Tribal life | Art and culture of Gujarat | DHI GURUKUL

sB{w y™u f~{eh - yuf {tÚk™ (¼k„ 1)
„wshkŒ y™u GR rððkË
©e÷tfk{kt 20{ku ƒtÄkhýeÞ ‚wÄkhku
r„÷„ex - ƒkÂÕxMŒk™
Mxkxo-y… …h ‚t‚ËeÞ ‚r{rŒ rh…kuxo
þki[k÷Þ ‚ðuoûký
►
►
►
►
►
►

ykŠxfÕMk
f~{eh : yuf {tÚkLk (¼køk-1)
©e÷tfk yLku ¼khík
økwshkík yLku G. R. rððkË
1 to 11
Economy
GDP ‚tfku[™
yuzsMxuz „úku‚ huðuLÞq
‚nfkh fku.yku. xâqƒ NCDC [u™÷
RBI™wt DSGE {kuzu÷
Vâw[h rƒÍ™u‚ „úw… …nu÷
rƒÍ™u‚ rhVku{o yufþ™ Ã÷k™
Mxkxo-y… rð÷uÍ yuLxhr«LÞkuh «ku„úk{
e-NAM Portal
‚hkuË-…kuxoT‚
MPLADS Vtz
Sharing Economy
fkuEh-Syku
COVID-19 fkhýu yLÞ hku„ku™e h‚efhý {kxu ‚{MÞk
‚uƒe îkhk {ÂÕxfu… Vtz ‚tƒtÄe rËþk-r™Ëuoþ
fu. S. ƒur‚™
COVID-19 y™u ðe{k™k Ëkðk
MSME Wãku„ …h ÷kufzkW™™ku «¼kð
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx
Þwðkn - Þwðk fkiþ÷ …nu÷
LÞq™Œ{ ‚{Úko™
12 to 23
yÕ…‚tÏÞf
¾kuxk ‚{k[kh hkufðk rËþk-r™Ëuoþ
Þk™ku{k{e s™òrŒ
yLkw¢{rýfk
Dhi Gurukul
E - LEARNING | PUBLICATION
Indian Polity 24 to 33

yLkw¢{rýfk
Dhi Gurukul
{ufuËkŒwt fkðuhe ™Ëe «kusufx - fýkoxf
Äkhk‚¼k rðþu»kkrÄfkh™wt WÕ÷t½™
‚uLxÙ÷ rðMxk …w™:rðfk‚ …rhÞkus™k
f]r»k rðÄuÞf - 2020
hnuXký™ku yrÄfkh
yk¼k‚e yktËku÷™
÷kuf yËk÷Œ
hküÙeÞ r[rfí‚k ykÞku„
‚¥kkðkh „ku…™eÞŒk fkÞËku
hküÙeÞ Œ…k‚ yusL‚e
yktŒhhküÙeÞ LÞkÞrðË …rh»kË
UNSC{kt ¼khŒ™e SŒ
FARA ACT-1938
®‚„k…wh fLðu™þ™ yku™ {urzÞuþ™
LAC - 5 ‚qºke Þkus™k
¼khŒ …h [e™ îkhk r™„hk™e
{kWLx yuðhuMx ™e Ÿ[kE™e …w™:„ý™k
SƒqŒe yk[kh ‚trnŒk
ƒkuí‚ðk™k{kt nkÚkeyku™k {]íÞw
ykhƒ ÷e„
Ônu÷
rs{uõ‚-20
ÂMðÍh÷uLz y™u EU rððkË
yk{eor™Þk y™u yÍhƒiÍk™ rððkË
International Relationship 34 to 41
yktÄú«Ëuþ{kt Ëw÷o¼ rþ÷k÷u¾™e þkuÄ
2400 ð»ko sq™e «k[e™ {{e
…wÒk…hk ðkÞ÷h rðÿkun-ºkkðýfkuh
«‚kË Þkus™k
[uLË{t„÷{ ‚kze
zuÂMx™uþ™ ™kuÚko- EMx 2020
hku„™ r[ºkf÷k
Art and Culture 42 to 45

yLkw¢{rýfk
Dhi Gurukul
NDC-TPA
ƒkÞku[kh
«kusufx „t„k zkuÂÕV™ ‚thûký
hküÙeÞ ðkt‚ r{þ™
s¤ðkÞw M{kxo þnuh ykf÷™ {k¤¾wt 2.0
rËÕ÷e - 2041 Ã÷k™
ç÷w ^÷u„
UN îkhk s¤ðkÞw «MŒkð{kt ¼khŒ {kxu sku„ðkE
‚ä™„Z ðLÞSð yÇÞkhý - hksMÚkk™
¾kuhkf rðÁØ #Äý
Environment 46 to 51
M…u‚-yuõ‚™wt «Úk{ ÄúwðeÞ fûkk r{þ™
‚kih Wòo ‚t[kr÷Œ M«uÞh
[LÿÞk™ - 1
ELzMxÙe 4.0
r‚r÷fkur‚‚ hku„
{U„ku ‚ku^xðuh
Ëðk {tsqhe fkÞo¢{
xÙkL‚Vux
¼khŒ y™u M¢U{sux ûk{Œk
yuLxe ‚uxu÷kEx r{‚kR÷ - DRDO
f®÷„k r¢fux £ku„
IMPACT-2020
VkuMVe™ „u‚
‚kih[¢ - 25
r[rfí‚k W…fhý …kfo
DRDO îkhk ABHYAS ™wt ‚V¤ …heûký
ðuf‚e™ ðuƒ …kuxo÷ y™u hküÙeÞ Âõ÷r™f÷ hkSMxÙe
M¢ƒ xkEV‚ y™u ™k„k÷uLz
fkìt„ku Veðh
UAE [tÿr{þ™
{kuƒkR÷ õ÷ku™
SATHI
Science and Technology 52 to 64

yLkw¢{rýfk
Dhi Gurukul
AICTE rðïuïhiÞk ©uü rþûkf …whMfkh - 2020
‚{Úko Þkus™k
COVID-19 y™u W…þk{f ‚t¼k¤
…ku»ký yr¼Þk™
þwr[ Þkus™k-fýkoxf
Ëe™ËÞk÷ W…kæÞkÞ „úk{eý fkiþÕÞ Þkus™k
ð„kuo {kxu hurzÞku
scheme 65 to 67
Testometer 68 to 74

Talkative India
Talkative India | 1Articals September 2020 Edition
f~{eh ½kxe su yuf Mk{Þ{kt rðïLkwt Mðøko {kLkðk{kt ykðíkwt níkwt íÞkt ðíko{kLk{kt W¥khÚke ÷ELku Ërûký MkwÄe
y÷økkððkËLke hkus Lkðe yktÄe òuðk {¤u Au. su ÞwðkLkkuLkk nkÚk{kt ÃkwMíkf yLku f÷{ nkuðe òuEyu íku nkÚkku{kt ÃkÚÚkh yLku
çktËwf Au íÞkt Mkk{u Mkwhûkk çk¤kuLkk nkÚkku{kt Ãku÷ux økLk. rËÕne y{LkLke yÃke÷ fheLku MktrÄ fhðk {ktøku Au íÞkt çkwræÄSðe MktðkË
yLku f~{ehe ÞwðkLk y÷økkð.
