ang mga Muslim ang nagpasimula sa
pagbabago sa relihiyon, pulitika, at lipunan.
Teokrasya
Ang mga lider ng relihiyon ang namumuno sa pamahalaan kung saan ay binibigyang
kahulugan ang salita ng Diyos.
Totalitaryanismo
Ang pamahalaang ito ay pinamumunuan ng mga piling tao na mayaman at
makapangyarihan. Ang kanilang kapangyarihan ay kadalasang walang limitasyon.
Balangkas ng mga Pamahalaan sa mga Bansa sa Timog at Kanlurang
Asya
Napagtanto natin na ang mga bansa sa mundo ay pinamumunuan ng iba’t ibang uri ng
pamahalaan. Dahil dito, magkakaiba ang uri ng pamumuhay ng mga mamamayan sa
maraming bansa. Kadalasan, nakasalig ang uri ng pamumuhay at paniniwala batay sa
paraan ng pagpapatakbo sa bansa at sa uri ng pamamala rito.
Ganito rin ang kaso sa mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya. Nakasaad sa ibaba ang iba’t
ibang uri ng pamahalaan na namumuno sa mga bansa sa kasalukuyan. Gayunpaman,
tandaan na ang mga bansang ito ay dumaan sa maraming pagbabago tungo sa
kasalukuyang kalagayan nito.
Timog Asya
Bansa Pamahalaan Karagdagang Impormasyon
Nepal Demokrasyang
Pederal
Nagmula sa isang pamahalaang
parlamentaryo ang bansang ito. Subalit
noong 2008 ay napatalsik ng isang
grupong komunista ang hari. Simula noon
ay kinilala na ang bansa bilang

9
Demokrasyang Pederal ng Republika ng
Nepal.
Sri Lanka Republika Ang dating Dominion of Ceylon ay napalitan
ng Demokratikong Sosyalista ng Republika
ng Sri Lanka.
Bhutan Monarkiyang
Konstitusyunal
Ang pamahalaan ng Bhutan ay naging
Monarkiyang Konstitusyunal noong 2008.
Pakistan Republikang
Islamiko
Nang nawala ang Dominion of Pakistan
noong 1956 ay nagsimula ang Republikang
Islamiko ng Pakistan.
India Republikang
Pederal
Itinuturing ang pangulo ng India bilang
pinuno ng estado. Ang punong ministro
naman ang pinuno ng pamahalaang
sentral.
Bangladesh Parlamentaryo Ang pangulo ang siyang tumatayong
pinuno ng bansa. Samantala, ang punong
ministro ang inaasahang magpatakbo ng
pamahalaan.

10
Maldives Republika Ang pangulo at pangalawang pangulo ay
direktang inihahalal ng mga mamamayan
sa loob ng limang termino ng pamumuno.
Hanggang dalawang ulit lamang sila
maaaring maihalal batay sa isinasaad ng
kanilang konstitusyon.
Afghanistan Republikang
Islamiko
Sa Republikang Islamiko ng Afghanistan,
kasama ang mga tao sa paggawa ng mga
batas. Gayunpaman, kinakailangan na ang
mga batas na ipatutupad ay naaayon pa
rin sa paniniwalang Islam.
Kanlurang Asya
Bansa Pamahalaan Karagdagang Impormasyon
Bahrain Monarkiyang
Konstitusyunal
Taong 2002 nang nabuo ang Monarkiyang
Konstitusyunal ng Bahrain kung saan ang
mga namamahala sa bansa ay pinipili ng
hari.
Iran Republikang
Teokratiko
Nabuo ang Republikang Teokratiko ng Iran
noong 1979 kasunod sa pagpapatalsik sa
huling Shah (monarch).
Iraq Pamahalaang
Transisyon
Ang Pamahalaang Transisyunal ng Iraq ay
nabuo matapos ang digmaan sa
pagsisimula ng ika-21 siglo.

11
Israel Parlamentong
Demokrasya
Walang pormal na konstitusyon ang Israel.
Ang Basic Laws na ipinasa ng
parlamentaryo ang kanilang ginagamit.
Jordan Monarkiyang
Konstitusyonal
Isang Monarkiyang Konstitusyunal ang
bansang Jordan base sa konstitusyong
binuo ng bansa noong 1952.
Kuwait Monarkiyang
Konstitusyonal
Ang kapangyarihan ng Emir (hari) ay
limitado dahil sa konstitusyon at sa
Pambansang Asemblea.
Oman Monarkiya Ang Sultan ng Oman ay hindi lamang
pinuno ng estado; siya rin ang pinuno ng
pamahalaan.
Qatar Monarkiyang
Konstitusyunal
Ang Monarkiyang Konstitusyunal ng Qatar
ay nakabatay sa konstitusyunal na
reperendum ng bansa noong 20013.
Saudi Arabia Monarkiyang
Islamiko
Ang Koran ay idineklarang konstitusyon ng
bansa. Kaya naman, ang bansa ay
pinamamahalaan batay sa mga batas ng
Islam.

12
Syria Republika sa
ilalim ng Militar
Napanatili ng Arab Socialist Ba’ath Party ang
kapangyarihan nito sa pamamagitan ng
pagkontrol sa hukbong militar ng bansa.
Kaya naman, napasailalim sa isang
republikang militar ang Syria sa
kasalukuyan.
United Arab
Emirates
Pederasyon (ang
bawat emirate ay
may pinuno)
Ang pederasyon ay pinamumunuan ng
pangulo at punong ministro. Ang bawat
emirate ay may pinuno.
Yemen Republika Ang Juntang Militar ang samahan na siyang
nagproklama ng Republikang Yemen Arab.
Turkey Republika Ang Turkey ay naging republika noong
1923.

