Manfred B. Steger is a political scientist and author known for his work on globalization. "GLOBALIZATION: A Very Short Introduction" is one of the books in the "Very Short Introductions" series published by Oxford University Press. These books provide concise and accessible introductions to a wide range of topics. In "GLOBALIZATION: A Very Short Introduction," Manfred B. Steger explores the concept of globalization and its impact on the world. He discusses the economic, political, cultural, and social dimensions of globalization and provides readers with a comprehensive overview of the subject. The book delves into the historical roots of globalization, its contemporary manifestations, and the debates surrounding its effects on various aspects of society. Critics Globalization refers to the increasing interconnectedness and interdependence of countries and economies through the exchange of goods, services, information, and ideas. While globalization has brought about significant economic growth and technological advancement, Marxists often critique it from several angles: a. Exploitation: Marxists argue that globalization can exacerbate global economic inequalities, as multinational corporations exploit cheap labor in developing countries to maximize profits. b. Imperialism: Some Marxists see globalization as a form of imperialism, where powerful nations and multinational corporations dominate and exploit weaker nations and their resources. c. Cultural Homogenization: Critics within the Marxist tradition contend that globalization can lead to cultural homogenization, as Western values and consumer culture become dominant worldwide, erasing local traditions and identities. d. Capital Mobility: Globalization has facilitated the movement of capital across borders, allowing multinational corporations to evade taxes and regulations, which can undermine the power of nation-states. In summary, Marxism provides a critical framework for analyzing the impact of globalization on societies and economies, emphasizing issues of class struggle, exploitation, and inequality. While Marxism has influenced various social and political movements, its application to contemporary globalization debates remains a complex and evolving topic.

1. भूमण्डलीकरण
पररचचचाकचर
अशोक पचण्डे (नीति
अनुसन्धचनकिचा)
मिमि: २०८० भाद्र २३ गिे
सिय: सााँझ ८:०० बजे शमिवार
पररचचचा गररने पुस्तकको
नचम: ग्लोबलाइजेशि: एक धेरै
छोटो पररचय; म्यािफ्र
े ड बी. स्टेगर
9/9/2023 1

2. लेखकको बचरेमच
• Manfred B. Steger एक अिेररकी लेखक, हवाई िािोआ मवश्वमवद्यालयिा
सिाजशास्त्रका प्राध्यापक हुि्
• स्टेगर सािामजक र राजिीमिक मसद्धान्तका काििा पररमचि छि् ।
• 30 वटा भन्दा बढी पुस्तकहरू प्रकामशि गरेका छि् ।
मशक्षा
• पीएचडी, राजिीमि मवज्ञाि, रुटगसस मवश्वमवद्यालय, न्यू जसी (1995)
• एिए, राजिीमि शास्त्र, िािोआ हवाई मवश्वमवद्यालयबाट (1991)
अिुसन्धाि
मवश्वव्यापीकरण, भूिण्डलीकरण, मवश्वव्यापी मवचारधारा, अन्तरासमरि य राजिीमिक
आन्दोलि, मवश्वव्यापी िागररक सिाज, र मवश्वव्यापी सहरहरू, धामिसक
मवश्वव्यापकिा, असिाििा, र िािव अमधकार (वैमश्वक न्याय आन्दोलि) जस्ता
मवश्वव्यापी िुद्दाहरूिा क
े न्द्रिि छ।
9/9/2023 2

3. पुस्तक बचरे
• "ग्लोबलाइजेशि: एक धेरै छोटो पररचय" अक्सफोडस युमिभमससटी प्रेस द्वारा प्रकामशि "धेरै छोटो
पररचय" शृङ् खलाको पुस्तक हो।
• यो पुस्तकले भूिण्डलीकरण मवषयिा संमक्षप्त र उपभोग्य पररचय प्रदाि गदसछ ।
• भूिण्डलीकरणको आमथसक, राजिीमिक, सांस्क
ृ मिक र सािामजक आयािहरूबारे चचास गछस ि् ।
• पुस्तकले भूिण्डलीकरणको ऐमिहामसक जराहरू, यसको सिकालीि अमभव्यन्द्रिहरू, र सिाजका
मवमभन्न पक्षहरूिा यसको प्रभावको वररपरर बहस खोज्छ ।
• यो पुस्तक १९९५ बाट लेख्न सुरु गरी २०१७ सम्मिा ४ वटा एडीशि प्रकामशि भई मवश्वभर २५ भन्दा
बढी भाषाहरूिा प्रकामशि गरेका छि् ।
• यो पुस्तकले इमिहास, दशसि, धिस, मवज्ञाि, राजिीमि, अथसिन्त्र र िािमवकीका मवमभन्न आयािहरूको
प्रमिमिमधत्व गदसछ ।
• प्राचीि इमजप्ट र भारिीय दशसिदेन्द्रख वैचाररक कला र ब्रह्माण्ड मवज्ञािसम्मका क
ु राको धेरै छोटो
पररचय उल्लेख छ ।
9/9/2023 3

