In 2012 E.C a total of 300 consumers and other stakeholders are participated

1. አይናለም ንጋቱ
የታ/ክ/ከ/ን/ገ/ል/ጽ/ቤት የሸ/ጥ/ድ/ሥ/ሂደት
ታህሳስ 2012 ዓ/ም

2. መግቢያ
• ላለፉት ረጅም ዓመታት በአገራችን ሥር ሰዶ
በቆየው ኢ-ፍትሃዊ የንግድ እንቅስቃሴ ምክንያት
ሸማቹ ለኢ-ፍትሃዊ ግብይት የተጋለጠ ሆኖ
ቆይቷል፡፡
• በግብይቱ ሥርዓት ውስጥም፤-
 ጥራታቸው የተጓደሉና ደረጃውቸን ያልጠበቁ ምርቶች
/አገልግሎቶች የሚቀርቡበት
ለምርቶችና ለአገልግሎቶች የተጋነነ ዋጋ የሚጠየቅበት
 አንዳንድ ምርቶች ከባዕድ ነገሮች ጋር ተቀላቅለው ለሸማቹ
ማህብረሰብ ጤና ጠንቅ የሚሆንበት
 ትክክለኛ የሚዛንና የመስፈሪያ መለኪያ መሳሪያዎች በስፋት
አገልግሎት ላይ የማይውሉበት

3. መግቢያ …..
 መሠረታዊ ይዘት የሌላቸውና ጥራት የጐደላቸው የፍጆታ ምርቶች
ደግሞ በየሱቁ በህገወጥ መንገድ የሚሰራጭበት
 የተመረተበትና አገልግሎቱ የሚያበቃበት ጊዜ እንድሁም ጥራቱ፤
ስሪቱና አይነቱ ትክክለኛ መግለጫ የማያገኝበትና አማርጦ የመግዛት
መብት የማይከበርበት
 በንግድ ዕቃዎችና አገልግሎቶች ግብይት ምክንያት ለሚያደርስበት
ጉዳት ሸማቹ የሚካስበት ስርዓት ያልነበረበት ችግሮች ነበሩ፡፡
 እነዚህ ችግሮች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየሰፉና እየተወሳሰቡ
ከመሄዳቸውም ሌላ የንግድ ስርዓቱ ፍትሃዊነት እንዳይኖረው እና
የሸማቹን መብት እንዳይጠበቅ አድሪጐታል፡፡
 የንግድ እንቅስቃሴዎች የሸማቾችን ጥቅም ጤንነትና ደህንነት
በማይጐዳ ሁኔታ ተጠቃሚዎች ላወጡት ገንዘብ ተመጣጣኝ
የሆኑ ዕቃዎች እና አገለግሎቶች ማግኘት የሚችሉበትን ሁኔታ

4. መግቢያ …..
• በመሆኑም የንግድ ሥርዓትን መሰረት ያደረገ ህገወጥነትን
ሸማቾች በተደራጀ መልኩ እንድከላከሉ አቅም በመፍጠር
ዘመናዊ የገበያ መረጀ አደረጃጀትና ስርጭት ማከናወን፤
ሸማቹ የሚደርስበት በደል በአካልና በነጻ ስልክ መስመር
(8034) ቅሬታዉን እንድያቀርቡ ተደረጐአል፡፡
• ህገወጦች በንግድ ውድድርና ሸማቾች ጥበቃ አዋጅ
813/2006 መሰረት ፍርድ እንድያገኙ ከባለድርሻ አካላት ጋር
ተቀናጅተን በመተግበር ላይ እንገኛለን፡፡

5. የ2011ዓ/ም አፈጸጻም
• በ2011 ዓ/ ም የተከናወኑ ዋና ዋና ተግባራት
 የፍጀታ ምርትን በተመለከተ የተከናወኑ ተግባራት በጠንካራና
ደካማ ጎን ተለይተዋል፡፡
7897 ሸማች ማህበረሰብ ስልጠና እንድወስድ ታቅዶ 7426
ስልጠና
የንግዱ ማህበረሰብ 3300 ስልጠና እንድወስድ ታቅዶ 2926
ስልጠና በቀጥታ እና በተዘዋዋር ወስደዋል፡፡
ነጋዴዎች ስለምሰጡት አገልግሎቶች ወይም ስለምሸጡት ዕቃ
ዋጋ መግለጫ ስለ መለጠፋቸው 3282 ታቅዶ 2822 ተፈጽሟል