13
Suriin Natin
A. Isulat sa patlang ang bansang tinutukoy sa sumusunod na pangungusap.
_____________ 1. Kasama sa Republikang Islamikong ito ang mga tao sa paggawa ng mga
batas. Ngunit, kailangang naaayon pa rin ito sa paniniwalang Islam.
_____________ 2. Batay sa konstitusyonal na monarkiya ng bansang ito, ang hari ang
siyang pumipili ng mga namamahala sa bansa.
_____________ 3. Ang bansang ito ay may konstitusyonal na monarkiya kung saan
limitado lamang ang kapangyarihan ng Emir.
_____________ 4. Nabuo ang Republikang Teokratiko ng bansang ito noong mapatalsik
ang huling Shah noong 1979.
_____________5. Walang pormal na konstitusyon ang bansang ito.
B. Magtala ng limang bansa sa Timog at Kanlurang Asya na may konstitusyunal
na monarkiya.
1. __________________
2. __________________
3. __________________
4. __________________
5. __________________

14
Sagutin Natin
Sagutin ang sumusunod na tanong:
1. Ano ang papel ng pamahalaan sa pagpapatakbo sa isang bansa?
2. Sa ano-anong aspekto nagkakaiba ang presidensyal at parlamentaryong
pamahalaan?
3. Bakit mahalagang malaman at maunawaan ang iba’t ibang uri ng pamahalaan?
Pag-isipan Natin
Sa iyong palagay, malaki ba ang epekto ng uri ng pamahalaan sa pamumuhay ng mga
mamamayan ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya? Sa ano-anong aspekto
naaapektuhan ng isang pamahalaan ang mga mamamayang nasasakupan nito?
Gawin Natin
Mula sa tinalakay na aralin, pumili ng dalawang bansa na may magkaibang uri ng
pamahalaan. Magsaliksik tungkol sa pamamalakad na ginagawa sa dalawang bansa. Itala
ang mga pagkakaiba sa pamahalaan sa tsart sa ibaba. Matapos itala ang mga nakalap na
impormasyon, ihayag ang epekto ng pamamalakad sa mga mamamayan ng bansa.
Pagkatapos ay sumulat ng sanaysay na tumatalaky sa mga natutunan.
Gamitin ang sumusunod na rubrik bilang gabay:
Bansa: Bansa:
Paraan ng Pamamalakad: Paraan ng Pamamalakad:
Epekto sa mga Mamamayan: Epekto sa mga Mamamayan:

15
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Nilalaman Halos walang
laman at
napakalabo ng
talahanayan at
sanaysay, ito ay
resulta ng
kawalan ng
interes sa pag-
aaral
Kalahati lamang
sa nilalaman ng
talahanayan at
sanaysay ang
malinaw at tama;
kailangan pa ng
ibayong pag-aaral
upang
makumpleto ang
gawain
Malinaw at
tama ang
nilalaman ng
talahanayan at
sanaysay , may
isang paksa na
hindi
naipaliwanag;
ang resulta ng
gawain ay
bunga ng
kagustuhang
matuto
Kumpleto,
napakalinaw, at
tama lahat ang
nilalaman ng
talahanayan at
sanaysay; ang
makabuluhang
resulta ng
gawain ay bunga
ng seryosong
pag-aaral
Kaayusan at
Kalinisan
Walang
kaayusan at
napakadumi ng
talahanayan at
sanaysay;
napakaraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Kailangang
matutong maging
maayos at malinis
sa paggawa;
maraming
nakitang bura,
dumi, o
pagkakamali
Maayos at
malinis ang
talahanayan at
sanaysay; may
ilang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Napakaayos at
napakalinis ng
ipinasang
talahanayan at
sanaysay;
walang nakitang
bura, dumi, o
pagkakamali
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng talahanayan
at sanaysay sa
loob ng ilang
panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan dahil
ipinaalala ng
guro
Nakapagpasa ng
talahanayan at
sanaysay sa loob
ng ilang panahon
matapos ang
itinakdang
pasahan
Nakapagpasa
ng talahanayan
at sanaysay sa
itinakdang
panahon
Nakapagpasa ng
talahanayan at
sanaysay bago
pa ang
itinakdang
panahon
KABUUAN

16
Aralin 2
Mga Programang Nagtataguyod sa Kaparatan ng
mga Mamamayan
Bawat tao sa ay may kani-kaniyang karapataan. Mahalaga na makilala at mapangalagaan
ang mga ito. Isipin na lamang ang iyong buhay kung ikaw ay pagkakaitan ng mga
karapatan. Malamang ay hindi ka ngayon nag-aaral o malayang namumuhay. Ganito
kahalaga ang pagkilala sa kaparatan ng mga tao, kaya naman lubusan ang pakikibaka ng
mga nasa Timog at Kanlurang Asya upang ipaglaban ang kanilang mga karapatan.
Bakit mahalaga na ang mamamayan ng isang bansa ang magpatakbo sa sarili nitong
bansa?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang natataya ang mga
palatuntunang nagtataguyod sa karapatan ng mamamayan sa pangkalahatan, at ng
kababaihan, mga grupong katutubo, mga kasapi ng caste sa India at iba pang sektor
ng lipunan.
Mga unang kasapi ng Muslim League na ipinaglaban ang karapatan ng
mga Muslim sa Kanlurang Asya

17
Subukan Natin
Tumukoy ng apat na karapatang pantao at ipaliwanag kung bakit mahalagang
pangalagaan ang mga ito.
Karapatan Kahalagahan
1.
2.
3.
4.