4. पुस्तकको छनोट
• भूिण्डलीकरण/मवश्वव्यापीकरण भन्नाले वस्तु, सेवा, सूचिा र मवचारको
आदािप्रदाि िाफ
स ि देश र अथसिन्त्रको बढ्दो अन्तरसम्बन्ध र अन्तर
मिभसरिालाई जिाउाँछ।
• भूिण्डलीकरणले िहत्त्वपूणस आमथसक वृन्द्रद्ध र प्रामवमधक मवकास ल्याएको
भए िापमि िाक्ससवादीहरूले यसलाई धेरै कोणबाट आलोचिा गछस ि्:
१. शोषण: िाक्ससवादीहरूले िक
स गछस ि् मक भूिण्डलीकरणले
मवश्वव्यापी आमथसक असिाििालाई बढाउि सक्छ, मकिमक बहुरामरि य
मिगिहरूले िाफा बढाउि मवकासोन्मुख देशहरूिा सस्तो श्रिको शोषण
गछस ि्।
२. सचम्रचज्यवचद: क
े ही िाक्ससवादीहरूले भूिण्डलीकरणलाई
साम्राज्यवादको रूपको रूपिा हेछस ि्, जहााँ शन्द्रिशाली रारि हरू र
बहुरामरि य मिगिहरूले किजोर रारि हरू र मििीहरूका स्रोिहरूिामथ
9/9/2023 4

5. पुस्तकको छनोट
३. सचांस्क
ृ तिक एकरूपिच: िाक्ससवादी परम्परा मभत्रका आलोचकहरूले मवश्वव्यापीकरणले
सांस्क
ृ मिक एकरूपिा मिम्त्याउि सक्छ भन्ने िक
स गछस ि्, मकिमक पमििी िूल्य र उपभोिा
संस्क
ृ मि मवश्वव्यापी रूपिा हाबी हुाँदै गएको छ, स्थािीय परम्परा र पमहचािहरू िेमटन्छ।
४. पुुँजी गतिशीलिच: भूिण्डलीकरणले मसिािाहरू पार पुाँजीको आवागििलाई सुमवधा मदएको
छ, बहुरामरि य मिगिहरूलाई कर र मियिहरू छल्ि अिुिमि मदाँदै, जसले रारि -राज्यहरूको
शन्द्रिलाई किजोर पािस सक्छ।
संक्षेपिा भन्नु पदास, िाक्ससवादले वगस सङ्घषस, शोषण र असिाििाका िुद्दाहरूलाई जोड मदाँदै, सिाज
र अथसिन्त्रिा भूिण्डलीकरणको प्रभावको मवश्लेषण गिसको लामग िहत्त्वपूणस रूपरेखा प्रदाि
गदसछ। साथै िाक्ससवादले मवमभन्न सािामजक र राजिीमिक आन्दोलिहरूलाई प्रभाव पारेको छ ।
सिकालीि भूिण्डलीकरण बहसहरूिा यसको प्रयोग एक जमटल र मवकमसि मवषय बिेको छ
।
यो पुस्तक ८ वटा पररच्छे दिा मवभामजि छ ।
9/9/2023 5