fhkuzku YrÃkÞkLke MkkðosrLkf MktÃkr¥k Lk»x ÚkE Au. Mkhuhkþ rËðMkku{kt Mfw÷, fku÷us yLku fkÞko÷Þ çktÄ òuðk {¤u Au. çkÄk
fkÞkuo Äe{e økrík{kt [k÷u Au yLku sLk-SðLk yMík ÔÞMík Au Ãký ykx÷k ð»kkuo{kt þktrík MÚkkrÃkík ÚkE LkÚke. fkuE Ãký yuf LkkLkku
{wÆku f~{eh ½kxe{kt çktËwf yLku çkkYË WXkððk {kxu Ãkwhíkwt Au su ¼÷u fu y{hLkkÚk ©kELk çkkuzo (2008), þkurÃkÞkO çk¤kífkh
(2009) fu ÃkAe ykrMkVk çkkLkku (fXwyk huÃk fuMk) nkuÞ. Ëhuf Mk{Þu f~{eh{kt ®nMkk Ëu¾kÞ Au.
½kxeLke ykçkkunðk yux÷e yhksf ÚkE [qfe Au fu Mk{ÂLðík MktMf]ríkLkwt ÃkíkLk Ëu¾kÞ Au. ßÞkt f~{erhÞkík rðï{kt «ÏÞkík
íkÚkk ÃkkrfMíkkLkLkk Ítzk yLku RM÷k{ef MxuxLkk Lkkhk ÷køkðk íku nðu Mkk{kLÞ çkkçkík Au, Ãký Mkðk÷ yu Au fu fk~{eh yk
rMÚkrík{kt fE heíku ÃknkU[u Au ? ½kxeLkk y{wf ÷kufku ¼khík suðk ÷kufíkktrºkf Ëuþ Úke y÷øk ÚkELku ÃkkrfMíkkLk suðk yÂMÚkh
Ëuþ{kt fu{ sðk {køku Au ?
f~{ehe Mk{MÞkLku fÞkhuf fkLkqLke ÔÞðMÚkkLke rLk»V¤íkk, íkku fÞkhuf yktíkrhf MkwhûkkLkku {wÆku, íkku fÞkhuf EM÷k{Lke fèh
ðnkçke rð[khÄkhkLkku «MkkhLkwt Ãkrhýk{ {kLkðk{kt ykðu Au, íkku çkwæÄeSðeykuLkku {ík Au fu ÃkkrfMíkkLk îkhk «kÞkuSík
ykíktfðkËLkwt Ãkrhýk{ Au. f~{ehLku fÞkhuf LkunÁLke fwxLkeríkf rLk»V¤íkk íkku {nkhkò nrh®MknLke {n¥ðkfktûkkLkwt Ãkrhýk{
{kLkðk{kt ykðu Au. rðîkLkkuLkku yuf {ík rçkúxLkLke hksLkeríkLku Ãký ykLkwt fkhý {kLku Au. yk{, f~{eh Mk{MÞkLku Ëu¾kðkLkk
LksheÞk y÷øk y÷øk Au Ãký Mk{kÄkLkLkku fkuE hMíkku LkÚke. yks fkhý Au fu f~{eh yksu Ãký ¼khík-ÃkkrfMíkkLke hksLkiríkf
{níðkfktûkkLkwt MÚk¤ çkLku÷wt Au. f~{ehLke çkhçkkËe{kt ßÞkt ¼khík - ÃkkrfMíkkLkLkk «kuõMke ðkuhLkk yusLzkLke {wÏÞ ¼qr{fk çkíkkðu
f~{eh : yuf {tÚkLk (¼køk-1)
- ykfkþ {kuËe

Talkative India
2| TalkativeIndia September 2020 Edition Articals
Au íÞkt ÃkkrfMíkkLk îkhk ¼khíkLke çk¤sçkheLkwt yrÄøkúný yLku ¢wh þkMkLkLku {wÏÞ fkhý {kLku Au.
Ãký çkÄk s fkhýku{kt MkkiÚke {n¥ðÃkqýo «&™ Au fu f~{ehLke ykðk{Lkwt þwt ? f~{ehLkk Mk{kÄkLk{kt {w¤ f~{ehe þwt
rð[khu Au þwt íkuLkwt {qÕÞktfLk Lk Úkðwt òuEyu ? Ãký f~{ehLkku yÚko ¾k÷e f~{eh½kxe Lknª Ãký sB{w, ÷Ëk¾ yLku Ãkkf yrÄf]ík
f~{ehLkku ¼køk Ãký Au.
 ykÍkËeLkk Mk{ÞLke ÂMÚkrík
f~{eh Mk{MÞk su ¼khík-ÃkkrfMíkkLk ðå[u rððkrËík s{eLkLkwt fkhý Ëu¾kÞ Au Ãký {nkhks nrh®MknLke {níðkfktûkkyku,
ykí{rLkýoÞLkk yrÄfkhLkwt nLkLk, ÃkkrfMíkkLkLke fÃkxLkerík, rçkúxLkLkwt »kzÞtºk yLku ¼khíkeÞ LkuíkkykuLke ËwhËtŠþíkkLkku y¼kðLkwt
Mkt{ur÷ík MðYÃk Au yux÷u fu fk~{ehLke Mk{MÞk yksLke Lknª Ãký ¼khíkLke ykÍkËe yLku rð¼ksLk{kt Au.
1947 Ãknu÷k f~{eh yuf Mðíktºk rhÞkMkík níke. suLkk Ãkh zkuøkhk hksÃkqík hkò nrh®MknLkwt þkMkLk níkwt Ãký hûkk,
ËwhMkt[kh yLku rðËuþ Lkerík rçkúrxþ MkhfkhLkk nkÚk{kt níke. yk ûkuºkLke çknw{íke {wrM÷{ níke yLku þkMkf rnLËw níkk.