18
Pag-aralan Natin
Para sa mga Europeo, ang Asya ay isang lugar na
puno ng potensiyal upang mapayaman at gawing
mas makapangyarihan ang kani-kanilang bansa.
Sa loob ng daan-daang taon, naging
pangunahing interes ng iba’t ibang bansa sa
Europa ang makasakop ng mga bansa sa Asya.
Sa pagpapalawak ng kolonya ng mga Europeong
bansa, naging mahirap para sa mga Asyano na
mabuhay nang may karapatan at kalayaan.
Gayunpaman, nagsikap ang mga Asyano na
makalaya mula sa mapang-abusong pamumuno
ng mga Europeo.
Sa araling ito, ating tunghayan ang mga
repormang naganap sa Timog at Kanlurang Asya
noong ika-19 at ika-20 siglo, gayundin ang mga programang nagtaguyod ng karapatan ng
mga Asyano mula sa nasabing rehiyon.
Mga Panlipunang Reporma at Kilusan noong ika-19 at ika-20 na siglo sa
Timog Asya
Ang Timog Asya noong ika-19 at ika-20 na siglo ay puno ng reporma at kilusan na dulot ng
hindi pagsang-ayon ng mga Asyano sa mga patakarang inilatag ng mga Europeo. Pag-
aralan natin ang mahahalagang bahagi ng panahong ito.
Taon Mahalagang Pangyayari
1815 - 30
Si Rammonun Roy ay namuno sa pagsusulong ng mga pagbabagong
panlipunan at panrelihiyon sa India. Itinuring siyang “Ama ng Modernong
India.”
Alamin Natin
salita:
• tunghayan – bigyan ng
atensiyon
• dote – pagbibigay ng pera o
anumang bagay kapalit ng
pagpayag na ipakasal ang anak
na babae
• sinusugan – binago

19
Ang mga pangyayaring ipinakita sa tsart ay ilan lamang sa mahahalagang pangyayari na
nagpalawak ng kilusang reporma ng mga bansa sa Timog Asya. Mapapansin na marami sa
mga ipinaglaban ng mga repormista ay may kinalaman sa isyung pulitikal. Narito ang mga
pagbabagong nakamit sa Timog Asya bunga ng mga reporma at kilusan:
• Ipinagbawal ang pabibigay ng dote sa anumang paraan;
• Itinakwil ang karahasan sa loob ng tahanan;
• Sinusugan ang mga batas na nagpapalawak ng mga karapatan ng mga
mamamayan; at
• Pinalawak ang karapatan ng kababaihan (halimbawa, karapatang mamuno at
magkaroon ng posisyon sa pamahalaan).
1833 Tinanggal ng Britanya sa India ang pang-aalipin, pagpatay sa mga bata, at
pagsasakripisyo ng tao.
1885 Itinatag ang Indian National Congress sa Bombay. Ang samahang ito ay
naglayon na makipag-usap sa mga Ingles upang palawakin ang mga
karapatan ng mga taga-India.
1906 Ang Muslim League, na may misyong pangalagaan at protektahan ang
karapatan ng mga Muslim, ay itinatag.
1960
Nagpatupad ng polisiyang modernisasyon ang Bhutan. Sa pamamagitan
nito, tinanggal ang pang-aalipin at sistemang caste sa bansa. Binigyang
kalayaan din ang kababaihan sa iba’t ibang gawaing panlipunan.
1965 Itinatag ang Women’s Democratic Organization of Afghanistan (WDOA).

20
Mga Palatuntunang Nagtaguyod sa Karapatan ng mga taga-Timog Asya
Sa panahon ng mga reporma, maraming palatuntunan ang binuo ng mga Timog Asya
upang mapalakas ang kanilang pakikibaka at negosasyon sa mga Europeong kolonisador.
Nakapokus sa iba’t ibang usapin ang bawat palatuntunan, kaya naman maraming grupo
at programang tumatalakay sa mga isyung panlipunan ng mga taga-rehiyon ang nabigyang
pansin at naipaglaban. Ating tukuyin ang mahahalagang palatuntunan na nagtaguyod at
lumaban para sa mga karapatan ng mga taga-Timog Asya.
Palatuntunan
Taon ng
Paglulunsad
Layunin
Hindu College 1817
Ang paaralan ay lumikha ng unang henerasyon
ng mga edukadong taga-India. Pinalitan ang
pangalan nito bilang “Kapisanan ng
Panguluhan” noong 1855, at sinimulang
tanggapin sa paaralan ang mga Muslim,
Kristiyano, Hudyo, Budista, at mga miyembro ng
Brahmo Samaj. Noong 1897 ay unang tinanggap
ang kababaihang mag-aaral.
Indian National
Congress
1885
Ang kongresong ito ay naglayon ng isang pag-
uusap sa mga Briton upang palawakin ang mga
karapatan ng mga taga-India.
Muslim League 1906
Naglayon ang samahang ito na protektahan ang
mga karapatang pulitikal ng mga Muslim.
Women’s
Democratic
Organization of
Afghanistan
1965
Itinatag ang samahan upang pangalagaan ang
karapatan ng kababaihan. Noong 1896 ay
tinawag ito bilang Women’s Council of
Afghanistan.
Indian Penal Code 1983
Tinutukan nito ang tuluyang pag-aalis ng dote at
karahasan sa tahanan.
Pambansang
Komisyon para sa
Kababaihan
1992
Tumutok ito sa pag-aaral ng mga karapatang
konstitusyunal ng kababaihan.

