Living Museum Tbilisi - ში 14 ნოემბერს წაკითხული ლექციის - მიამბე შენს ბავშვობაზე: სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური თერაპია - მანძილზე გამოყენებული პრეზენტაცია. სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური თერაპია (Schema Focused Cognitive Therapy) ერთ - ერთი ფსიქოთერაპიული მიდგომაა, რომელიც ადამიანის მდგომარეობასა და ცხოვრებაში არსებულ, მიმდინარე სირთულეებს ბავშვობის გამოცდილებასთან აკავშირებს. ამ მიდგომის დახმარებით, ადამიანები სწავლობენ შეგუებაში ხელის შემშლელი შინაგანი მდგომარეობებისა და ქცევების მართვას.

1. „მიამბე შენს ბავშვობაზე...“
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

2. სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია
ანა ღვინიანიძე - ევროპის ბიჰევიორული და კოგნიტური თერაპიების
საზოგადოების (EABCT) მიერ აკრედიტებული კოგნიტურ -
ბიჰევიორული ფსიქოთერაპევტი, ფსიქოთერაპიის სახლი - „კამარა.“
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

3. ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

4. რაარის სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია?
• სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური თერაპია არის
მკურნალობა, რომლის თერაპიული ურთიერთობის ფოკუსს
წარმოადგენს, ძირეული, ზოგადადამიანური ფსიქიკური
მოთხოვნილებების (Core emotional needs) დაკმაყოფილების
მიზნით, კოგნიტური, გამოცდილებაზე და ქცევაზე
დაფუძნებული სტრატეგიების გამოყენება - Jacob, 2012;
Rafaeli, Bernstein, Young, 2011; Young, Klosko, Weishaar,
2006.
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

5. სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური თერაპიის
მიზანი
• „...ხოლო სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური თერაპიის
მთავარი, მისთვის უპირველესი მიზანი ზრდასრული
ადამიანის დახმარებაა იმაში, რომმან შეძლოს ძირეული,
ზოგადადამიანური ფსიქიკური მოთხოვნილებების
დაკმაყოფილება იმის მიუხედავად, კმაყოფილდებოდა თუ არა
ეს მოთხოვნილებები წარსულში.“ - Rafaeli, Bernstein, Young,
2011.
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

6. რაარის სქემა?
სქემა წარმოადგენს, უპირატესად, ადამიანის სიცოცხლის
პირველი წლების განმავლობაში სხეულებრივი შეგრძნებების,
ემოციებისა და აზრების განცდის, ტემპერამენტის და
სხეულებრივი წინასწარგანწყობების ურთიერთქმედების
შედეგად ჩამოყალიბებულ „სწრაფ ბმულს“, რომელსაც ადამიანი
იყენებს გარემოსთან შეგუებისათვის.
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

7. სქემების ხუთი სფერო
• განმხოლოება და უარყოფა (Disconnection and Rejection)
• დასუსტებული ავტონომიურობა და ქმედების უნარი
(Impaired Autonomy and Performance)
• დასუსტებული შეზღუდვები (Impaired Limits)
• სხვებზე სწორება (Other - Directedness)
• სიმფრთხალე და თავშეკავება (Overvigilance & Inhibition)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

8. განმხოლოება და უარყოფა
• მიტოვება/არასტაბილურობა (Abandonment/Instability)
• უნდობლობა/არასათანადო მოპყრობა (Mistrust/Abuse)
• ემოციური მოთხოვნილებების დაუკმაყოფილებლობა
(Emotional Deprivation)
• არასრულფასოვნება/სირცხვილი (Defectiveness/Shame)
• გაუცხოება/უარყოფა (Social Alienation/Rejection)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

9. შესუსტებული ავტონომიურობა და
ქმედების უნარი
• დამოკიდებულება/უუნარობა (Dependence/Incompetence)
• დაავადებებისა და ზიანისადმი მოწყვლადობა (Vulnerability to
Harm/Illness)
• განუცალკევებლობა/განუვითარებელი თვითობა
(Enmeshment/Undeveloped Self)
• წარუმატებლობა (Failure)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

10. შესუსტებული შეზღუდვები
• აღმატებულება/სიდიადე (Entitlement/Grandiosity)
• არასაკმარისი თვითკონტროლი/თვითდისციპლინა
(Insufficient Self-Control/Self-Discipline)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

11. სხვებზე სწორება
• დამორჩილება (Subjugation)
• თავგანწირვა (Self-Sacrifice)
• აღიარებისა და ყურადღების ძიება (Approval -
Seeking/Recognition - Seeking)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

12. სიმფრთხალე და თავშეკავება
• უარყოფითზე სწორება/პესიმიზმი (Negativity/Pessimism)
• ემოციური თავშეკავება (Emotional Inhibition)
• ულმობელი სტანდარტები/ჰიპერკრიტიკულობა (Unrelenting
Standards/Hypercriticalness)
• უმოწყალობა (Punitiveness)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

13. სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპიის ძირითადი წანამძღვრები
• ძირითადი ემოციური მოთხოვნილებები (Basic needs, core
emotional needs).
• ზრდასრულის მოთხოვნილებები (Adulthood needs).
• სქემა (Schema).
• სქემასთან შეგუების სამი სტილი - დანებება (Surrender),
განრიდება (Avoidance), მეტისმეტი კომპენსაცია
(Overcompensation).
• სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Schema modes) – (Arntz, Genderen, 2009).
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

14. სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპიის ძირითადი წანამძღვრები
• ხელახლა აღზრდა შეზღუდვების გათვალისწინებით (Limited
Reparenting)
• ემპათიური შეპირისპირება (Empathic Confrontation)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

15. სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური თერაპიის
ტექნიკა
• ურთიერთობაზე ფოკუსირებული
• კოგნიტური
• ემოციაზე ფოკუსირებული
• ქცევაზე ფოკუსირებული
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

16. ძირითადი ემოციური მოთხოვნილებები
• უსაფრთხოება, უვნებლობა, დაცულობა (Safety)
• სტაბილურობა (Stability)
• საზრდოობა (Nurturance)
• ავტონომიურობა, დამოუკიდებლობა (Autonomy)
• კომპეტენტურობა, უნარიანობის განცდა (Competence)
• იდენტობის განცდა, ვინაობაზე მკაფიო წარმოდგენის ქონა (Sense of
Identity)
• მოთხოვნილებებისა და ემოციების გამოხატვის თავისუფლება (Freedom
to express one’s needs and emotions)
• სილაღე და თამაში (Spontaneity and play)
• სამყარო რეალისტური შეზღუდვებით (World with realistic limits) –
(Rafaeli, Bernstein, Young, 2011).
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

17. ზრდასრული ადამიანის მოთხოვნილებები
• მუშაობის მოთხოვნილება (Need to work)
• სხვებზე ზრუნვის მოთხოვნილება (Need to care for others) -
(Rafaeli, Bernstein, Young, 2011).
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

18. რა შემთხვევაში ყალიბდება სქემა?
მოთხოვნილებების თანმიმდევრული დაუკმაყოფილებლობა -
„მეტისმეტად ცოტა კარგი რამ,“სტაბილურობის,
ურთიერთგაგებისა და სიყვარულის ნაკლებობა (“Too little of a
good thing”).
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

19. რაშემთხვევაში ყალიბდება სქემა?
• ტრავმირება - უსაფრთხოების, უვნებლობისა და დაცულობის
ძირეული ემოციური მოთხოვნილება დაუკმაყოფილებელია.
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

20. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - შეგუებაში დამხმარე
ზრდასრულისა და ბავშვის მდგომარეობები
• ჯანსაღი ზრდასრული (Healthy Adult)
• ლაღი ბავშვი (Happy Child)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

21. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - შეგუებაში ხელის შემშლელი
ბავშვის მდგომარეობები - დაუცველი ბავშვი
• მარტოსული ბავშვი (Lonely Child)
• მიტოვებული და შეურაცხყოფილი ბავშვი (Abandoned and
Abused Child)
• დამოკიდებული ბავშვი (Dependent Child)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

22. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - გაბრაზებული და აღუზრდელი
ბავშვი
• გაბრაზებული ბავშვი (Angry child)
• განრისხებული ბავშვი (Enraged child)
• დაუფიქრებლად მოქმედი, ლტოლვებს აყოლილი ბავშვი
(Impulsive Child)
• მოუწესრიგებელი, არადისციპლინირებული ბავშვი
(Undisciplined child)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

23. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - შეგუებაში ხელის შემშლელი სხვა
მდგომარეობები - „მორჩილი“
• უსიტყვოდ მორჩილი (Compliant surrender)
• დაზიანებული ბავშვის მდგომარეობების მორჩილი (Surrender
to damaged child modes)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

24. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - შეგუებაში ხელის შემშლელი სხვა
მდგომარეობები - „განრიდება“
• განყენებული მცველი (Detached protector)
• გახევებული მცველი (Spaced out protector)
• საკუთარი თავის განყენებული მანუგეშებელი (Detached self -
soother)
• განმრიდებელი მცველი (Avoidant protector)
• გაბრაზებული მცველი (Angry protector)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

25. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - შეგუებაში ხელის შემშლელი სხვა
მდგომარეობები - „საპირისპიროთი გამკლავება“
• ყურადღებისა და აღიარების მაძიებელი (Attention and
approval seeker)
• საკუთარი თავის განმადიდებელი (Self - aggrandizer)
• გაფაციცებული ზედამხედველი და მეთვალყურე
(Overcontroller) - სრულყოფილებისაკენ დაუოკებელი
ლტოლვით მოცული მეთვალყურე, იჭვნეული მეთვალყურე,
მობუზღუნე ზედამხედველი
• მჩაგვრელი და თავდამსხმელი (Bully and attack)
• გამომყენებელი (Conning and manipulative)
• მტაცებელი (Predator)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

26. სქემის ან სქემების ურთიერთქმედების შედეგად აღძრული
მდგომარეობები (Modes) - შეგუებაში ხელის შემშლელი
მდგომარეობები - მშობლის მდგომარეობები
• დამსჯელი მშობელი (Punitive parent)
• მომთხოვნი მშობელი (Demanding parent) - (Lobbestael, J., van
Vreeswijk, M., & Arntz, A. (2007). Shedding light on schema
modes: a clarification of the mode concept and its current
research status. Netherlands Journal of Psychology, 63, 76-85.)
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

27. გამოცდილების გაზიერება - მაგალითები
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

28. კითხვები...
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023

29. მადლობა ყურადღებისთვის.
ანა ღვინიანიძე - მიამბე შენს ბავშვობაზე - სქემაზე ფოკუსირებული კოგნიტური
თერაპია - Living Museum Tbilisi - 14 ნოემბერი, 2023