1. promotor
16
Trip | Zuid-Afrika
Join Promotor on the Long Way to
Mandela, een eindeloze motortocht in
Zuid-Afrika die de lol van ‘The Long Way
Down’ combineert met de wijsheid uit
Nelson Mandela’s autobiografie ‘Long
Way to Freedom’.
Tekst en foto’s:
Michiel van Dam, Bernhard
Stikfort
3. promotor
18
Trip | Zuid-Afrika
L
and van de Grote Droogte. Dat
betekent het woord Karoo in de
taal van de Khoi-Khoi, de oor-
spronkelijke bewoners van de
Grote Karoowoestijn. De zon
dondert neer op de droge vlakte en de drie
motorrijders die daar als kleine stipjes
doorheen schuiven. Elke honderd kilome-
ter stoppen we, om te tanken, wat te drin-
ken, de benen te strekken. Hoe vaak stop-
pen we op een dag? We zijn de tel al lang
geleden kwijtgeraakt.
De Grote Karoo
Het rijden door de Grote Karoo is versla-
vend. De ruimte is enorm, om ons heen en
boven ons. Eindeloos rollen de stofpaaie
en teerpaaie waar we overheen stuiven
door, terwijl het landschap om ons heen-
vlaktes met wat struiken en gras, heel in de
verte afgeronde bergbulten- slechts lang-
zaam verandert. De enkele andere wegge-
bruiker die we voorbijrijden groet ons als-
of we oude bekenden zijn.
Een bord op de Lootsbergpass (1.781 me-
ter) waarschuwt voor sneeuwval, een paar
kilometer verderop later wijst de thermo-
meter in de cockpit maar liefst 42 graden
aan. De Karoo is een gebied van uitersten,
een middenweg is er niet. Het is óf crepe-
ren, óf gaan met die banaan. En daar heb-
ben we Graaff Reinet, een van de oudste
steden van Zuid-Afrika, gesticht door jawel:
onze hoogsteigen VOC, in het jaar 1786 als
handelspost in het verre binnenland. Het
verre, dróge binnenland, op een paar stuw-
meren na dan zoals de Nqwebadam waar
we eerst nog even een paar bochten om-
heen trekken voordat we als Lone Riders
de hoofdstraat van Graaf Reinet binnenrij-
den.
De keurig gerestaureerde gebouwen zien
er nog net zo uit als toen de stad werd ge-
bouwd, zo verbeelden wij ons zonder enig
historisch besef van Zuid-Afrika op zak.
Mooie Kaap-Hollandse gevels, imposante
kerken, huizen met versierde veranda’s. En
waarom zijn de hoofdstraten zo breed?
Omdat een span ossenwagens erin moest
kunnen keren natuurlijk, als de Boeren op
hun Grote Trek een verkeerde afslag had-
den genomen.
Wegpiraat
Flauwe grappen zijn ondertussen ons han-
delsmerk geworden, maar jongens wat
hebben we een pret. Iedere ochtend met
geweldig gevoel wakker en dat wordt
gaandeweg tijdens de dag alleen maar
sterker. Wat een land! Wat een rit! En wat
een gezelschap. ’s Morgens zijn we de He-
raults of Happiness, dan zijn we nog be-
schaafd. Maar in de loop van de dag ver-
anderen we in de Drie Padvarkies, naar het
Afrikaner woord voor wegpiraat, onder de
Zuid-Afrikaanse hemel, in het Zuid-Afri-
kaanse veld. We hebben pret voor tien.
Maar er is ook ruimte voor ontzagwekken-
de ervaringen, zoals de zonsondergang
over de Valley of Desolation, op een pre-
senteerblaadje bij het uitzichtpunt aan het
einde van een 17 kilometer metende zijweg
door de natuur en bergen, die alle ontbe-
ringen van de laatste dagen doet vergeten.
De volgende ochtend zijn we er nog stil
van. En van de dreigende regenwolken die
ondertussen op ons afstormen. Met de re-
gen komt de zegen. Voor de boeren dan,
niet voor motorrijders. Daar rijden de Drie
Padvarkies, gehuld in diverse kleuren
krimpfolie over de doorwaaipakken. In die
regenpakken zien we er niet cool uit, maar
ze bieden de enige, flinterdunne bescher-
ming de tegen de watermassa’s die ons pad
kruisen.
In de Karoo zijn we alleen in de middle of
nowhere. Tussen de stipjes met plaatsna-
men op de kaart is er niks langs de weg,
geen tankstation, geen huis, geen boom,
geen schaduw, geen schuilplaats. Hoe
groot je ego ook is, hoeveel cc’s je motor-
blok ook bevatten, je word een héél klein
mannetje als je in de Karoo door een don-
derstorm wordt overvallen, met nowhere
to run and nowhere to hide.