6. १. भूमण्डलीकरण: एक तववचतदि अवधचरणच
9/9/2023 6

7. १. भूमण्डलीकरण: एक तववचतदि अवधचरणच
पतिलो अवधचरणच: सािामजक सञ्जालहरूको मसजसिा र मवद्यिाि अवस्थाले परम्परागि
राजिीमिक, आमथसक, सांस्क
ृ मिक, र भौगोमलक सीिाहरू काटेको छ ।
दोस्रो अवधचरणच: सािामजक सम्बन्ध, गमिमवमधको मवस्तार: गैरसरकारी संस्था, व्यावसामयक
उद्यि, सािामजक क्लब, र अिमगन्ती क्षेत्रीय र मवश्वव्यापी संस्था लगायि संयुि रारि संघ,
युरोमपयि यूमियि, गुगल, आमद।
िेस्रो अवधचरणच: सािामजक संजालको आदािप्रदाि र गमिमवमधको िीव्रिा: फ
े सबुक, इन्स्टाग्राि
र मिटरको सािामजक िाक
े मटङ (२ मबमलयि भन्दा बढी व्यन्द्रिहरूले प्रयोग गिे)
चौथो अवधचरणच: मवश्वव्यापी सिुदायको रूपिा म्याक्रो-संरचिा र मवश्वव्यापी व्यन्द्रित्वको सूक्ष्म
संरचिा
पररभचषच: भूिण्डलीकरण भिेको मवश्वव्यापी अन्तरसम्बन्ध बढ्दै जािु हो।
तनष्कषा: िक
ा ! एक तनष्पक्ष सुनुवचई।
9/9/2023 7

8. २. क
े
भूमण्डलीकरण
एक नयचुँ
घटनच िो?
9/9/2023 8

9. २. क
े भूमण्डलीकरण एक नयचुँ घटनच िो?
• उपग्रह र कम्त्युटर-जडाि HDTV र Netflix चलमचत्र, सुपर जेटलाइिर: Airbus आमदको
मवकास र प्रयोग
तवकचसको क्रम
• प्रागैमिहामसक अवमध (10000 ईसा पूवस -3500 ईसा पूवस): घुिमफर मजन्दमग (प्रवासी
उपलन्द्रि)
• पूवसआधुमिक काल (3500 ईसा पूवस -1500 ईसा पूवस): लािो दू रीको संचार, मसल्क रोड
• प्रारन्द्रिक आधुमिक अवमध (1500-1750): डच र मब्रमटश पूवी भारि कम्पिीहरू र
व्यापार
• आधुमिक काल (1750-1980): ब्रान्डको मवकास: कोका-कोला, क्याम्पबेल सूप, मसंगर
मसलाई िेमसि, आमदको मवकास
• सिकालीि अवमध (1980 देन्द्रख): सूचिा र सञ्चार प्रमवमधको (आईसीटी) क्रान्द्रन्त
9/9/2023 9

10. ३. भूमण्डलीकरणको आतथाक आयचम
Bretton Woods Conference of 1944
9/9/2023 10

11. ३. भूमण्डलीकरणको आतथाक आयचम
१. अन्तरासमरि य िुद्रा कोष (आईएिएफ) अन्तरासमरि य िौमद्रक प्रणालीको व्यवस्थापि गिस मसजसिा
गररएको मथयो।
२. पुिमिसिासण र मवकासका लामग अन्तरासमरि य बैंक, पमछ मवश्व बैंकको रूपिा मचमिन्छ, सुरुिा
युरोपको युद्धपमछको पुिमिसिासणको लामग ऋण उपलि गराउि मडजाइि गररएको मथयो। िथामप,
1950 को दशकिा, यसको उद्देश्य मवश्वभरका मवकासोन्मुख देशहरूिा मवमभन्न औद्योमगक
पररयोजिाहरू कोष िाफ
स ि मवस्तार गररएको मथयो।
३. ट्याररफ र व्यापारिा 1947 िा बहुपक्षीय व्यापार, मवश्वव्यापी व्यापार संगठिको रूपिा स्थामपि
भएको मथयो। 1995 िा, मवश्व व्यापार संगठि (WTO) GATT को उत्तरामधकारी संगठिको रूपिा
स्थामपि भएको मथयो।
मवश्व व्यापारको क
ु ल िूल्य सि् १९४७ िा ५७ मबमलयि डलरबाट सि् २०१५ िा १८.५ मटिमलयि डलरिा
पुगेको मथयो। यस वषस मवश्वको अग्रणी उत्पादक चीिले मवश्वको व्यापाररक वस्तु मियासिको १२.७
प्रमिशिको लामग मजम्मेवार मथयो भिे अिेररका, १२.९ प्रमिशिको।
9/9/2023 11

