1. 1
‫جنبه‬‫و‬ ‫شناختی‬ ‫واژه‬ ‫های‬‫ترجمه‬ ‫شناختی‬ ‫اصطالح‬
:‫نویسندگان‬
.‫ک‬‫آوربوخ‬ .‫یا‬،.ُ‫ا‬‫ام‬‫کارپوا‬ .
‫انتشارات‬‫مرکز‬«‫آکادمی‬»،9002،671.‫ص‬
‫مترجم‬:‫نخجیری‬ ‫بلوک‬ ‫بهمن‬

2. 2
‫پروفسور‬،‫آوربوخ‬ ‫کنستانتین‬‫استاد‬‫انگلست‬ ‫مطالعات‬ ‫گروه‬‫و‬ ‫ان‬‫الملل‬ ‫بین‬ ‫روابط‬‫خارجی‬ ‫های‬ ‫زبان‬ ‫مومسسه‬
‫مسکو‬ ‫معلم‬ ‫تربیت‬ ‫دانشگاه‬
‫لگا‬ُ‫ا‬،‫کارپوا‬ ‫میخایلونا‬‫شناسی‬ ‫زبان‬ ‫دکترای‬‫مدرسه‬ ‫مدیر‬ ‫و‬‫واژه‬‫ایوانف‬ ‫شناسی‬

3. 3
)‫(انگلیسی‬ ‫پیشگفتار‬
‫می‬ ‫شناسی‬ ‫اصطالح‬ ‫و‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫منظر‬ ‫از‬ ‫ترجمه‬ ‫مطالعات‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫مسایل‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫به‬ ‫حاضر‬ ‫کتاب‬
‫ع‬ ‫بخش‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫زبان‬ ‫تقسیم‬ ‫پدیده‬ ‫کتاب‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫پردازد‬( ‫مومی‬LGP( ‫تخصصی‬ ‫و‬ )LSP‫قرار‬ ‫مدنظر‬ )
‫ها‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫اصطالحات‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫متون‬ ‫به‬ ‫ارجاع‬ ‫با‬ ‫فنی‬ ‫ترجمه‬ ‫به‬ ‫اصلی‬ ‫توجه‬ ‫و‬ ‫گرفته‬
.‫است‬ ‫گشته‬ ‫معطوف‬
‫مولف‬ ‫های‬ ‫فرهنگ‬ ‫تهیه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫آمده‬ ‫پدید‬ ‫انگلیسی‬ ‫زبان‬ ‫نگاری‬ ‫فرهنگ‬ ‫توسعه‬ ‫فرآیند‬ ‫طول‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مواردی‬
‫اقتباس‬ ‫مرجع‬ ‫های‬ ‫کتاب‬ ‫و‬ ‫مدرن‬‫همچنین‬ .‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫درکتاب‬ ،‫اند‬ ‫شده‬ ‫گرفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫ی‬
‫ترکیبی‬ ‫که‬ ‫یکم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫قرن‬ ‫آستانه‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫منتشر‬ ‫اقتباسی‬ ‫و‬ ‫مولف‬ ‫های‬ ‫فرهنگ‬ ‫جدید‬ ‫انواع‬ ‫تالیف‬ ‫اصول‬
،‫منابع‬ ،‫مخاطب‬ ‫انداز‬ ‫چشم‬ .‫شوند‬ ‫می‬ ‫تحلیل‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ،‫هستند‬ ‫ها‬ ‫المعارف‬ ‫دایرة‬ ‫و‬ ‫توصیفی‬ ‫های‬ ‫فرهنگ‬ ‫از‬
‫و‬ ‫قالب‬.‫گردند‬ ‫می‬ ‫بررسی‬ ‫دقت‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫میکرو‬ ‫و‬ ‫ماکرو‬ ،‫کالن‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫مرجع‬ ‫کتب‬ ‫ساختار‬
‫منظ‬ ‫از‬ ‫قول‬ ‫نقل‬ ‫به‬ ‫کتاب‬ ‫این‬ ‫در‬‫زبان‬ ‫مدرن‬ ‫های‬ ‫لغتنامه‬ ‫های‬ ‫مدخل‬ ‫در‬ ‫اصلی‬ ‫اطالعاتی‬ ‫منبع‬ ‫یک‬ ‫ر‬
‫در‬ ‫تصویری‬ ‫های‬ ‫نمونه‬ ‫انتخاب‬ ‫های‬ ‫شیوه‬ ‫به‬ ‫نیز‬ ‫مباحثی‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫معطوف‬ ‫ای‬ ‫ویژه‬ ‫توجه‬ ‫انگلیسی‬
‫ه‬ ‫نامه‬ ‫فرهنگ‬.‫یابد‬ ‫می‬ ‫اختصاص‬ ‫منابع‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ ‫قواعد‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫کارگیری‬ ‫به‬ ‫خصوصیات‬ ،‫مولف‬ ‫ای‬
‫که‬ ‫افرادی‬ ،‫شناسی‬ ‫زبان‬ ‫رشته‬ ‫دانشجویان‬ ،‫پردازند‬ ‫می‬ ‫مولف‬ ‫های‬ ‫فرهنگ‬ ‫تالیف‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫نگارانی‬ ‫فرهنگ‬
‫اصلی‬ ‫مخاطبان‬ ،‫فعالند‬ ‫عمومی‬ ‫ارتباطات‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫متخصصانی‬ ‫و‬ ‫مشغولند‬ ‫انگلیسی‬ ‫زبان‬ ‫فراگیری‬ ‫به‬
‫کت‬.‫شوند‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫حاضر‬ ‫اب‬

4. 4
)‫(روسی‬ ‫پیشگفتار‬
‫اینجا‬ ‫در‬ .‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫متعددی‬ ‫تعاریف‬ ‫نیز‬ ‫علت‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫چندوجهی‬ ‫و‬ ‫گسترده‬ ‫مفهومی‬ ‫ترجمه‬
‫ارجحیت‬ ‫و‬ ‫پدیده‬ ‫این‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫و‬ ‫ماهیت‬ ‫خصوص‬ ‫در‬ ‫پایان‬ ‫بی‬ ‫بحثی‬ ‫به‬ ‫زدن‬ ‫دامن‬ ‫از‬ ‫اجتناب‬ ‫برای‬
‫د‬ ‫یونسکو‬ ‫پیشنهاد‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫تعریف‬ ‫ترین‬ ‫خنثی‬ ، ‫خاص‬ ‫تعریفی‬ ‫به‬ ‫بخشیدن‬‫سال‬ ‫ر‬1791:‫گزینیم‬ ‫برمی‬
«‫برای‬ ‫اینکه‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫است؛‬ ‫دیگر‬ ‫زبانی‬ ‫به‬ ‫زبان‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫فنی‬ ‫یا‬ ‫علمی‬ ،‫ادبی‬ ‫آثار‬ ‫انتقال‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫ترجمه‬
‫در‬ ‫استفاده‬ ،‫تئاتر‬ ‫در‬ ‫ارایه‬ ‫برای‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دیگر‬ ‫قالب‬ ‫هر‬ ‫یا‬ ‫ای‬ ‫دوره‬ ‫نشریه‬ ، ‫مجله‬ ‫در‬ ،‫کتاب‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫انتشار‬
‫دیگر‬ ‫رسانه‬ ‫هر‬ ‫یا‬ ‫تلویزیون‬ ،‫رادیو‬ ،‫سینما‬‫باشد‬ ‫شده‬ ‫تهیه‬ ‫ی‬»‫(ماده‬1§ .1a.)
‫می‬ ‫محسوب‬ ‫معاصر‬ ‫شناسی‬ ‫ترجمه‬ ‫در‬ ‫گرایش‬ ‫ترین‬ ‫رایج‬ ،‫دارد‬ ‫که‬ ‫ضعفی‬ ‫و‬ ‫قوت‬ ‫نقاط‬ ‫تمام‬ ‫با‬ ‫فوق‬ ‫تعریف‬
‫علمی‬ ‫و‬ ‫ادبی‬ ‫های‬ ‫ترجمه‬ ‫آن‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫گردد‬-‫های‬ ‫تفاوت‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫اما‬ .‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫سطح‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫فنی‬
‫ها‬ ‫شباهت‬ ‫از‬ ‫بیشتر‬ ‫بسیار‬ ‫دو‬ ‫این‬ ‫بین‬ ‫موجود‬‫است‬ ‫این‬ ،‫دهد‬ ‫می‬ ‫پیوند‬ ‫هم‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫که‬ ‫چیزی‬ .‫است‬ ‫یشان‬
‫عنوان‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫که‬«‫ترجمه‬»‫که‬ ‫است‬ ‫این‬ ‫موجود‬ ‫تفاوت‬ ‫ترین‬ ‫اساسی‬ ‫ما‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ .‫دارند‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫با‬ ‫را‬
‫علمی‬ ‫ترجمه‬ ‫هدف‬ :-‫تفسیری‬ ‫ارایه‬ ‫ادبی‬ ‫ترجمه‬ ‫هدف‬ ‫و‬ ‫متناسب‬ ‫شکل‬ ‫به‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫مفهوم‬ ‫انتقال‬ ‫فنی‬
‫های‬ ‫ارزش‬ ‫از‬ ‫معادل‬‫و‬ ‫ها‬ ‫ویژگی‬ ‫در‬ ‫شدن‬ ‫عمیق‬ ‫بدون‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫اثر‬ ‫هنری‬ ‫و‬ ‫شناختی‬ ‫زیبایی‬
‫علمی‬ ‫و‬ ‫ادبی‬ ‫ترجمه‬ ‫که‬ ‫شویم‬ ‫می‬ ‫یادآور‬ ‫تنها‬ ،‫ها‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬ ‫جزییات‬-‫یکدیگر‬ ‫از‬ ‫مجزا‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫شاخه‬ ‫دو‬ ‫فنی‬
.‫هستند‬
‫علمی‬ ‫ترجمه‬ ‫حوزه‬-.‫دارند‬ ‫قرار‬ ‫کتاب‬ ‫این‬ ‫توجه‬ ‫کانون‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫نزدیک‬ ‫های‬ ‫شاخه‬ ‫و‬ ‫فنی‬
‫بدی‬‫توسعه‬ ‫کشورهای‬ ‫در‬ ‫رایج‬ ‫های‬ ‫زبان‬ ‫تر‬ ‫دقیق‬ ‫عبارتی‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫یافته‬ ‫توسعه‬ ‫ملی‬ ‫های‬ ‫زبان‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫هی‬
‫به‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫بدین‬ ‫شوند؛‬ ‫می‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫خود‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫رشد‬ ‫از‬ ‫معین‬ ‫ای‬ ‫مرحله‬ ‫در‬ )‫اقتصادی‬ ‫لحاظ‬ ‫(از‬ ‫یافته‬
( ‫عمومی‬ ‫بخش‬ ‫دو‬LGP – Language for General Purposes(‫تخصصی‬ ‫و‬ )LSP – Language
for Special Purposes‫مختلف‬ ‫بسیار‬ ‫های‬ ‫مکان‬ ‫و‬ ‫خیابان‬ ،‫خانه‬ ‫در‬ ‫عمومی‬ ‫زبان‬ .‫گردند‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ )
‫با‬ )‫(مجامع‬ ‫افراد‬ ‫از‬ ‫پرشماری‬ ‫های‬ ‫گروه‬ ‫میان‬ ‫ارتباط‬ ‫برقراری‬ .‫گیرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫دیگری‬
،‫است‬ ‫علت‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫درست‬ .‫پذیرد‬ ‫می‬ ‫صورت‬ ‫تخصصی‬ ‫زبان‬ ‫واسطه‬ ‫به‬ ‫مشترک‬ ‫ای‬ ‫حرفه‬ ‫عالیق‬‫که‬
.‫اند‬ ‫یافته‬ ‫گسترش‬ ‫و‬ ‫آمده‬ ‫پدید‬ ... ‫و‬ ‫متالورژی‬ ،‫معماری‬ ،‫شناسی‬ ‫زبان‬ ،‫پزشکی‬ ،‫شیمی‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫زبان‬
‫زبان‬ ‫مانند‬ ‫هایی‬ ‫زبان‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫کرد‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫نیز‬ ‫تر‬ ‫جزیی‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫این‬
‫ترکیبات‬ ‫شیمی‬ ‫تخصصی‬،.... ‫مولکولی‬‫زبان‬ ،‫بازار‬ ‫اقتصاد‬ ‫تخصصی‬ ‫زبان‬‫تخصصی‬‫ها‬ ‫رنگ‬ ‫متالورژی‬
.‫گیرند‬ ‫می‬ ‫شکل‬ ... ‫و‬
‫مشکالت‬ ‫حل‬ ‫اگرچه‬ .‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫تخصصی‬ ‫ارتباطات‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫روی‬ ‫اصلی‬ ‫توجه‬ ‫حاضر‬ ‫کتاب‬ ‫در‬
‫مسایل‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫بخشی‬ ‫ویژه‬ ‫(به‬ ‫ژورنالیزم‬ ‫یا‬ ‫پسند‬ ‫عامه‬ ‫علمی‬ ‫ادبیات‬ ‫مانند‬ ‫جانبی‬ ‫های‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬
‫تولیدی‬-‫می‬ ‫تخصصی‬ ‫مسایل‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫مختلف‬ ‫فنی‬‫نویسندگان‬ .‫اند‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫نیز‬ )‫پردازد‬
‫به‬ ‫ای‬ ‫ویژه‬ ‫توجه‬ ،‫ترجمه‬ ‫باکیفیت‬ ‫و‬ ‫سریع‬ ‫انجام‬ ‫برای‬ ‫ها‬ ‫نامه‬ ‫فرهنگ‬ ‫روزافزون‬ ‫اهمیت‬ ‫درک‬ ‫با‬ ‫کتاب‬
.‫اند‬ ‫داشته‬ ‫معطوف‬ ‫مترجم‬ ‫برای‬ ‫ای‬ ‫نامه‬ ‫واژه‬ ‫دستورالعمل‬ ‫ایجاد‬ ‫همچنین‬ ‫و‬ ‫عرصه‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نگاری‬ ‫فرهنگ‬
‫ترین‬ ‫را‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫امروزه‬‫های‬ ‫فعالیت‬ ‫تمام‬ ‫انجام‬ ‫امکان‬ ‫که‬ ‫منبعی‬ .‫دانست‬ ‫مترجم‬ ‫برای‬ ‫اطالعاتی‬ ‫منبع‬
‫به‬ ‫رجوع‬ ‫بدون‬ ‫تخصصی‬ ‫متون‬ ‫ترجمه‬ .‫آورد‬ ‫می‬ ‫فراهم‬ ‫کارآمد‬ ‫و‬ ‫موثر‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ترجمه‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬
‫و‬ ‫ترجمه‬ ‫میان‬ ‫ناگسستنی‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫تردیدی‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫تصور‬ ‫غیرقابل‬ ‫رشته‬ ‫هر‬ ‫خاص‬ ‫های‬ ‫نامه‬ ‫فرهنگ‬
‫وجود‬ ‫نامه‬ ‫فرهنگ‬‫توصیفی‬ ‫به‬ ،‫افزایشند‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫همواره‬ ‫که‬ ‫مرجع‬ ‫کتب‬ ‫گوناگون‬ ‫انواع‬ ‫اما‬ ،‫ندارد‬
‫میزان‬ ،‫نامید‬ ‫تکنولوژی‬ ‫قرن‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫درستی‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫یکم‬ ‫و‬ ‫بیست‬ ‫قرن‬ ‫در‬ .‫دارند‬ ‫احتیاج‬ ‫سیستماتیک‬
‫مترجمی‬ ‫منظور‬ ‫همین‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫افزایش‬ ‫حال‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫سابقه‬ ‫بی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫ترجمه‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫های‬ ‫فعالیت‬ ‫حجم‬ ‫و‬‫ن‬
.‫نیازمندند‬ ‫معاصر‬ ‫های‬ ‫نامه‬ ‫فرهنگ‬ ‫دنیای‬ ‫در‬ ‫سیر‬ ‫برای‬ ‫راهنما‬ ‫کتابی‬ ‫به‬