{kWLxçkuxLk ÞkusLkkLkk ytíkøkoík ßÞkhu ¼khíkLkwt rð¼ksLk ÚkÞwt íkku Ëuþe hsðkzkLku ykí{rLkýoÞLkku yrÄfkh níkku fu ÃkkuíkkLke
EåAkÚke íku ¼khík fu ÃkkrfMíkkLk{kt òuzkÞ yÚkðk Mðíktºk hnu. yks fkhý fk~{eh Mk{MÞkLke þYykík Au. f~{ehLkwt ûkuºkV¤
h,hh,h36 ðøko rf.{e. Au. yLku f~{ehykuLke {kuxe MktÏÞk rLkðkMk fhu Au. f~{ehLkku ÃkkuíkkLkku fkuE Wãkuøk Lk níkku Ãký íkuLke
MkwtËhíkk, Vq÷kuLke ½kxe, çkhV ZtfkÞu÷ku Ãknkz yLku V¤kuLkk çkkøk-çkøke[k rðËuþe «ðkMkeyku {kxu ykf»koýLkwt fuLÿ níkwt. f]r»k
Mkk{kLÞ níke Ãký fuMkhLkwt WíÃkkËLk yÔÔ÷ níkwt. {nkhkò nrh®Mkn f~{ehLku Mðíktºk Ëuþ çkLkkððkLkku rð[kh hk¾íkk níkk yLku
ÃkqðoLkwt ÂMðxTÍ÷uoLz çkLkkððk {køkíkk níkk. yks fkhýkuÚke 1Ãk ykuøkMx 1947 MkwÄe f~{eh ¼khík-ÃkkrfMíkkLk{kt Mkt{ur÷ík Lkk
ÚkÞwt yLku ÞÚkkÂMÚkrík (Stand Still Agreement) fhkhLke ¼÷k{ý fhe. suLkk ytíkøkoík ÔÞÂõíkyku íkÚkk ykð~Þf ðMíkwykuLku
Mke{kLke ykh-Ãkkh {kuf÷e þfkíkwt níkwt. ÃkkrfMíkkLku yk fhkh fhe ÷eÄku Ãký ¼khíku hkn Ëu¾ðkLkwt ÃkMktË fÞwO. MkÃxuBçkh MkwÄe{kt
ÃkkrfMíkkLkLkk MktçktÄ f~{ehÚke ¾hkçk ÚkÞk fkhý fu ÃkkrfMíkkLku ÷køkíkwt níkwt fu, fk~{ehLkk rnLËw þkMkf ¼khík íkhV ð¤e sþu
íkuÚke íkuLku sYrhÞkíkLke ðMíkwyku hkufeLku f~{eh Ãkh Ëçkký W¼wt fÞwO. òufu MkhËkh Ãkxu÷Lku f~{ehLkk ÃkkrfMíkkLk{kt sðkÚke fkuE
rðhkuÄ Lk níkku Ãký sqLkkøkZLkk {wÆk Ãkh ÃkkrfMíkkLkLkk »kzÞtºku MkhËkhLkku r{òs çkË÷e LkkÏÞku íku{ Aíkkt ¼khíku f~{ehLku
ÃkkuíkkLkk{kt rð÷Þ fhðkLke fkuE Ãknu÷ Lkk fhe.
ðkEMkhkuÞyu f~{ehLke heÞkMkíkLku MkwhûkkLkk nuíkwÚke fkuE Ãký yuf{kt rð÷Þ ÚkðkLke Mk÷kn ykÃke [qõÞk níkk Ãký
{nkhkòyu rsÆLkk Akuze. ðkMíkð{kt, {nkhksLkku rLkýoÞ ÔÞÂõíkøkík {n¥ðkfktûkkyku yLku ¼kðLkkykuÚke «urhík níkku su
íkfoþÂõíkLkk ykÄkh Ãkh Mkk[ku Lknkuíkku Wíkhíkku. íku MkktMf]ríkf rðhkMkík, f]r»k, çktËhøkkn, Wãkuøk yLku sLk¼kðLkkLku LkshytËks
fheLku s{eLkÚke çktÄkÞu÷e rhÞkMkíkLku Mðíktºk çkLkkððk {køkíkk níkk. yks fkhýkuÚke rLkýoÞ ÷uðk{kt su rð÷tçk ÚkÞku íkuLku
ÃkkrfMíkkLkLku f~{ehLkku fçkòu fhðkLkku yrÄfkh ykÃÞku yLku ynªÞkÚke sL{ ÚkkÞ Au f~{eh Mk{MÞkLkk çkeò hkuÃkýLke.
yuðwt LkÚke fu rðï{kt s{eLkÚke çktÄkÞu÷k hkßÞLkwt yÂMíkíð Lk níkwt. 1947{kt h3 Ëuþ níkk yLku ðíko{kLk{kt 41 Ëuþ
Au Ãký f~{eh yuf ykí{rLk¼oh rhÞkMkík Lkníke su íkuLke MkkiÚke {kuxe Mk{MÞk níke. MkkÚku s f~{ehLke Mkk{kLÞ rMÚkrík yLku
MkktMf]ríkf rðhkMkík ½ýe rðrþ»x níke íkuÚke íkuLkwt ¼khík fu ÃkkrfMíkkLk{kt {u¤ðwt ½ýwt sYhe níkwt. yks çkkçkíkLku Mk{sðkÚke
{nkhkò nrh®Mkn [qfe økÞk yLku yks f~{eh Mk{MÞk rÔkïLke Mkk{u Au.
ÃkkrfMíkkLkLkk {wsçk f~{eh Ãkh yuLkku yrÄfkh Au fkhý fu {wrM÷{ çknw{íke, ÿehk»xÙ rMkæÄktík, ¼kiøkkur÷f LkSfíkk,
ÃkkrfMíkkLkLke ºký {n¥ðÃkqýo LkËeyku (rMktÄw, su÷{, r[Lkkçk) Lkku WÆøk{ †kuík f~{eh{kt nkuðwt, f~{ehLke ÃkkrfMíkkLk Ãkh
ykŠÚkf rLk¼ohíkk íkÚkk ykLke Mke{kyku ¼khík fhíkkt ÃkkrfMíkkLk MkkÚku ðÄkhu nkuðe suðk fkhýku Au òu fu yk çkÄk íkfo Ãkqhíkk

Talkative India
LkÚke. ¼khík fÞkhuÞ Ãký rîhk»xÙLkk rMkæÄktíkLkku Mðefkh LkÚke fÞkuo MkkÚku s ¼khíku Ä{oLku Ãký fÞkhuÞ hkßÞLkku ykÄkh LkÚke
{kLÞku. ¼khíkeÞ Lkuíkkykuyu ËuþLkk rð¼ksLk ®nMkkÚke çk[ðk {kxu MðefkÞko níkk Lkk fu Ä{oLkk ykÄkh Ãkh. rð¼ksLk ÃkAe
Ãký ÃkkrfMíkkLkÚke ðÄkhu {wMk÷{kLk ¼khík{kt níkk suÚke {wrM÷{ çknw MktÏÞkLkku íkfo fk~{eh {kxu ykÄkh LkÚke. ÃkkrfMíkkLk{kt
sðk ðk¤e ºký LkËeykuLkk Mºkkuík f~{eh{kt nkuðk yu íkfo Ãký yMðefkhkÞ Au fkhý fu ËuþLke Mke{kyku õÞkhuÞ Ãký
LkËeykuLkk ykÄkh Ãkh Lk¬e Úkíke LkÚke. ºký LkËeyku{kt Ãký ¾k÷e su÷{ fk~{ehÚke Lkef¤u Au ßÞkhu rMktÄw yLku Mkík÷s
ríkçkuxÚke Lkef¤u Au.
