Mga Uri ng Pamahalaan Araling Panlipunan - Grade Five

5. ANO ANG
PAMAHALAAN?

6. Pamahalaan – mula sa salitang
pamae na may kahulugang
pananagutan o responsibilidad
at kasingkahulugan ng
pamamatnubay o
pamamatnugot.

7. Pamahalaan – mula sa salitang
latin na GUBERNACULUMS
na ang ibig sabihin ay TIMON
(ANCHOR). Gumagabay sa
estado at mga namumuno;
isang sistema ng pamamahala

8. Ang pamahalaan ang
makapangyarihang braso
na gumagawa ng pasya
sa estado. Palagi itong
bahagi ng isang estado.

9. Kahalagahan ng
Pamahalaan

10.  Mahalaga sa mamamayan
ang pamahalaan. Pinaiiral
nito ang kapayapaan at
kaayusan ng bansa at
kaligtasan ng mamamayan.

11. 1. Pagbibigay ng
edukasyon para sa
lahat.

12. 2. Pagpapatayo ng mga
ospital, health centers,
pagkakaroon ng mga
programang
pangkalusugan

13.  Ang pamahalaan ang gumagawa
ng paraan para maibigay ang mga
pangangailangan ng mga tao para
mabuhay nang payapa, maayos, at
makamit ang maunlad na
pamumuhay sa pamamagitan ng:

14. 1. Pagpapagawa ng mga
imprastraktura upang
malutas ang suliranin sa
trapiko at pagsisikip.

15. 2. Paggawa ng mga
parke, palaruan at iba
pang recreational
facilities.

16. 3. Pagpapatayo ng mga
pamilihan para matugunan
ang patuloy na suplay ng
pagkain, damit at iba pang
pangangailangan ng pamilya

17. 4. Nagbibigay ng hanapbuhay
5. Pagtatakda ng mga batas
upang maiwasan ang pag-abuso
ng mga tinatamang karapatan.

18. 6. Pagkakaroon ng ugnayang
diplomatiko sa ibang bansa
upang makipagtulungan at
mapabuti ang kabuhayan ng
bansa.

19. 7. Maingat na
pagtanggap sa mga
dayuhang nais
manirahan sa bansa.

20. MGA URI NG
PAMAHALAAN

22. MONARKIYA –
pinamumunuan ng
isang hari o reyna,
emperador, o czar.

27. 2 uri ng Monarkiya:
1. Ganap na Monarkiya
(Absolute Monarchy)
-ang lahat ng kapangyarihan ay
nasa iisang namumuno lamang.

28. Walang taong sakop na hindi
sumusunod sa kautusan ng hari o
reyna.
Sila ang gumagawa ng batas,
nagpapatupad nito at nanghuhukom sa
mga paglabag sa batas.

29. 2 uri ng Monarkiya:
2. Natatakdang Monarkiya
(Limited Monarchy)
-ang kapangyarihan ng isang
namumuno ay isinasaayos ng isang
konstitusyon.

30. Karaniwang tinatak-daan ng
konstitusyon o kasunduan ang
tungkulin at gawain ng hari o reyna.
Sa Inglatera, Japan, Portugal,
Thailand, ang mga hari/reyna ay
Pansermonyang Puno ng Estado.

31. Nakasalalay ang kapangyarihang
pampulitika sa parlyamentong
pinamumunuan ng Kataas-taasang
Ministro, ang hari o reyna ang
sagisag ng pambansang pagkakaisa
at ng kapangyarihan ng estado.

35. ARISTOKRASYA – ang
kapangyarihang mamuno
ay nasa kamay ng iilang
tao o pamilya lamang.

36. Hango sa salitang griyego na
“aristos” – ibig sabihin ay
pinaka magaling, mayaman,
makapangyarihan.

37. Ang Aristokrasyang pamumuno
ay pinamamahalaan ng mga
piling tao na nabibilang sa
mataas na lipunan, mayayaman,
at maykapangyarihang pulitikal.

38. Ang kalagayan sa lipunan ay
itinakda kung sino ka o sino ang
iyong magulang / angkan sa
halip na kung ano ang iyong
magagawa sa lipunan.