5. 5
‫اول‬ ‫فصل‬
‫ترجمه‬ ‫شناسی‬ ‫اصطالح‬ ‫و‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫شناختی‬ ‫زبان‬ ‫های‬ ‫بنیان‬
1.1.‫ترجمه‬ ‫واحد‬
( ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫مفهوم‬единица перевода = ЕП‫عصر‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫مطالعات‬ ‫بنیادین‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫یکی‬ )
.‫شود‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫حاضر‬‫اند‬ ‫داده‬ ‫ارایه‬ ‫مزبور‬ ‫مفهوم‬ ‫از‬ ‫عرصه‬ ‫این‬ ‫متخصصان‬ ‫مشهورترین‬ ‫که‬ ‫تعاریفی‬
‫ک‬ ،‫است‬ ‫زیاد‬ ‫آنچنان‬‫موجود‬ ‫واقعی‬ ‫موقعیت‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫ترین‬ ‫مناسب‬ ‫و‬ ‫ترین‬ ‫منطقی‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ ‫ه‬‫را‬
.‫جست‬ ‫خواهیم‬ ‫بهره‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گزینیم‬ ‫برمی‬
.‫کنیم‬ ‫می‬ ‫ذکر‬ ‫ماخذ‬ ‫و‬ ‫مرجع‬ ‫منابع‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫برای‬ ‫شده‬ ‫ارایه‬ ‫تعریف‬ ‫چند‬ ‫نمونه‬ ‫برای‬
:‫بارخوودارف‬ .‫اس‬ .‫ال‬«‫واحدی‬ ‫ما‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬‫در‬ ‫آن‬ ‫معادل‬ ‫یافتن‬ ‫امکان‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫در‬
‫باشند‬ ‫نداشته‬ ‫ترجمه‬ ‫متن‬ ‫در‬ ‫معادلی‬ ‫مجزا‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫اما‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫ترجمه‬ ‫متن‬»1
.
:‫کومیسارف‬ .‫و.ان‬«‫یکپارچه‬ ‫کلیت‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫واحد‬ ‫کوچکترین‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬
‫امکان‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫بدان‬ ‫شود؛‬ ‫می‬ ‫ترجمه‬‫اما‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫ترجمه‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫برای‬ ‫معادلی‬ ‫یافتن‬‫نباید‬‫واحدهای‬
‫ب‬‫ازتولید‬‫ترجمه‬ ‫در‬ ‫مقصد‬ ‫باشد)درزبان‬ ‫مند‬ ‫بهره‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫(چنانچه‬ ‫آن‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫معنای‬ ‫کننده‬‫برجسته‬
‫باشند‬»2
.
:‫رزنتسویگ‬ .‫و.یو‬ ‫و‬ ‫روزین‬ .‫ای.ای‬«‫معانی‬ ‫گزیده‬ ‫با‬ ‫تطابق‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫مبدا‬ ‫زبان‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫بخش‬ ‫کوچکترین‬
‫اب‬‫زبان‬ ‫متن‬ ‫های‬ ‫بخش‬ ‫برخی‬ ‫معادل‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫خود‬ ‫نوبه‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫میانجی‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫ساده‬ ‫و‬ ‫تدایی‬
‫مقصد‬‫شود‬ ‫می‬ ‫نامیده‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ،‫رود‬ ‫کار‬ ‫به‬»3
.
‫آلکسیوا‬ .‫آی.اس‬4
‫کتاب‬ ‫در‬‫درسی‬‫عنوان‬ ‫تحت‬ ‫خود‬«‫ترجمه‬ ‫مطالعات‬ ‫بر‬ ‫ای‬ ‫مقدمه‬»‫گرایش‬ ‫به‬ ‫کوتاه‬ ‫نگاهی‬
‫از‬ ‫تعریف‬ ‫ارایه‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫های‬‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫روش‬ ‫چهار‬ ‫حداقل‬ ‫او‬ .‫است‬ ‫انداخته‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬
.‫دهد‬ ‫می‬ ‫ارایه‬
‫ترتیب‬ ‫بدین‬ .‫دارد‬ ‫قرار‬ ‫ترجمه‬ ‫فرآیند‬ ‫خود‬ ،‫است‬ ‫استوار‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫که‬ ‫نخست‬ ‫روش‬ ‫کانون‬ ‫در‬
‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫ترجمه‬ ‫فرآیند‬ ‫مستقل‬ ‫موضوع‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫متن‬ ‫بخش‬ ‫کوچکترین‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬‫می‬
.‫میگردد‬ ‫محسوب‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫کوچکترین‬ ‫جمله‬ ‫اغلب‬ ‫حالت‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫گیرد‬
‫و‬ ‫لغوی‬ ‫واحدهای‬ ‫از‬ ‫مجموعه‬ ‫کوچکترین‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬ .‫گیرد‬ ‫می‬ ‫شکل‬ ‫ترجمه‬ ‫متن‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫دوم‬ ‫روش‬
‫زبان‬ ‫دستوری‬ ‫های‬ ‫مقوله‬ ‫با‬ ‫تطابق‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫اصلی‬ ‫زبان‬ ‫دستوری‬‫مقصد‬‫شناخته‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫باشند‬
.‫شوند‬ ‫می‬
‫رو‬‫معانی‬ ‫به‬ ‫محتوا‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫محتوایی‬ ‫چهارچوب‬ ‫بر‬ ‫تکیه‬ ‫با‬ ‫تنها‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫سوم‬ ‫ش‬
.‫پذیرد‬ ‫می‬ ‫صورت‬ ‫ساده‬ ‫و‬ ‫ابتدایی‬
.‫گیرد‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ‫معنایی‬ ‫واحد‬ ‫اصل‬ ‫بر‬ ‫تکیه‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫نیز‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫چهارم‬ ‫روش‬
‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫زبانی‬ ‫واحد‬ ‫کوچکترین‬ ‫روش‬ ‫این‬ ‫در‬،‫گردد‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫یکپارچه‬ ‫کلیت‬ ‫یک‬ ‫معنایی‬ ‫نظر‬ ‫از‬ ‫که‬
‫توان‬ ‫می‬ ‫که‬ ،‫دارند‬ ‫وجود‬ ‫اصلی‬ ‫متن‬ ‫در‬ ‫واحدهایی‬ ‫البته‬ .‫میشود‬ ‫گرفته‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫عنوان‬ ‫به‬
.‫ندارند‬ ‫ترجمه‬ ‫متن‬ ‫در‬ ‫معادلی‬ ‫مجزا‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫اما‬ ،‫یافت‬ ‫ترجمه‬ ‫متن‬ ‫در‬ ‫معادلی‬ ‫برایشان‬
1
Бархударов Л.С. Язык и перевод. –М., 1975. –С. 175.
2
Комиссаров В.Н. Лингвистическое переводоведение в России. –М., 2002. – С. 175
3
Ревзин И.И., Розенцвейг В.Ю. Основы общего и машинного перевода. –М., 1963.
4
Алексеева И.С. Введение в переводоведение. –М., 2004. –С. 149-153.

6. 1
‫س‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫واحدها‬ ‫این‬‫اختار‬‫مرکبی‬‫هر‬ .‫نیستند‬ ‫ترجمه‬ ‫قابل‬ ‫مجزا‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫اجزای‬ ‫اما‬ ،‫باشند‬ ‫داشته‬
.‫باشد‬ ‫دست‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫زبان‬ ‫از‬ ‫سطحی‬ ‫هر‬ ‫در‬ ‫واحدی‬
‫تصویر‬1.1‫آن‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫و‬ ‫متن‬ ‫اجزای‬ ‫تفکیک‬ ‫شمای‬.
‫ت‬ ‫هرچیز‬ ‫از‬ ‫پیش‬ ‫کتاب‬ ‫این‬ ‫در‬‫لغوی‬ ‫واحدهای‬ ‫ترکیبات‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫موارد‬ ‫سایر‬ ‫و‬ ‫واژه‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫رجمه‬‫از‬
‫نامگذاری‬ ‫جنبه‬‫تعیین‬ )‫(گنوسئولوژیک‬ ‫محور‬ ‫شناخت‬ ‫های‬ ‫شیوه‬ ‫چنانچه‬ .‫است‬ ‫بوده‬ ‫ما‬ ‫توجه‬ ‫مورد‬ ‫ها‬ ‫آن‬
‫مترجم‬ ‫هر‬ ‫ناخواه‬ ‫خواه‬ ،‫شوند‬ ‫گرفته‬ ‫نادیده‬ ‫ترجمه‬ ‫واحدهای‬ً‫ال‬‫عم‬‫متن‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫واحدهایی‬ ‫چیز‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫پیش‬
‫میکن‬ ‫تعیین‬‫واژه‬ ‫نوع‬ ‫هر‬ ‫یا‬ ‫تعریف‬ ،‫اضافه‬ ‫حرف‬ ‫واحد‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ‫سپس‬ .‫باشند‬ ‫گرفته‬ ‫قرار‬ ‫فاصله‬ ‫دو‬ ‫بین‬ ‫که‬ ،‫د‬
‫غیر‬ ‫کالم‬ ‫واحد‬ ‫این‬ ‫اگر‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫آغاز‬ ‫ترجمه‬ ‫های‬ ‫معادل‬ ‫انتخاب‬ ‫مکانیزم‬ ،‫نباشد‬ ‫دیگری‬ ‫نمای‬ ‫نقش‬
‫نوع‬ ‫از‬ ‫خصوص‬ ‫به‬ ،‫ها‬ ‫واژه‬ ‫(گروه‬ ‫نحوی‬ ‫تر‬ ‫پیچیده‬ ‫واحدهای‬ ‫ترکیب‬ ‫در‬ ‫یعنی‬ ،‫باشد‬ ‫مستقل‬‫های‬ ‫واژه‬
)‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬،‫باشد‬ ‫رفته‬ ‫کار‬ ‫به‬‫جهت‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫مراحل‬ ‫فاصله‬ ‫این‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫باید‬
‫با‬ ‫مواجهه‬ ‫در‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ .‫داد‬ ‫انجام‬ ‫گرفته‬ ‫شکل‬ ‫مجزا‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫ای‬ ‫یکپارچه‬ ‫واحد‬ ‫نام‬ ‫ساختن‬ ‫مشخص‬
‫واژه‬«ничтоже»‫واژه‬ ‫و‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫ادامه‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫جداسازی‬ ‫فرآیند‬‫نهایی‬‫به‬ ‫قریب‬ ‫احتمال‬ ‫با‬
111%«‫گزینه‬ ‫ترین‬ ‫عاقالنه‬»‫اصطالحی‬ ‫واحد‬ ‫این‬ ‫باید‬ ‫ما‬ .‫بود‬ ‫خواهد‬-‫واحد‬ ‫یک‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تعبیری‬
‫ترجمه‬‫مقصد‬ ‫زبان‬ ‫به‬.‫نماییم‬ ‫منتقل‬
‫شکل‬ ‫در‬ ‫متن‬ ‫اجزای‬ ‫تفکیک‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫فرآیند‬1.1.‫است‬ ‫شده‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ .
1.2.‫واژه‬
‫ش‬ ‫واژه‬ ‫های‬ ‫جنبه‬ ‫بررسی‬ ‫با‬‫واحد‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫واژه‬ ‫محققان‬ ‫غالب‬ ‫ترجمه‬ ‫شناختی‬ ‫اصطالح‬ ‫و‬ ‫ناختی‬
‫و‬ ‫است‬ ‫نزدیک‬ ‫واژه‬ ‫به‬ ‫کلیت‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫تعبیر‬ ‫و‬ ‫اصطالح‬ ‫همچنین‬ ‫آن‬ ‫کنار‬ ‫در‬ ‫کنند؛‬ ‫می‬ ‫معرفی‬ ‫ترجمه‬
‫ویژگی‬ ‫از‬ ‫عینی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫که‬ ‫را‬ ‫هایی‬ ‫گزینه‬ ‫سایر‬‫زایایی‬‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫برخوردارند‬ ‫خود‬ ‫ساختار‬ ‫در‬ ‫پایدار‬
‫ترج‬ ‫واحد‬.‫کنند‬ ‫می‬ ‫معرفی‬ ‫مه‬
‫واژه‬ ‫همان‬ ،‫گیرد‬ ‫قرارمی‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫ها‬ ‫قیاس‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫عم‬ ‫که‬ ،‫آن‬ ‫واقعی‬ ‫معنای‬ ‫به‬ ‫پایه‬ ‫واحد‬ ‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬
.‫است‬
‫مج‬‫بین‬ ‫واژه‬ ‫ساختن‬ ‫زا‬
‫دو‬‫فاصله‬
‫در‬ ‫واژه‬ ‫نقش‬ ‫تعیین‬
‫جمله‬
‫واحد‬ ‫نامگذاری‬ ‫نما‬ ‫نقش‬ ‫واژه‬
‫ای‬ ‫واژه‬ ‫تک‬ ‫ای‬ ‫واژه‬ ‫چند‬
‫ترجمه‬ ‫و‬ ‫معنا‬ ‫تعیین‬

