2. INFORMATION TECHNOLOGY O IT
•tumutukoy sa mga pamamaraan at
kagamitang tumutulong sa mga tao upang
makakuha at makalikha ng impormasyon,
at maproseso, maitago, at maibahagi ang
mga ito. Napapadali nito ang pagkakamit at
paggawa ng mga pangngangailangan at
kagustuhan ng tao.
4. May mga mahahalagang panuntunan
sa paggamit ng mga makabagong
kagamitan sa Information
Technology tulad ng kompyuter at
internet.
5. 1. Alamin muna ang pakay ng paggamit
ng kompyuter bago ito gamitin upang
makatipid sa kuryente at makaiwas sa
pag-aaksaya ng oras.
6. 2. Kung ang kompyuter ay isang desktop
na kompyuter, tiyaking nakakabit nang
tama ang lahat ng kawad na
nakakonekta sa central processing unit
na nagiging tulay sa paggamit ng mga
hardware tulad ng monitor, mouse,
keyboard, printer, at router ng internet
bago ito buksan. Kung ito ay isang
laptop na kompyuter, tiyaking gumagana
muna ang on button nito.
7. 3. Huwag buksan ang kompyuter kung
may mga masasamang tunog ang
hardware nito tulad ng fan ng
motherboard at ang power supply na
nakakabit dito o kaya ay basa ang mga
kawad nito. Patuyuin muna ang lahat ng
kawad nito bago buksan.
8. 4.Hintayin ang pag-load nang buo ng
welcome screen at ng desktop
screen bago gamitin ang kompyuter.
5. Sa paggamit ng internet, alamin
muna kung ano ang gagamiting
web browser tulad ng Internet
Explorer, Mozilla Firefox o Google
Chrome.
9. 6. Kung gagamitin ang internet sa
komunikasyon sa iba pang tao tulad
ng social media, mag-ingat sa mga
tinatanggap at ipamimigay na
impormasyon dito upang maiwasan
ang pagkasira ng sariling imahe.
10. 7. Pagkatapos gamitin ang internet,
mainam gumawa ng isang pansariling
talaan ng mga impormasyong nakuha
mula sa komunikasyon o anumang gamit
nito upang maaari itong magamit sa
hinaharap.
11. 8.Kung tapos na ang paggamit ng kompyuter,
tiyaking nakasara ang lahat ng sistema nito.
Tanggalin sa saksakan ang kawad
na nakakonekta sa kompyuter pagkatapos
itong mai-shutdown upang makatipid sa
kuryente.
13. Ang mga kompyuter ay binubuo ng mga
mahahalagang uri ng hardware at software
na hindi rin perpekto.
Ito ay maaaring masira depende sa dalas ng
paggamit at sa mga nakakalap na panlabas
at panloob na panganib. Maaaring masira
nang tuluyan ang kompyuter kung ang
software nito ay naaapektuhan ng mga di-
kanais-nais na software. Ito ay binubuo ng
mga tinatawag na malware.
14. Malware
Ang malicious software o malware ay
software na ginagamit o nililikha ng mga taong
nais kumita, kumuha ng impormasyon, guluhin
ang pagpapatakbo sa isang kompyuter, at
magtipon ng personal na impormasyon ng
isang tao na makasisira sa kanyang imahen.
15. Ang malware ay nakakamit mula sa
mga panlabas na paraan tulad ng mga
di-kanais-nais na website sa internet,
mga storage device tulad ng mga
universal serial bus o USB; at maging
sa pagbubukas ng mga personal na
email na naglalaman ng mgadi-kanais-
nais na mensahe.
16. Virus
Ito ay isang uri ng malware na naglalayong
manira ng mga software ng kompytuer na
nakaaapekto sa hardware nito.
Ito ay nagbabalat-kayo bilang isang file na
nagpaparami sa loob ng kompyuter upang
guluhin ang mga proseso ng hardware nito.
17. Ang isang halimbawa nito ay ang I
Love You Virus na naimbento sa
pamamagitan ng isang mensaheng
ipinapaskil sa internet at magnakaw ng
mga password sa mga account para
malaman ang mga personal na
impormasyon ng isang tao.
18. Worm
Ito ay isang uri ng malware na naglalayong
hawaan ang ibang network ng kompyuter sa
isang lugar ng mga mapanirang file.
Naipaparami ito sa pamamagitan ng pagpasok
sa isang local area network o LAN na binubuo
ng maraming kompyuter upang malaman ang
mga umiikot na impormasyon sa network na
iyon.
19. Ang isang halimbawa nito ay ang
W32/IRCbot.worm na naimbento upang
makontrol ang isa o marami pang
kompyuter ng isang hacker gamit ang iba
pang kompyuter.
20. Ito naman ay kumukuha ng mga personal na
impormasyon ng isang kompyuter. Ito ay
hindi dumadami tulad ng virus at worm,
ngunit ito ay nakakabit na programa sa
kompyuter na maaaring masilip ang lahat ng
files ng isang tao, mapa video man ito o
mga word document.
Spyware
21. Maaari itong makasira sa mga file, gayundin
sa mga hardware nito tulad ng hard drive at
ang random access memory nito.
22. Adware
Adware - Ito ay malware na nagpapakita ng mga
patalastas habang bumabagtas ang isang user
ng internet sa mga website.
Layunin nito na kumita mula sa pagtatanggal
ng mga ito at sa pagpapakilala pa sa iba pang
uri ng malware sa loob ng kompyuter.
23. Trojan
Trojan Horse Ito ay isang malware na
nagbabalat-kayo bilang isang mahalagang
file sa isang kompyuter, ngunit sa
katunayan ito ay mapaminsala sa software
at hardware nito.
24. Spam
Ito ay mga malware na nasa anyo ng mga
di-kanais-nais na mensahe o mga mensahe
na walang pinanggalingan o hindi alam ang
pinanggalingan. Naipapadala ito sa mga
email.Kung hindi ito maaagapan ay kusang
ipapadala nito ang sarili nito sa mga
kakilalang nasa address book ng email
address ng isang tao.
26. Biglaang pagbagal ng mga
gawain at takbo ng kompyuter
Pagpapakita ng mga error
message at warning o babala sa
mga pinupuntahang website
Pagkakaroon ng mga di-kanais-
nais na mga tunog sa hardware.
ng kompyuter o mula sa mga
speaker
27. Kahinaan o kawalan ng bisa ng mga
antivirus software ng kompyuter
Kusang pag-restart o pag-shut down
ng kompyuter
Pagbabago ng anyo ng desktop
window o mga ipinapakita sa screen
ng kompyuter tulad ng screen saver,
desktop wallpaper, cursor, at iba pa
29. 1. Maglagay ng antivirus software,
firewall, at mga blocker ng pop-up
window. Pumili lamang ng mga
kilalang uri nito na iminumungkahi ng
mga eksperto.
2. Palagiang mag-update ng software
ng kompyuter upang malaman nito
ang mga pinakabagong malware na
umiikot sa internet.
30. 3. Iwasan ang mga pop-up window
na humihiling na mag-download ng
mga software.
4. Ingatan ang pagbabahagi ng mga
file tulad ng mga musika, video,
larawan, at mga dokumento; ibigay
lamang ito sa mga kakilala.
31. 5. Para sa mga email, pag-isipang
mabuti ang bawat hakbang bago
magbukas ng mga attachment tulad
ng mga word file o larawan sa mga
ipinapadalang email.
