De recente opkomst van “disruptive innovators” zoals UberPOP en de opkomst van de deeleconomie plaatsen de autoriteiten voor de nodige hoofdbrekens. Er zijn kansen, maar ook bedreigingen. Is de wet- en regelgeving klaar voor de nieuwe ontwikkelingen? Hoe gaat de overheid hiermee om? Wat zegt de rechter? En hoe zou de wetgever op zijn beurt kunnen en moeten reageren?

1. UberPOP: geregeld of
ontregelend?
Boris Kocken
Blumstone Advocaten
1

2. Start-ups/initiatieven
2

3. Deeleconomie
Wat is deeleconomie? Definitie Meelen & Frenken (2014):
‘Het fenomeen dat consumenten elkaar gebruik laten maken
van hun onderbenutte consumptiegoederen, eventueel tegen
betaling.’
Drie elementen:
• delen tussen consumenten onderling (c2c)
• tijdelijke toegang tot eigendom
• onderbenutte consumptiegoederen
3

4. Kenmerken
• matchmaker
• digitale platforms/apps
• kleine transacties op grote schaal
• delen met onbekenden
• klantbeoordelingen/reviews
• zoekalgoritmen
4

5. Innovatie?
David Plouffe, sr. vicepresident Uber, voormalig campagnestrateeg
Obama (NRC 16 april 2015):
‘Onze basis is een grote groep gebruikers die erg tevreden is. Je staat
echt aan de sterke kant als je inzet op innovatie en groei, niet op
behouden. Dat eerste doen we.’
Rutger Bregman (De Correspondent 4 maart 2015):
‘Een Marslanding? Een volledig hernieuwbare energievoorziening?
Kanker genezen? Nah. Het woord ‘innovatie’ is gekaapt door mensen
die de status quo willen versterken. Vooruitgang is synoniem geworden
aan ‘technologie’ en ‘technologie’ is synoniem geworden aan ‘maak
een app met een handig algoritme voor een online platform waar je
makelaartje kunt spelen en schathemeltje rijk wordt door je netwerk
uit te buiten zonder zelf iets wezenlijks toe te voegen.’
5

6. Voordelen en kansen
• efficiënter gebruik van ruimte, grondstoffen,
energie, producten, diensten
• verduurzaming van de economie, milieuwinst
• verbindt mensen, nieuwe vriendschappen
• stimuleert lokale economische bedrijvigheid
• bijverdiensten en besparingen
6

7. Nadelen en bedreigingen
• monopolievorming platformen
• privacy schendingen
• machtsconcentratie/dominante marktpositie
• uitbuiting
• oneerlijke concurrentie tussen deelplatformen
en reguliere bedrijven/geen gelijk speelveld
• illegale praktijken, overlast, onveilige situaties,
onttrekken aan belastingplichten
7

8. Vragen bij nieuw initiatief
8
• Wat is het? Voor- en nadelen?
• Hoe is het gereguleerd, wet- en regelgeving?
• Reactie overheid? Wat zegt de rechter?
Onduidelijk? Wetgever moet keuze maken!
Voorwaarden instappen verzekeraars
• initiatief is legaal
• duidelijk is welke regels van toepassing zijn
• verzekerbare risico’s

9. UberPOP
9

10. Wat is het? Voor- en nadelen?
Wat is het?
Voordelen en kansen?
Nadelen en bedreigingen?
• uitbuiting?
• illegale praktijken?
• oneerlijke concurrentie/geen gelijk speelveld?
10

11. Uitbuiting?
11

12. Standpunt Uber
• ‘We zijn slechts matchmaker/platform, niet
verantwoordelijk voor naleving regels door
chauffeurs en voor bescherming consument’
• Algemene voorwaarden: uitsluiting van
aansprakelijkheid voor ‘vervoersdiensten’ door
‘vervoersaanbieder’
• Uber stelt eisen aan chauffeur en auto: minimaal
21 jaar, meer dan 1 jaar rijervaring, interne
training, VOG, auto niet van vóór 2005, APK,
verzekering
12

13. Wat zegt de wet?
Ondernemer
• Ondernemersvergunning taxivervoer (taxivergunning)
• Getuigschrift, VOG
Taxichauffeur
• Chauffeurskaart taxi
• Diploma, VOG, Geneeskundige verklaring
Taxi
• Taxameter, tariefkaart
Waarom vergunningplichten?
• bescherming van passagier/consument (‘een minimaal noodzakelijke taxikwaliteit’)
• ordening van de markt
• belang van de verkeersveiligheid
13

14. Hoe reageert de overheid?
Staatssecretaris/ILT: snordersdienst, harde aanpak
Bestuursrechtelijke sancties
• last onder dwangsom (€ 10.000 per keer)
• melding bij Belastingdienst en gemeente/UWV
(uitkering)
Strafrechtelijke sancties
• misdrijf (strafblad)
• boete € 4.300
• inbeslagname auto
14

15. Wat zegt de rechter?
Vzr. CBb 8 december 2014, ECLI:NL:CBB:2014:450
• UberPOP-rit is economische activiteit
• Sprake is van (verrichten/aanbieden van) taxivervoer
(‘personenvervoer per auto tegen betaling’)
• UberPOP-chauffeurs hebben geen taxivergunning, zijn
dus in overtreding
• Uber is medepleger en in die hoedanigheid eveneens
overtreder (‘bewuste en nauwe samenwerking’)
• Uber is niet slechts tussenpersoon
15