ßÞkt MkwÄe ykŠÚkf rLk¼ohíkkLke ðkík Au íkku ÃkkrfMíkkLk fhíkk f~{eh yLku ¼khíkLke ykŠÚkf rLk¼ohíkk ÃkhMÃkh ðÄkhu
hne Au yLku rðïLkk çkÄk Ëuþku yufçkeò Ãkh rLk¼oh Au su ÃkkrfMíkkLk MkkÚku òuzkðkLkku íkfo yMðefkhu Au. ÃkkrfMíkkLkLku f~{ehLkku
fçkòu fhðk {kxu hh-ykufxkuçkh-1947Lkk hkus nw{÷ku fhe ËeÄku. fçkkÞ÷eykuLkk ðuþ{kt ÃkkrfMíkkLkLke MkuLkkyu ÷qtx-Vkx, ®nMkk
yLku çk¤kífkh suðe ¾kLkk¾hkçke fhe suLkkÚke ½kxe{kt ÃkkrfMíkkLkLkk «rík yýøk{ku W¼ku ÚkÞku. ykðe ÃkrhÂMÚkrík{kt hkò yLku
«òyu ¼khíkÚke {ËË {ktøke yLku ¼khíkLke MkkÚku hnuðkLkwt yLku ¼rð»Þ{kt òuzkðkLke EåAk ònuh fhe. yk{ fkuE fkhý LkÚke
fu ÃkkrfMíkkLk ÃkkuíkkLkku Ëkðku ònuh fhu Ãký ÃkkuíkkLke Ëw»xíkkLkk fkhýu íkuLku f~{eh {wÆk Ãkh 196Ãk yLku 1999 suðk ÞwØku ÷zâk
yLku nkhLkku Mkk{Lkku fÞkuo.
ðkMíkð{kt Ëu¾ðk sEyu íkku f~{eh Mk{MÞkLkku {q¤ sLkf ÃkkrfMíkkLk Au yLku yksu Ãký f~{eh ÞwðkLkkuLkk nkÚk{kt su
ÃkÚÚkh Au íku ÃkkrfMíkkLkLkk LkkÃkkf rð[kYtLkwt s fkhý Au yuf ÷ktçkk Mk{ÞÚke ÃkkrfMíkkLk{kt rð[kh [k÷u Au fu ‘nMkfu r÷Þk ni
ÃkkrfMíkkLk, ÷z fu ÷Uøku rnLËwMíkkLk....’ yk rð[khLke Ãkqýkonqrík {kxu {wrM÷{ fku{Lkk økheçk yLku ÷k[kh ÞwðkLkkuLku RM÷k{ yLku
sunkËLkk çknkLku yktíkfðkËe çkLkkððkLkwt fk{ ÚkkÞ Au su ÃkkuíkkLke ykŠÚkf Mkwhûkk EåAu Au.
òufu f~{eh Mk{MÞkLku rçkúxLkLkwt »kzÞtºk yLku ¼khíkeÞ LkuíkkykuLke yk ËqhËŠþíkkLkwt Ãkrhýk{ Ãký {kLkðk{kt ykðu Au.
sLkh÷ {krLkf þkuLke zkÞhe yLku fuçkuÕMk Lkk{Lkk ËMíkkðusÚke òýðk {¤u Au fu rçkúxuLk Lkníkwt EåAíkwt fu Ãkqýo sB{w-f~{eh
¼khíkLkk nkÚk{kt òÞ. ÷tzLk{kt rðîkLkkuLke Äkhýk níke fu òu ÃkkrfMíkkLkÚke òuzkÞu÷ku ûkuºk ¼khík{kt sþu íkku ÃkkrfMíkkLkLkwt
yÂMíkíð Mk{kó ÚkE sþu. ËMíkkðuòu «{kýu ðkEMkhkuÞ {kWLxçkuxLk yLku [eV ykuV yk{eo MxkV sLkh÷ hkuÞ çkwþhu ¼khíkLke
MkiLÞ fkÞoðkneLkku rðhkuÄ fÞkuo níkku íkÚkk MkhfkhLku ¾kuxe Mk÷kn ykÃkíkk níkk su{k Lkunhw fux÷efðkh VMkkÞk Ãký MkhËkh Ãkxu÷Lkk
fzf rLkýoÞLkk fkhýu MkiLÞ fkÞoðkne Mkt¼ð çkLke Ãký íku{ Aíkkt ¼khíkeÞ MkuLkk MktÃkqýo fk~{ehLkku fçkòu Lkk ÷E þfe yLku
{kWLx çkuxLku LkunÁLku þktríkðkíkkoLke Mk÷kn ykÃke suLku {kLke ÷uðk{kt ykðe yLku ykøk¤ íku{Lke Mk÷kn Ãkh yk Mk{MÞkLku
Mk{kÄkLk {kxu òLÞwykhe 1948{kt ÞwyuLkyku{kt ÷E sðk{kt ykÔÞku su ¼khíkLke Ãknkz sux÷e {kuxe ¼q÷ níke.
rçkúrxþ Mkhfkh Ãký Lk níke EåAíke fu f~{ehLkku rð÷Þ ¼khík{kt ÚkkÞ fkhý fu òu f~{ehLkku ¼khíkLkku ytøk çkLku íkku
ÞwyuMkyuMkykhÚke ¼khíkLke ¼qøkku¤ LkSf ÚkE sþu yLku ÞwyuMkyuMkykhLku ¼khík Mkrník Ërûký yurþÞk{kt MkkBÞðkËe
rð[khÄkhkLkk «Mkkh{kt {ËË {¤þu. yk s fkhýÚke rçkúrxþ Mkhfkhu ÃkkrfMíkkLkLku Mkþõík fheLku ÞwyuMkyuMkykhLku hkufðkLkku
«ÞíLk fÞkuo. rðîkLkkuLkku yuf {ík {kLku Au fu f~{eh Mk{MÞk Ãktrzík LkunÁ yLku «Úk{ ÃktÂõíkLkk LkuíkkykuLke xqtfe hksLkiríkf
ËqhËŠþíkkLkwt fkhý níkwt. Lkunhw f~{ehLkk {wÆk Ãkh MkhËkh Ãkxu÷, rð.Ãke. {uLkLk yLku furçkLkuxLke søÞkyu {kWLx çkuxLkLku ðÄkhu
{n¥ð ykÃkíkk níkk. Lkunhw îkhk f~{eh{kt MkiLÞ fkÞoðkne Ãkh Lkkhksøke, {kWLx çkuxLkLke Mk÷kn Ãkh Ãkqýo f~{ehÚke
ÃkkrfMíkkLkykuLku çknkh Lkk fhðk yLku ÃkkA¤Úke íkuLku ÞwyuLkyku{kt ÷E sðwt. yk {wÆku ÞwyuLkyku{kt sðkÚke yktíkhhk»xÙeÞ rð»kÞ
çkLke økÞku su LkunhwLke fqxLkiríkf rLk»V¤íkk Au ykLkk rMkðkÞ íku ÃkkuíkkLkk r{ºk þu¾ yçËwÕ÷kLku Ãký Mk{sðk{kt rLk»V¤ økÞk.
su ÃkkA¤Úke f~{eh{kt çkkøke Lkuíkk çkLke økÞk yLku f~{eh yLku ¼khíkLke y÷øk y÷øk ÔÞkÏÞk fhe yLku rðï{kt ¼khíkLku rnLËw
hk»xÙ íkhefu Mkk{u {qõÞwt.