21
Ang mga reporma at palatuntunang itinatag sa Timog Asya ay humantong sa
liberalisasyon sa ekonomiya, pagpapalawig ng kultura, at pagpapaalab ng nasyonalismo.
Mga Panlipunang Reporma at Kilusan noong ika-19 at ika-20 na siglo sa
Kanlurang Asya
Kagaya ng karanasan sa Timog Asya, napasailalim din sa kapangyarihan ng mga Europeo
ang Kanlurang Asya noong ika-19 at ika-20 na siglo. Ating tunghayan ang mahahalagang
pangyayari na nagbunsod ng mga reporma at kilusan sa Kanurang Asya sa panahong ito.
Dahil sa mga reporma at kilusang umusbong sa rehiyon noong ika-19 at ika-20 na siglo,
nagkaroon ng lubos na pagbabago sa lipunan, pulitika, at pamumuhay ng mga taga-
Kanlurang Asya. Malaki ang naging pakinabang ng mga kilusang ito lalo na sa kababaihan
sapagkat napalawig nito ang kanilang karapatan bilang mamamayan ng kani-kanilang
bansa, lalo na ang karapatan sa pagboto. Tandaan na bago pa ang mga naganap na
kilusan at reporma, ang kababaihan ay itinuring lamang bilang pangalawa sa mga
kalalakihan, kaya ang kanilang paglahok sa mga usaping pulitikal at panlipunan ay hindi
naipagkaloob.
Taon Mahalagang Pangyayari
1917
Sa ilalim ng Balfour Declaration, nangako ang British Cabinet na padadaliin ang
paglikha ng isang Jewish National Home sa Palestina habang pinuprotektahan ang
mga karapatang sibil at relihiyon sa lugar.
1920
Ipinaglaban ng kababaihang Iraqi ang pagiging ganap na mamamayan sa kanilang
bansa.
1922
Ang League of Nations ay naglabas ng isang utos sa Britanya upang magtatag ng
isang pambansang tahanan para sa mga Hudyo sa Palestina.
1926
Pinagtibay ang Turkish Civil Code. Bunga nito, nagkaroon ng mga pagbabago sa
batas, tulad ng pag-aalis ng polygamy sa lipunan ng mga Turko.
1934
Sa unang pagkakataon, nabigyan ng karapatang bumoto ang kababaihan sa
Kanlurang Asya. Ang bansang Turkey ang unang nagpatupad nito.
1975
Ang kababaihan sa Saudi Arabia ay pinahintulutang makapag-aral bilang mga full
time na mag-aaral.

22
Mga Palatuntunang Nagtaguyod sa Karapatan ng mga taga-Kanlurang
Asya
Ang pagsisimula ng reporma sa iba’t ibang bahagi ng Asya ay nakatulong s a
pagpapasimula ng mga kilusan at reporma sa Kanlurang rehiyon. Dahil na rin sa tuwirang
diskriminasyon, kawalang karapatan, at pagsasawalang bahala sa mga taga-Kanlurang
Asya, nagpursigi ang mga repormista na magtaguyod ng mga pagbabago sa lipunan.
Ang mga pagbabagong ito ay naidulot ng mga palatuntunan at programang isinulong
noong mga panahong iyon. Ating isa-isahin ang mga ito.
Palatuntunan
Taon ng
Paglulunsad
Layunin
Women’s Rising
Group
1920
Ang grupo ay naglayong itaguyod ang edukasyon
at paghahanapbuhay ng mga kababaihan sa
Kanlurang Asya. Itinatag ito ni Aswa Zahawi. Nag-
ulat ang grupo gamit ang pahayagang Leila.
Turkish Civil Code 1926
Ito ay nagsulong ng pagbabago sa batas sibil sa
Turkey sa pamamagitan ng pagpapalawak ng
karapatan ng kababaihan at pagbabawal sa
polygamy.
National Pact 1943
Batay sa palatuntunang ito, nagkaroon ng pantay
na bilang ng mga representative sa parlamento
mula sa iba’t ibang grupong panrelihiyon at
panlipunan. Ang pasyang ito ay nagmula sa resulta
ng isang sensus na ipinagawa ni Pangulong Bishara
al-Khouri noong 1932.
UAE Women’s
Federation
1975
Itinatag ang samahan upang isulong ang
edukasyon at mabuting kasulugan ng kababaihan
sa United Arab Emirates.
Simula nang bigyan ng karapatan ang kababaihan sa Turkey na bumoto, unti-unti na ring
nagsunuran sa patakarang ito ang iba pang bansa sa Kanlurang Asya, katulad ng Syria
(1949), Lebanon (1953), at Jordan (1973).

23
Suriin Natin
Maglista ng limang karapatan na ipinaglaban sa Timog at Kanlurang Asya
sa Hanay A. Isulat naman ang paraan ng pagsulong ng mga karapatan na ito sa
Hanay B.
Karapatan Paraan
1.
2.
3.
4.
5.

24
Sagutin Natin
1. Ano ang kahalagahan ng mga programang itinaguyod sa Timog at Kanlurang Asya?
2. Paano nagbago ang buhay ng kababaihan simula nang talakayin ng mga kilusan at
reporma ang kanilang mga karapatan?
3. Paano binago ng mga kilusan ang katayuan ng mga mamamayan sa sistemang
caste?
Pag-isipan Natin
Sa iyong palagay, bakit kailangang bigyang pansin ang mga karapatan ng
pangkalakahatang mamamayan? Ano-ano ang motibasyon ng mga tao upang magsulong
ng kilusan at humingi ng mga reporma mula sa pamahalaan?
Gawin Natin
Magsaliksik tungkol sa isang mahalagang pangyayari sa Kanluran o Timog Asya kung saan
nilabag ang karapatang pantao ng mga mamamayan. Gumawa ng komiks na nagpapakita
ng kanilang mga naging karanasan.