7. 9
«‫جهت‬ ‫درکالم‬ ‫طورآزادانه‬ ‫به‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫زبان‬ ‫معنادار‬ ‫واحد‬ ‫ترین‬ ‫کوچک‬ ‫واژه‬‫گفتار‬ ‫دهی‬ ‫شکل‬‫می‬ ‫تولید‬
‫گردد‬»5
‫مانند‬ ‫واژه‬ ‫چند‬ ‫اگر‬ ‫واقع‬ ‫در‬ .«‫خانه‬»،«‫سب‬‫ز‬»‫و‬ ،«‫کردن‬ ‫پرواز‬»:‫بگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬
‫و‬ ‫ها‬ ‫واج‬ ‫برخالف‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫تمام‬ )‫الف‬‫هجا‬‫شوند؛‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫زبان‬ ‫معنادار‬ ‫واحدهای‬ ‫جزو‬ ‫ها‬
‫در‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫وابسته‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫که‬ ، ‫تکواژها‬ ‫با‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫تفاوت‬ ‫و‬ ‫شوند‬ ‫می‬ ‫تولید‬ ‫کالم‬ ‫در‬ ‫مستقل‬ ‫طور‬ ‫به‬ )‫ب‬
‫شوند‬ ‫می‬ ‫تولید‬ ‫واحدها‬ ‫سایر‬ ‫با‬ ‫ترکیب‬ ‫در‬ ‫واژه‬ ‫ساختار‬.‫باشد‬ ‫می‬ ‫امر‬ ‫همین‬ ‫در‬ ،
‫هستند؛‬ ‫تولید‬ ‫قابل‬ ‫کالم‬ ‫در‬ ‫آزادانه‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫ممکن‬ ‫میزان‬ ‫کمترین‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫پ)برخالف‬
‫شکل‬ ‫در‬ )‫ت‬‫دهی‬‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫ارتباط‬ ‫برقراری‬ ‫هدف‬ ‫با‬ ‫دیگر‬ ‫عبارتی‬ ‫به‬ ‫دارند؛‬ ‫مشارکت‬ ‫گفتار‬
.‫گیرند‬
.‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫معنایی‬ ‫و‬ ‫آوایی‬ ‫کلیتی‬ ‫از‬ ‫خود‬ ‫واژه‬ ‫هر‬‫(بخش‬ ‫بیانی‬ ‫سطح‬ ‫دو‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬‫ظاهری‬‫و‬
‫به‬ ‫معنا‬ .‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ )‫گردد‬ ‫می‬ ‫بیان‬ ‫آوایی‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ایدئال‬ ‫(معنای‬ ‫محتوایی‬ ‫سطح‬ ‫و‬ )‫آوایی‬
‫تداعیگر‬ ‫طرفی‬ ‫از‬ ‫زیرا‬ ،‫نیست‬ ‫ای‬ ‫ساده‬ ‫مساله‬ ‫خود‬ ‫نوبه‬‫موضوعی‬‫است‬ ‫معین‬)‫کننده‬ ‫(تصریح‬‫سویی‬ ‫از‬ ‫و‬
‫تما‬ ‫که‬ ،‫مفهومی‬ ‫بیانگر‬ ‫دیگر‬‫انواع‬ ‫م‬‫موضوعات‬‫گیرد‬ ‫می‬ ‫بر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫مشابه‬)‫گر‬ ‫(داللت‬.
‫آلکسیوا‬ .‫اس‬ .‫ای‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬6
‫که‬ ‫معنا‬ ‫بدان‬ ‫است؛‬ ‫واژه‬ ‫اغلب‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫اشاره‬ ‫درستی‬ ‫به‬
:‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫واژگانی‬ ‫ارز‬ ‫هم‬ ‫یک‬ ‫ترجمه‬ ‫در‬ ‫واژه‬ ‫هر‬ ‫برای‬
Mein Freund lebt in Magadan.
Мой друг живет в Магадане.
‫دوست‬.‫کند‬ ‫می‬ ‫زندگی‬ ‫ماگادان‬ ‫در‬ ‫من‬
Hecanswim.
Он умеет плавать.
.‫کند‬ ‫شنا‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫او‬
‫واژه‬ ‫باز‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫واژگانی‬ ‫ارز‬ ‫هم‬ ‫چند‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫برای‬ ‫مقصد‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫اگر‬ ‫همچنین‬
:‫است‬
DieKinderrodeln.
Дети катаются на коньках.
.‫کنند‬ ‫می‬ ‫سواری‬ ‫سورتمه‬ ‫ها‬ ‫بچه‬
Errutscht.
Он катается с горки.
.‫کند‬ ‫می‬ ‫بازی‬ ‫سرسره‬ ‫او‬
Она возвращается.
Shecomesback.
.‫گردد‬ ‫برمی‬ ‫او‬
С. 70.–М., 1973.–Головин Б.Н. Введение в языкознание.5
152.–С. 151–М., 2004.–Алексеева И.С. Введение в переводоведение.6

8. 8
‫تمام‬ ‫که‬ ،‫داشت‬ ‫خاطر‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫نکته‬ ‫این‬ ‫باید‬ ‫نخست‬ ‫وهله‬ ‫در‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬
‫ا‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫معنایی‬ ‫کلیت‬ ‫یک‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫توان‬ ‫نمی‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬‫را‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫باید‬ ‫حالت‬ ‫ین‬
‫می‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫که‬ ،‫دانست‬ ‫باید‬ ‫دوم‬ ‫وهله‬ ‫در‬ ‫کرد؛‬ ‫ترجمه‬ )‫واژه‬ ‫به‬ ‫(واژه‬ ‫شان‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫اجزای‬ ‫براساس‬
:‫باشد‬ ‫معنایی‬ ‫کلیت‬ ‫یک‬ ‫خود‬ ‫تواند‬
‫در‬ ‫تولید‬ ‫قابل‬ ‫ترکیبات‬ ‫مختلف‬ ‫انواع‬ ،‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫چیز‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫(پیش‬ ‫زبانی‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫چه‬ )‫الف‬
‫واژه‬ ‫جمله‬ ‫از‬ ،‫زبان‬‫و‬ ‫اختصارات‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬‫ها‬ ‫سرواژه‬:)
einGesetzbrechen
преступить закон
‫کردن‬ ‫شکنی‬ ‫قانون‬
)‫محاوره‬ ‫زبان‬ (Knall und Fall-
внезапно
‫یکهو‬
)‫محاوره‬ ‫(زبان‬frank und frei-
свободный как ветерь
‫راست‬ ‫و‬ ‫رک‬
CDU (Christlich-DemokratischeUnion)
ХДС (Христианско-демократический союз)
)‫مسیحیان‬ ‫دموکرات‬ ‫(اتحادیه‬ .‫س.د.او‬
topullsomebody’sleg
Дурачиткого-либо
‫انداختن‬ ‫دست‬ ‫را‬ ‫کسی‬
once in a blue moon
Оченьредко
‫ندرت‬ ‫به‬
awhiteelephant
Дорогой, но бесполезный подарок
‫فایده‬ ‫بی‬ ‫اما‬ ‫گران‬ ‫هدیه‬
‫در‬ ‫چه‬ )‫ب‬:‫واژه‬ ‫متنی‬ ‫درون‬ ‫معنای‬ ‫نمود‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫کالم‬ ‫سطح‬
)‫محاوره‬ ‫(زبان‬Den haben sie tüchtig gemolken.

9. 7
Этого они усердно подоили
(У этого парня они выманили все деньги).
.‫دوشیدنش‬ )‫رو‬ َ‫(پسر‬ ‫حسابی‬
‫واحد‬ ‫تعیین‬ ‫خصوص‬ ‫در‬ ‫الزم‬ ‫توضیحات‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫مثال‬ ‫کتاب‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫صورت‬ ‫به‬ ‫ترجمه‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫ذکر‬ ‫از‬ ‫بخش‬ ‫این‬ ‫در‬ ،‫است‬ ‫شده‬ ‫آورده‬ ... ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ،‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬
.‫کنیم‬ ‫می‬ ‫نظر‬ ‫صرف‬
‫به‬ ‫ها‬ ‫المثل‬ ‫ضرب‬ ‫ترجمه‬ ‫چیز‬ ‫ازهر‬ ‫پیش‬ ،‫آید‬ ‫می‬ ‫میان‬ ‫به‬ ‫سخن‬ ‫جمالت‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫درباره‬ ‫وقتی‬
:‫کند‬ ‫می‬ ‫خطور‬ ‫ذهن‬
Rome wasn’t built in a day.
Москванесразустроилось.
.‫سازی‬ ‫حلوا‬ ‫غوره‬ ‫ز‬ ،‫کنی‬ ‫صبر‬ ‫گر‬
:‫مودبانه‬ ‫عبارات‬ ‫و‬ ‫خطاب‬ ،‫اشاره‬ ‫های‬ ‫نشانه‬ ،‫ثابت‬ ‫های‬ ‫کلیشه‬ ‫اقسام‬ ‫و‬ ‫انواع‬ ‫ترجمه‬ ‫همچنین‬
Gute Nacht!
Спокойнойночи!
!‫خیر‬ ‫به‬ ‫شب‬
Rauchen verboten!
Некурить!
!‫ممنوع‬ ‫کشیدن‬ ‫سیگار‬
Never drink unboiled water.
Непейтесырыйводы.
.‫کنید‬ ‫خودداری‬ ‫نشده‬ ‫جوشیده‬ ‫آب‬ ‫نوشیدن‬ ‫از‬
‫مورد‬ ‫ارتباطی‬ ‫درسطح‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫اکنون‬ ،‫نامگذاری‬ ‫سطح‬ ‫از‬ ‫ترجمه‬ ‫واحد‬ ‫بررسی‬ ‫آغاز‬ ‫از‬ ‫پس‬ ‫ترتیب‬ ‫بدین‬
.‫دهیم‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬
‫برگردان‬ ‫در‬ .‫گیرد‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫باید‬ ‫متن‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ،‫ترجمه‬ ‫واحدهای‬ ‫طیف‬ ‫تمام‬ ‫بررسی‬ ‫جهت‬
‫د‬ ‫مفاهیم‬ ‫اشعار‬‫نوع‬ ‫هر‬ ‫یا‬ ‫غزل‬ ‫ترجمه‬ ‫اصلی‬ ‫هدف‬ ‫مثال‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫آمیزند؛‬ ‫می‬ ‫هم‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫تناسب‬ ‫و‬ ‫قت‬
‫اشعار‬ ‫از‬ ‫دیگری‬‫موزون‬.‫باشد‬ ‫می‬ ‫اصلی‬ ‫اثر‬ ‫شناسانه‬ ‫زیبایی‬ ‫پیام‬ ‫ارزگونه‬ ‫هم‬ ‫انتقال‬ ‫چیز‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫پیش‬
‫ب‬ ‫که‬ ‫حاضر‬ ‫کتاب‬ ‫اهداف‬ ‫چهارچوب‬ ‫در‬ ‫زیرا‬ ،‫شد‬ ‫نخواهد‬ ‫پرداخته‬ ‫ادبی‬ ‫ترجمه‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫به‬ ‫ادامه‬ ‫در‬‫ر‬
.‫گنجد‬ ‫نمی‬ ،‫شده‬ ‫متمرکز‬ ‫ای‬ ‫حرفه‬ ‫ارتباطات‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫ترجمه‬ ‫شناختی‬ ‫واژه‬ ‫و‬ ‫شناختی‬ ‫اصطالح‬ ‫های‬ ‫جنبه‬
1.3.‫وتعبیر‬ ‫اصطالح‬
( ‫شناسی‬ ‫اصطالح‬ ،‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ‫تعریف‬ ‫یک‬ ‫براساس‬фразеология‫طبیعی‬ ‫بسط‬ ‫روند‬ ‫واقع‬ ‫در‬ )
.‫باشد‬ ‫می‬ ‫زبان‬ ‫یک‬ ‫لغات‬ ‫دایره‬

