GLOBALNI EKOLOŠKI PROBLEMI

1. GLOBALNI EKOLOŠKI
PROBLEMI

2. Ekonomski razvoj bez osvrta na zaštitu
okoliša dovodi do degradacije okoliša i
globalnih problema.
Tradicionalni koncept razvoja orijentiranog
na rast proizvodnje, a ujedno i rasta
potrošnje u svim sferama, pogotovo u
potrošnji prirodnih resursa, došao je do
svojih krajnjih granica.
Eksterni-marginalni troškovi zbog
zagađivanja okoliša, iscrpljivanja prirodnih
resursa i narušavanja zdravlja populacije
počinju nadmašivati financijsku dobit.

3. Globalni problemi planete su:
-efekat staklene bašte i globalno zagrijavanje,
-uništavanje ozonskog omotača,
-prirodne katastrofe,
-klimatske promjene
-akumulacija čvrstog otpada i otpadnih voda

4. Sastav atmosfere se mijenja sa
visinom, ali se može uzeti da je dosta
konstantan do 100 km (homosfera).
Iznad 100 km je sloj koji se naziva
heterosfera. Ovdje počinje difuziono
odvajanje lakših od težih gasova.
Na vedim visinama, gdje se gasovi
mogu otrgnuti od sile Zemljine
gravitacije, dominantni gasovi mogu
biti vodonik i helijum.

6. Sastojak (komponenta) % volumen
Glavni
Azot (N2)
Kiseonik (O2)
78,09
20,94
Sporedni
Argon (Ar)
Ugljen-dioksid (CO2)
0,93
0,03
U tragovima
Neon (Ne)
Helijum (He)
Metan (CH4)
Kripton (Kr)
Vodonik (H2)
Azot-monoksid (NO)
Ugljen-monoksid (CO)
Ozon (O3)
Amonijak (NH3)
Azot-dioksid (NO2)
Sumpor-dioksid (SO2)

7. Pod efektom staklene bašte podrazumijeva
se zadržavanje značajnog dijela toplotne
energije Sunca na površini Zemlje.

8. Prirodni proces teče na sljededi način:
Zemlja apsorbuje kratkotalasno Sunčevo
zračenje, a infracrveni zraci se odbijaju u kosmos.
Zbog pojasa ugljen-dioksida i drugih otrovnih
gasova u atmosferi infracrveni zraci ne mogu da
se probiju u kosmos, oni ostaju pod slojem
gasova i ponovo ih apsorbuje Zemlja .
Povedana koncentracija ugljen-dioksida i drugih
gasova staklenika u atmosferi rezultira
zagrijavanjem atmosfere do tačke koja je mnogo
viša nego što bi to normalno bio.

9. Najčešde zagađujude materije su:
CO2,
CO,
SO2,
azotni oksidi,
razna organska jedinjenja (ugljovodonici,
benzoli, freoni),
olovo i dr.

10. Glavni izvori CO₂ i
azotnih oksida su
sagorijevanje
fosilnih goriva i
uništavanje šuma i
šumskih površina.
Prva tri mjesta u
svijetu po količini
emisije ugljen
dioksida zauzimaju
USA, Kina i Rusija.

11. Godišnji tempo porasta koncentracije ugljen dioksida je
0,5%, metana 0,9%, azotnih oksida 0,25%,
klorfluorugljikovodika 4%.

12. Uništavanjem šuma
koncentracija ugljika
povedana je za 20%,
samim tim se uklanja
njihova mogudnost
upijanja ugljika i
ubrzavaju se klimatske
promjene.
Posljednjih 50 godina u
svijetu potrošeno je
oko 1/2 svjetskih
neobnovljivih
energetskih izvora i
uništeno više od 50%
šuma.

14. Ispuštanje „gasova staklene bašte“ u
atmosferu stalno se vrši i njegov intenzitet
raste.
Izvori CO₂ su:
-termocentrale,
-automobilski motori,
-pedi za zagrijavanje, itd;

15. Emisije CO₂ znatno su se
povedale tokom posljednjih 30-ih
i 40- ih godina, naročito u
industrijskim zemljama.
Još brže rastu emisije drugih
gasova koji povedavaju efekat
„staklene bašte“ – metana,
azotnih oksida, halogenih
ugljikovodika.

16. U proteklih 100
godina korištenje
energije u svijetu
poraslo je za 70%.
Razvijene zemlje
koriste 78%
energije koja se
dobija iz fosilnih
goriva.

17. Industrijske zemlje su odgovorne za emisiju otprilike 80% od ukupne
količine ugljen-dioksida u atmosferi, pa su od 1950. godine :
- USA emitovale oko 50.7 mld tona CO₂,
- Kina 15.7 mld tona CO₂ koja inače ima 4.6 puta više stanovnika USA
- Indija 4.2 mld tona CO₂ koja ima 3.5 puta više stanovnika od USA.

18. Usljed ispuštanja gasova u atmosferu na
Zemlji je porasla i nastavlja da raste srednja
godišnja temperatura. U posljednjoj deceniji
XIX stoljeda iznosila 14,5°C, dok je 90-ih
godina XX stoljeda premašila 15,2°C.
U periodu 2030 - 2050 godine srednja
godišnja temperatura na Zemlji može porasti
za 1,5 – 4,5°C u odnosu na današnju, čime bi
dostigla najvišu vrijednost za posljednjih 2
miliona godina.
Tempo otopljavanja u prvoj polovici XXI
stoljeda može biti 5 – 10 puta brži nego u
prošlom stoljedu.