25
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Paglalahad ng
Impormasyon
Karamihan sa
impormas yong
inilahad ay
hindi tama
Kalahati lamang
sa
impormasyong
inilahad ang
tama
Halos lahat ng
impormasyong
inilahad ay
tama
Tama ang lahat
ng
impormasyong
inilahad
Kasanayan/
Husay
Walang
kahusayan sa
pagguhit o
paglikha ng
likhang sining
Nagpapakita ng
pagnanais na
mapaghusay
ang paggawa
ng likhang
sining
May angking
husay sa
paggawa;
kailangan pa ng
kaunting
pagsasanay
Nagpapakita ng
husay at galing
sa paggawa;
may sapat na
kaalaman o
pagsasanay
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng likhang
sining sa loob
ng dalawang
linggo matapos
ang itinakdang
petsa ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng likhang
sining sa loob
ng isang linggo
matapos ang
itinakdang
petsa ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng likhang
sining sa
itinakdang
petsa ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng likhang
sining bago pa
ang itinakdang
petsa ng
pagpapasa
KABUUAN

26
Aralin 3
Papel at Kalagayan ng Kababaihan sa Lipunan
Ang pakikibaka para sa karapatan ng kababaihan ay isang mahalagang isyu na
ipinaglalaban sa buong mundo hanggang sa kasalukuyan. Sa katuwiran, hindi na iba ang
isyung ito sa kababaihan sa Timog at Kanlurang Asya. Ang mga kilusang pangkababaihan
na naitaguyod sa ika-19 at ika-20 na siglo sa mga rehiyon ay mahalaga dahil nagbukas ito
ng maraming oportunidad para sa kababaihan. Ating alamin ang mga kilusang nabuo sa
mga bansa sa Timog at Kanlurang Aya.
Paano nakatulong ang mga kilusan at programa sa pagbabago ng buhay ng kababaihan?
Layunin Natin
Pagkatapos ng araling ito, ang mga mag-aaral ay inaasahang napaghahambing ang
kalagayan at papel ng kababaihan sa iba’t ibang bahagi ng Timog at Kanlurang Asya
at ang kanilang ambag sa bansa at rehiyon.
Hanggang ngayon ay ipinaglalaban pa rin ng kababaihan sa Timog Asya
ang kanilang ilang mahalagang karapatan.

27
Subukan Natin
Bakit mahalagang ipaglaban ang karapatan ng kababaihan? Isulat ang sagot sa
ibaba ng larawan.
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________

28
Pag-aralan Natin
Bago nagsimula ang mga reporma at kilusan sa
Timog at Kanlurang Asya, ang papel at kalagayan
ng kababaihan sa lipunan ay ibang-iba kumpara
sa kalagayan ng kalalakihan. Nang mapagtanto
ng kababaihan ang kahalagahan ng pagsulong
ng kanilang interes, sinikap nilang ipahayag at
ipaglaban ang kanilang mga karapatan para sa
mas pantay na katayuan sa lipunan.
Mga Kilusang Pangkababaihan na
Nabuo sa Timog Asya
Bukod sa mga kilusang nasyonalista para isulong
ang kalayaan ng mga kolonyang bansa sa rehiyon,
mayroon ding mga kilusang pangkababaihan na
aktibong nagsulong sa karapatan ng kababaihan. Isa
rin sa kanilang isinulong ay upang mabigyan ng mas
pagkakataon ang kababaihan na mapabuti ang
kanilang pamumuhay.
India
Dahil sa lumalagong isyu ng diskriminasyon sa India,
lalo na laban sa kababaihan, maraming babae ang
matapang na tumaliwas sa mga patakarang pumabor
lamang sa kalalakihan. Ilan sa nakilalang kababaihan
sa India ay ang sumusunod:
• Swamakumari Devi – Siya ang nagtatag ng
kilusang Sakhi Smiti noong 1886. Ang
samahang ito ay tumangkilik sa mga handmade na likhang produkto ng kababaihan.
Siya rin ang unang babae na dumalo sa Indian National Congress noong 1889.
Alamin Natin
salita:
• kaalinsabay – kasabay
• sistemang patriyarkal –
sistemang panlipunan kung
saan ang kapangyarihan ay
nasa kalalakihan lamang
Swamakumari Devi

29
• Pandita Ramabai – Siya ay nagtatag ng
isang paaralan para sa kababaihan.
Bukod pa rito, nagpatayo rin siya ng
tirahan para sa mga balo.
• Sarojini Naidu – Siya ang namuno sa
Women’s India Association na
nangampanya noong 1919 upang ang
kababaihan ay mabigyan ng karapatang
bomoto. Taong 1950 lamang nang
igawad sa kababaihan ng India ang
kanilang ang karapatang bomoto.
Narito naman ang mga kilusang
pangkababaihan na itinatag sa India noong
mga panahong iyon:
• Ang Women’s Indian Association (1917) at All-India Women’s Conference (1927) ay
parehong tumutol sa maagang pagpapakasal ng mga bata. Ipinaglaban din ng
dalawang samahang ito ang karapatan sa edukasyon at mga legal na reporma para
sa kababaihan.
• Ang All Indian Coordination Committee ay nagbigay pansin sa mga usapin tungkol
sa benepisyo sa pagbubuntis, pasilidad sa mga day care, at pantay na pasahod para
sa kababaihan.
Bukod sa mga samahang pangkababaihan, may mga batas din na ipinatupad upang mas
maipahayag ang mga karapatan ng kababaihan.
• Factories Act of 1948 – Ipinagbawal ng batas na ito ang pagtatrabaho ng kababaihan
sa mga delikadong makinarya habang umaandar ang mga ito.
• Indian Factory Act of 1891 – Binigyang pansin nito ang hindi makatuwirang bilang ng
oras ng pagtatrabaho ng kababaihan.
Sarojini Naidu

