1. 04/2013 Stadswerk magazine 33
TEKST ANNEMARIEK NIJS / Stoep advies / www.stoep-advies.nl
COLUMN
Aristocratie 3.0
Het thema van de vorige Stadswerk was water. Water
associeer ik met twee dingen, mijn catamaran en het Mare
Libero van Hugo de Groot (1583-1645). Behalve dat
Hugo heel lenig was (hij ontsnapte opgevouwen in een
boekenkist uit zijn gevangenschap in Slot Loevestein) had
Hugo interessante ideeën over water. Zijn Mare Libero
pleitte voor de vrije vaart op de wereldzeeën. Hugo had
ook ideeën over lokaal gezag. Hij beweerde dat het hoog-
ste gezag niet bij vorsten en koningen moest liggen, maar
bij de lokale aristocratie. Vertaald naar de huidige tijd
(lees voor lokale aristocratie de gemeente) zou Hugo
binnen de kortste keren in de clinch liggen met Ronald
Plasterk die met zijn plannen voor schaalvergroting geen
boodschap heeft aan de waarde van lokaal gezag.
Oké, stel de gemeenten zijn aristocratie 3.0. Aristocratie
die (net als in de zeventiende eeuw) werkgelegenheid
biedt en een nauwe band heeft met hen die er afhanke-
lijk van zijn in welke vorm dan ook. De gemeentelijke
aristocratie 3.0 is druk doende om samenwerkingsvor-
men te ontdekken. Samenwerken is maatwerk, dat blijkt
wel uit het feit dat beloofde besparingen bij min of meer
verplichte fusies uitblijven. Samenwerken is namelijk
geen garantie voor efficiënt werken en alleen efficiënter
werken levert een besparing op. Ik zie dagelijks kleine
(15.000+) gemeenten die vanwege hun omvang veel
flexibeler kunnen reageren op nieuwe wetgeving, veran-
derende maatschappelijke omstandigheden en ICT-ont-
wikkelingen dan de grote gemeenten waar verkokering,
de span of control en het applicatieoerwoud garant staan
voor verspilling. Tuurlijk is het praktisch om onderdelen
voor het functioneren van de gemeenschap vanuit een
centraal punt te fabriceren en te leveren, maar onder-
schat niet de waarde van kleine, wendbare bedrijfjes
binnen je koninkrijk. Anders gezegd, laten we niet verge-
ten dat de behoefte aan een herkenbare lokale overheid
de laatste jaren sterk is toegenomen.
De trend in Nederland is namelijk niet vergroten, maar
verkleinen! Dat blijkt uit de behoefte aan en populariteit
van lokale producten en de hernieuwde interesse in het
Kulturhus, het behouden en spreken van dialecten, de
trek naar kleinere dorpen, de decentrale uitvoering van
wetgeving zoals bijvoorbeeld de jeugdzorg en de behoef-
te aan gemeenschapszin. Het is zelfs zo dat de belang-
rijkste drijfveer van mensen om iets te doen (of te laten)
tegenwoordig de ‘sense-of-belonging’ is, het gevoel er-
gens bij te horen. Geloof me, het is makkelijker om je
betrokken te voelen bij 20.000 medebewoners dan bij
120.000. Kijk naar de opkomst bij de provinciale verkie-
zingen, bedroevend laag en waarom? De provinciale
politiek staat mijlenver van mensen af. Ik durf zelfs te
beweren dat met de ‘opschaling’ naar grote en op af-
stand staande politieke besturen de democratie wordt
ondermijnd. Het hoogste gezag op grote afstand en de
afschaffing van de lokale autonomie? Hugo zou zich
omdraaien in zijn (boeken)kist. •
PS
Lieve Ronald P., bij deze verzoek ik u vriendelijk om de
gemeenten even met rust te laten, in ieder geval tot en met
2015. Dan kunnen zij zich focussen op de afspraken die ze
een paar jaar geleden met uw collega’s hebben gemaakt
over bijvoorbeeld de uitvoering van het Nationaal Uitvoe-
ringsprogramma Dienstverlening en e-overheid (NUP), het
verbeteren van de dienstverlenende processen en al waar
gemeenten voor op aarde zijn: het leveren van diensten en
producten ten gunste van bewoners en bedrijven die daar
belasting voor betalen.
Voor een regenachtige zondag adviseer ik u om de evalua-
tierapporten van de vorming van de diverse Regionale
Uitvoeringsdiensten (RUD’s) door te lezen. Ik garandeer u,
na het doorworstelen van deze rapporten zult u enorm
opgelucht zijn dat u niet aan het roer staat van een op drift
geraakte en onbestuurbaar geworden koninkrijk met con-
tainergemeenten waar alleen de verkiezing van Prins Car-
naval nog op een serieuze opkomst kan rekenen.
COLUMN