19. Rast temperature mogao bi prouzrokovati sljedede:
-otapanje svih planinskih lednika i polarnih ledenih brijegova,
-povedavanje nivoa oceana,
-smanjenje površine kopna,
-salinizacije pitkih voda,
-pojavu oluja i poplava
-velikih suša
-masovnog uništenja šuma,
-nestanka životinjskih staništa,
-migracije životinja prema sjeveru usljed nestanka biljnih vrsta.

20. Može dodi do naglog smanjivanja biodiverziteta, smanjide se površine pod
šumama i počede nepovratna degradacija ekosistema.
Povedade se broj nepogoda sa katastrofalnim posljedicama.
Do 2100.godine, povedanje srednjeg nivoa mora može iznositi između 15 i 95
cm, a najvjerovatnije oko 50 cm.
Može se dogoditi da se do sredine XXI stoljeda nivo mora i oceana podigne za 0,5
– 1m, a do kraja stoljeda za 2m, usljed čega bi bile potopljene velike teritorije.

22. Na VII konferenciji Ujedinjenih Nacija za
konvenciju o klimatskim promjenama održanoj
2001 godine u Maroku upozoreno je da de
zbog globalnog zagrijavanja proizvodnja hrane
kao što je žito, pirinač i kukuruz opasti za 30%
u sljededih 100 godina.
Smatra se da de poljoprivrednici biti primorani
da se sele u planinska hladnija područja čime
bi ponovo ugrozili šume i životinjski svijet.
To bi uticalo na količinu i kvalitet pijade vode.

23. Važan korak u svjetskoj ekološkoj politici bilo je prihvatanje Okvirne
Konvencije UN o promjenama klime na Konferenciji o okolišu i razvoju u
Rio de Janeiru, 1992 godine.

24. “Održivi razvoj je razvoj koji zadovoljava potrebe
sadašnjice, a istovremeno ne ugrožava mogudnost
bududih genaracija da zadovolje svoje potrebe"
(Svjetska komisija za životnu sredinu i 1987), poznata i
kao "Bruntlendova komisija".
Ovaj koncept proglašen je ključem politike razvoja kako
EU, tako i UN.
Svjetski lideri su na Zemaljskom samitu o životnoj
sredini i razvoju (UNCED) u Rio de Janeiru 1992 godine
usvojili preporuke koncepta održivog razvoja, a jedan
od rezultata samita bila je Agenda 21 kojom se daju
preporuke za održivo upravljanje zemljišnim, vodenim
i šumskim resursima u 21. vijeku.

25. Ciljevi strategije održivog razvoja su:
- socijalni napredak koji priznaje potrebe svakoga,
- efikasna zaštita okoliša,
- odgovorno korištenje prirodnih resursa,
- održavanje stabilnog ekonomskog rasta i zapošljavanje

26. Oblasti koje se najčešde prate u održivom razvoju su:
Klimatske promjene,
obnovljivi izvori energije,
energetska efikasnost i konzervacija,
korporativna odgovornost,
efekti zagađenja životne sredine na ljudsko zdravlje,
vodosnabdjevanje,
bezbjednost od biotehnologija (genetske modifikacije),
razlike između bogatih i siromašnih,
biološka raznovrsnost,
bezbjednost od hemikalija,
bezbjednost od nanotehnologija i
zaštita ekosistema okeana.

27. Protokol Konferencije u
Kyotu, predvidio sljedede
korake:
Realizaciju zajedničkih
projekata raspodjele emisije
CO₂ između zemalja;
Trgovinu kvotama na
emisiju (za zemlje koje
imaju neutrošene rezerve)
„čist“ razvoj.

28. Zemlje članice Evropske unije prihvatile su, u globalu, da smanje emisije
gasova za 6,5% u odnosu na 1990 godinu.
Od USA i Japana traženo je smanjenje za 8,7%.
Islandu je, na primjer, odobreno povedanje emisija za 10% u odnosu na nivo
iz 1990 godine.
Australija i Norveška su mogle povedati svoje emisije za 8%, odnosno za 1%.

29. Od Rusije i Ukrajine je
traženo samo da
stabilizuju emisije na
nivou iz 1990 godine.
Zanimljivo je da su
emisije Rusije iz 1997
godine bile za 30% niže
od nivoa emisija iz 1990
godine.

30. UN-ov Summit o klimi u Cancunu od
decembra 2010 godine usvojio je
kompromisni sporazum o klimatskim
promjenama, koji bi trebao biti osnova
za postizanje nekog bududeg globalnog
sporazuma o borbi protiv klimatskih
promjena.

33. Smanjenje ozonskog omotača
dovodi do porasta oboljenja od
raka kože i katarakte očiju.
Oficijelni podaci UN pokazuju da
smanjenje ozonskog omotača za
1% dovodi do pojave 100.000
novih slučajeva katarakte i
10.000 slučajeva raka kože.
Svaki procenat smanjenja
ozonskog omotača dovodi do
povedanja oboljenja i to
posebno u ekvatorijalnom
pojasu za 4 – 5%, kao i do
slabljenja imuniteta ljudi i
životinja.

34. Pored negativnog utjecaja na zdravlje,
smanjenje ozonskog omotača dovodi do:
pojačanja efekta staklene bašte,
degradacije zemljišta,
smanjenja plodnosti zemljišta i prinosa
poljoprivrednih kultura i
povedanja zagađenja okoliša.

35. Polovinom 70-ih godina
XX vijeka pojavila se
sumnja da klor-fluor-
ugljikovodici (freoni) i
haloni predstavljaju
opasnost za ozonski
omotač.
Freoni se široko koriste
u kemijskoj industriji i
domadinstvima
(hladnjaci, klima
uređaji, uređaji za
raspršivanje tečnosti).