6. የ2011ዓ/ም አፈጸጻም
 በንግድ ዕቃዎች ና አገልግሎቶችላይ ስለሚገኙ ጉድለቶች
ስለምያስከትሉት ጉዳት ለሸማቹ ማሳወቅ መከታተልና ተገቢውን
እርምጃ መውሰድ 63 ንግድ ቤተችን ለማየት ታቅዶ 61
ተከናዉናል፡፡
በመንግስት ድጎማ ለሸማቹ ኅ/ሰብ የሚቀርቡ መሰረታዊ ሸቀጦች
ሥርጭት ፍተሀዊነት መከታተልን በተመለከተ በአመቱ 52 ሳምት
ታቅዶ 52ቱ ተከናዉናል፡፡
• ዓመቱ ብዙ ማህበራዊና ሀገራዊ ጉዳዮች በተለያየ ጥያቄ
ውስጥ መሆን ልናከናወኑ ለሚገባቸው ተግባራት አሉታዊ
ተጽዕኖ ፈጥሮ አልፎአል፡፡

7. ከአሰራር አንጻር የተወሰዱ እርምጃዎች
• በንግድ ዕቃዎች ና አገልግሎቶች ላይ ስለሚገኙ ጉድለቶች
ስለሚያስከትሉት ጉዳት ዙሪያ በ21 ቤቶች ላይ
የምርቱ ባሌቤት ወይም ስም ስለሌላቸው፤
የመጠቀምያ ጊዜ ያለፈባቸው፤
 የመጠቀሚያ ጊዜ ጽሁፍ ያልተጻፈባቸውና የተከለከሉ ምሪቶች ተይዘዉ
ተወርሰዋል፡፡
ለምሳሌ፤- ፡-ጂሎ ዘይት፤ የህጻናት ምግብ ፏፏ ፤ ንዶ ወተት፤ ኣባት
ጨው፤ ሉሉ ዘይት፤ ከሬሜላዎች ፤ቡስኩቶች ፤ አስሊ
ቲማቲም ፤ ለስላሳ መጠጦች፤ ጁሶች ወዘተ
 በወቅቱ በማወቅም ሆነ ባለማወቅ ስህተት ለፈጸሙ ነጋዴዎች የቃል
ማስጠንቀቅያ እና በገበያ ላይ መያዝ የለለባቸውን ምርቶች ስም ዝርዘር
በሀርድ ኮፒ እንድሁም በሞባይላቸው ላይ በመላክ በሌላ ጊዜ

8. በመንግስት ድጎማ ለሸማቹ ኅ/ሰብ የሚቀርቡ
መሰረታዊ ሸቀጦችን ሥርጭት እና ፍትሀዊነት
በተመለከተ
1) የስንዴ ዱቄት
• የክ/ከተማው የስንዴ ዱቄት ስርጭት መጠን በአመት
15,240 ኩንታል ሲሆን የወር ኮታ 1270 ነዉ፡፡
• በ21 ዳቦ ቤቶች ወደዳቦ በመቀየር (በመጋገር) ለህ/ሰቡ
ያሰራጫሉ፡፡
 ነገር ግን አንዳድ ዳቦ ቤቶች የመንግስትን ና የህዝብን ኃላፍነት ወደ ጎን
በመተው 100 ግራም ያነሰ ዳቦ በመጋገር፤ ከመንግስት የዋጋ ተመን
በላይ ጨምሮ መሸጥ፤ ባኔሮችን አለመለጠፍ፤ ከለጠፉም ምክንያት
ፈጥሮ በማንሳት፤ የተሰጠውን ኮታ ለወር አካፍሎ ያለመጋገር፤ የንጽህና
ችግር፤ እንዱሁም የሚሠጠውን ኮታ በሁለትና በሶስት ሳምንት ውስጥ
ጨርሰናል በማለት ለክትትል በሚወጣበት ጊዜ የመሸጫ ቦታውን