12. ३. भूमण्डलीकरणको आतथाक आयचम
• शिाब्दीको अन्त्य सम्मिा, डब्ल्यूटीओ र आमथसक भूिण्डलीकरणका प्रभावहरूिा िीव्र मववादको
क
े ि मबन्दु बन्यो।
• मब्रमटश अथसशास्त्री जोि िेिाडस क
े न्सद्वारा प्रस्तामवि राज्य हस्तक्षेपवादको संस्करणलाई स्वीकार गरे।
• बढ्दो पाररश्रमिक र बढ्दो सािामजक भाविाले गदास उत्तरका धिी देशहरूिा अस्थायी रुपिा वगस
संघषस देखा पयो।
• 1970 को दशकिा
उच्च िुद्रास्फीमि, कि आमथसक वृन्द्रद्ध, उच्च बेरोजगारी, सावसजमिक क्षेत्रिा घाटा, र पेटिोमलयि
मियासि गिे देशहरूको संगठि (ओपेक) को एक ठ
ू लो महस्सा मियन्त्रण
• मवश्व व्यापारको क
ु ल िूल्य सि् १९४७ िा ५७ मबमलयि डलरबाट सि् २०१५ िा १८.५ मटिमलयि
डलरिा पुगेको मथयो। यस वषस मवश्वको अग्रणी उत्पादक चीिले मवश्वको व्यापाररक वस्तु मियासिको
१२.७ प्रमिशिको लामग मजम्मेवार मथयो भिे अिेररका, १२.९ प्रमिशिको।
9/9/2023 12

13. Nokia's role in the Finnish economy
Named after a small town in southwest Finland, Nokia Corporation rose from modest beginnings in 1871 to become the world's largest
TNC engaged in the manufacturing of mobile phones and converging Internet industries. In 1998, Nokia sold a record 41 million
cellular phones worldwide. At the turn of the century, its products connected more than a billion people in an invisible web around the
globe.
The engine of Finland's economy, Nokia employed 22,000 Finns-not counting the 20,000 domestic employees who worked for
companies that depended on Nokia contracts. The corporation represented two-thirds of the stock market's value and one-fifth of the
nation's total export However, Nokia's gift to Finland-the distinction of being the most interconnected nation in the world-came at the
price of economic dependency.
The corporation produced a large part of Finland's tax revenue, and its annual sales almost equalled the entire national budget. Yet,
when Nokia's growth rate slowed in the late 2000s in the wake of the GFC-10,000 employees were let go in 2012 and some Finnish
factories shut down-company executives successfully pressured the Finnish government to reduce its corporate tax rates. Many Finnish
citizens complained that such influence wielded by relatively few Nokia managers translated into tax concessions that adversely
affected the country's generous and egalitarian welfare system. After further economic setbacks that translated into more layoffs, Nokia
sold its mobile phone business to Microsoft in 2013. However, the tax concessions it had received from the Finnish government bought
the company the time it needed to design and implement a new business plan focused on network equipment and innovative wireless
technology. The success of this strategy was reflected in Nokia's subsequent US $20 billion acquisition of the French
telecommunications company Alcatel-Lucent. By 2016, its workforce had rebounded to over 60,000 employees across 120 countries
and it had amassed an annual global profit of US $4.2 billion.
9/9/2023 13

14. ४. भूमण्डलीकरणको रचजनीतिक आयचम
F. Incipient global governance: a network of interrelated power centres
Source: adapted from Peter Willets, ‘Transnational actors and international organizations in global
politics’, in Baylis and Smith, The Globalization of World Politics.
9/9/2023 14