Tafelberg
Als de watermassa’s door de gulzige aarde
zijn verzwolgen en uit de motorpakken zijn
verdampt rijden we verder door het stok-
oude landschap, dat in de loop van miljoe-
nen jaren is geërodeerd tot een vlakte met
hier en daar wat afgeronde bergen en de
typische ‘koppies’: bergen met vlakke bo-
venkanten van harder gesteente dan de
rest, zoals de beroemde Tafelberg bij Kaap-
stad. In die lange, trage tijd is er ongeveer
anderhalve kilometer aardoppervlakte
weg-geërodeerd, waarin ook de fossielen
van bijvoorbeeld dinosaurussen zaten. Nog
oudere aardlagen geven oervormen van
leven prijs, zoals de boer Jan-Peet Steyn-
berg ons toont in het privémuseum op zijn
Ganorafarm, waar we na een korte wan-
deling ook nog eens echte originele Bos-
12Fotobijschrift_INTRO
12Fotobijschrift_INTRO
4. 19
promotor
mantekeningen mogen bewonderen, ge-
woon onder een overhangende rots.De
Karoo is ouder dan de dino’s en uitgestrek-
ter dan de Veluwe. De rechte wegen zijn
niet het gangbare ideaal van Europese mo-
torrijders, maar ze geven ons een goed
idee van de onmetelijke ruimte die binnen
de grenzen van Zuid-Afrika is gevat.
Opnieuw doorkruisen we het uitgestrekte
land op stofpaden, lekker breed en zonder
verkeer. We komen onderweg alleen een
paar overstekende bokkies en eekhoorns
tegen. Eekhoorns in de zo goed als boom-
loze Karoo? Als er al een doorn- of Peper-
boom staat die wat schaduw kan brengen,
hangt die vol met spinnenwebben met
spinnen groot als de velgen van Johan’s
Triumph Thunderbird. En beslist minder
aantrekkelijk om naar te kijken, laat staan
om mee in contact te komen.
Geur van de bush
Waar water is, is leven. De Grote Visrivier
komt uit de bergen van Lesotho en wordt
gestuwd in de Gariepdam, en vervolgens
getunneld en gekanaliseerd ten behoeve
van de landbouw en veeteelt. De Grote Vis
is een typisch Afrikaanse rivier, bruin water
stroomt over bruine rotsen, sleept boom-
stronken mee tussen de met riet bedekte
oevers. Of het water wordt met ‘blikken’
windmolens uit de aarde omhoog ge-
pompt, miniatuurmolentjes die langs de
weg worden verkocht zijn als symbool van
het Land van de Grote Droogte ondertus-
sen gewilde souvenirs geworden.
We zijn natuurlijk niet alleen naar Zuid-Afri-
ka gereisd om aan de Nederlandse winter
te ontsnappen en als gemechaniseerde
08Streamer
08Streamer
08Streamer
maniakken achter de schim van Mandela
aan te jagen. Zo nu en dan moeten zelfs
de drie padvarkies uit het zadel, om de
geur van de bush en al wat daarin leeft en
sterft op te snuiven. Na een enerverende
rit over het zoveelste stofpad opent het
Afrikaanse Walhalla voor natuurlijfhebbers
zijn poorten voor ons. Aangenaam, Kuzu-
ko is de naam.
De motoren blijven achter bij voornoem-
de entree, een omgebouwde Land Cruiser
neemt ons mee. De achterbanken daarvan
zijn verhoogd en bieden goed uitzicht op
alle beesten die de Afrikaanse wildatlassen
maar kunnen opsommen, inclusief de ver-
maarde Big Five. U weet wel: leeuw, olifant,
neushoorn en eh… even spieken… o ja: buf-
fel en luipaard natuurlijk. Met onze game
ranger Alro, te voet voor de jagers, door-
kruisen we het gebied waarin de Big Five
loeren, genaamd naar de vijf dieren die
vroeger het moeilijkst waren om op schie-
ten.Niet alleen de dieren zelf, maar de
spanning of en waar we ze te zien krijgen,
de geuren en de uitgestrektheid van ons
12Fotobijschrift_INTRO
12Fotobijschrift_INTRO
12Fotobijschrift_INTRO
12Fotobijschrift_INTRO
6. 21
promotor
privewilddomein van vandaag maken deze
rit onvergetelijk, al zitten we dan als passa-
giers in de auto in plaats van zelf met het
motorstuur in de vuistjes geklemd.
De Transkei
Niet alleen de Karoo biedt een blik in de
antiquiteitenkast van Zuid-Afrika. Ook de
kust bij Oost-Londen kan er wat van. In het
plaatselijke museum gaat er een wondere
wereld een piepklein stukje open voor ons.