Talkative India
4|TalkativeIndia September 2020 Edition Articals
yk çkÄk fkhýku rMkðkÞ Ãký sLk{ík MktøkúnLke Mðef]rík, ykŠxf÷ - 370, ykŠxf÷ - 3Ãkyu f~{ehLku ¼khík{kt Ãkqýo
rð÷ÞLkk {køkoLku çkkÄf Mkkrçkík fhu Au. ðkMíkð{kt Lkunhw, ~Þk{k«MkkË {w¾So fu þu¾ yçËwÕ÷kLke yËqhËŠþíkkLkku ¾k÷e rð»kÞ
LkÚke Ãký ¼khíkeÞ Lkuík]íð Ãký nt{uþk fkuE rLkýoÞ Lkk ÷E þõÞwt su 196Ãk ÃkAeLkku íkkMftË fhkh nkuÞ fu 1971 ÃkAeLkku rMk{÷k
fhkh nkuÞ. fqxLkerík{kt ÃkkrfMíkkLk MkkÚku nt{uþk ÃkhkSík ÚkÞwt. Ëhuf yktíkhhk»xÙeÞ {t[ Ãkh sux÷e «{w¾íkkÚke f~{ehLkku {wÆku
ÃkkrfMíkkLku WXkÔÞku Au íkux÷wt ¼khík LkÚke WXkðe þõÞwt yLku yks fkhý Au fu ¼khík yks rËLk MkwÄe Ëçkký MknLk fhu Au.
 ðíko{kLk{kt f~{eh Mk{MÞkLkwt MðYÃk
Ãknu÷k f~{eh Mk{MÞkLkk {q¤{kt ¾k÷e ÃkkrfMíkkLkLke Ãk[kððkLke Lkerík níke Ãký f~{ehe ÷kufku{kt íkuLkwtt fkuE Mk{ÚkoLk Lkníkwt
Ãký nðu, yk MðYÃk{kt Úkkuzku çkË÷kð ykÔÞku Au. ykLkwt fkhý ¼khíkÚke ºký-ºký ÞwØku{kt nkÞko ÃkAe ÃkkrfMíkkLk îkhk f~{eh{kt
ykíktfðkËLkk {kæÞ{Úke Ãkhkuûk ÞwØLke ÷ktçkk Mk{ÞLke hýLkeríkLkwt Mkt[k÷Lk ÚkÞwt. ÃkkrfMíkkLku ¼khík îkhk çkktø÷kËuþLku Mðíktºk fÞko ÃkAe
f~{eh{kt MkwrLkÞkursík rð¼ksLkfkhe hýLkeríkLkku «ÞíLk þY fÞkuo su{kt 1987{kt ÚkÞu÷e f~{eh [qtxýe{kt ÔÞkÃkf ÄktÄ÷e ÃkAe íkuLku
yðMkh {éÞku. yk [qtxýe{kt MkiÞË y÷e þkn røk÷kLke, yçËw÷ økLke ÷kuLk, MkiÞË y÷kWÆeLk suðk LkuíkkykuLke nkh ÚkE. su ÃkkA¤
síkkt nwŠhÞík fkuLVhLMk, JKLF fu rnÍçkw÷ {wÍkrnÆeLk suðk y÷økkððkËe MktøkXLkkuLkk rÃkíkk çkLÞk. yk MktøkXLkkuLku ÃkkrfMíkkLkLkwt
Mk{ÚkoLk {éÞwt yLku f~{eh{kt y÷økkððkËLke MkkÚku ykíktfðkËu sL{ ÷eÄku. suLku çkÒku íkhVLkk f~{ehLku ¼uøkk fhíkk ykÍkË f~{ehLke
{ktøk fhe su hÃk ð»kkuo{kt çkË÷kíkk f~{ehLku ÃkkrfMíkkLk MkkÚku òuzðk MkwÄe ÃkrhðŠíkík ÚkÞwt.
ykíktfðkËu yk Mk{Þ{kt f~{eh Ãktrzíkku yLku þe¾kuLke níÞk þY suLkkÚke ®nMkk yLku yhksfíkk ðå[u ¼khík Mkhfkhu
1990{kt Mkþ† çk¤ rðþu»kkrÄfkh yrÄrLkÞ{ (AFSPA)Lku ÷køkw fÞkuo. yk{ Ëu¾ðk sEyu íkku Ãk0Lkk Mk{Þ{kt f~{eheykuLke
{ktøk MðkÞík¥kk níke su 90Lkk Mk{Þ{kt y÷økkððkË yLku ykíktfðkË MkkÚku ykÍkËe{kt Ãký Ãkrhðoríkík ÚkE Ãký nðu íku
ÃkkrfMíkkLk{kt rð÷Þ ÚkðkLke {ktøk MkkÚku W¼e Au. yks ðíko{kLkLke fk~{eh Mk{MÞk Au.
Ãký yk hÃk ð»kkuo{kt yuðk þwt fkhý hÌkk Au fu Ëh 6 {rnLkk{kt f~{eh{kt yhksfíkk yLku yÔÞðMÚkk W¼e ÚkkÞ Au ?
 fk~{ehÚke íkkŠff yLku ði¿kkrLkf Ãkqýo MktðkËLkku y¼kð. þYykíkÚke ½kxe{kt ÷kufkuLku yrðïkMk níkku fu çknw{íke
÷½w{íkeLke MðkÞ¥kkLku Lknª Mðefkhu. ¼khík Mkhfkhu Mðefkhe ¾he Ãký ÷køkw fhðk{kt nt{uþk f[kþ fhe. su{kt 19Ãk3{kt
þu¾ yçËwÕ÷kLke ÄhÃkfz yLku íku{Lku Lksh fuË fhðk MkkÚku s 1987{kt rðÄkLkMk¼kLke [qtxýe{kt ÄktÄ÷e fheLku MÚkkÞe
heíku ½kxeLku ¼khíkLke rðÁØ ÷E sðkLkwt fkÞo fÞwO. f~{ehLke MkkÚku rðïkMk W¼ku fhðkLke søÞkyu MkiLÞ çk¤Lke rLk{ýqtfu
Mk{kÄkLkLku Mk{kó fhe ËeÄwt. ¼khík{kt ÷kufkuLku f~{ehLkwt Mk{kÄkLk MkiLÞ ÷køku Au Ãký fkuE hksLkiríkf Mk{MÞkLkwt Mk{kÄkLk
çktËwfÚke Lkk ÚkE þfu.