9. 1) የስንዴ ዱቄት …..
• በተገለጹት ችግሮች ምክንያት በተደረገ ክትትል ክፍተት የታየባቸው
 5 ዳቦ ቤቶች ተሰርዘዋል ፤ ውላቸው ተቋርጧል ፡፡
 4 ዳቦ ቤቶች የጽሑፍ ማስጠቀቅያ ተሰጥቷቸዋል፡፡
 ከ5 ዳቦ ቤት እና ከ2ትነገደዎች ላይ የተቀነሰውን 322 ኩንታል ለ7ት አዲስ
ዳቦ ቤቶች ተደልድላል ፡፡
• የነበሩ ችግሮች
 አንዳዴ የስንዴ ዱቄት ወቅቱን ጠብቆ ለነጋዴዉና ለህ/ሰቡ የመድረስ
ችግር ነበረበት
 ከኮታ በታች የሚሰጥበት ጊዜዎችም ነበሩ፡፡
 ከ/ክ/ከተማው ኢንስፔክሽንና ሬጉለሽን እንድሁም ከሴቶች ልማት ቡድን

10. 2) ዘይት ና ስኳር
• በአምስቱ ቀበሌያት ዘይትና ስኳር የሚያከፋፍሉ
 በፋራ 29
 በሂጣታ 37
 በጥልቴ 24
 በዱሜ 23
 በሆጋነ 22 በድምሩ 135 ቸርቻር ነጋዴዎችና 25 ሸማቾች ኅ/ሥራ
ማ/ት ይገኛሉ፡፡
• ለክ/ከተማው በየ45ቀን 1,500 ኩንታል ስኳር በኮታ
ተመድባል፡፡
• ለክ/ከተማው በየወሩ 174,000 ሊትር ዘይት ይሰራጫል፡፡

11. 2) ዘይትን ና ስኳርን ……
• በቸርቻር ነጋዴ ላይ የታዩ ችግሮች
 ነጋዴዎች ስኳር ለ45 ቀን እና ዘይት እስከ30 ቀን ቆይቶ
ለህ/ሰቡ ማድረስ ሲገባዉ በሁለትና በሶስት ሳምንት
ጨርሰናል የማለት ችግር
ከመንግስት ዋጋ ተመን በላይ መሸጥ
ከኮታ በታች ለሸማች መሸጥ
ባኔር አለመለጠፍ
ከኪሎ አሳንሶ መሸጥ
• ከአቅርቦት አንጻር የታዩ
 ወቅቱን ጠብቆ ነጋዴዉ ጋር አለመድረስ
የፍጆታ ምርትና ፍላጎት ያለመመጣጠን

12. የመፍትሄ አቅጣጫዎች
 ዘመናዊ የንግድ አመራር ዋና አላማ ትርፍ ብቻ ሣይሆን ዘላቂ
የደንበኛዉን እሰት እና እርካታ መጠበቅ ዘላቂ ትርፍ ስለመሆኑ
ለነጋዴዉ ተከታታይነት ያለዉ ት/ት በመስጠት ተጠቃም
እንድሆን መሥራት
 በንግዱ ዙሪያ በሸማቾች ላይ የሚደረሱ ችግሮችን ለማቃለል
የተለያዩ ጥረቶች የተደረጉ ብሆንም የሚጠበቀውን ውጤት
ለማምጣት ከባለድርሻ አካላት ጋር መሰራት እንዳለበት ሁኔታዎች
ያመላክታሉ፡፡
 በመሆኑም ከዚህ ስልጠና ቦኋላ ሁሉም ባለድርሻ አካላት በአዋጁ
ላይ ግንዛቤ በመያዝ ለሸማቹ መብትና ጥቅም እንደሚሰራ እምነተ
የጸና ነዉ፡፡

13. በመንግስት ድጎማ የሚቀርቡ ምርቶች ለራስ ብቻ
ማለት ኪራይ ሰብሳቢነት ነዉ!!