สอนการใช้ชุดทดสอบเครื่องสำอางสำหรับผู้ประกอบการ

1. การใช้ชุด
เภสัชกรอภิชาติ ลายทอง
เภสัชกรปฏิบัติการ
สานักงานสาธารณสุข
จังหวัดสุรินทร ์

2. ชุดทดสอบเบื้องต้น “เครื่องสาอาง”
• ชุดทดสอบไฮโดรควิโนน
• ชุดทดสอบกรดเรทิโนอิก
• ชุดทดสอบปรอทแอมโมเนีย

3. ความรู ้เบื้องต้นเกี่ยวกับสารห้ามใช้
ในเครื่องสาอาง
• ตามมาตรา 33 (2) แห่งพระราชบัญญัติเครื่องสาอาง พ.ศ. 2535
• เครื่องสาอางที่ผสมสารห้ามใช้จัดเป็น“เครื่องสาอางที่ไม่ปลอดภัยต่อการใช้”
• ผู้ใดขาย ผลิตเพื่อขาย นาเข้าเพื่อขาย หรือขายเครื่องสาอางที่ไม่ปลอดภัยต่อ
การใช้ต้องระวางโทษจาคุกไม่เกินหกเดือน หรือปรับไม่เกินสามหมื่นบาท หรือ
ทั้งจาทั้งปรับ

4. ไฮโดรควิโนน
• ออกฤทธิ์ยับยั้งการสร้างเมลานิน ทาให้ถูกนามาใช้ในผลิตภัณฑ์ป้องกัน
ฝ้า
• หากใช้ต่อเนื่องกันเป็นเวลานาน ทาให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเนื้อเยื่อ
ในชั้นหนังแท้ ทาให้เป็นฝ้าถาวร
• กระทรวงสาธารณสุขจึงได้ประกาศห้ามผสมสารไฮโดรควิโนนใน
เครื่องสาอาง ตั้งแต่ กรกฎาคม 2539

5. กรดเรทิโนอิก
• เป็นสารที่ช่วยให้เกิดการแบ่งตัวของเซลล์ผิวหนัง และหลุดลอก ได้ (peeling
agent)จึงช่วยให้สิวเสี้ยนและผิวหนังที่หยาบกร้านหลุดลอกออกง่าย ขึ้น
• ความเป็นพิษ คือ ทาให้หน้าแดง และแสบร้อนรุนแรง เกิดการระคายเคือง
อักเสบ แพ้แสงแดดหรือแสงไฟได้ง่าย เป็นอันตรายต่อทารก ในครรภ์
• กรดเรทิโนอิก ถูกกาหนดเป็นสารห้ามใช้ในเครื่องสาอาง ตั้งแต่ปี พ.ศ.2532
และเป็นสารห้ามใช้ลาดับที่ 375 ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง
กาหนดวัตถุที่ห้ามใช้เป็นส่วนผสมในการผลิตเครื่องสาอาง

6. ปรอทแอมโมเนีย
• สารปรอทและสารประกอบของปรอท เป็นวัตถุที่ห้ามใช้เป็นส่วนผสมใน
การผลิตเครื่องสาอาง ตามประกาศกระทรวงสาธารณสุข ฉบับที่ 9
• สารปรอททาให้เกิดการแพ้ ผื่นแดง ผิวหน้าดา ผิวบางลง
• เกิดพิษสะสมของสารปรอท ทาให้ทางเดินปัสสาวะอักเสบ และไต
อักเสบ อันตรายถึงชีวิตได้

7. การใช้ชุดทดสอบ
• เป็ นการทดสอบเบื้องต้น สาหรับการทดสอบ
เครื่องสาอางที่จะนามาใช้ หรือนามาจาหนาาย
• การทดสอบจะยังไมาสามารถนามายืนยันได้
100% วาาผลที่ได้ถูกต้อง
• หากต้องการยืนยันผลการวิเคราะห์ต้องสาง
ตรวจวิเคราะห์กรมวิทยาศาสตร ์การแพทย์
หรือ ศูนย์วิทยาศาสตร ์การแพทย์

8. ชุดทดสอบไฮโดรควิ
โนน
หลักการ สารเคมีเกิดปฏิกิริยากับสารไฮโดรควิโนน
ให้ สีเขียว ถึง น้าเงินดา

9. อุปกรณ์ทดสอบ

10. ขั้นตอนการทดสอบ
1.ใช้ก้านพลาสติกปลายมนตักสารเคมี 1 ช้อน ลงในหลุมของจานหลุมพลาสติก
2.ใช้หลอดหยดพลาสติกหยดโลชั่น 3 หยด ลงบนสารเคมี

11. ขั้นตอนการทดสอบ
หรือใช้ก้านไม้ปลายแบนตักครีม ขนาดประมาณครึ่งเมล็ดถั่วลิสง
4.คนให้เข้ากัน แล้วสังเกตสีที่เกิดขึ้นทันที

12. การแปรผลการทดสอบ
• ผลบวก คือ เกิด สีเขียว ถึง สีน้าเงิน ภายใน 5 วินาที
• ผลลบ คือ สีเดิมของตัวอย่างหรือเกิดสีน้าตาล หรือเกิดสีเขียวอ่อน
หลังจาก 5 วินาที ไปแล้ว

13. ชุดทดสอบกรดเรทิโนอิก
หลักการ สารเคมีจะทาปฏิกิริยากับกรดเรทิโนอิกให้
สีม่วงแดง ถึง สีแดง

14. อุปกรณ์การทดสอบ

15. ขั้นตอนการใช้
ชุดทดสอบสวมถุงมือ
ใช้แท่งพลาสติกตักตัวอย่าง
ครีมลงในจานหลุมพลาสติก
ดูดหรือหยดโลชั่น ลงในจาน
หลุมพลาสติก
1
2
2

16. ตักสารเคมีประมาณ 1/4 ช้อน
ใส่ลงในหลุมเดียวกับตัวอย่าง
ใช้แท่งพลาสติกแตะเบาๆที่เกล็ด
ของสารเคมี ทิ้งไว้ 5-10 นาที
สังเกตสีที่เกิดขึ้นที่เกล็ดของ
สารเคมีที่ใช้ทดสอบ
4
5
6

17. การแปรผล
• ผลบวก
จะเกิด สีมาวงแดง ถึง สีแดงขึ้นที่เกล็ดของ
สารเคมี

18. ชุดทดสอบสารปรอท

19. อุปกรณ์การทดสอบ

20. ขั้นตอนการใช้
ชุดทดสอบสวมถุงมือ
ตักครีมด้วยไม้ตักตัวอย่างประมาณ
เท่าเมล็ดถั่วลิสง
ป้ายครีมโดยรอบด้านในของหลอด
ทดสอบจากขอบบนถึงกิ่งกลางหลอด
หนาประมาณ 2 มิลลิเมตร
1
2
3

21. ขั้นตอนการใช้
ชุดทดสอบ
หยดน้ายาทดสอบประมาณ 0.25
มิลลิลิตร หรือ 20 หยด ลงในหลอด
ทดสอบ
ปิ ดฝาหลอดทดสอบ คว่าและหงาย
เบาๆ ประมาณ 10-20 ครั้ง
อ่านผลทันที
4
5

22. การแปรผล
น้ายาที่ก้นหลอดทดสอบเปลี่ยนเป็น
สีส้ม หรือ สีเหลืองอมส้ม
น้ายาทดสอบเป็นสีโอรส
(ในตัวอย่างที่เป็นครีมไข่มุก)
ผลบวก
พบ