30
Sri Lanka
Noong 1960, ang Sri Lanka ang naging unang bansa sa mundo na nagkaroon ng babaeng
punong ministro—si Sirimavo Bandaranaike. Naipatupad rin sa bansa ang Kodigo Penal,
na pinalakas ng People’s Alliance, na lumaban sa pang-aabuso sa kababaihan sa
pamamaraang pisikal at seksuwal.
Ang mga kilusang itinatag sa Sri Lanka ay ang sumusunod:
• Sri Lanka Women’s NGO Forum – Ang samahang ito ang nagtaguyod ng
partisipasyon ng kababaihan sa pulitika.
• Women for Peace 1984 – Ito ang nagsilbing bantay sa militarisasyon ng Sri Lanka.
Pakistan
Nakilala si Benazir Bhutto bilang isang
prominenteng babaeng repormista sa Pakistan.
Siya ay naging punong ministro ng Pakistan, at
naging unang babaeng lider ng bansa.
Ang Women’s Action Forum (WAF) ng Pakistan ay
isang kilusan na lumaban sa mga batas na nang-
api o umabuso sa karapatan ng kababaihan na
nakita sa pamahalaan ng Zia Ordinansa ng
Hudood noong 1979.
Isang halimbawa nito ang batas tungkol sa
pagkakaso ng panggagahasa ng matatandang
lalaki. Ipinahayag ng batas na dapat ay may apat
na testigo (hindi kasama ang biktima) na nakakita
ng panggagahasa. Ang sinumang babae na
magsabi na siya ay ginahasa nang walang sapat
na ebidensiya ay maakusahan ng pagbibintang,
pagkakulong, o pagbabayad. Samantala, ang matandang lalaking nanggahasa ay
mananatiling malaya.
Benazir Bhutto

31
Bangladesh
Kaalinsabay ng pagtatag ng batas na Collective Women’s Platform upang labanan ang
mga pang-aabusong seksuwal at iba pang karahasan laban sa kababaihan, mayroon pang
mga kilusan na itinatag sa Bangladesh.
• Ang Mahila Parishad ay itinatag noong 1970 at itinuring bilang pinakamalaking
samahan ng kababaihan sa bansa. Naimpluwensiyahan ng samahang ito ang
pagbabawal ng pagbibigay ng dote at pagpapatibay ng Convention on the Elimination
of all Forms of Discrimination Against Women (CEDAW).
• Ang United Women’s Forum ay humiling na lubos pang patibayin ang CEDAW.
Nepal
Ang kababaihan ng pangkat ng Buddhist Tibetan sa Hilagang Nepal ay may mataas na
estado sa lipunan kumpara sa kababaihan ng pangkat ng Hindu Indian sa timog.
Gayunpaman, hindi naging hadlang ang pagkakaiba ng estadong ito upang ipaglaban ng
kababaihan ng Nepal ang kanilang mga karapatan.
Pangunahing kilusang itinatag ang Mahila Samite Women’s Committee, ang unang pormal
na kilusang pangkababaihan sa Nepal na lumaban sa diskriminasyon at pang-aabuso sa
kababaihan. Kasabay nito ay ang pag-usbong ng kababaihang lumaban para sa kanilang
panlipunang karapatan, tulad na lamang ng sumusunod:
• Rebanta Kumari Acharya – Siya ang nagtatag ng Model Women’s Organization
noong 1947 na nagbuwag ng maagang pagpapakasal ng kabataan, pababawal sa
mga balo na mag-asawang muli, at pagtataguyod sa karapatan ng kababaihan.
• Shilu Singh – Siya ang unang babaeng nakapagsanay bilang abogado. Itinatag niya
ang Women’s Legal Aid Services upang maipaalam sa kababaihan ang kanilang mga
karapatan.
Mga Kilusang Pangkababaihan na Nabuo sa Kanlurang Asya
Milyon-milyong kababaihan sa Kanlurang Asya ang nakaranas ng mga hamon sa
pagkakaroon ng kapangayarihan sa pulitika, ekonomiya, at relihiyon. Sila ay kumilos laban
sa hindi makatarungang patakaran ng sistemang patriyarkal. Pinag-aralan nila ang mga
batas at polisiya na nagdulot ng diskriminasyon, at sila ay humingi ng mga pagbabago na
mangangalaga sa pagbibigay ng pantay na karapatan.

32
Rehiyong Arab
Isang rehiyong Muslim man ang Rehiyong Arab, hindi
napigilan ng relihiyon ang kababaihan upang lumaban
para sa kanilang karapatan. Narito ang mga natatanging
babaeng Arabo na nakilala dahil sa kanilang tapang at
lakas sa paghingi ng reporma mula sa patriyarkal na
pamahalaan:
• Reyna Rania Al-Abdulla – Siya ang nanguna sa
kampanya laban sa pang-aabuso sa kababaihan sa
Jordan.
• Susan Mubarak – Pinamunuan niya ang National
Council on Women sa kampanya nito na baguhin ang
batas pampamilya sa Ehipto.
• Sheikha Fatima Bint Mubarak – Siya ang nanguna sa pagbibigay ng karapatan na
makapag-aral sa kolehiyo at magkaroon ng karapatang ekonomiko ang kababaihan
sa United Arab Emirates.
Kasabay ng paglaban ng kababaihan ay naitatag din ang sumusunod na kilusang
pangkababaihan:
• Ang Isha L’Isha-Haifa Feminist Center na naitatag noong 1983 ay nanguna sa
implementasyon ng Security Council Resolution. Hinikayat ng kilusang ito ang
kababaihan na makilahok sa negosasyon at talakayan tungkol sa sigalot sa pagitan
ng Israel at Palestina.
• Ang Arab Women Connect na naitatag noong taong 2000 ay nagsulong ng kamalayan
ng kababaihan tungkol sa kanilang dapat na taglaying karapatan.
Sheikha Fatima Bint Mubarak