 ÃkÚÚkhLke søÞkyu Ãku÷ux økLkÚke sðkçk ykÃkðku íku sLkr«Þ MkhfkhLkwt ÷ûký Lkk nkuE þfu. MktðkËLku MÚkkrÃkík fhðkLke
søÞkyu f~{eh Ãkh nt{uþk þtfk fhðk{kt ykðe suLku yrðïkMk MÚkkrÃkík fÞkuo. ÃkkrfMíkkLku f~{eh{kt yhksfíkk
Vu÷kððk{kt fkuE fMkh LkÚke Akuze Ãký f~{ehLke Ëhuf Mk{MÞkLkwt fkhý ¾k÷e ÃkkrfMíkkLk LkÚke fÞktf ¼khíkLkk ÷kufku
Ãký Au. þwt f~{eh MkwtËh ðkËeyku, Ãknkzku yLku Vq÷ku {kxu ¼khíkLkwt ¼køk nkuðku òuEyu ? þwt f~{eh yuf ûkuºk yLku
s{eLkLkk xwfzk íkhefu òuEyu Au ? f~{ehLke MkkÚku f~{ehLkk ÷kufkuLke ¼khík{kt fkuE søÞk LkÚke ? yk Mkðk÷ku Ãkh
rð[khku yLku {tÚkLk fhðwt sYhe Au yLku rðïkMk W¼ku fheLku rË÷ SíkðkLkku «ÞíLk Úkðku òuEyu. rË÷eÃk Ãkzøkktðfh
Mkr{ríkLkk ykÄkh Ãkh su Mkr{ríkLke h[Lkk ÚkE Au íkuLke ¼÷k{ýkuLku Ãkqhe heíku y{÷{kt ÷kððwt íku s ½kxe{kt þktrík yLku
Mk{]ØLkku Lkðku yæÞkÞ Au.
AFSPA suðk fkLkqLkÚke ½kxe{kt MkirLkfkuLku rðþu»k yrÄfkh {éÞk suLku yktíkfðkËLku Mk{kó fhðk{kt yLku f~{ehLku rLkÞtrºkík
fhðk{kt ÃkkuíkkLke {n¥ðÃkqýo ¼qr{fk ¼sðe Ãký íkuLke ykz yMkh yu níke fu 90Lkk ËkÞfk{kt su ÃkuZe sL{e íkuLku þnuh,

Talkative India
øk÷eyku yLku ûkuºkku{kt Mkwhûkk çk¤kuLke nkshe òuE yLku çkkuBçk, çkkYË yLku çktËqfu MktÃkqýo ÃkuZeLke {kLkrMkfíkkLku yktíkrfík fhe
Lkk¾e. Mkíkík ÃkuZeLku Mkwhûkk, rLkÞtºký{k Sððwt Ãkzu íkku íku rðÿkune çkLku Au yLku Mkwhûkk{kt íku{Lku yMkwhûkk {nuMkqMk ÚkkÞ Au.
yks fkhý Au fu 90Lkk Ëþf{kt sL{u÷e ÃkuZe yksu MkuLkkLke Mkk{u nkÚkku{kt ÃkÚÚkh ÷ELku W¼e Au. ðirïf Míkh Ãkh EM÷k{Lke
ðknçke, Mk÷kVe suðe fèh rð[kh ÄkhkLkku ðÄíkku «¼kð suLku ¾kËe Ëuþku{kt ÃkuxÙkuzku÷hLku rðï{kt sunkÆe hksLkiríkf
{n¥ðkfktûkkLkk Vt®zøkLkwt fkhý çkLkkÔÞwt yLku {æÞÃkqðo, Ãkrù{ yurþÞkÚke hkßÞ «kÞkursík yktíkfðkËLku þY fhu. ÃkuxÙkuzku÷hLkk
YÃk{kt ykðu÷k yk s YrÃkÞk çkuhkusøkkh f~{ehe ÞwðfkuLkk nkÚk{kt ÷uÃkxkuÃk yLku ÃkuLkLke søÞkyu ÃkÚÚkh ykÃku Au.
 ¼khíkeÞ çktÄkhýLke Äkhk 370 su f~{ehLku rðþu»k hkßÞLkku Ëhßòu ykÃku Au yLku MðkÞ¥kíkkÚke òuzkÞu÷ Au íku ¼khíkLke
MkkÚku f~{ehLkk òuzký{kt {wÏÞ yðhkuÄ Au. òufu f~{eh 370Lku ÃkkuíkkLkku yrÄfkh {kLku Au yLku íkuLkk yÂMíkíð MkkÚku
òuzu Au. Mðíktºkíkk ÃkAe sB{w-f~{ehLkku rð÷Þ sYhe níkku yLku íku s fkhýkuÚke ¼khíku þu¾ yçËwÕ÷kLke ðkíkLku {kLkeLku
f~{ehLku rðþu»k hkßÞLkku Ëhßòu ykÃÞku su 370 Au yLku íkuLkk çkË÷k{kt f~{ehLkk çktÄkhýLkk «Úk{ yLkwåAuË{kt yu
LkkUÄðk{kt ykÔÞwt fu ‘‘f~{eh ¼khíkLkku yr¼Òk ytøk Au yLku fkuE Ãký ÂMÚkrík{kt íku ¼khíkÚke y÷øk Lknª ÚkkÞ.’’ Ãký
íkwr»xfhýLke hksLkeríkyu f~{ehLku y÷øk fhe LkkÏÞwt.