10. 11
‫اش‬ ‫درستی‬ ‫به‬ ‫کونین‬ .‫آ.و‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬‫اصطالحی‬ ‫واحدهای‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫اره‬-‫تعبیری‬
(фразеологическиеединицы=ФЕ‫اغلب‬ ‫و‬ ‫کنند‬ ‫می‬ ‫پر‬ ‫زبان‬ ‫لغوی‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫خالی‬ ‫فضاهای‬ )‫به‬
.‫دارند‬ ‫اشاره‬ ‫ها‬ ‫موقعیت‬ ‫و‬ ‫فرآیندها‬ ،‫ها‬ ‫ویژگی‬ ،‫اشیا‬7
‫اصطالحی‬ ‫ترکیب‬ ‫از‬ ‫واحد‬ ‫تعریفی‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬ ‫علمی‬ ‫منابع‬ ‫در‬-( ‫تعبیری‬фразеологическтйоборот)
‫تام‬‫واژه‬ ‫بر‬ ‫عالوه‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫نهفته‬ ‫تناقضات‬ ‫و‬ ‫پیچیدگی‬ ‫بر‬ ‫شاهدی‬ ‫زیرا‬ ،‫است‬ ‫برانگیز‬ ‫ل‬
‫های‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ‫مذکور‬ ‫تخصصی‬«‫اصطالح‬»،«‫تعبیر‬( »фразеологизмидиом‫و‬ )«‫واحد‬‫های‬
‫اصطالحی‬-‫تعبیری‬»(фразеологическиеединицы=ФЕ).‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ‫فوق‬ ‫مفهوم‬ ‫نیزبرای‬
‫ا‬ ‫میان‬ ‫این‬ ‫در‬‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫ما‬«‫تعبیری‬ ‫و‬ ‫اصطالحی‬ ‫واحدهای‬( »ФЕ‫و‬ ‫تر‬ ‫شده‬ ‫پذبرفته‬ ‫همه‬ ‫از‬ )
‫در‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫معنا‬ ‫در‬ ‫جزیی‬ ‫یا‬ ‫کامل‬ ‫تغییر‬ ‫با‬ ‫یاجمالت‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫زایای‬ ‫و‬ ‫ثابت‬ ‫ترکیب‬ ‫بیانگر‬ ‫و‬ ‫پرکاربردتر‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫غالب‬ ‫غربی‬ ‫شناسی‬ ‫زبان‬ ‫متون‬«idiom»( ‫ثابت‬ ‫اصطالحات‬ ‫به‬ ‫اشاره‬ ‫برای‬fixed
expressions‫معنای‬ ‫با‬ )‫کامل‬‫می‬ ‫خود‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫معنای‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫استفاده‬
.‫باشند‬
‫شامل‬ ‫نخست‬ ‫گروه‬ .‫کنند‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ‫گروه‬ ‫دو‬ ‫به‬ ‫اغلب‬ ‫انگلیسی‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬
( ‫خالص‬ ‫اصطالحات‬pure idioms( ‫یکپارچگی‬ ‫ویژگی‬ ‫از‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫نهفته‬ ‫معنای‬ ‫با‬ )монолитность)
:‫مثال‬ ‫برای‬ ‫باشد؛‬ ‫می‬ ‫برخوردار‬ ‫خود‬ ‫ساختار‬ ‫در‬
tospoiltheEgyptions – поживаться за счет врага
.‫خواهد‬ ‫خدا‬ ‫اگر‬ ‫خیر‬ ‫سبب‬ ‫شود‬ ‫عدو‬
‫دانست‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫دوگانه‬ ‫تفسیری‬ ‫ارایه‬ ‫امکان‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫ترکیبات‬ ‫این‬ ‫خاص‬ ‫ویژگی‬.‫یک‬ ‫دارای‬ ‫ها‬ ‫آن‬
‫به‬ ‫وابسته‬ ‫مجازی‬ ‫معنای‬ ‫یک‬ ‫و‬ ‫مستقیم‬ ‫معنای‬‫شامل‬ ‫دوم‬ ‫گروه‬ .‫باشند‬ ‫می‬ ‫متن‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫واحدهای‬
( ‫استعاری‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬figurative idioms‫با‬ ):‫است‬ ‫شفاف‬ ‫مفهومی‬
a wolf in sheep’s clothing
волк в овечьейшкуре
‫میش‬ ‫لباس‬ ‫در‬ ‫گرگی‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ‫اغلب‬ ‫روسی‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫اینکه‬ ‫وجود‬ ‫با‬«‫اصطالحی‬ ‫واحد‬-‫تعبیری‬»‫استفاد‬،‫شود‬ ‫می‬ ‫ه‬
‫شناسان‬ ‫زبان‬ ‫از‬ ‫بسیاری‬‫انگلیسی‬ ‫معادل‬ ‫از‬«idiom»‫واحدهایی‬ ‫نامیدن‬ ‫برای‬‫اصطالحی‬ ‫قابلیت‬ ‫از‬ ‫که‬
‫ها‬ ‫واژه‬ ‫همنشینی‬ ‫به‬ ‫کننده‬ ‫محدود‬ ‫شناختی‬ ‫زبان‬ ‫عبارات‬ ‫این‬ ‫واقع‬ ‫در‬ .‫کنند‬ ‫می‬ ‫استفاده‬ ،‫برخوردارند‬ ‫بیشتری‬
‫اصطالحی‬ ‫ترکیبات‬ ‫یا‬-.‫دارند‬ ‫اشاره‬ ‫تعبیری‬‫پس‬ ‫این‬ ‫از‬‫اینکه‬ ‫بدون‬‫های‬ ‫واژه‬ ‫میان‬ ‫اساسی‬ ‫تفاوتی‬
‫فوق‬ ‫تخصصی‬‫الذکر‬‫کونین‬ .‫آ.و‬ ‫پیشنهادی‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫ترجیح‬ ،‫شویم‬ ‫قایل‬‫اصطالحی‬ ‫(واحدهای‬-)‫تعبیری‬
.‫کرد‬ ‫خواهیم‬ ‫استفاده‬
‫زب‬ ‫عالقه‬ ‫میزان‬ ‫بیانگر‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫نامگذاری‬ ‫برای‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫های‬ ‫تالش‬ ‫تمام‬‫شناسان‬ ‫ان‬
.‫است‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ ‫درک‬ ‫به‬‫اصطالحات‬‫مرتبط‬ ‫زبانی‬ ‫های‬ ‫نشانه‬ ‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬‫با‬‫متن‬‫معین‬‫ها‬ ‫داده‬ ‫حجم‬ ‫با‬ ‫مطابق‬
‫تن‬ ‫نه‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫نامگذاری‬ .‫برخوردارند‬ ‫واژه‬ ‫به‬ ‫نسبت‬ ‫تری‬ ‫پیچیده‬ ‫معنای‬ ‫از‬ ،‫هستند‬‫بر‬ ‫ها‬
‫خاص‬ ‫ویژگی‬ ‫مبنای‬‫کننده‬ ‫تصریح‬‫همین‬ ‫به‬ .‫گیرد‬ ‫می‬ ‫صورت‬ ‫موقعیت‬ ‫یک‬ ‫کل‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫براساس‬ ‫بلکه‬ ،
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫علت‬‫اصطالحی‬ ‫واحد‬-( ‫تعبیری‬ФЕ‫بیانگر‬ ‫و‬ ‫دارد‬ ‫تبیینی‬ ‫و‬ ‫کننده‬ ‫ارزیابی‬ ‫کاربردی‬ ‫اغلب‬ )
‫ها‬ ‫پدیده‬ ‫و‬ ‫اشیا‬ ‫به‬ ‫انسان‬ ‫نگرش‬‫در‬.‫است‬ ‫واقعی‬ ‫دنیای‬‫موضوعات‬ ‫دادن‬ ‫نشان‬ ‫برای‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬
‫خود‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫معنای‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫آن‬ .‫روند‬ ‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫واسطه‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫استفاده‬ ‫با‬ ‫غیرزبانی‬‫دای‬‫لغات‬ ‫ره‬
.‫دهند‬ ‫می‬ ‫افزایش‬ ‫را‬ ‫زبان‬ ‫جدید‬
7
С. 5.–М., 196.–ологии современного английского языка.Кунин А.В. Курс фразе

11. 11
‫مفهوم‬ ‫بررسی‬ ‫برای‬«‫اصطالحی‬ ‫واحد‬-‫تعبیری‬»‫که‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫جهانی‬ ‫شاخص‬ ‫چندین‬‫مجزا‬ ‫گیری‬ ‫شکل‬،
‫زایایی‬ ،‫پایداری‬.‫اند‬ ‫جمله‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫اصطالحی‬ ‫قابلیت‬ ‫و‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬«‫مجزا‬ ‫گیری‬ ‫شکل‬»‫سال‬ ‫در‬ ‫که‬1752.‫آ.ای‬ ‫سوی‬ ‫از‬‫بیانگ‬ ،‫شد‬ ‫پیشنهاد‬ ‫اسمیرنیتسکی‬‫ر‬
‫یک‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫وجود‬‫واژگانی‬ ‫جایگاه‬‫اصطالحی‬ ‫واحد‬ ‫ساختار‬ ‫در‬-‫تک‬ ‫اصطالح‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫بدان‬ ‫است؛‬ ‫تعبیری‬
.‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫ای‬ ‫واژه‬
ً‫ا‬‫نسبت‬ ‫ترکیب‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫ثبات‬ ‫از‬ ‫منظور‬‫ناگسستنی‬‫دیگر‬ ‫های‬ ‫نسخه‬ ‫فاقد‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫ها‬ ‫واژه‬
‫است‬‫ساخت‬ ‫در‬ ‫موجود‬ ‫سازنده‬ ‫عناصر‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫و‬‫گفتاری‬ ‫موقعیت‬ ‫یک‬ ‫در‬ ‫زایایی‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫بیان‬ ‫عبارت‬ ‫ار‬
‫سطح‬ ‫در‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫همراه‬ ‫ثبات‬ ‫پیدایش‬ ‫با‬ ‫معین‬‫ی‬‫اصطالحات‬ ‫شاخصه‬ ‫تر‬ ‫گسترده‬«‫خالص‬»‫کل‬ ،‫یشه‬
‫بیانگر‬ ‫دومی‬ ‫که‬ ،‫خورد‬ ‫می‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫معمول‬ ‫و‬ ‫ساختاری‬ ‫جنبه‬ ‫دو‬ ‫ثبات‬ ‫در‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫معترضه‬ ‫عبارات‬ ‫و‬ ‫ها‬
‫گفتا‬ ‫در‬ ‫عبارت‬ ‫یک‬ ‫تکرار‬ ‫میزان‬.‫است‬ ‫مربوطه‬ ‫زبان‬ ‫مختلف‬ ‫گویشوران‬ ‫ر‬
‫زیرا‬ ،‫باشد‬ ‫می‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫ثبات‬ ‫تشخیص‬ ‫برای‬ ‫کننده‬ ‫تعیین‬ ‫معیاری‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫بودن‬ ‫رایج‬ ‫و‬ ‫معمول‬
‫اصطالحی‬ ‫واحد‬ ‫در‬ ‫مزبور‬ ‫ویژگی‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫بحث‬ ‫آن‬ ‫وجود‬ ‫عدم‬ ‫صورت‬ ‫در‬-.‫ندارد‬ ‫معنایی‬ ‫تعبیری‬
‫وی‬ ‫ترین‬ ‫پیچیده‬‫ژ‬‫اصطالحی‬ ‫واحد‬ ‫گی‬-‫ه‬ ‫برداشت‬ ‫که‬ ‫تعبیری‬‫قابلیت‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫ارایه‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫نیز‬ ‫مختلفی‬ ‫ای‬
‫اصطالحی‬.‫است‬ ‫واژگانی‬ ‫ترکیب‬ ‫معنای‬ )‫(ابهام‬ ‫شفافیت‬ ‫عدم‬ ‫و‬ ‫معنایی‬ ‫تغییر‬ ‫بیانگر‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ .‫است‬
‫اصطالحی‬ ‫قابلیت‬ ‫اصلی‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬‫شامل‬،‫زبانی‬ ‫واحد‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫معنایی‬ ‫ارزش‬ ‫فقدان‬‫داشتن‬
‫با‬ ‫می‬ ‫یکپارچه‬ ‫ساختاری‬ ‫و‬ ‫رایج‬ ‫معنایی‬.‫شد‬‫سوم‬ ‫ویژگی‬‫اجزای‬ ‫دستوری‬ ‫اشکال‬ ‫برخی‬ ‫دادن‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫با‬
‫سازنده‬‫شود‬ ‫می‬ ‫برخوردار‬ ‫بیانی‬ ‫اشکال‬ ‫از‬ ‫خود‬.‫به‬ ‫باید‬‫ظاهری‬ ‫اشکال‬ ‫همواره‬ ً‫ا‬‫ماهیت‬ ‫که‬ ‫هایی‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬
‫عبارات‬ ‫تبدیل‬ ‫موارد‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ،‫کنند‬ ‫می‬ ‫حفظ‬ ‫را‬ ‫خود‬‫ایماژگون‬‫تغی‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫به‬‫یرات‬.‫شود‬ ‫نگریسته‬
‫پ‬ ‫اصطالح‬ ‫قابلیت‬‫نشان‬ ‫اطالق‬ ‫شروط‬ ‫از‬ ‫یکی‬ ‫ذیری‬‫های‬ ‫ه‬‫اصطالحی‬ ‫واحدهای‬ ‫به‬ ‫زبانی‬-.‫است‬ ‫تعبیری‬
‫انجیلی‬ ‫اصطالحات‬ ‫از‬ ‫متفاوتی‬ ‫های‬ ‫نسخه‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ .‫گردد‬ ‫بیان‬ ‫جزیی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫اگرچه‬
‫تغییر‬ ‫با‬ ‫هایی‬ ‫گروه‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫که‬ ،‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫پذیری‬ ‫اصطالح‬ ‫قابلیت‬ ‫میزان‬ ‫براساس‬
‫مع‬( ‫کامل‬ ‫نایی‬to draw a bow at a venture, Benjamin’s mess, corn in Egypt, a good
Samaritan, to make bricks without straw‫هایی‬ ‫واحد‬ ،)‫با‬‫معنایی‬ ‫تغییر‬‫جزیی‬(as old as
Methuselah, as patient as Job, to drive like Jehu‫معنایی‬ ‫تغییر‬ ‫بدون‬ ‫عباراتی‬ ‫و‬ )‫اما‬‫دچار‬
‫پیچیدگ‬( ‫شده‬ ‫معنایی‬ ‫ی‬let the dead bury their dead).‫کرد‬ ‫تقسیم‬‫مانند‬ ‫نیز‬ ‫پذیری‬ ‫اصطالح‬ ‫قابلیت‬
‫سایر‬‫های‬ ‫ویژگی‬‫مذکور‬‫است‬ ‫مطلق‬ ‫پایداری‬ ‫فاقد‬‫زیرا‬ .‫اصطالحی‬ ‫واحدهای‬ ‫دارد‬ ‫امکان‬ ‫زمان‬ ‫گذر‬ ‫با‬-
.‫شوند‬ ‫تفکیک‬ ‫و‬ ‫تجزیه‬ ‫دچار‬ ً‫ا‬‫مجدد‬ ‫یا‬ ‫بدهند‬ ‫دست‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫خود‬ ‫معنای‬ ‫تعبیری‬
‫واحده‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬‫اصطالحی‬ ‫ای‬-‫تعبیری‬
‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫دانش‬ ‫بطن‬ ‫از‬ ‫علمی‬ ‫ای‬ ‫رشته‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫شناسی‬ ‫اصطالح‬ ‫پیدایش‬ ‫زمان‬ ‫از‬ ‫درست‬،‫های‬ ‫تالش‬
‫دلیل‬ ‫به‬ .‫است‬ ‫گرفته‬ ‫صورت‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫واحدهای‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫برای‬ ‫متعددی‬
‫معیاره‬ ‫براساس‬ ‫ها‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫این‬ ‫تحقیق‬ ‫موضوع‬ ‫بودن‬ ‫چندوجهی‬ ‫و‬ ‫پیچیدگی‬‫شک‬ ‫مختلفی‬ ‫ای‬‫ل‬.‫گرفتند‬
‫و‬ ‫به‬ ‫متعلق‬ ‫گذشته‬ ‫قرن‬ ‫نیم‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫این‬ ‫ترین‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ‫و‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬‫دانشمند‬ ‫وینوگرادف‬ .‫.و‬
‫روس‬ ‫معروف‬‫بر‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطلالحات‬ ‫بندی‬ ‫تقسیم‬ ‫مذکور‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫در‬ .‫است‬‫میزان‬ ‫اساس‬‫علتمندی‬‫و‬
‫اص‬ ‫واحدهای‬ ‫دیگر‬ ‫سویی‬ ‫از‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫انجام‬ ‫معنایی‬ ‫یکپارچگی‬‫طالحی‬-‫ارتباطشان‬ ‫منظر‬ ‫از‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫تعبیری‬
.‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫واژه‬ ‫با‬‫سه‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬ ‫تمام‬ ‫وینوگرادف‬
:‫دهد‬ ‫می‬ ‫جای‬ ‫عمده‬ ‫گروه‬