33
Suriin Natin
A. Piliin ang titik ng tamang sagot.
1. Sino ang unang babae na dumalo sa Indian National Congress noong 1889?
a. Pandita Ramabai
b. Sarojini Naidu
c. Swamakumari Devi
d. Mahila Parishad
2. Bakit mahalaga ang pagdalo ng isang bababe sa Indian National Congress?
a. Mapakita na kaya rin ng kababaihan ang ginagawa ng kalalakihan
b. Magkaroon ng representasyon at boses ang kababaihan sa pamahalaan
c. Tumigil ang pagprotesta ng kababaihan
d. Makaboto ng paboritong kandidato
3. Ano ang batas na nagbabawal sa paggamit ng kababaihan ng delikadong makinarya
sa mga pabrika?
a. Factories Act of 1948
b. Safe Working Conditions Act of 1948
c. Machinery Safety Act of 1948
d. Women’s Working Condition Act of 1948
4. Alin sa sumusunod ang batas na nais baguhin ng Women’s Action Forum na
lumalabag sa karapatan ng kababaihan?
a. Pagkaso ng panggagahasa ng matatandang lalaki
b. Pagkaso sa mga asawang nagkaroon ng ibang babae
c. Pagkaso sa mga asawang nananakit
d. Pagkaso sa mga pamilyang hindi pinag-aaral ang mga anak na babae
B. Ibigay ang hinihingi ng sumusunod na bilang
Tatlong usaping pangkakabaihan na binigyang pansin ng All Indian Coordination
Committee:
1. _________________________________________________
2. _________________________________________________
3. _________________________________________________

34
Dalawang isyu na ipinaglaban ng Women’s Indian Association:
4. __________________________________________________
5. __________________________________________________
Naiambag ni Reyna Rania Al-Abdulla para sa karapatan ng kababaihan:
6. __________________________________________________
Sagutin Natin
1. Ano ang naging papel at kalagayan ng kababaihan sa lipunan sa mga nakaraang
siglo?
2. Bakit may mga kilusang itinatag para sa kababaihan?
3. Ano-ano ang naging ambag ng kababaihan sa mga bansa sa Timog at Kanlurang
Asya?
Pag-isipan Natin
Tama lang ba na magkaroon ng mga karapatan ang kababaihan sa lipunan? Sa lahat ng
karapatang isinulong ng kababaihan sa Timog at Kanlurang Asya, alin dito ang sa tingin mo
ay pinakamalahaga?
Gawin Natin
Gumawa ng photo collage na nagsasalaysay ng pakikibaka ng kababaihan sa Timog at
Kanlurang Asya simula noong ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan.

35
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Paglalahad
ng
Impormasyon
Karamihan sa
larawan at
impormas
yong inilahad
ay hindi tama
Kalahati
lamang sa
mga larawan
at
impormasyong
inilahad ang
tama
Halos lahat ng
larawan at
impormasyong
inilahad ay
tama
Tama ang
lahat ng
larawan at
impormasyong
inilahad;
Kasanayan/
Husay
Walang
kahusayan sa
pagguhit o
paglikha ng
likhang sining
Nagpapakita
ng pagnanais
na
mapaghusay
ang paggawa
ng likhang
sining
May angking
husay sa
paggawa;
kailangan pa
ng kaunting
pagsasanay
Nagpapakita
ng husay at
galing sa
paggawa; may
sapat na
kaalaman o
pagsasanay
Panahon ng
Paggawa
Nakapagpasa
ng likhang
sining sa loob
ng dalawang
linggo
matapos ang
itinakdang
petsa ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng likhang
sining sa loob
ng isang linggo
matapos ang
itinakdang
petsa ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng likhang
sining sa
itinakdang
petsa ng
pagpapasa
Nakapagpasa
ng likhang
sining bago pa
ang itinakdang
petsa ng
pagpapasa
KABUUAN

36
Karagdagang Kaalaman
Sa ating bansa at iba pang bansa sa mundo, isang
ordinaryo o karaniwang gawain na lamang ang
pagmamaneho ng babaeng nasa wastong gulang.
Ngunit, alam ba ninyo na dati itong ipinagbawal sa
Saudi Arabia? Noong Hunyo 2018 lamang pinayagan
ang kababaihan sa Saudi Arabia na magmaneho. Sa
kasamaang palad, may kalalakihang hindi sang-ayon
dito. May balita kung saan sinunog ng isang grupo
ng kalalakihan sa Mecca ang sasakyan ng isang
babae bilang pagtutol sa pagbabagong ito.
Pagyamanin Natin
Bumuo ng dalawang pangkat. Bawat grupo ay kailangang pumili ng isang tao na may
mahalagang papel na ginampanan sa pakikipaglaban para sa karapatan ng mga tao sa
Timog at Kanlurang Asya. Magtanghal ng isang dula na hango sa kaniyang buhay.
Pamantayan
[25%]
Mas Mababa
kaysa
Inaasahan
[50%]
Kailangan pa
ng
Pagsasanay
[75%]
Magaling
[100%]
Napakahusay
Marka
Pagtatanghal Napakagulo ng
ipinamalas na
presentasyon;
nakaaantok
panoorin; kalat
ang konsepto at
hindi
napalutang ang
pangunahing
Medyo magulo
ang ipinakitang
presentasyon;
medyo walang
ganang
panoorin; may
kulang sa
konsepto at
hindi nakamit
ang
Nairaos nang
maayos ang
presentasyon;
bahagyang
nakahihikayat
at medyo
masayang
panoorin; buo
ang konsepto at
natamo ang
Napakaayos,
napakahusay, at
napakalinaw ng
presentasyon;
tunay na
nakahihikayat at
nakawiwiling
panoorin;
buong-buo ang
konsepto at

37
layunin; hindi
natulungan
pangunahing
layunin; ilan
lamang ang
tumulong
pangunahing
layunin;
karamihan ay
tumulong
natamo ang
pangunahing
layunin; lahat ay
nagtulungan
Pagpapa-
halaga
Nangailangan
ng paggabay
kahit sa
simpleng
gawain;
madaling
umayaw;
umaasa sa iba
Nakayang
gawin ang
madadaling
bahagi,
nangailangan
ng paggabay;
ginawa muna
ang mahihirap
na bahagi,
maaaring
umayaw kung
walang
paggabay
Nakayang
gawin ang
mahihirap na
bahagi,
nangailangan
ng paggabay;
ginawa muna
ang mahihirap
na bahagi, kaya
pa ring
magpatuloy
kahit walang
paggabay
Pinaghirapan at
pinaghandaang
mabuti ang
gawain, hindi na
nangailangan ng
paggabay;
madaling
nakaugnay at
natapos sa oras
ang gawain
Pakikilahok
ng Bawat
Indibiduwal
Hindi nakilahok
at walang
interes sa
paghahanda at
pagsasa-
katuparan ng
gawain
May
naipakitang
kaunting
interes at
pakikilahok sa
paghahanda at
pagsasa-
katuparan ng
gawain
Nagpakita ng
interes subalit
hindi gaanong
nakilahok sa
paghahanda at
pagsasa-
katuparan ng
gawain
Nagpakita ng
masidhing
interes at
aktibong
pakikilahok sa
buong
paghahanda at
pagsasa-
katuparan ng
gawain
KABUUAN