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt nwŠhÞík Lkuíkkyku îkhk {kLkðkrÄfkhLkku {wÆku WXkððk{kt ykðu Au suLkkÚke f~{ehe sLkíkk{kt ¼khíkLkk
«íÞu hku»k W¼ku ÚkkÞ Au. ßÞkhu fu f~{eh{kt Mkwhûkkçk¤kuLku AFSPALke Mkwhûkk «ËkLk Au yLku yktíkfðkË Lkçk¤ku Ãkzu Au
Ãký {wêe¼h ÷kufku {kLkðkrÄfkhLke ykz{kt ¼khík MkhfkhLkku Ëw»«[kh fhu Au yLku f~{eh MkkÚku MktðkË{kt çkkÄk WíÃkÒk
fhu Au. rðï{t[ Ãkh ÃkkrfMíkkLk yLku y÷økkððkËe Lkuíkk yk «&™ku W¼k fheLku «ËŠþík fhu Au fu ¼khíku yðiÄ fçkòu
fhu÷ Au su ÞkuøÞ LkÚke.
 rLk»f»ko :
 f~{ehLke sLkíkk MkkÚku MktðkË ðÄkhðkLke sYh Au Ãký íkuLke þíko f~{ehLke ykÍkËe Lkk nkuðe òuEyu. f~{ehLkk {wêe¼h
÷kufku f~{ehLkk ¼rð»ÞLku Lk¬e Lknª fhe þfu yLku ¼khík MkhfkhLkk fkLkqLk Mkðkuoå[ yLku MkðkuoÃkrh Au íku{ Aíkkt ¼khík
Mkhfkhu Mk{sðwt òuEyu fu sLkíkk Ãkh Ãku÷uxøkLkÚke nw{÷ku fheLku yk¢kuþ yLku yrðïkMk ykuAwt Lkk fhe þfkÞ. MktÃkqýo
¼khík{kt yktËku÷Lk ÚkkÞ Au íÞkt Ãku÷uxLkku «Þkuøk LkÚke íkku ÃkAe f~{eh Ãkh fu{ ?
 AFSPA fkLkqLkLke Ãký Mk{Þktíkhu Mk{eûkk fhðe sYhe Au yLku ÃkkÞ÷kux «kusufx íkhefu þktík ûkuºk{kt íkuLku nxkððkLke
òuðwt òuEyu suLkkÚke Mkk[k Ãkrhýk{ MkwÄe ÃknkU[e þfkÞ Au. fk~{ehLkk Mkk{kLÞ ÷kufkuÚke, nwŠhÞík Lkuíkk yLku
y÷økkððkËeÚke MktðkË MÚkkrÃkík fhðku sYhe Au íkÚkk {wVíke {kunt{Ë MkEËLkk ‘rn®÷øk x[’ rð[khLkk ytíkøkoík rMkrð÷
MkkuMkkÞxeLku Mkþfík çkLkkððk{kt ykðu su rðïkMk ðÄkhe þfu. yk¢{f rðËuþ LkeríkLkk {kæÞ{Úke POK yLku
çk÷wr[MíkkLkLkk {wÆkLku «kÚkr{fíkkÚke yktíkhhk»xÙeÞ {t[ku Ãkh WXkðk òuEyu suLkkÚke ÃkkrfMíkkLk Ãkh Ëçkký W¼wt fhe
þfkÞ. su{ Ãkw÷ðk{kLke ½xLkk ÃkAe ¼khíku ykíkthhk»xÙeÞ {t[kuLkku WÃkÞkuøk fÞkuo íku rðËuþ LkeríkLke ô[kE íkÚkk ðirïfMíkh
Ãkh ¼khíkLke þÂõíkLku «ËŠþík fhu Au.
 90Lkk Ëþf{kt yktíkfðkË ¾k÷e ¼khíkLke Mk{MÞk níke su yksu çkÄk ËuþkuLke Mk{MÞk Au. ¼khík Mkhfkh ¼rð»ÞLkku
hkuz{uÃk íkiÞkh fheLku fE heíku xkøkuox rzMxÙkuÞ fhu Au íkuLke ðÄkhu sYh Au.
 370Lke Mk{Þktíkhu Mk{eûkk fhðk {kxu MÚkkÞe Mkr{ríkLke sYh Au suÚke íkeðúíkkLku Mk{S þfkÞ yLku íkuLkwt rLkðkhý ÷kðe
þfkÞ. ÃkkrfMíkkLkLke MkkÚku rzÃ÷ku{Mke xÙuf ðLk-xw-Úkúe [k÷w hk¾íkk ðkíkkoLku MÚkkLk sYhe Au.
(¼køk-h ykðíkk ytfu....)

Talkative India
6|TalkativeIndia September 2020 Edition Articals
 [[ko{kt fu{ ?
 LkðuBçkh - 2019{kt ©e÷tfk{kt hk»xÙÃkríkLke [qtxýe yLku ykuøkMx 2020Lke Mkk{kLÞ [qtxýeyku ÞkuòE íku{kt {®nËk
hksÃkûkuLke Sík çkkË ©e÷tfkLkk çktÄkhýLke 2 {wÏÞ òuøkðkEyku su{kt 19th
çktÄkhýeÞ MkwÄkhku yLku 20th
çktÄkhýeÞ
MkwÄkhku su [[koLkku rð»kÞ çkLÞku Au.
 {wÆk
 ©e÷tfk Mkhfkh îkhk h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkku «Míkkð {wfðk{kt ykðu÷ ÞAu suLkk fkhýu Mk¥kkÃkûkLke ytËh yLku çknkh
rðhkuÄ òuðk {¤e hÌkku Au æÞkLk ykÃkðk çkkçkík yu Au fu ©e÷tfk Mkhfkh h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke ð»ko
h01Ãk{kt fhðk{kt ykðu÷ 19{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt çkË÷kð fhðkLkku «ÞíLk Au.
 òu h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ©e÷tfkLke Ãkk÷ko{uLx{ktÚke ÃkMkkh ÚkE òÞ Au íkku ©e÷tfkLke hksfeÞ rMÚkrík çkË÷kE sþu
yLku MkkÚku ð»ko 1987{kt sÞðÄoLku MkhfkhLkk Mk{Þ Ëhr{ÞkLk fhðk{kt ykðu÷ 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk yÂMíkíð
{kxu Ãký «&™ W¼ku ÚkE hÌkku Au. su ¼khík {kxu ®[íkkLkku rð»kÞ çkLke hÌkku Au.
 ©e÷tfkLkwt 20{wt çktÄkhýeÞ MktþkuÄLk
 h-MkÃxuBçkh-h0h0Lkk hkus ©e÷tfk îkhk ÃkkuíkkLkk ËuþLkk çktÄkhý{kt MkwÄkhk fhðk yuf «Míkkð {qfðk{kt ykÔÞku suLkk
{kæÞ{Úke 19{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLke íku òuøkðkEyku çkË÷ðk {kxu ÄkhkfeÞ «r¢Þk þY fhðk{kt ykðe su ©e÷tfkLkk
hk»xÙÃkríkLke þÂõíkyku Ãkh ytfwþ ÷økkððkLke òuøkðk¤yku fhu Au.
 ÷øk¼øk 4h ð»ko Ãknu÷k ©e÷tfkLkk íkífk÷eLk «ÄkLk{tºke sqrLkyMk rh[kzo sÞðÄoLku îkhk ÷køkw fhðk{kt ykðu÷
çktÄkhý{kt yk h0{ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku nþu.