Naast de heerlijk stoffige diorama’s met
opgezette dieren bewonderen we de oud-
ste menselijke schedel die ooit is gevon-
den (google op Hofmeyer), een opgezette
dodo en een aantal Coelecanths, oervis-
sen waarvan men dacht dat ze allang wa-
ren uitgestorven, totdat er in 1938 een
exemplaar in een vissersnet belandde, net
buiten de kust van Oost-Londen, en daar-
na nog een paar levende exemplaren wer-
den aangetroffen. Dodo, Hofmeyrschedel
en Coelecanth zijn treffende symbolen van
het Afrikaanse verleden. Terug naar het nu,
op onze Lange Weg naar Mandela. We’re
getting closer, buddies. Take a ride on the
Wild Coast!
De Transkei was tijdens het apartheidbe-
wind een onderontwikkeld ‘thuisland’ en
nog steeds is de look & feel er veel ‘Afri-
kaanser’ dan in de andere gebieden waar
we doorheen trokken. Een verademing
voor de een, een tikkeltje te wild voor de
ander. Maar we kunnen dit gebied niet
overslaan. Ten eerste ligt het op onze rou-
te naar de kustplaats Durban in het oosten.
En ten tweede is Nelson Mandela er gebo-
ren, in een klein dorpje Mvezo genaamd.
Dat is dus een van de hoogtepunten op
onze Long Way to Mandela.
Voor de verandering geen stofweg met
wasbord, maar een heuse klinkerweg, die
ons naar het geboortehuis van Mandela
brengt. Het beeld van Mandela buiten mu-
seum in aanbouw lijkt net zo op de man
zelf als dat van Andre Hazes, die andere te
vroeg gestorven megapersoonlijkheid,
wiens standbeeld made in China de Am-
sterdamse Albert Cuypmarkt ontsiert.
Dan tekst op het bord ernaast: die is een
stuk mooier
‘It is through Nelson Mandela that the
world cast its eyes on South Africa and
took notice of the severe and organized
repression of black South Africans. Yet is
was also through Mandela that the world
would learn the spirit of endurance, the
triumph of forgiveness and the beauty of
reconcillation. Indeed the story of Man-
dela is so much the story of South Africa.’
Werelderfgoedlijst
Mandela’s geboortehut staat in de kraal, die
nog steeds door zijn Madibaclan wordt be-
woond. Geen foto’s graag, zegt de gids, uit
respect voor de Man en zijn familie. Hoeft
ook niet. We zijn meer dan tevreden met
het prachtige uitzicht op de vallei tussen
de bergen, waar de Mbasherivier omheen
slingert, het uitzicht waar Mandela zijn hele
leven naar terug verlangde:
‘Vanaf mijn vroegste jeugd dateert mijn
liefde voor de open ruimte, de simpele
schoonheid van de natuur, de schone lijn
van de horizon.’
In het nabijgelegen Qunu, waar hij op-
groeide, vond Nelson Mandela zijn laatste
rustplaats. Voordat hij stierf, wees hij per-
soonlijk zijn kleinzoon Mandla aan als op-
volger en om zijn erfenis te beheren.
Mandla probeert geboortegrond en graf-
plaats van zijn grootvader Nelson op de
Werelderfgoedlijst te krijgen. Zodat ieder-
een, ongeacht ras, leeftijd, religie, vader-
land of politieke voorkeur zijn respect kan
betuigen aan de grote staatsman die op
vreedzame wijze het apartheidsbewind op
de knieën kreeg en daarna zorgde voor
vrede en verzoening. Maar, zoals Mande-
la het zelf zegt in zijn biografie:
‘Mijn Lange Weg is nog niet ten einde.
Voor ons ligt een nog langere en moeiza-
mere weg. Want vrij zijn betekent niet al-
leen maar je ketens afwerpen, maar ook
een leven te leiden dat de vrijheid van an-
deren respecteert en versterkt.’
Kippenvel, ondanks de 30-plus tempera-
turen.
Eindeloos
Onze Lange Weg weg is dus nog niet af-
gelopen. We stappen weer op de motoren.