12. 12
‫تلفیقی‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬(фразеологические сращения)‫علتمندی‬ ‫رابطه‬ ‫فاقد‬ ‫که‬‫و‬‫زایایی‬
‫اند‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫معادل‬ ،‫هستند‬‫منتج‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫ندارد‬ ‫شان‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫معانی‬ ‫به‬ ‫ربطی‬ ‫هیچ‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫معنای‬ ‫و‬
:‫گردد‬ ‫نمی‬
Ничтоже сумняшеся, притча во языцех, елки–палки,
to make bricks without straw- напрасностараться...
‫یکپارچه‬ ‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬(фразеологическиеединства)‫ج‬ ‫معنایی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫که‬‫دایی‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫اما‬ ،‫نیست‬ ‫یکی‬ ‫شان‬ ‫سازنده‬ ‫اجزای‬ ‫معانی‬ ‫مجموع‬ ‫با‬ ‫نخست‬ ‫گروه‬ ‫مانند‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫معنای‬ ‫و‬ ‫ناپذیرند‬
:‫شود‬ ‫می‬ ‫منتج‬
Держать камень за позухой, выносит сор из избы, языком чесать,
to separate the husk from the grain - отделеятьзернаотплевел
‫تعبیرات‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬‫ترکیبی‬(фразеологические сочетания)‫عباراتی‬ ‫از‬ ‫دسته‬ ‫آن‬ ‫شامل‬
:‫آیند‬ ‫می‬ ‫پدید‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫در‬ ‫معنایی‬ ‫وابستگی‬ ‫ایجاد‬ ‫با‬ ‫که‬ ،‫است‬
Беспросыпное пьянство,
зло (досада) берет
(радость/удовольствие берет‫ندارد‬ ‫کاربرد‬ ‫روسی‬ ‫در‬)
‫وارد‬ ‫خود‬ ‫وابسته‬ ‫معنای‬ ‫با‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫گروه‬ ‫این‬ ‫در‬‫دوم‬ ‫واژه‬ ‫معنای‬ ‫که‬ ،‫شود‬ ‫می‬ ‫ترکیبی‬‫آن‬ ‫در‬.‫است‬ ‫مستقل‬
‫را‬ ‫وابسته‬ ‫معنی‬ ‫دارای‬ ‫واژه‬ ‫وینوگرادف‬«‫محوری‬ ‫واژه‬»8
‫واژه‬ ‫مانند‬ ‫نامد؛‬ ‫می‬гробовой‫در‬
‫ترکیب‬гробовая тишина.
‫را‬ ‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫این‬ ‫بعدها‬ ‫شانسکی‬ .‫آ.ام‬:‫نمود‬ ‫تکمیل‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫چهارم‬ ‫گروه‬ ‫افزودن‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫داد‬ ‫گسترش‬
‫تعبی‬ ‫و‬ ‫اصطالحات‬‫تبیینی‬ ‫رات‬(фразеологические выражения)‫پایدارو‬ ‫ترکیبات‬ ‫شامل‬ ‫که‬
( ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ‫زایایی‬горячий привет, ядерный реактор, принять меры‫قول‬ ‫نقل‬ ‫نیز‬ ‫و‬ )
:‫باشد‬ ‫می‬ ‫نیافته‬ ‫معنا‬ ‫تغییر‬ ‫های‬ ‫المثل‬ ‫ضرب‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫مثل‬ ،‫رایج‬ ‫بسیار‬ ‫های‬
All is not gold that glitters.
Не все то золото, что блестит.
.‫نیست‬ ‫گردو‬ ‫گردی‬ ‫هر‬
Волков бояться, в лес не ходить.
1.4.‫تخصصی‬ ‫واژه‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ‫تعریفی‬ ‫براساس‬(термин)‫دارای‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫متون‬ ‫معنایی‬ ‫هسته‬
‫وی‬ ‫توجه‬ ‫ترجمه‬ ‫متون‬ ‫در‬ ‫علت‬ ‫همین‬ ‫به‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫متون‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫معنایی‬ ‫بار‬ ‫ترین‬ ‫مهم‬‫ژ‬‫مبذ‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫ای‬ ‫ه‬‫می‬ ‫ول‬
‫ترجمه‬ ‫معادل‬ ‫زیرا‬ ،‫شود‬ً‫ا‬‫مستقیم‬‫معنای‬ ‫از‬ ‫مترجم‬ ‫ارزیابی‬ ‫تناسب‬ ‫و‬ ‫دقت‬ ‫میزان‬ ‫به‬.‫دارد‬ ‫بستگی‬ ‫آن‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬،( ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬терминология)‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬ ‫و‬
(терминосистема)‫بحث‬ .‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫ارتباط‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫هستند‬ ‫مفاهیمی‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬
8
Стержневое слово

13. 13
‫خصوص‬ ‫در‬‫واژگان‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫ساماندهی‬ ‫مفهوم‬ ،‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫ویژگی‬
‫و‬ ‫بوده‬ ‫مطرح‬ ‫پیش‬ ‫ها‬ ‫مدت‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫رشته‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫حوزه‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫تخصصی‬‫به‬ ‫دیگر‬‫امری‬‫شده‬ ‫تبدیل‬ ‫بدیهی‬
.‫است‬‫و‬ ‫شود‬ ‫می‬ ‫داده‬ )‫(نظام‬ ‫کل‬ ‫به‬ ‫اولویت‬ ،‫بگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫بودن‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫مفهوم‬ ‫اگر‬ ‫حال‬ ‫عین‬ ‫در‬
‫عنصر‬‫با‬ ‫بنابراین‬ ‫گیرد؛‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫دوم‬ ‫جایگاه‬ ‫در‬ )‫تخصصی‬ ‫(واژه‬.‫گرفت‬ ‫پیش‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫معکوس‬ ‫ترتیبی‬ ‫ید‬
‫به‬ ‫به‬ ‫نخست‬ ‫وهله‬ ‫در‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫کاربردی‬ ‫شناسی‬ ‫زبان‬ ‫های‬ ‫حوزه‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ً‫ال‬‫عم‬
‫در‬ ‫مجموعه‬ ‫به‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫عنصر‬ ‫یا‬ ‫آجر‬ ‫اصطالح‬‫این‬ ‫واقع‬ ‫در‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫اشاره‬ )‫(نظام‬ ‫آن‬ ‫برگیرنده‬‫امر‬
‫بنیادین‬ ‫و‬ ‫اولیه‬ ‫مفاهیم‬ ‫تعاریف‬ ‫بندی‬ ‫فرمول‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫به‬ ‫حاصله‬ ‫نتایج‬ ‫تناسب‬ ‫با‬‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫تعریف‬ ‫به‬ ‫ابتدا‬ ‫اگر‬ ،‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫نادرست‬ ‫شناسی‬ ‫روش‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫متعاقب‬ .‫است‬ ‫همراه‬ ‫معاصر‬
‫از‬ ‫تعریفی‬ ‫آن‬ ‫براساس‬ ‫تنها‬ ‫و‬ ‫بپردازیم‬‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬‫تخ‬ ‫واژگان‬ ‫(نظام‬.‫دهیم‬ ‫ارایه‬ )‫صصی‬
‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫رشته‬ ‫یک‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫مجموعه‬‫عنوان‬ ‫به‬ ‫هم‬‫کلیتی‬‫به‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫همجنس‬ ‫موارد‬ ‫از‬ ‫ساده‬
‫واحدهای‬ ‫از‬ ‫منسجم‬ ‫نظامی‬ ‫عنوان‬‫همسان‬‫ساختاری‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫السطح‬ ‫مختلف‬ ‫اما‬ ،‫یافته‬ ‫نظام‬‫بررسی‬ ‫مورد‬
‫مربوط‬ ‫موارد‬ ‫بررسی‬ ‫و‬ ‫تحقیقات‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫سیستماتیک‬ ‫اصول‬ ‫اگر‬ .‫داد‬ ‫قرار‬‫تخصصی‬ ‫نامگذاری‬ ‫به‬
.‫دهیم‬ ‫قرار‬ ‫نظر‬ ‫مد‬ ‫باید‬ ‫را‬ ‫مهمی‬ ‫نکات‬ ،‫برگزینیم‬
‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬‫مفهوم‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ً‫ا‬‫عموم‬ ‫و‬ ‫همگون‬ ‫تعریفی‬ ‫کنون‬ ‫تا‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫جوان‬ ً‫ا‬‫نسبت‬ ‫علمی‬
‫یعنی‬ ،‫خود‬ ‫بنیادین‬«‫یا‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬термин‫و‬ ‫است‬ ‫چندوجهی‬ ‫و‬ ‫پیچیده‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ .‫است‬ ‫نداده‬ ‫ارایه‬ )
‫ا‬ ‫هریک‬‫داده‬ ‫نسبت‬ ‫آن‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫خودشان‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ ‫مهم‬ ‫خصوصیات‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫ویژگی‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬ ‫کارشناسان‬ ‫ز‬
.‫اند‬
‫اشاره‬ ‫مشهور‬ ‫دانشمندان‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫ارایه‬ ‫تعاریف‬ ‫از‬ ‫برخی‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫موضوع‬ ‫شدن‬ ‫روشن‬ ‫برای‬ ‫اینجا‬ ‫در‬
.‫نماییم‬ ‫تحلیل‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫ضعف‬ ‫و‬ ‫قوت‬ ‫نقاط‬ ‫کوشیم‬ ‫می‬ ‫و‬ ‫کنیم‬ ‫می‬
‫(وین‬ ‫ویناکور‬ .ُ‫ا‬.‫گ‬‫آثار‬ //‫روسی‬ ‫فنی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫در‬ ‫سازی‬ ‫واژه‬ ‫های‬ ‫پدیده‬ ‫برخی‬ ‫بررسی‬ .ُ‫ا‬.‫گ‬ ‫اکور‬
МИФЛИ.–1737–T.V:‫کند‬ ‫می‬ ‫تعریف‬ ‫گونه‬ ‫این‬ ‫را‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ )«‫خاصی‬ ‫واژگان‬ ‫ها‬ ‫این‬
‫باشد‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫تواند‬ ‫می‬ ،‫ناچیز‬ ‫هم‬ ‫چقدر‬ ‫هر‬ ،‫واژه‬ ‫هر‬ ... ‫دارند‬ ‫خاصی‬ ‫کاربرد‬ ‫تنها‬ ،‫نیستند‬.»
‫نسل‬ ‫سه‬ ً‫ا‬‫تقریب‬‫از‬‫رشته‬ ‫این‬ ‫معاصر‬ ‫کارشناسان‬‫در‬ .‫اند‬ ‫داشته‬ ‫سروکار‬ ‫آن‬ ‫با‬ ‫و‬ ‫جسته‬ ‫سود‬ ‫تعریف‬ ‫همین‬ ‫از‬
‫واژه‬ ‫ماهیت‬ ‫به‬ ‫شناختی‬ ‫زبان‬ ً‫ا‬‫منحصر‬ ‫و‬ ‫محدود‬ ‫بسیار‬ ‫نگاهی‬ ‫از‬ ‫حاکی‬ ‫ویناکور‬ ‫تعریف‬ ‫حال‬ ‫عین‬
‫موارد‬ ‫اکثر‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫معنا‬ ‫بدان‬ ‫است؛‬ ‫کاربردی‬ ‫مفهومی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫واقع‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫تخصصی‬-‫که‬ ‫آنجا‬ ‫از‬
‫ما‬‫شود‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫طبیعی‬ ‫زبان‬ ‫یک‬ ‫واژگان‬ ‫از‬ ‫جزیی‬ ً‫ا‬‫هیت‬-‫می‬ )‫(کنایی‬ ‫استعاری‬ ‫معنایی‬ ‫تغییر‬ ‫دچار‬
‫گردد‬‫برخی‬ ‫در‬ ‫حتی‬ .‫شود‬ ‫می‬ ‫تبدیل‬ ‫تخصصی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫دیگری‬ ‫موقعیت‬ ‫سپس‬ ‫و‬
‫سا‬ ‫ویژگی‬ ،‫کند‬ ‫می‬ ‫تغییر‬ ‫آن‬ ‫صرفی‬ ‫شکل‬ ‫مثال‬ ‫(برای‬ ‫یابد‬ ‫می‬ ‫تغییر‬ ‫نیز‬ ‫آن‬ ‫ذاتی‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫موارد‬‫خت‬
:‫آورد‬ ‫می‬ ‫دست‬ ‫به‬ ‫یا‬ ‫و‬ ‫دهد‬ ‫می‬ ‫ازدست‬ ‫را‬ ‫جمع‬ ‫حالت‬масло-масла،сталь-стали‫بدین‬ .)... ،
‫آید‬ ‫می‬ ‫پدید‬ ‫جدیدی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫ملی‬ ‫زبان‬ ‫هر‬ ‫در‬ ً‫ا‬‫ذات‬ ‫ترتیب‬‫اصلی‬ ‫عمومی‬ ‫واژه‬ ‫با‬ ‫که‬ ،( ‫متجانس‬‫آوا‬ ‫هم‬
‫نگار‬ ‫هم‬ ‫و‬).‫باشد‬ ‫می‬
‫بر‬ ‫درآمدی‬ .‫آ.آ‬ ‫(ریفرماتسکی‬ ‫ریفرماتسکی‬ .‫آ.آ‬ ‫اعتقاد‬ ‫به‬.‫شناسی‬ ‫زبان‬–М.،1715« )‫های‬ ‫واژه‬
‫می‬ ‫محدود‬ ‫خود‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫منحصر‬ ‫معنای‬ ‫واسطه‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫خاص‬ ‫ای‬ ‫رشته‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫که‬ ،‫هستند‬ ‫کلماتی‬ ‫تخصصی‬
‫باشند‬‫بودن‬ ‫معنایی‬ ‫تک‬ ‫به‬ ‫گرایش‬ ‫که‬ ‫کلماتی‬ ‫؛‬-‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫اشیا‬ ‫اسامی‬ ‫و‬ ‫مفاهیم‬ ‫دقیق‬ ‫بیان‬ ‫در‬ ‫آنچه‬ ‫مانند‬-
‫خورد‬ ‫می‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫در‬.»
‫بوداگف‬ .‫ار.آ‬(‫بوداگف‬.‫ار.آ‬‫نظرات‬‫لنین‬‫درباره‬‫شناختی‬ ‫زبان‬ ‫علوم‬ //‫زبان‬ ‫علمی‬ ‫سبک‬ ‫بررسی‬–1791-
‫شماره‬1‫وا‬ )‫ژ‬.‫داند‬ ‫می‬ ‫مشخص‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫معنای‬ ‫با‬ ‫ای‬ ‫کلمه‬ ‫را‬ ‫تخصصی‬ ‫ه‬
‫دهه‬ ‫در‬ ‫مذکور‬ ‫تعریف‬ ‫دو‬ ‫هر‬11‫دهه‬ ‫آغاز‬ ‫و‬91‫و‬ ‫رایج‬ ‫بسیار‬‫دهنده‬ ‫بازتاب‬‫براساس‬ ‫که‬ ،‫بودند‬ ‫گرایشی‬
‫عنوان‬ ‫به‬ ‫تنها‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫آن‬‫فرهنگ‬ ‫در‬ ‫نیز‬ ‫مبنا‬ ‫همان‬ ‫بر‬ ‫و‬ ‫گرفت‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫کلمه‬ ‫یک‬
.‫شد‬ ‫می‬ ‫ثبت‬ ‫استاندارد‬ ‫متون‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫نامه‬

14. 14
‫اس‬ .‫آ‬ ‫(گرد‬ ‫گرد‬ .‫آ.اس‬ ‫باور‬ ‫به‬،‫علمی‬ ‫اسامی‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫علمی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫ساخت‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫مسایل‬
‫دکترا‬ ‫نامه‬ ‫پایان‬ :‫روسی‬ ‫زبان‬ ‫به‬ ‫ها‬ ‫ماهی‬-Л.-1718« )‫لغوی‬ ‫واحدی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬-‫م‬‫که‬ ،‫است‬ ‫عنایی‬
‫دارد‬ ‫معین‬ ‫کاربردی‬‫و‬ ‫مترادف‬ ‫فاقد‬ .‫است‬ ‫معنایی‬ ‫تک‬ .‫متجانس‬‫آن‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫شاخه‬ ‫یا‬ ‫مربوطه‬ ‫علم‬ ‫محدوده‬ ‫در‬
‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫مندی‬ ‫نظام‬ ‫بسیار‬ ‫ویژگی‬ ‫از‬ ‫و‬ ‫باشد‬ ‫می‬.»
‫داشتن‬ ‫وینوگرادف‬ .‫و.و‬ ‫از‬ ‫پیروی‬ ‫به‬ ‫تعریف‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫او‬‫نقش‬‫کننده‬ ‫تعریف‬‫می‬ ‫نسبت‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫به‬ ‫را‬
‫وا‬ ‫که‬ ،‫دهد‬‫تخصصی‬ ‫ژه‬‫را‬ ‫آن‬‫کندو‬ ‫نمی‬ ‫ایفا‬‫قادر‬‫ایفای‬ ‫به‬‫هم‬ ‫ش‬‫نیست‬.‫به‬ ‫نیز‬ ‫منطقی‬ ‫دیدگاهی‬ ‫از‬ ‫اگر‬
،‫کنیم‬ ‫نگاه‬ ‫موضوع‬.‫است‬ ‫طبیعی‬ ‫امر‬ ‫این‬‫نقشیک‬‫مانند‬ ‫درست‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬‫نقش‬،‫شده‬ ‫شناخته‬ ‫واژه‬ ‫یک‬
‫یا‬ ‫رشته‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫طریق‬ ‫از‬ ‫شده‬ ‫تبیین‬ ‫مفهوم‬ ‫که‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫تنها‬ .‫است‬ ‫نامگذاری‬‫حرفه‬
.‫باشد‬ ‫می‬ ‫خاص‬ ‫ای‬
‫گرایش‬ ،‫کنند‬ ‫می‬ ‫معرفی‬ ‫تعریف‬ ‫نیازمند‬ ‫و‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫را‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫که‬ ‫ها‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ ‫تعدادی‬ ‫در‬
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫هر‬ ‫شده‬ ‫مشخص‬ ً‫ا‬‫دقیق‬ ‫معنای‬ ،‫دانیم‬ ‫می‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬ ‫تعریف‬ .‫خورد‬ ‫می‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫جالبی‬
‫تثب‬ ‫را‬ ‫معین‬‫ب‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫آن‬ ‫چندمعنایی‬ ‫وجوه‬ ‫تمام‬ ‫ترتیب‬ ‫بدین‬ ‫و‬ ‫یت‬‫برای‬ ‫تعریف‬ ‫وجود‬ ‫کلی‬ ‫طور‬ ‫به‬ .‫برد‬ ‫می‬ ‫ین‬
‫تنها‬ ‫و‬ ‫شود‬ ‫نمی‬ ‫محسوب‬ ‫عمومی‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ‫تمییز‬ ‫جهت‬ ‫کننده‬ ‫متمایز‬ ‫و‬ ‫ضروری‬ ‫شاخصی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬
‫چهارچوب‬ ‫در‬LSP.‫دارد‬ ‫کاربرد‬ ‫مربوطه‬
‫دهه‬ ‫شرایط‬ ‫در‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫برای‬ ‫تعریف‬ ‫ترین‬ ‫مقبول‬81‫دهه‬ ‫آغاز‬ ‫و‬71‫پروفسور‬ ‫سوی‬ ‫از‬.‫ب.ان‬
‫گرد‬ ‫ارایه‬ ‫گاالوین‬.‫ید‬
//‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫مطالعه‬ ‫به‬ ‫مربوط‬ ‫مسایل‬ ‫برخی‬ ‫بررسی‬ ،‫ب.ان‬ ‫(گاالوین‬ ‫گاالوین‬ ‫ب.ان‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬
،‫مسکو‬ ‫دانشگاه‬ ‫وستنیک‬ ‫نشریه‬1792‫شماره‬ ،5« )‫بر‬ ‫شده‬ ‫(ساخته‬ ‫ای‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫یا‬ ‫واژه‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬
‫تخ‬ ‫مفهوم‬ ‫تبیین‬ ‫به‬ ‫معنا‬ ‫این‬ .‫دارد‬ ‫تخصصی‬ ‫معنایی‬ ‫که‬ ،‫است‬ )‫ساز‬ ‫وابسته‬ ‫روابط‬ ‫مبنای‬‫صصی‬‫گیرنده‬ ‫شکل‬
‫ها‬ ‫آن‬ ‫میان‬ ‫روابط‬ ‫و‬ ‫موضوعات‬ ‫برخی‬ ‫بر‬ ‫تسلط‬ ‫و‬ ‫شناخت‬ )‫برای‬ ‫(و‬ ‫جریان‬ ‫در‬ ‫که‬،‫رود‬ ‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬‫از‬
‫معین‬ ‫تخصصی‬ ‫یا‬ ‫رشته‬ ‫دیدگاه‬‫پردازد‬ ‫می‬».
‫این‬ ‫با‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ‫فوق‬ ‫نقص‬ ‫بی‬ ً‫ال‬‫عم‬ ‫و‬ ‫جامع‬ ‫تعریف‬‫دقیق‬ ‫تعیین‬ ‫ما‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ :‫کرد‬ ‫کامل‬ ‫نظر‬ ‫اظهار‬
( ‫گونه‬ ‫ترین‬ ‫نزدیک‬‫یا‬ ‫واژه‬‫در‬ .‫نمود‬ ‫خواهد‬ ‫تر‬ ‫گسترده‬ ‫را‬ ‫حاضر‬ ‫تعریف‬ ‫مشمول‬ ‫موارد‬ ‫حوزه‬ )‫واژه‬ ‫گروه‬
‫نشان‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫عالیمی‬ ،‫بگیریم‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫را‬ ‫مس‬ ‫یا‬ ‫اسید‬ ‫سولفوریک‬ ،‫آب‬ ‫کلمات‬ ‫اگر‬ ‫واقع‬
( ‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫شیمیایی‬ ‫عناصر‬ ‫نامگذاری‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫دادن‬H2O،H2SO4،Cu‫باید‬ ‫نیز‬ )
‫تخصصی‬ ‫واژه‬.‫گردند‬ ‫تلقی‬
‫مبنا‬ ‫همین‬ ‫بر‬‫حرفی‬ ‫ترکیبات‬-( ‫واژگانی‬-частица, p-область, n-переход،‫هندسی‬ ‫عالیم‬ ،)
‫قرار‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫زمره‬ ‫در‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫را‬ ... ‫و‬ ‫جغرافیایی‬ ‫عالیم‬ ،‫شماها‬ ،‫جداول‬ ،‫نمودارها‬ ‫عناصر‬
.‫داد‬
‫نامگ‬ ‫با‬ )‫واژه‬ ‫گروه‬ ،‫(واژه‬ ‫شناختی‬ ‫زبان‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫عناصر‬ ‫اگر‬ ‫ترتیب‬ ‫بدین‬‫تمام‬ ،‫شود‬ ‫جایگزین‬ ‫ای‬ ‫نشانه‬ ‫ذاری‬
.‫شد‬ ‫خواهد‬ ‫رفع‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫ای‬ ‫نشانه‬ ‫نیازهای‬
،‫شد‬ ‫اشاره‬ ‫پیشتر‬ ‫که‬ ‫طور‬ ‫همان‬‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬‫که‬ ‫معنا‬ ‫بدان‬ ‫است؛‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫موضوعی‬ ‫تردید‬ ‫بی‬
‫ندا‬ ‫وجود‬ ‫مجزایی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫هیچ‬‫شته‬‫واژگان‬ ‫نظام‬ ‫یک‬ ‫از‬ ‫جزیی‬ ‫که‬ ،‫باشد‬ ‫داشته‬ ‫تواند‬ ‫نمی‬ ‫و‬
‫محسو‬ ‫تخصصی‬.‫نگردد‬ ‫ب‬
‫بنیادین‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ‫برای‬ ‫تعریفی‬ ‫مبنا‬ ‫همین‬ ‫بر‬‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬.‫دهیم‬ ‫می‬ ‫ارایه‬
‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬‫مجموعه‬‫مشخص‬ ‫ای‬ ‫حرفه‬ ‫یا‬ ‫رشته‬ ‫در‬ ‫تخصصی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحدهای‬ ‫از‬ ‫ای‬‫است‬،
‫که‬‫مخاطب‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫برقراری‬ ‫به‬ ‫آن‬ ‫نیاز‬ ‫راستای‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫همسان‬ ‫آن‬ ‫مفاهیم‬ ‫مجموعه‬ ‫با‬‫باشد‬ ‫می‬.
‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬‫همان‬‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬‫نمود‬ ‫آشکارا‬ ‫سیستمیک‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫است‬
.‫اند‬ ‫یافته‬