15. ४. भूमण्डलीकरणको रचजनीतिक आयचम
आधुतनक रचज्य व्यवस्थच
• 17 औं शिाब्दी युरोप िा राजिीमिक मवकास।
• 1990: पमहलो खाडी युद्ध पिाि जजस एच डब्ल्यू बुशले "ियााँ मवश्व व्यवस्था" को रूपिा घोषणा गरे।
रचष्ट्र-रचज्यको पिन
• अथसिन्त्र र टेक्नोलोजीको मवकासले गदास प्रमिबन्धात्मक िीमि र मियिहरू पुि: पेश गिे परम्परागि सोच
िोड्िे छ।
• सीिामवहीि संसार हुिेछ
रचजनीतिक तवश्वव्यचपीकरण र बसचई सरचइ
• जिसंख्याको २% िात्र आफ्िो िूल देश बामहर बस्छि्।
• यद्यमप अध्यागिि मियन्त्रण धेरै मवकमसि रारि हरूिा एक प्रिुख िुद्दा भएको छ।
• धेरै रारि ले जिसंख्याको प्रवाहलाई प्रमिबन्ध लगाउि खोज्छि्, मवशेष गरी मवश्वव्यापी दमक्षणका गरीब देश
• सि् २०१० को दशकिा संयुि राज्य अिेररकाको वामषसक प्रवाह लगभग १० लाख कािूिी स्थायी आप्रवासि
२० औं शिाब्दीको पमहलो दुई दशकिा रेकडस गररएको स्तरभन्दा कि छ।
रचजनीतिक भूमण्डलीकरण र तवश्वव्यचपी शचसन
9/9/2023 15

16. ४. भूमण्डलीकरणको रचजनीतिक आयचम
रचजनीतिक भूमण्डलीकरण र तवश्वव्यचपी शचसन
Doctors without border: Outbreak of the Ebola virus disease in West Africa from December 2013 to early
2016. Made up mainly of doctors and health sector workers from around the world who volunteer their services
any location on earth, MSF/DWB provides assistance to populations in distress such as victims of natural and
man-made disasters, and armed conflict. The NGO observes neutrality and impartiality in the name of their
medical code of ethics and also maintains complete independence from all political, economic, and religious
powers. When Ebola-one of the world's most deadly diseases that can kill up to 90 percent of those stricken-hit
in the West African countries of Guinea, Sierra Leone, and Liberia in late 2013, MSF/DWB were among the first
responders on the ground, much earlier than many of the aid initiatives organized by the UN or individual
nation-states. Globalization At its peak, MSF/DWF employed nearly 4,000 national staff and 325 expat staff in
West Africa to combat a disease that threatened to turn into a global pandemic, especially when isolated cases of
virus transmission were reported in North America and Europe (see Illustration 11). By the time the WHO
declared an official end to the Ebola epidemic in January 2016, MSF/DWB had treated more than 10,000
patients in dozens of their management centres in the region. Given the lack of political will by national and
local governments to rapidly deploy assistance to help affected communities in West Africa, the activities of
NGOs like MSF/ DWB proved to be decisive in preventing what could have easily turned into an unprecedented
catastrophe of global proportions. There is no question that coordinated international steps must be taken to
better prepare the world for a future outbreak, and international NGOs will play a major role in both designing
and coordinating those efforts.
9/9/2023 16

17. ५. भूमण्डलीकरणको सचांस्क
ृ तिक आयचम
• मिमडयाको भूमिका
• भाषाको मवश्वव्यापीकरण
क
े ही भाषाहरू अन्तरासमरि य सञ्चारिा बढ्दो रूपिा प्रयोग भइरहेका छि् भिे क
ु िै हराएका
छि् ।
• भाषाहरूको घट्दो क्रि
• बसाई सराई
• मवदेशी भाषा मसक्ने र पयसटि
• इन्टरिेटको भाषा
• अन्तरासमरि य वैज्ञामिक प्रकाशि (उत्पादि, प्रजिि र पररसंचरण)
9/9/2023 17

18. ५. भूमण्डलीकरणको सचांस्क
ृ तिक आयचम
िचइतिडचइजेशन
को प्रतक्रयच
फ
े सन, सांगीि,
नृत्य, चलतचत्र,
खचनच र भचषचमच
सबैभन्दच बढी
देखखन थचलेको
छ।
9/9/2023 18