Na een stukje N2 slaan we af naar Coffee
Bay. Een geweldige weg over de heuvel-
toppen, met de ene bocht na de andere,
alles op goed asfalt. Groene heuvels met
12Fotobijschrift_INTRO
12Fotobijschrift_INTRO
12Fotobijschrift_INTRO
7. promotor
22
Trip | 15Header
De route kun je na november downloa-
den op anwbmotor.nl/promotor
MEET OUR GUIDE
Johan Kriek, bijgenaamd Broer Toerboer,
heeft altijd een passie gehad voor the great
outdoors. De afgelopen veertig jaar heeft hij
alle uithoeken van Zuidelijk Afrika op zijn
motorfietsen verkend. Sinds 1997 deelt hij
als een geregistreerde toeroperator zijn pas-
sie en kennis met motrrijders en andere
avontuurlijk ingestelde reizigers. Het bedrijf
‘Toerboer’ van Johan en zijn zakenpartner
David werd in 2013 opgericht en sinds 2014
laat Toerboer aan gelijkgestemde zielen de
parels van zijn ‘Big Sky Country’ zien. Toer-
boer biedt verschillende motorreispakketten
aan, variërend van budgetkampeerreizen tot
vijfsterren luxe-accommodaties. Er gaat al-
tijd een gekwalificeerde gids mee en een
back-up-auto. Toerboer regelt motoren, va-
riërend van BMW 1200 GS en 800 GS tot
Honda XR 650’s voor de nog avontuurlijker
ingestelde reizigers. Ontmoet Toerboer op
www.toerboer.co.za
MEET OUR SPONSOR
Het Zuid-Afrikaanse Motorradical maakt
kwaliteitsaccessoires voor allroadmotoren.
Eigenaar Bruce Mc Donald regelde de twee
BMW’s voor onze trip, volgehangen met zijn
producten. Beschermers voor kwetsbare de-
len van de motoren, brede voetsteunen en
stevige koffers, alles proudly made in South-
Africa. Bruce is zelf een fervent motorrijder,
die zijn BMW 1200 GS graag buiten de ge-
baande paden jaagt. Zijn ervaringen en zie je
duidelijk terug in de Motorradicalspullen. De
valbeugels kunnen bij wijze van spreken
door een kudde buffels ploegen. De voet-
steunen zijn 5% naar voren gekanteld, dat
zorgt voor een betere positie bij staand rij-
den door het terrein of over hobbelige stof-
paden. Het deksel van de topkoffer gaat zij-
delings open in plaats van in de rijrichting.
Voordelen: je kunt er vanuit het zadel nog bij
en een duopassagier wordt niet hinderlijk
door een scharnier in de rug geprikt.
De Motorradical-accessoires zijn puur func-
tioneel en bestand tegen de uitdagingen die
Afrika op onze weg werpt. Het spul ziet er
niet alleen gaaf uit, het is ook beresterk.
Hoge kwaliteit is gegarandeerd doordat het
hele productieproces door Motorradical zelf
wordt uitgevoerd. Het bedrijf levert al jaren
accessoires aan Bavarian Motorcycles en
stuurt producten naar individuele klanten
over de hele wereld. De Motorradicalproduc-
ten zijn niet alleen steviger en praktischer
dan die van menig concurrent. Door de lage
koers van de Zuid-Afrikaanse rand zijn ze
ook nog aantrekkelijker geprijsd. Meer we-
ten? Ga naar www.motorradical.co.za.
Informatie over de
beschreven gebieden in
Zuid-Afrika:
www.mijnzuidafrika.nl
www.ectour.org.za
www.southafrica.net
kleurige hutten en huizen, akkertjes met
mais en bananenbomen. Machtig exotisch
allemaal en dan heb je het uitzicht aan het
einde van de weg nog niet gezien, waar de
groene rivier in de lagune rond het groene
schiereiland van de berg … spoelt in de
blauwe zee met witte schuimkoppen. Be-
fok, wat is Zuid-Afrika toch groots. Achter
de Wilde Kust lokken alweer de Drakens-
bergen in het uitgestrekte binnenland.
In KwaZulu-Natal hebben de Drie Padvar-
kies het ritme al snel weer gevonden. Net
als in de Grote Karoo gaat dat als volgt. Als
we achter een vrachtwagen of een taxibus-
je hangen geeft Johan een paar waarschu-
wingsschoten uit de kanonnen die als uit-
laten op zijn Triumph zijn gemonteerd. Het
voertuig voor ons wijkt dan uit naar links,
Johan passeert en steekt zijn hand op. Ber-
nard passeert en zet zijn knipperlichten
even aan, Zuid-Afrikaanse road talk. Pad-
varkie Drie passeert en steekt zijn hand op,
het voertuig in de spiegel geeft een licht-
signaal, dat wordt beantwoord met een
opgestoken duim. En zo dendert het eska-
dron voort, in tomeloze vaart over de on-
metelijke ruimte. De Lange Weg naar Man-
dela is eindeloos. Ad infinitum.
Michiel van Dam heeft nog
veel meer te vertellen over
deze epische trip: check
vooral ook zijn blog op
www.anwbmotor.nl/blogs
12Fotobijschrift_INTRO