15. 15
‫عنصر‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬‫تمام‬ ‫مجموعه‬ ‫معرف‬ ‫که‬ ،‫است‬ )‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫(نظام‬
‫مفهومی‬ ‫مبین‬ ‫غیرزبانی‬ ‫های‬ ‫نشنه‬ ‫یا‬ )‫(سینتاگم‬ ‫همنشین‬ ‫زایای‬ ‫همواره‬ ‫عناصر‬ ‫های‬ ‫نسخه‬‫خص‬ ‫به‬‫وص‬‫در‬
‫مشخص‬ ‫ای‬ ‫حرفه‬ ‫یا‬ ‫رشته‬‫خواهد‬ ‫ذیل‬ ‫در‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫های‬ ‫نسخه‬ ‫خصوص‬ ‫در‬ ‫توضیحات‬ ‫باشد(تمام‬ ‫می‬
)‫آمد‬.
‫عن‬ ‫مفهوم‬ ‫از‬ ‫مختلف‬ ‫تفاسیر‬ ‫خصوص‬ ‫در‬‫ا‬‫در‬ ‫آن‬ ‫تعریف‬ ‫به‬ )‫(سینتاگم‬ ‫نشین‬ ‫هم‬ ‫صر‬«‫تخصصی‬ ‫نامه‬ ‫واژه‬
‫شناسی‬ ‫زبان‬»‫آخمانوا‬ .‫.اس‬ُ‫ا‬ ‫اثر‬9
.‫کنیم‬ ‫می‬ ‫اشاره‬«،‫است‬ ‫دوعضوی‬ ‫ساختاری‬ ‫سینتاگم‬‫اعضای‬ ‫رابطه‬ ‫که‬
‫آن‬.‫باشند‬ ‫تکواژ‬ ‫یا‬ ‫واژه‬ ‫صورت‬ ‫به‬ ‫توانند‬ ‫می‬ ‫اعضا‬ ‫این‬ .‫باشد‬ ‫می‬ ‫موصوف‬ ‫و‬ ‫صفت‬ ‫رابطه‬ ‫مانند‬‫همچنین‬
‫که‬ ‫اش‬ ‫دهنده‬ ‫تشکیل‬ ‫عناصر‬ ‫بین‬ ‫تمییز‬ ‫و‬ ‫تشخیص‬ ‫نقشهای‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫کالم‬ ‫از‬ ‫ترکیبی‬ ‫ای‬ ‫نشانه‬(‫به‬
‫دو‬ ‫ویژگی‬ ‫علت‬‫شود‬ ‫می‬ ‫تقسیم‬ ،‫هستند‬ ‫تا‬ ‫دو‬ ‫معمول‬ ‫طور‬ ‫به‬ )‫سینتاگم‬ ‫بودن‬ ‫جزیی‬.»
‫بدین‬ .‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫بیشتری‬ ‫علمی‬ ‫اختصار‬ ‫میزان‬ ‫از‬ ً‫ا‬‫ماهیت‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫با‬ ‫مقایسه‬ ‫در‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ ‫سینتاگم‬
‫سینتاگم‬ ‫زیرا‬ ،‫ندارد‬ ‫وجود‬ ‫آن‬ ‫بودن‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫یا‬ ‫واژه‬ ‫تعیین‬ ‫برای‬ ‫نیازی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫تعریف‬ ‫با‬ ‫ترتیب‬
‫دو‬ ‫هر‬.‫گیرد‬ ‫برمی‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫مفهوم‬‫نمونه‬ ‫برای‬‫موارد‬(I)‫که‬‫تنها‬( ‫موارد‬ ‫و‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫از‬II)‫که‬‫گروه‬ ‫یک‬ ‫از‬
‫اند‬ ‫شده‬ ‫تشکیل‬ ‫واژه‬‫واژه‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫واج‬ ‫وجود‬ ‫صورت‬ ‫در‬ ‫زیرا‬ ،‫شوند‬ ‫می‬ ‫شناخته‬ ‫سینتاگم‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ،
.‫بود‬ ‫خواهد‬ ‫برقرار‬ ‫صفت‬ ‫و‬ ‫موصوف‬ ‫میان‬ ‫دوسویه‬ ‫ای‬ ‫رابطه‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫و‬
(I): вод-ник, доза-тор, суш-ка, двига-тель
(II): пасажирский самолет, барабанный гранулятор, безличный глаггол.
‫دیگر‬ ‫سویی‬ ‫از‬‫سایر‬ ‫مانند‬ ‫نیز‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫بدیهی‬‫های‬ ‫نسخه‬ ‫از‬ ‫پیرامون‬ ‫جهان‬ ‫های‬ ‫پدیده‬
‫در‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫اگرچه‬ ‫علت‬ ‫همین‬ ‫به‬ ‫باشد؛‬ ‫برخوردار‬ ‫متعددی‬)‫شود‬ ‫می‬ ‫تبیین‬ ‫که‬ ‫(مفهومی‬ ‫محتوا‬ ‫سطح‬
‫متنوع‬ ‫بسیار‬ ‫بیان‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫نامتغیر‬‫باشد‬ ‫می‬‫روسی‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫شناسی‬ ‫زبان‬ ‫مفهوم‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ .‫از‬
‫نه‬ ‫و‬ ‫یک‬ ‫های‬ ‫نسخه‬ ً‫ال‬‫عم‬ )‫ترجمه‬ ‫مطالعات‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫ویژه‬ ‫(به‬ ،‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫مختلفی‬ ‫بیانی‬ ‫های‬ ‫نسخه‬
:‫گردد‬ ‫می‬ ‫تلقی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫چند‬
Языкознание, языковедение, лингвистика, наука о языке.
‫چه‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ‫تعریفی‬ ‫چنین‬ ‫پذیرش‬ ‫که‬ ،‫داد‬ ‫قرار‬ ‫بررسی‬ ‫مورد‬ ‫تخصصی‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫امر‬ ‫این‬ ‫باید‬
( ‫نسخه‬ ‫دو‬ ‫تصور‬ ‫زیرا‬ ،‫داشت‬ ‫خواهد‬ ‫همراه‬ ‫به‬ ‫تبعاتی‬языкознание‫و‬лингвистика‫مترادف‬ ‫و‬ )
( ‫معنایی‬ ‫های‬прогностика‫و‬футурология).‫است‬ ‫غیرمعمول‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫برای‬‫به‬
‫پیش‬ ‫ها‬ ‫مدت‬ ‫از‬ ‫معاصر‬ ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫در‬ ‫عالوه‬‫که‬ ‫فرض‬ ‫این‬«‫مفهومی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬
‫ساختاری‬ ‫نه‬ ‫و‬ ،‫است‬ ‫کاربردی‬-‫ذاتی‬»‫تخصصی‬ ‫مفهومی‬ ‫بیان‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫کاربرد‬ .‫است‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬
‫واحدها‬ ‫مختلف‬ ‫انواع‬ ‫با‬ ‫است‬ ‫ممکن‬ ‫معین‬ ‫مفهوم‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫است‬‫های‬ ‫واژه‬ ‫در‬ ‫اما‬ .‫شود‬ ‫داده‬ ‫نشان‬ ‫نامگذاری‬ ‫ی‬
‫نسخه‬ ‫تخصصی‬‫پذیری‬‫نامتغیر‬ ‫با‬ ‫شده‬ ‫تبیین‬ ‫مفهوم‬‫واژه‬ ‫های‬ ‫نسخه‬ ‫با‬ ‫آن‬ ‫کننده‬ ‫تبیین‬ ‫واحدهای‬ ‫نوع‬ ‫و‬
‫که‬ )‫(نسخه‬ ‫واحد‬ ‫چند‬ ‫یا‬ ‫دو‬ ‫میان‬ ‫از‬ ‫چرا‬ ‫که‬ ،‫پرداخت‬ ‫خواهیم‬ ‫مساله‬ ‫این‬ ‫به‬ ‫ادامه‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫مرتبط‬ ‫تخصصی‬
‫(نام‬ ‫معنا‬ ‫در‬ ‫یکسانی‬ ‫اصل‬ ‫براساس‬‫مستقلی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫یک‬ ‫هر‬ ،‫اند‬ ‫گرفته‬ ‫جای‬ ‫طبقه‬ ‫یک‬ ‫در‬ )‫تغیر‬
‫م‬ ‫محسوب‬‫یک‬ ‫کاربردی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ،‫یکسان‬ ‫مفهومی‬ ‫تبیین‬ ‫دلیل‬ ‫به‬ ‫که‬ ،‫نیست‬ ‫تر‬ ‫منطقی‬ ‫آیا‬ ‫شود؟‬ ‫ی‬
‫نقطه‬ ‫در‬ ‫باشند؟‬ ‫می‬ ‫بیانی‬ ‫سطح‬ ‫در‬ ‫هایی‬ ‫نسخه‬ ‫دارای‬ ‫که‬ ،‫دانست‬ )‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫(یک‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬
‫م‬‫ق‬‫شن‬ ‫زبان‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫ابل‬‫اسی‬‫مثال‬ ‫(برای‬ ‫ها‬ ‫مترادف‬ ‫عمومی‬лысый‫و‬плешивый‫واحدهای‬ ‫که‬ ،)‫اسم‬
.‫آیند‬ ‫می‬ ‫شمار‬ ‫به‬ ‫متفاوت‬ ‫هایی‬ ‫واژه‬ ،‫هستند‬ ‫ذات‬
‫ها‬ ‫نسخه‬ ‫از‬ ‫گروهی‬ ‫عنوان‬ ‫به‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫پذیرش‬‫کیفی‬ ‫لحاظ‬ ‫از‬ ‫که‬ ،‫آورد‬ ‫می‬ ‫وجود‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫امکان‬ ‫این‬
‫به‬ ‫دیگر‬ ‫برمبنایی‬‫ای‬ ‫شیوه‬‫دس‬ ‫آن‬ ‫استانداردسازی‬ ‫و‬ ‫تنظیم‬ ‫برای‬‫هم‬ ‫تطابقی‬ ‫به‬ ‫رسیدن‬ ‫برای‬ ‫زیرا‬ ‫یابیم؛‬ ‫ت‬
9
Ахманова О.С. Словарь лингвистических терминов. –М., 1969. – С. 408

16. 11
‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫و‬ ‫مفهوم‬ ‫میان‬ ‫ارز‬‫الزم‬ ‫شرایط‬ ‫(شامل‬‫های‬ ‫مجموعه‬ ‫و‬ ‫استانداردها‬ ‫برای‬‫مختص‬‫های‬ ‫واژه‬
‫نا‬ ‫واحدهای‬ ‫گروه‬ ‫کل‬ ‫باید‬ )‫پیشنهادی‬ ‫تخصصی‬‫م‬‫براساس‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫مشخص‬ ‫را‬ ‫مربوطه‬ ‫مفهوم‬ ‫گذاری‬
‫سای‬ ‫از‬ ‫بیش‬ ‫که‬ ،‫برگزید‬ ‫را‬ ‫ای‬ ‫گزینه‬ ‫متناسب‬ ‫معیارهای‬‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫برای‬ ‫الزم‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫از‬ ‫موارد‬ ‫ر‬
.‫باشد‬ ‫برخوردار‬
‫مفاهیم‬ ‫میان‬ ‫شدن‬ ‫قایل‬ ‫تمایز‬ ‫ضرورت‬«‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬»‫و‬«‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬»‫ادامه‬ ‫در‬
‫مو‬.‫گیرد‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫تاکیید‬ ‫رد‬‫می‬ ،‫ما‬ ‫های‬ ‫آگاهی‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫سازماندهی‬ ‫و‬ ‫اطراف‬ ‫دنیای‬ ‫مندی‬ ‫نظام‬ ‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬
‫تم‬ ‫که‬ ،‫کرد‬ ‫فرض‬ ‫توان‬‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫ام‬‫عینی‬ ‫های‬ ‫حوزه‬ ‫درک‬ ‫های‬ ‫نظام‬ ‫مشابه‬،‫نظام‬ ‫نیز‬ ‫و‬ ‫مختلف‬
‫گاالوین‬ .‫ب.ان‬ .‫هستند‬ ‫مند‬10
.‫است‬ ‫نوشته‬ ‫بسیاری‬ ‫مطالب‬ ‫خصوص‬ ‫این‬ ‫در‬
‫علت‬ ‫همین‬ ‫به‬«‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬»‫و‬«‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬»‫عنوان‬ ‫به‬ ‫مدیدی‬ ‫های‬ ‫مدت‬ ‫برای‬
‫تدریج‬ ‫به‬ ‫اما‬ .‫رفتند‬ ‫می‬ ‫کار‬ ‫به‬ ‫یکدیگر‬ ‫مترادف‬‫یک‬ ‫تبیین‬ ‫به‬ ‫مختلف‬ ‫اشکال‬ ‫به‬ ‫که‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬
‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫موضوع‬ ‫همان‬ ‫با‬ ‫مرتبط‬ ‫مختلف‬ ‫مفاهیم‬ ‫برای‬ ‫متمایز‬ ‫طور‬ ‫به‬ ،‫پرداختند‬ ‫می‬ ‫موضوع‬
‫کوبرین‬ .‫گرفتند.ار.یو‬11
‫نادیده‬ ‫با‬ ‫تنها‬ ‫وی‬ ‫دیدگاه‬ .‫نمود‬ ‫بندی‬ ‫چهارچوب‬ ‫مشخص‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫را‬ ‫تمایز‬ ‫این‬
:‫است‬ ‫پذیرش‬ ‫قابل‬ ‫زیر‬ ‫فرض‬ ‫گرفتن‬
«‫از‬ ‫فرمولیزه‬ ‫توصیفی‬ ‫همواره‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬ ،‫است‬ ‫واقعی‬ ‫موضوعی‬ ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫اگر‬
‫باشد‬ ‫می‬ ‫واقعی‬ ‫موضوع‬ ‫آن‬.»:‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫نیز‬ ‫دیگری‬ ‫مشابه‬ ‫فرض‬«‫است‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫زبان‬ ‫اگر‬‫این‬ ‫البته‬ ‫(و‬
‫کا‬ ‫مند‬ ‫نظام‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫و‬ ‫استانداردها‬ ‫از‬ ‫برخوردار‬ ‫و‬ )‫است‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ‫همه‬ ‫سوی‬ ‫از‬ ‫امر‬‫آیا‬ ،‫آشکار‬ ً‫ال‬‫م‬
‫به‬ ‫آن‬ ‫شدن‬ ‫تبدیل‬«‫عملی‬ ‫و‬ ‫واقعی‬ ‫آگاهی‬»‫نبودن‬ ‫بشر‬ ‫ارتباطی‬ ‫فرآیندهای‬ ‫از‬ ‫فرمولیزه‬ ‫توصیفی‬ ً‫ا‬‫صرف‬ ‫و‬
‫کند؟‬ ‫می‬ ‫سلب‬ ‫آن‬ ‫از‬ ‫را‬ ‫خصوصیات‬ ‫این‬
‫موضوع‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫ما‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬‫اتی‬‫واژه‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬ ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫که‬ ‫تفاوت‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫هستند‬ ‫واقعی‬
‫برطرف‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬‫واژگان‬ ‫نظام‬ ‫و‬ ‫باشند‬ ‫می‬ ‫خاص‬ ‫ای‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫ارتباطی‬ ‫نیازهای‬ ‫کننده‬
‫سازی‬ ‫فرد‬ ‫به‬ ‫منحصر‬ ‫جهت‬ ‫الزم‬ ‫مراحل‬ ‫البته‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫همان‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫مجموعه‬ ‫تخصصی‬
‫می‬ ‫نمود‬ ‫آن‬ ‫در‬ ‫آشکارا‬ ‫مندش‬ ‫نظام‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫کوبرین‬ .‫ار.یو‬ ‫گفته‬ ‫به‬ ‫و‬ ‫کرده‬ ‫طی‬ ‫را‬ ‫شدن‬ ‫فرمولیزه‬ ‫و‬
.‫یابد‬
‫ارایه‬ ‫برای‬ ‫تالش‬‫بروز‬ ‫مانع‬ ‫پذیری‬ ‫نسخه‬ ‫دیدگاه‬ ‫از‬ ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫اصلی‬ ‫مفاهیم‬ ‫از‬ ‫تعریف‬
‫جمله‬ ‫از‬ ‫ها‬ ‫پدیده‬ ‫تمام‬ ‫در‬ ‫(که‬ ‫ویژگی‬ ‫این‬ ‫گرفتن‬ ‫نادیده‬ ‫یا‬ ‫فراموشی‬ ‫از‬ ‫ناشی‬ ‫های‬ ‫سردرگمی‬ ‫و‬ ‫اشتباهات‬
‫های‬ ‫واژه‬ ‫مجموعه‬ ‫که‬ ،‫گفت‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫ارتباط‬ ‫همین‬ ‫در‬ .‫گردد‬ ‫می‬ )‫خورد‬ ‫می‬ ‫چشم‬ ‫به‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬
‫تخصصی‬‫این‬ ‫البته‬ .‫شوند‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬ ‫نیز‬ ‫استاندارد‬ ‫لغات‬ ‫فرهنگ‬ ‫در‬ ‫موجود‬
‫متعدد‬ ‫های‬ ‫نسخه‬ ‫برای‬ ‫جایی‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬ ‫در‬ ‫صورت‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫زیرا‬ ،‫نیست‬ ‫صحیح‬ ‫چندان‬ ‫دیدگاه‬
‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ )‫صرفی‬ ‫موارد‬ ‫جز‬ ‫(به‬‫امر‬ ‫این‬ ‫و‬ ‫داشت‬ ‫نخواهد‬ ‫وجود‬‫می‬ ‫آن‬ ‫زبانی‬ ‫ماهیت‬ ‫با‬ ‫مغایر‬
‫باش‬.‫د‬‫به‬ ‫توجه‬ ‫با‬ ‫عالوه‬ ‫به‬‫شد‬ ‫گفته‬ ‫آنچه‬،‫وجود‬‫به‬ ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫واحد‬ ‫هر‬‫کامل‬ ‫مجموعه‬ ‫منزلهیک‬
‫گسترد‬ ‫مبین‬ ً‫ا‬‫طبیعت‬ ‫که‬ ،‫است‬‫گی‬‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫نظام‬‫فرهنگ‬ ‫یک‬ ‫قالب‬ ‫در‬ ‫آن‬ ‫بودن‬ ‫تدوین‬ ‫قابل‬ ‫غیر‬ ‫و‬
‫جامع‬ ‫لغت‬‫اصلی‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫تنها‬ .‫باشد‬ ‫می‬‫و‬‫مرات‬ ‫سلسله‬ ‫در‬ ‫باال‬ ‫سطح‬ ‫مفاهیم‬ ‫مبین‬‫بندی‬ ‫طبقه‬ ‫ب‬
‫های‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحدهای‬ ‫که‬ ‫تخصصی‬ ‫واژگان‬ ‫این‬ ‫از‬ .‫گیرند‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬ ‫مورد‬ ‫ثبت‬ ‫جهت‬ ‫باید‬
.‫ساخت‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫از‬ ‫مختلفی‬ ‫ترکیبات‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫آینده‬ ‫در‬ ،‫شوند‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫زبانی‬ ‫خرد‬
10
Головин Б.Н. О типах терминосистем и основаниях их различения // Термин и слово. –
Горький, 1981. – С. 4-5.
11
Кобрин Р.Ю. О понятиях “терминология” и “терминологическая система” // Научно-техническая
информация. – Сер.2. – 1981. № 8. – С. 7-10.