39. DIKTATORYAL – ito
ang tawag sa
pamamahala ng isang tao
lamang.

40. Ang pinunong ito ang
may ganap na
kapangyarihang gumawa
at magpatupad ng mga
batas.

41. Ang mga tao ay walang
layang magpahayag ng
kanilang opinion at
damdamin. Mga
tagasunod lamang sila.

42. Kabilang sa mga diktador sa
kasaysayan:
Benito Mussolini – Italy
Adolf Hitler – Germany
Joseph Stalin – Rusya.

46. TOTALITARYAN –
nasa isang pangkat ng
tao ang kapangyarihan
ng pamahalaan.

47. Sumasangguni ang isang
pinuno sa lupon ng mga
tagapayo sa pagtatakda ng
mga patakarang
pambansa.

48. Ang ganitong uri ng
pamahalaan ay
nagpapahalaga sa kapakanan
ng estado sa halip na sa mga
mamamayan.

49. Kailangan lahat ng kilos ng
mga mamamayan ay
naaayon sa simulain ng
pamahalaan.

51. DEMOKRASYA
– nasa
mamamayan ang
kapangyarihan

52. DEMOKRASYA – hango sa
salitang DEMOKRATOS na
nangangahulugan ng
pamamahala ng mga tao, sa
pamamagitan ng mga tao at
para sa mga tao.

54. Ang Demokratikong
Pamahalaan ay itinuring
na TUWIRAN AT
DI-TUWIRAN

55. TUWIRANG DEMOKRASYA –
pinamamahalaan ng mga tao ang
sarili nila sa pamamagitan ng mga
pagpupulong kung saan pinag-
uusapan nila ang mga suliranin at
mga solusyong dapat isagawa.

56. DI-TUWIRANG DEMOKRASYA – ang mga
namumuno ay inihahalal ng mga kwalipikadong
manghahalal.
Karamihan sa mga bansang demokratiko ay di-
tuwiran dahil sa lawak ng teritoryo at dami ng
populasyon.
Halimbawa: U.S, Pilipinas

57. KAPANGYARIHAN
NG PAMAHALAANG
DEMOKRATIKO

58. UNITARYO – may malawak na
kapangyarihang saklaw ang
pambansang pamahalaan.
(gawaing lokal, pambansa, at
pang-internasyonal)

59. Ang pangangasiwa sa
mga yunit ng
pamahalaang lokal ay
tungkulin ng pambansang
pamahalaan.

60. Unitaryo ang pamahalaan ng
Pilipinas, bagamat ayon sa
Saligang Batas may
autonomiya na ngayon ang
mga pamahalaang lokal.

61. PEDERAL – nahahati
ang kapangyarihan sa
pambansa at lokal.

62. Pederal ang pamahalaan ng
Estados Unidos sapagkat
magkahiwalay ang saklaw na
pambansang pamahalaan sa
mga pamahalaan ng iba’t ibang
estado.

63. Batay sa ugnayang
TAGAPAGPAGANAP o
TAGABATAS ng
Pamahalaang
Demokratiko

64. PAMPANGULUHAN – ang pinuno
ng bansa at ng pamahalaan ay ang
pangulo na inihalal ng mga tao.
Walang pananagutan ang Pangulo sa
Batasan ng bansa maliban sa mga
itinadhana ng Saligang-Batas.

65. PARLYAMENTO – ang sangay ng
tagapagbatas ang may hawak ng
kapangyarihang mamahala.
Ang tunay na pinuno ng pamahalaan ang
ang Punong Ministro at ang kanyang
Gabinete na mga halal na miyembro ng
Parlyamento.

66. PARLYAMENTO
Manunungkulan sila habang may
tiwala ang parlyamento sa kanilang
kakayahan.
Halimbawa: Canada

67. Bansa Uri ng Pamahalaan Pinuno
United Arab Emirates Absolute Monarchy King
Mayanmar Constitutional Republic President
Australia Federal Parliamentary Prime Minster
Switzerland Confederation of Swiss
Confederates
President
Estados Unidos Federal Republic President
Inglatera Constitutional Monarchy Prime Minister
Cuba Totalitarian Communist State President
Afghanistan Islamic Republic President
Spain Constitutional Monarchy Prime Minister
Qatar Monarchy King

71. Activity:
Ang bawat bansa ay may kanya-kanyang uri ng
Pamahalaan. Ang bawat isa ay may kanya-kaniyang
alituntunin na sinusunod ayon sa kanilang
ideyolohiya at paniniwala.
Sa iyong palagay anong uri ng pamahalaan ang
nababagay sa Pilipinas? Bakit?

72. Activity:
1. Ano ang pamahalaan?
2. Bakit kailangan ng bawat lipunan o estado ang isang
pamahalaan?
3. Bakit nagkakaiba-iba ang uri ng pamahalaan?
4. Bakit kailangan ng pamahalaan ang suporta ng mga
mamamayan sa pagsasakatuparan ng gma gawain
nito?
5. Sa lahat ng uri ng pamahalaang natutuhan mo, anong
uri ang pinakagusto mo? Bakit?