2. BAĞIMLILIK
Zararlı alışkanlıklar ise bireyi o davranışı bağımlı olacak
derecede sürdürmeye iten davranışlar olarak tanımlanabilir.
Zararlı alışkanlıklar kavramı genelde sigara, alkol, uyuşturucu
madde gibi bağımlılıkları çağrıştırsa da esasında aşırı
derecede kahve tüketmek ve kahve tüketmediğinde kendini
iyi hissetmemek gibi durumlar da zararlı alışkanlıklar arasında
değerlendirilebilir (Büyükkaragöz, 1992). Öte yandan, zararlı
alışkanlıkları insan ruh ve beden sağlığına zarar veren her
türlü alışkanlık olarak da açıklayabiliriz (MEB, 2013).
Zararlı Alışkanlık Türleri Literatürde az önce belirtildiği gibi
insan sağlığına zararı olan, bağımlılık düzeyindeki her türlü
davranış bir zararlı alışkanlıktır: kahveden tutun da geceleri
uyumayı engelleyecek düzeyde internette çok sık vakit
geçirmeye kadar her tür bağımlı davranış aslında bir tür
zararlı alışkanlıktır.
ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3
3. BAĞIMLILIK
Ancak zararlı alışkanlıkların temelde beş türden oluştuğunu
söyleyebiliriz:
1. Alkol bağımlılığı(Alkolizm) : Alkol bağımlılığı, bireyin çok
aşırı derecede ve sıklıkta madde kullanması sonucu ortaya
çıkar. Genellikle tüm bağımlılıklarda olduğu gibi burada da
"bir kereden bir şey olmaz" mantığıyla hareket etme ve
zaman içerisinde bağımlı olma şeklinde bir tablo karşımıza
çıkar.
Alkol bağımlılığı, vücudu diğer bağımlılık yapıcı maddelere
karşı da açık hale getirir, bu yüzden alkol bağımlılığını
önlemek diğer bağımlılıkların da ortaya çıkmasının önünü
kapatacaktır.
ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3
4. BAĞIMLILIK
Alkol’ün Zararları : Kişinin başta kendisi olmak üzere
çevresinde de olumsuz sonuçlar doğuran alkolizmin yarattığı
sorunlar aşağıda maddeler halinde verilmiştir: - Alkolizm kalp,
karaciğer, böbrek, mide, bağırsak ve beyin gibi organlarımıza
zarar verir.
Sinir sistemine zarar vererek kişinin bilincinin kapanmasına ve
normal zamanda yapmayacağı davranışları yapmasına, hatalı
davranışlar sergilemesine sebep olur. - Kişi bilinçsiz olduğu
için sağlıklı düşünemez ve bunun sonucunda çevresindeki
insanlara zarar verebilir. Bunun en önemli örneği, aile içi
şiddettir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ/WHO)'nün aralarında
Türkiye'nin de yer aldığı bir araştırmasına göre, alkolizm
yaşanan cinayetlerin %85'inin, ırza tecavüzlerin %50'sinin,
şiddet olaylarının %50'sinin, trafik kazalarının %60'ının,
kadına şiddet olaylarının %70'inin sebebidir(ww.yesilay.org.tr)
ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3
5. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
2. Sigara ve Tütün Bağımlılığı : Sigara ve tütün bağımlılığı, kişinin
aşırı derecede, miktarda ve sıklıkta sigara ve tütün kullanması
sonucunda ortaya çıkan bir bağımlılık türüdür. Özellikle ergenler
arasında çok yaygındır. Aynı zamanda son zamanlarda medyada
sigara kullanma yaşının 8'e kadar düştüğü gibi haberler de yer
almaktadır.
Sigara ve tütün bağımlılığının sebepleri de alkol bağımlılığınkine
benzerdir. Özellikle ergenler arasında görülen bu bağımlılık
türünde ergenlerin içinde bulunduğu gelişim dönemi itibariyle
bir gruba ait olma ihtiyacı öne çıktığından ötürü, gruptan
dışlanmamak, grup tarafından kabul görmek ve kendini
"kanıtlamak" adına sigara içmeye başladıkları bilinen sebepler
arasındadır.
6. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
Sigaranın Zararları : Sigara kullanan bireylerde alkolizmde olduğu
gibi bilinçsizlik durumu gözlenmez çünkü sigaranın vücutta
bilinçsizlik yaratma etkisi yoktur. Bu yüzden bu kişilerde
sigara/tütün yüzünden kontrolsüz davranma gibi bir eğilim söz
konusu değildir. - Sigara kullanan kişiler en başta içerdiği 400 farklı
kimyasal madde sebebiyle kendi vücutlarına zarar verirler. Ancak
"pasif içici" denilen, sigara dumanını dolaylı olarak solumak
zorunda kalan/bırakılan kişiler de en az sigara içenler kadar
dumandan olumsuz bir şekilde etkilenirler. - Sigara ve tütün
bağımlılığı, en başta kanser ve kalp krizi gibi hastalıklara davetiye
çıkarır ancak erken yaşlanma, dudaklarda morarma, dişlerde
lekelenme, nefes almada güçlük, tırnaklarda uzamama gibi sağlık
problemlerini de beraberinde getirebilir. - Ruhsal olarak kendini
sağlıklı hissetmeme durumlarında da bireyler sigara içerek
yaşadıkları olumsuz yaşam olaylarının sonucunu atlatmaya
çalışabilirler. Ancak sigara, bireye her ne kadar keyif verse de
sonucunda ruh ve beden sağlığına zararlı olduğu için bireylere bu
tip durumlar karşısında duygularını ifade etmeyi öğrenme, kısa
mesafeli yürüyüşler yapma, yoga ve meditasyon yapma, nefes
egzersizleri gibi yöntem ve tekniklere başvurarak o olayın
sonucunu gidermeye çalışmaları tavsiye edilebilir.
7. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
3. Uyuşturucu Madde Bağımlılığı : Uyuşturucu madde bağımlılığı,
kişide bilinçsizlik yaratabilen, keyif verici uyuşturucu maddelerinin
kullanımı sonucunda ortaya çıkar. Bazı maddeler tek kullanımda
bağımlılık yaratırken bazıları üç-dört kez kullanıldığında bağımlılık
yaratır. Ama sonuç olarak maddeyi bir seferlik bile kullanmak,
vücuda zarar verir. Madde kullanan bireylerin suça sürüklenme
ihtimali kullanmayan bireylere göre 3 4 kat daha fazladır. Özellikle
cezaevlerinde, sokakta kalan insanlar da madde kullanımı için bir
risk grubudur.
Uyuşturucu madde bağımlılığı bireylerde çeşitli sebeplerden
dolayı görülebilmektedir. Yine sigara ve alkol bağımlılığında olduğu
gibi kişiler "bir kereden bir şey olmaz, ben iradeli biriyim, zayıf biri
değilim, kendimi kontrol edebilirim" gibi yanlış düşüncelerle
madde kullanımına başlayabilecekleri gibi mutsuzluk, depresyon,
yakın ilişki kuramama, zayıf aile ilişkileri, bir gruba ait olamama
gibi etmenler de madde bağımlılığını başlatabilir.
8. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
Uyuşturucu Madde Kullanımının Zararları : Özellikle maddenin
vücuda enjekte edildiği bölgelerde morarma, ağrı, yaralanma vb
belirtiler söz konusu olabilir. Hatta ileri boyutlarda kişinin organı
alınmak zorunda kalınabildiği için sakatlıklar ortaya çıkabilir. -
Madde, kişiye başlangıçta mutluluk, enerji ve adeta uçma hissi,
hafiflik verir. Zaten genellikle kişiler bu hissi aldıkları için maddeyi
kullanmaya devam ederler. Ancak sonucunda hem ruh hem beden
sağlığı bu durumdan ağır derecede olumsuz etkilenir. - Kalp
çarpıntısı, göz kızarıklıkları, bilinçsiz davranışlar, bulantı, kusma,
zehirlenme gibi etkileri olabilir (www.yesilay.org.tr).
Kişi, maddenin etkisi altındayken bilinçsizdir, ne yaptığının ve ne
söylediğinin farkında değildir; bu yüzden olumsuz sonuçlar
doğuracak davranışlar sergileyebilir. Hatta geçtiğimiz yıllarda
birçok kişinin ölümüne sebep olan bonzainin bir gencin evin
çatısından düşerek ölmesine sebep olduğu bilinmektedir.
9. ERDEMLER
EĞİTİM
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
4. Kumar Bağımlılığı : Sonucunda büyük maddi manevi kayıplara
yol açan kumar da bir diğer zararlı alışkanlık türüdür. Kumar
bağımlılığı, daha çok erkeklerde görülmekle birlikte kadınlarda
da görülür. Genelde kumar bağımlılığına alkolizm de eşlik eder.
Kişi, kaybetmeye tahammül edemediği için oyunu oynamaktan
geri duramaz ve bu yüzden kumara devam eder. Yenilgi korkusu,
çevre baskısı, hor görülme, maddi yetersizlik ve ödenemeyen
borçlar da kumara devam etmenin veya kumara başlamanın
nedenleri arasındadır. Diğer bağımlılık türlerinde olduğu gibi,
kumar bağımlılığında da kişi özentilik ve kendini ispatlama gibi
amaçlarla da kumar oynar ve en sonunda yenilip tekrar oynama
isteği şeklinde bu bir kısır döngü halini alır. Kumar bağımlılığında
kişi kaybettikçe kendini suçlu hisseder ve suçluluğunu kapatmak
için oyun oynamayı bırakmaz (Büyükkaragöz, 1993). - Eğlence ve
heyecan arama isteği de kişinin kumar oynamasının sebepleri
arasında gösterilebilir.
10. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
İnternet Bağımlılığı : Teknolojinin gelişmesi ile birlikte her ülkede
yaygınlaşan en önemli iletişim aracı haline gelen internet
faydalarının yanı sıra zararları ile de günümüzde çokça
konuşulmaktadır. Özellikle çocuk yaşta ki kullanıcıların çeşitli oyun
sosyal medya ve gereksiz paylaşımları kaile alması ile birlikte
birçok zarar verici durumlarla karşılaşması söz konusu olmaktadır.
Günümüzün olmazsa olmazı haline gelmiş internet kullanımını
aileler bir yerde sınırlama getirmek istese de zaman zaman
bunun önüne geçememekten yakınmaktadır. Çocuk yaştaki
kullanıcılara sınırlama getirerek onları farklı aktiviteler oyunlar,
geziler, kitap okuma alışkanlığı vs. kazandırmak internetin
bağımlılık yapan etkisinden bir nebze olsun kurtarmaya yardımcı
olacaktır. İnterneti faydalı bilgilendirme ya da haberleşme aracı
kullanımının yanı sıra değişik konularda kullanırsak reel
hayatımızda çeşitli zarar verici unsurlarla karşılaşabiliriz. Bağımlılık
yapan dikkat dağınıklığı ve iletişim bozukluğu gibi türlü zarar
verici etkileri olan bazı oyunlar son dönemde de çokça konuşulan
genç yaştaki kullanıcıları ölüme bile götürdüğü görülmüştür.
11. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
Bilinçsiz İnternet Kullanımının Zararları : Doğru bir internet
kullanımı ile bilgilenmek yerine yanlış seçimlerden olabildiğince
uzak durmak bize fayda sağlayacaktır. Gereksiz oyun alanları
gereksiz sosyal medya takibi ve sınırsız internet kullanımı
günümüzün çoğu kısmını gereksizce harcamamıza neden olacak
en önemli faktörlerden birisidir. Günlük yaşamımızda
olabildiğince kaliteli ve faydalı zaman geçirerek yakın çevremize
de örmek olmalıyız. Eğer küçük yaşta çocuğumuz var ise ona
örnek olacak kaliteli etkinlikler ve aktiviteler düzenlemeliyiz
mesela resim yapmak spor yapmak, kitap okumak, gezi vs. gibi
Bu gibi etkinlikler internet başında gereksiz zaman geçirmenin
büyük ölçüde önüne geçecektir.
Sizlerde internetin zararlarından daha fazla etkilenmek
istemiyorsanız ve yakın çevrenizi bu konuda bilinçlendirmek
istiyorsanız sizlere sunduğumuz tavsiyelerden faydalanabilirsiniz.
Günümüzün bağımlılık yapan internet faktörünü bilinçli ve sınırlı
bir şekilde kullanmak size ve çevrenize kaliteli zaman geçirme
fırsatını sunacaktır. Hayatınızı büyük ölçüde riske atan internet
alışkanlığınızı bir kenara bırakın sizlere gelecekte fayda sunacak
aktivitelerden yararlanın.
12. ERDEMLER
EĞİTİMİ
ORTAOKUL 3BAĞIMLILIK
Evde, işyerinde okulda her nerede olursanız olun sizlere yenilik
sunacak faydalı işler ile uğraşmanız inanın hayatınıza daha keyif
katacaktır. Kendinize ve çevrenize kaliteli zaman ayır yolu sizleri
oyalayacak ve zamanınızdan çalan internet kullanımının önüne
geçmek ile yeterli olacaktır. Kendinize bir iyilik yapın ve hayatınıza
renk katacak yenilikleri bu zararlardan kurtularak hayatınıza yön
verin. Hayatınıza sunulan eksilerden hemen kurtulun.
İlgili Videolar:
https://youtu.be/z48BsEq9FOI
https://youtu.be/GA2Ca61fDl0
https://youtu.be/AvwbBCadD8E
https://youtu.be/VirwkBMgvDE
https://youtu.be/Q4cFVS1zVnI
https://youtu.be/npQs-QeaMoY
https://youtu.be/aZViy6lIs8k
https://youtu.be/_XjoAqniJnc
https://youtu.be/2R65JzfuZeM
https://youtu.be/kyHYWRzBxvM