17. 19
‫نظیر‬ ‫مفاهیمی‬ ‫اغلب‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫مفهوم‬ ‫با‬ ‫ارتباط‬ ‫در‬«( ‫علمی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬номен»)‫و‬«‫واحد‬
‫نامگذاری‬‫شغلی‬(профессионализм»)‫مفاهیم‬ ‫این‬ ‫اختالط‬ ‫از‬ ‫پرهیز‬ ‫برای‬ .‫شوند‬ ‫می‬ ‫مطرح‬ ‫نیز‬‫که‬
.‫دهیم‬ ‫ارایه‬ ‫دو‬ ‫هر‬ ‫از‬ ‫دقیقی‬ ‫تعاریف‬ ‫کنیم‬ ‫می‬ ‫سعی‬ ،‫دهد‬ ‫می‬ ‫رخ‬ ‫تخصصی‬ ‫درمتون‬ ‫گاهی‬
‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫مفاهیم‬ ‫ارتباط‬ ‫بررسی‬ ‫با‬‫شغلی‬‫این‬ ‫در‬ ‫نظرات‬ ‫که‬ ،‫یابیم‬ ‫درمی‬‫خصوص‬
‫کتاب‬ ‫در‬ ‫شانسکی‬ .‫ان.ام‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ .‫یکدیگرند‬ ‫متناقض‬ ‫گاهی‬ ‫بلکه‬ ،‫نیستند‬ ‫یکپارچه‬ ‫تنها‬ ‫نه‬«‫شناسی‬ ‫واژه‬
‫معاصر‬ ‫روسی‬ ‫زبان‬»12
‫ای‬ ‫ماهیت‬ ‫از‬ ‫تعریفی‬‫مقول‬ ‫دو‬ ‫ن‬‫شملیف‬ .‫د.ام‬ ‫اعتقاد‬ ‫به‬ .‫دهد‬ ‫می‬ ‫ارایه‬ ‫ه‬«‫واژه‬ ‫تفاوت‬
‫نامگذاری‬ ‫واحدهای‬ ‫با‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬‫شغل‬‫شام‬ ‫دوم‬ ‫مورد‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ی‬‫شود‬ ‫می‬ ‫هایی‬ ‫واژه‬ ‫ل‬‫که‬ ،
‫برخی‬ ‫دوم‬ ‫نسخه‬ ً‫ال‬‫معمو‬‫مورد‬ ‫گسترده‬ ‫طور‬ ‫به‬ ‫خاص‬ ‫ای‬ ‫حرفه‬ ‫در‬ ‫و‬ ‫شوند‬ ‫می‬ ‫محسوب‬ ‫تخصصی‬ ‫اسامی‬
‫به‬ ‫نگاران‬ ‫روزنامه‬ ‫بین‬ ‫در‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ .‫گیرند‬ ‫می‬ ‫قرار‬ ‫استفاده‬«опечатка»)‫چاپی‬ ‫(اشتباه‬«ляп»‫در‬ ،
‫به‬ ‫رانندگان‬ ‫بین‬«руль»)‫(فرمان‬«баранка»‫دانشجویا‬ ‫بین‬ ‫در‬ ،‫به‬ ‫ن‬«несданный экзамен»
)‫مردودی‬ ‫(امتحان‬«хвост»‫شود‬ ‫می‬ ‫گفته‬ ... ‫و‬»13
.
‫دارند‬ ‫متفاوتی‬ ‫های‬ ‫تکیه‬ ‫که‬ ‫تخصصی‬ ‫های‬ ‫واژه‬ ‫ای‬ ‫محاوره‬ ‫های‬ ‫نسخه‬«(компаʹс»‫جای‬ ‫به‬
«коʹмпас»،«рапоʹрт»‫جای‬ ‫به‬«раʹпорт)»‫حالت‬ ‫مثال‬ ‫برای‬ ،‫واژه‬ ‫ساخت‬ ‫ویژه‬ ‫های‬ ‫شیوه‬ ‫نیز‬ ‫و‬
‫جمع‬«(мичмана»‫جای‬ ‫به‬«мичманы)».‫داد‬ ‫قرار‬ ‫گروه‬ ‫همین‬ ‫در‬ ‫باید‬ ‫را‬ ... ‫و‬
‫مفهوم‬ ‫ماهیت‬ ‫وقتی‬ ‫میالدی‬ ‫هفتاد‬ ‫دهه‬ ‫آغاز‬ ‫در‬«‫تخصصی‬ ‫واژه‬»‫به‬ ‫هورنونگ‬ .‫و‬ ،‫داشت‬ ‫قرار‬ ‫بحث‬ ‫مورد‬
: ‫یافت‬ ‫دست‬ ‫خصوص‬ ‫این‬ ‫در‬ ‫ای‬ ‫نتیجه‬...«‫معیار‬ ‫تنها‬«)‫نویسنده‬ ،‫تخصصی‬ ‫واقع‬ ‫(در‬ ‫علمی‬ ‫مفهوم‬ ‫تعیین‬
‫شناخ‬ ‫جامعه‬ ‫معیار‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫نسبی‬‫تی‬«‫معین‬ ‫های‬ ‫حوزه‬ ‫در‬ ‫انتخابی‬ ‫کاربرد‬»‫می‬ ‫آن‬ ‫شامل‬ ‫خود‬ ‫خودی‬ ‫به‬
‫گرفت‬ ‫نظر‬ ‫در‬ ‫دیگری‬ ‫معیارهای‬ ‫توان‬ ‫می‬ ‫مشخص‬ ‫موارد‬ ‫در‬ ‫تنها‬ .‫گردد‬»14
.
‫وجود‬ ‫این‬ ‫با‬ ‫اما‬ ،‫است‬ ‫برخوردار‬ ‫فوق‬ ‫کننده‬ ‫محدود‬ ‫معیار‬ ‫دو‬ ‫ازهر‬ ‫شغلی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫واضح‬
‫وه‬ ‫(در‬ ‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬ ‫کارشناسان‬ ‫میان‬ ‫در‬‫مرزبندی‬ ‫به‬ ‫میل‬ ‫همواره‬ ‫شناسان‬ ‫زبان‬ ‫و‬ )!‫نخست‬ ‫له‬
‫مفاهیم‬«‫تخصصی‬ ‫واژه‬»‫و‬«‫شغلی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬»‫شناسی‬ ‫زبان‬ ‫براساس‬ ‫اینجا‬ ‫در‬ .‫است‬ ‫داشته‬ ‫وجود‬
‫نظر‬ ‫در‬ ‫با‬ ‫شغلی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫نبودن‬ ‫نشاندار‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ‫بودن‬ ‫نشاندار‬ ‫معاصر‬ ‫ساختارگرای‬
‫استاندارد‬ ‫دومی‬ ‫برخالف‬ ‫اولی‬ ‫اینکه‬ ‫گرفتن‬.‫نماید‬ ‫می‬ ‫ایفا‬ ‫را‬ ‫اصلی‬ ‫نقش‬ ،‫است‬«‫واژه‬ ‫میان‬ ‫تفاوت‬
‫شغلی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬‫رسم‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫عنوان‬ ‫و‬ ‫نشانه‬ ‫اولی‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫این‬ ‫در‬‫ی‬‫و‬ ‫شده‬ ‫پذیرفته‬ ،
‫در‬ ‫قانونی‬‫ع‬‫نیمه‬ ‫واژه‬ ‫دومی‬ ‫و‬ ‫مفهوم‬ ‫یک‬ ... ‫و‬ ‫تکنولوژی‬ ،‫کشاورزی‬ ،‫صنعت‬ ‫از‬ ‫ای‬ ‫شاخه‬ ،‫مربوطه‬ ‫لم‬
‫محاور‬ ‫زبان‬ ‫در‬ ‫(اغلب‬ ‫رایج‬ ‫رسمی‬‫نشانه‬ ‫واقع‬ ‫در‬ ‫که‬ ،‫است‬ ‫مشخص‬ ‫ای‬ ‫حرفه‬ ‫در‬ ‫شاغل‬ ‫افراد‬ ‫میان‬ ‫در‬ )‫ه‬
‫شوند‬ ‫نمی‬ ‫محسوب‬ ‫مفهوم‬ ‫یک‬ ‫دقیق‬ ‫و‬ ‫علمی‬»15
.
‫عنوان‬ ‫تحت‬ ‫ای‬ ‫مقاله‬ ‫در‬ ‫شلف‬ .‫اس.د‬«‫شغلی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحد‬ ‫و‬ ‫تخصصی‬ ‫واژه‬ ،‫تخصصی‬ ‫شناسی‬ ‫واژه‬»
:‫شمرد‬ ‫برمی‬ ‫اینگونه‬ ‫را‬ ‫شغلی‬ ‫نامگذاری‬ ‫واحدهای‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬
(1)‫یا‬ ‫پایین‬ ‫استاندارد‬‫آن؛‬ ‫مربوطه‬ ‫معنای‬ ‫در‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫گروه‬ ‫یا‬ ‫ها‬ ‫واژه‬ ‫کاربرد‬ ‫باالی‬
(2)‫کاربرد؛‬ ‫سبک‬ ‫و‬ ‫نقش‬ ‫در‬ ‫محدودیت‬
(3)‫تلویحات‬ ‫وجود‬‫عاطفی‬-‫تبیینی‬»16
.
‫پذیری‬ ‫حس‬ ‫درباره‬ ‫زیادی‬ ‫مطالب‬ ‫تاکنون‬ .‫هستند‬ ‫پذیرش‬ ‫قابل‬ ً‫ال‬‫کام‬ ‫سوم‬ ‫مورد‬ ‫برخالف‬ ‫نخست‬ ‫مورد‬ ‫دو‬
‫واژه‬‫اینکه‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫آن‬ ‫تبیینی‬ ‫تلویحات‬ ،‫تخصصی‬ ‫های‬«‫تما‬ ‫از‬‫برخوردارند‬ ‫زبانی‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬ ‫م‬»‫شده‬ ‫نوشته‬
12
Шанский Н.М. Лексикология современного русского языка. – М., 1972. – С. 124-125.
13
Шмелев Д.Н. Лексика. - М., 1977. – С. 170-171.
14Хорнунг В. К определению термина // Материялы симпозиума “Семиотические проблемы языков
науки, терминологии, информатики”. Ч.2. – М., 1971.
15
Калинин А.В. Лексика русского языка. – М., 1978. – С. 140.
16
Шелов С.Д. Терминология, профессиональная лексика и профессионализмы // Вопросы языкознания. –
1984. - № 5. – С. 76-87.