38
Paglalagom
Mga Pagbabago
sa Timog at
Kanlurang Asya
Pamahalaan
Karapatang
Pantao
Karapatang
Pangkababaihan
DAPAT TANDAAN
• Ang paglaya ng mga bansa sa Timog at Kanlurang Asya ay nagdulot ng mga
pagbabago sa kanilang pamahalaan, ekonomiya, at lipunan.
• Nagkaroon ang mga mamamayan ng kalayaan na lumahok sa
pamahalaan at mamalakad sa sariling bansa.
• Ang mga kilusan at repormista ay nagpatupad ng mga pagbabago sa
lipunan upang mabigyan ng pantay na karapatan ang pangkalahatang
mamamayan.
• Bago ang mga reporma, itinuring na mababa ang estado ng kababaihan
sa lipunan. Dahil sa mga kilusang nabuo at sa mga babaeng matapang na
pinag-aralan at ipinaglaban ang kanilang karapatan, nakamtan ng
kababaihan ang malaking pagbabago sa iba’t ibang aspekto ng kanilang
pamumuhay, partikular na sa aspekto ng edukasyon, hanapbuhay, at
lipunan.

39
Dagdag Sanggunian
Ang sumusunod na link ay maaaring tingnan para sa karagdagang impormasyon o mas
malalim na pagtalakay:
• “Malala Yousafzai, 16, and Her Miraculous Story of Surviving Being Shot by the Taliban”
ng ABC News
(https://www.youtube.com/watch?v=CXvs1vwiD0M)
• “India” ng Human Rights Watch
(https://www.hrw.org/world-report/2018/country-chapters/india)
Gabay sa Pagwawasto
Aralin 1: Balangkas ng mga Pamahalaan sa mga Bansa sa Timog at
Kanlurang Asya
Subukan Natin
1. b
2. a
3. c
4. g
5. f
6. e
7. g
8. h
9. j
10.i

40
Suriin Natin
A.
1. Afghanistan
2. Bahrain
3. Kuwait
4. Iran
5. Israel
B.
1. Jordan
2. Kuwait
3. Qatar
4. Bahrain
5. Bhutan
Aralin 2: Mga Programang Nagtataguyod sa Karapatan ng mga
Mamamayan
Subukan Natin
Sumangguni sa: http://hrlibrary.umn.edu/edumat/hreduseries/hereandnow/Part-
5/8_udhr-abbr.htm
Suriin Natin
Maaaring magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral. Mahalaga na nakabatay ang mga sagot
sa natalakay na aralin.
Aralin 3: Papel at Kalagayan ng Kababaihan sa Lipunan
Subukan Natin
Mahalaga na maipaliwanag ng mga mag-aaral ang halaga ng pagkilala sa mga karapatan
ng kababaihan.

41
Suriin Natin
A.
1. a
2. b
3. a
4. a
B.
5. benepisyo sa pagbubuntis
6. pasilidad sa mga day care
7. pantay na sahod sa kababaihan
8. edukasyon
9. legal na reporma
10.nangampanya laban sa pang-aabuso sa Jordan
Sanggunian
“Global Connections the Middle East.” WGBH Educational Foundation. Nakuha mula sa
http://www.pbs.org/wgbh/globalconnections/mideast/timeline/text/time1.html
“Government in the Middle East.” Scholastic News. Nakuha mula sa
http://teacher.scholastic.com/scholasticnews/indepth/war-iraq/lesson_helper/
pdfs/mideastgovernments.pdf
“Timeline: Social Movements, Political Events, and Intellectual Production.” DART Digital
Anthropology Resources for Teaching. Nakuha mula sa
http://dart.columbia.edu/southasia/timeline/index.html
Bureau of High School Department. “Ang Timog at Kanlurang Asya sa Transisyonal at
Makabagong Panahon (16-20 siglo).” Departmant of Education Bataan. Nakuha mula
sa http://www.depedbataan.com/resources/20/grade_8_araling_
panlipunan_modyul_3.pdf
Lewis, Bernard. “The Middle East, Westernized Despite Itself.” The Middle East Forum.
Nakuha mula sa http://www.meforum.org/290/the-middle-east-westernized-
despite-itself

42
Magno, Consuelo S., et.al. Panahon, Kasaysayan, at Lipunan. Makati City: Diwa Scholastic
Press Inc., 2002.
Murgai, Sarla R. “Women and Work in South Asia.” The University of Tennesse, Chattanooga.
Nakuha mula sa https://www.utc.edu/faculty/sarla-murgai/women-and-work-in-
south-asia.php
Panganiban, Evangeline S., Ph.D. et.al. Araling Asyano. Quezon City: Sibs Publishing House,
Inc., 2015.
Rahimi, Wali M. “Status of Women: Afghanistan.” Unesco. Nakuha mula sa
http://unesdoc.unesco.org/images/0009/000916/091693eo.pdf
Viloria, Evelina., Ph.D. et.al. Asya Tungo Sa Pag-unlad. Quezon City: Vibal Publishing House,
Inc., 2005.

AP7-U12.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to AP7-U12.pdf

Similar to AP7-U12.pdf (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

AP7-U12.pdf