16. Evaluatie Taxiwet
• Regelgeving blijft vooralsnog noodzakelijk met het oog
op veiligheid, betrouwbaarheid en betaalbaarheid
• Taxibeleid laat volop ruimte voor toekomstige
ontwikkelingen en innovaties, regelgeving werkt niet
onnodig belemmerend
• UberPOP blijft verboden (ondernemersvergunning,
chauffeurskaart, toelating taxi)
• Een aantal regels zal worden geschrapt, ter
vermindering regeldruk en toegankelijker maken van
de markt voor nieuwe initiatieven
• Experimenteerruimte en evaluaties
16

17. Reacties
17

18. Conclusies UberPOP
• regels met het oog op veiligheid, betrouwbaarheid en
betaalbaarheid voor de reiziger
• staatssecretaris en rechter: UberPOP is economische
activiteit, aanbieden/verrichten taxivervoer
• UberPOP is geen deeleconomie
• UberPOP moet aan de taxiregels voldoen of de zaak
inrichten als deeleconomie
• een tussenvariant wordt niet geaccepteerd
• door Uber aandacht voor innovatie, kwaliteit,
verminderen regeldruk en vereenvoudigen toetreding
18

19. Airbnb
19

20. Wat is het? Voor- en nadelen?
Wat is het?
Voordelen en kansen?
Nadelen en bedreigingen?
• onttrekking aan de woningvoorraad
• stijging huren
• verstoring sociale cohesie
• wantoestanden? (overlast in de buurt, brandonveiligheid)
• illegale praktijken? (illegale permanente, bedrijfsmatige verhuur
(hotels), betalen verhuurders IB/OB/toeristenbelasting?)
• oneerlijke concurrentie/geen gelijk speelveld?
20

21. Standpunt Airbnb
‘We zijn slechts matchmaker/platform, niet verantwoordelijk
voor naleving regels door verhuurders en voor bescherming
consument’
Algemene voorwaarden (‘Gebruiksvoorwaarden’): uitsluiting
van alle aansprakelijkheid
Airbnb maakt geen onderscheid tussen verhuurders die eigen
woning incidenteel verhuren (wel deeleconomie) en
verhuurders die illegaal hotel runnen (geen deeleconomie)
Airbnb geeft op de website tips voor verantwoord verhuren
21

22. Wat zegt de wet?
• bestemmingsplan
• Huisvestingsverordening
• VvE-reglement
• Huurovereenkomst
• Wabo/Besluit omgevingsrecht/Bouwbesluit
(omgevingsvergunning brandveilig gebruik)
• APV (exploitatievergunning)
• Drank- en horecawet
• Activiteitenbesluit
22

23. Hoe reageert de overheid?
23
Minister EZ/staatssecretaris I&M
Gemeente Amsterdam
Notitie ‘Toeristische verhuur van woningen
(“vakantieverhuur”) in Amsterdam’, juni 2013
• ‘tijdelijke vakantieverhuur aanvaardbaar, tenzij’
• voorlichting en heldere communicatielijn
• B&W zetten in op afspraken met aanbieders
(websites) over goede voorlichting

24. Gemeente Amsterdam
24

25. Afspraken met Airbnb
25
Memorandum of Understanding 2014 gemeente Amsterdam-Airbnb :
• Airbnb zal Airbnb-verhuurders informeren en aanmoedigen de woningen
aan te bieden conform de in Amsterdam geldende regels
• Airbnb en de gemeente Amsterdam werken verder aan een site voor
verhuurders, met daarop informatie over particuliere vakantieverhuur, en
links naar de regels die daarvoor gelden
• Airbnb zet op de site een samenvatting van die regels en verhuurders
moeten actief aangeven dat ze die regels hebben gezien, begrepen en
ermee akkoord gaan, voordat ze een vermelding op Airbnb kunnen zetten
• Airbnb gaat de toeristenbelasting innen en afdragen namens de
verhuurders, vanaf februari 2015
• Airbnb stuurt tweemaal per jaar een bericht naar verhuurders in
Amsterdam, waarin zij aan de regels in Amsterdam worden herinnerd
• Airbnb en de gemeente Amsterdam gaan samenwerken om illegale
verhuur aan te pakken

26. Reactie Airbnb
26

27. Wat zegt de rechter?
27

28. Conclusies Airbnb
• overheid wil openstaan voor nieuwe diensten en
producten, voor innovatie
• gemeente Amsterdam heeft getracht onderscheid
aan te brengen tussen bedrijfsmatige verhuur
(geen deeleconomie) en tijdelijke
(vakantie)verhuur (wel deeleconomie)
• tijdelijke vakantieverhuur is toegestaan indien en
zolang aan de voorwaarden wordt voldaan
• anders: bedrijfsmatige verhuur, waarvoor de
gebruikelijke regels gelden
• een tussenvariant wordt niet geaccepteerd
28

29. Einde
Vragen of opmerkingen?
• b.kocken@blumstone.nl
• +31 (0)6 45 20 41 85
• www.blumstone.nl en LinkedIn
29