19. ५. भूमण्डलीकरणको सचांस्क
ृ तिक आयचम
• भाषाहरूको बढ्दो मवश्वव्यापी िहत्त्व (अंग्रेजी, मचमियााँ र स्पेमिश)
• एङ्गालो-अिेररकी संस्क
ृ मिको असर
Continents Early 16th
Century
Early 17th
Century
Early 18th
Century
Early 19th
Century
Early 20th
Century
Late 20th
Century
Americans 2,175 2,025 1,800 1,500 1,125 1,005
Africa 4,350 4,050 3,600 3,000 2,250 2,011
Europe 435 405 360 300 225 201
Asia 4,785 4,455 3,960 3,300 2,475 2,212
Pacific 2,755 2,565 2,280 1,900 1,425 1,274
World 14,500 13,500 12,000 10,000 7,500 6,703
तनस्कषा: तवश्व भचषचिरू लोप हुने खिरचमच पने अतधकचर मचत्र िोइनन्। उपभोक्तचवचदी मूल्य
र भौतिकवचदी जीवनशैलीको प्रसचरले िचम्रो ग्रिको पयचावरणीय स्वचस्थ्यलचई खिरचमच पचरेको
छ।
9/9/2023 19

20. ६. भूिण्डलीकरणको पाररन्द्रस्थमिक आयाि
Pope Francis addresses the UN General Assembly on climate change,
25 September 2015
9/9/2023 20

21. ६. भूिण्डलीकरणको पाररन्द्रस्थमिक आयाि
2000-2010
पतछल्लच
1300
वषामच
सबैभन्दच
िचिो दशक
तथयो
9/9/2023 21

22. ६. भूिण्डलीकरणको पाररन्द्रस्थमिक आयाि
क
े ही प्रजामिको मबिास हुदैाँ गए पमि िािव जामि पृथ्वीिा सबैभन्दा धेरै
स्तिपायी प्राणी छि् जसले गदास खाद्यान्न, काठ र फाइबरको अयमधक
िागले पृथ्वीको इकोमसस्टििा गिीर दबाब परेको छ।
दुई प्रिुख मचन्ताहरू
• अमियन्द्रन्त्रि जिसंख्या वृन्द्रद्ध र
• उत्तरका देशको अमियन्द्रन्त्रि उपभोग
उदचिरण: अिेररकाले मवश्व जिसंख्याको 6 प्रमिशि िात्र ओगट्छ िर
हाम्रो ग्रहको प्राक
ृ मिक स्रोिहरू 30-40 प्रमिशि खपि गदसछ।
9/9/2023 22

23. ७. भूमण्डलीकरणकच तवचचरधचरचिरू: बजचर
तवश्वव्यचपीवचद, न्यचय तवश्वव्यचपीिच, धमा
तवश्वव्यचपीवचद
9/9/2023 23

24. ७. भूमण्डलीकरणकच तवचचरधचरचिरू: बजचर
तवश्वव्यचपीवचद, न्यचय तवश्वव्यचपीिच, धमा
तवश्वव्यचपीवचद
३ वटा मवचारधारा
बजचर तवश्वव्यचपीवचद: स्विन्त्र बजार र िवउदारवादी अथसिन्त्र जस्तै: १९८० देन्द्रख
९० को दसकिा अिेररका, बेलायि, अस्टिेमलया र न्युमजल्याण्डले अपिाएको
स्विन्त्र व्यापार
न्यचय तवश्वव्यचपीवचद: भूिण्डलीकरणको वैकन्द्रिक दृमरकोण मििासण गछस र
मविरणात्मक न्यायको सििावादी आदशसिा आधाररि
धमा तवश्वव्यचपीवचद: धामिसक िूल्य िान्यिाको रक्षा र धिसमिरपेक्षिाका सवाल जस्तै:
ओसािा मबि लादेिले गरेको मिि टावरको आक्रिण
9/9/2023 24

25. ८. भूिण्डलीकरणको भमबष्य
9/9/2023 25

26. ८. भूिण्डलीकरणको भमबष्य
• बढ्दो खाद्य सङ्कट
• िहािारी
• साइबर असुरक्षा
• धि र कल्याणिा असिाििा फरामकलो
• बढ्दो बसाई सराई
• सांस्क
ृ मिक र धामिसक द्वन्द्व
तनस्कषा: भूमण्डलीकरणको अथा र तदशचलचई तलएर तवचचरधचरचको
सङ्घषा समचप्त हुने क
ु नै सङ्क
े ि देखखएको छै न
9/9/2023 26

27. धन्यबचद
9/9/2023 27