 ©e÷tfk Mkhfkh îkhk «Míkkð fhu÷ çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt ‘çktÄkhýeÞ Ãkrh»kË’Lkk MÚkkLk Ãkh ‘MktMkËeÞ Ãkrh»kË’ þçË {wfðk
{kxu òuøkðkE fhkE Au fkhý fu ðíko{kLk çktÄkhý {wsçk çkttÄkhýeÞ Ãkrh»kË îkhk fhðk{kt ykðu÷ rLkýoÞ ©e÷tfkLkk
hk»xÙÃkrík {kxu çktÄLkfíkko Au suÚke Lkðwt MkwÄkh ÃkMkkh ÚkE síkkt MktMkËeÞ Ãkrh»kËLkk rLkýoÞ hk»xÙÃkrík {kxu çktÄLkfíkko hnuþu Lknª.
 çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke «ÄkLk{tºkeLkk {wÏÞ {tºke{tz¤ yLku yLÞ {tºkeykuLke rLk{ýqf yLku çkhíkhV fhðkLkku
©e÷tfk yLku ¼khík
- {nuLÿ þkn

Talkative India
rLkýoÞ hk»xÙÃkríkLke Mðrððuf þÂõík Ãkh ykÄkrhík ÚkE sþu su fkuE Ãký MkhfkhLkk ¼rð»Þ {kxu «&™r[Ln çkLke økÞku
Au su{kt hk»xÙÃkríkLkwt yuf nÚÚkwt þkMkLk MÚkkrÃkík ÚkE sðkLkku zh hnu÷ku Au.
 yk Ãknu÷k {tºke{tz¤ yLku yLÞ {tºkeykuLke rLk{ýqf yLku çkhíkhVe {kxu «ÄkLk{tºkeLke Mk÷kn ÷uðe VhSÞkík níke íkuÚke
yk òuøkðkE Ãký Ëqh fhðkLkku «Míkkð h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt Au.
 «Míkkrðík çktÄkhýeÞ MkwÄkhk{kt yuðe Ãký òuøkðkE fhðk{kt ykðe Au fu MktMkËLkk 1 ð»koLkk Mk{Þøkk¤k çkkË hk»xÙÃkrík
EåAu íÞkhu íkuýu fkuE Ãký Mk{Þu ¼tøk fhe þfu Au WÃkhktík yLÞ yuf MkwÄkhku yu Ãký {qfðk{kt ykðu÷ Au fu MktMkËLkk
Mk{ûk fkuE Ãký rðÄuÞf «Míkwík fhíkk Ãkqðuo Mkk{kLÞ sLkíkk Mk{ûk su íku rðÄuÞfLku {qfðkLkku Mk{Þøkk¤ku Ãknu÷k 14 rËðMk
níkku íkuLku Ãký ½xkzeLku 7 rËðMk fhðkLke òuøkðkE W{uhðk{kt ykðe Au.
 h0{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk xefk
 ©e÷tfkLkk çktÄkhýeÞrðËku yLku fkÞËkfeÞ rðþu»k¿kku îkhk Mkhfkh Ãkh ykhkuÃk {qfðk{kt ykÔÞku Au. yk çktÄkhýeÞ
MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke ðíko{kLk Mkhfkh çktÄkhýeÞ MktMÚkkykuLkku fXÃkqík÷e çkLkkðe hksfeÞ EåAkÚke {LkMðeYÃku VuhVkh
fhðkLkku «ÞíLk fhe hne Au yLku çktÄkhýeÞ MktMÚkkyku su Lkkøkrhf fÕÞký {kxu MÚkÃkkE Au su{kt fkuE Ãký «fkhLkku
hksfeÞ nMíkûkuÃk ÞkuøÞ LkÚke.
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk {kºk ©e÷tfkLkk ÷kufíktºkLkk {qÕÞku Ãkh yMkh Ãkzþu suÚke MkhfkhLke yÂMÚkhíkk yLku
sðkçkËkhe Ãký yMkh Ãkzu Au.
 ©e÷tfkLkk rðÃkûke Ë¤ îkhk yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku ©e÷tfkLke Mkwr«{ fkuxo{kt ÃkzfkhðkLke ðkík Ãký fhðk{kt ykðe
Au. yk MktþkuÄLk rðÄuÞfLku Mkw«e{ fkuxoLkk yð÷kufLk çkkË 1
/2
çknw{ÚkeÚke MktMkË îkhk ÃkMkkh fhðkLke Ãký þõÞíkkyku
òuøkðkE hne Au fkhý fu ðíko{kLk hksÃkûku Mkhfkh ÃkkMku yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku ÃkMkkh fhðk sYhe çknw{íke «kó
Au.
 ©e÷tfkLkwt 19th
çktÄkhýeÞ MkwÄkhku
 yk çktÄkhýeÞ MktþkuÄLkLku ð»ko h01Ãk{kt íkífk÷eLk hk»xÙÃkrík {iºkeÃkk÷k rMkrhMkuLkk yLku «ÄkLk{tºke hkrLk÷ rð¢{®MkÄuLkk
fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk (ð»ko h01Ãk-19) MktMkË{kt ÃkMkkh fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk {kæÞ{Úke ð»ko h010{kt ÷kððk{kt ykðu÷ 18{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku hË fhðkLkku «ÞíLk
fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 18{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk ÷øk¼øk çkÄe s þÂõíkyku hk»xÙÃkrík ÃkkMku furLÿík fhðk{kt ykðe níke suÚke 19{wt
çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk hk»xÙÃkríkLke þÂõíkykuLku rLkÞtºký{kt fhðk{kt ykÔÞk suÚke ¼rð»Þ{kt íkuLku ËwÁÃkÞkuøk yxfkðe
þfkÞ. yLÞ {n¥ðÃkqýo Ãkøk÷wt yu níkwt fu, 19{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk [qtxýe ykÞkuøk, hk»xÙeÞ Ãkku÷eMk ykÞkuøk,
{kLkðyrÄfkh ykÞkuøk, Lkkýk ykÞkuøk, ©e÷tfkLke ÷kufMkuðk ykÞkuøk Mkrník fw÷ 9 ykÞkuøkku{kt fhðk{kt ykðíke
rLk{ýqfLke MktÃkqýo «r¢ÞkLku rðfuLÿef]ík Ãký fhe Ëuðk{kt ykðe níke.
 yk{, WÃkhkufík çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku òuíkk ¼khík {kxu 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ®[íkkLkku rð»kÞ çkLÞku Au fu òu yk s heíku
©e÷tfkLkk çktÄkhý{kt MkwÄkhk Úkíkk s hnuþuLkku ¼khíkLkk «ÞíLkku îkhk ©e÷tfkLkk çktÄkhý{kt Ëk¾÷ fhkÞu÷ 13{wt çktÄkhýeÞ
MkwÄkhku LkSfLkk ¼rð»Þ{kt Mk{kó fhe Ëuðkþu suÚke ¼khík Ãkh íkuLke «ríkfq¤ hksfeÞ yMkh Ãkze þfu íku{ Au.
 ©e÷tfkLkwt 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku þwt Au ?
 ð»ko 1987{kt ÃkMkkh fhðk{kt ykðu÷ yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ©e÷tfkLkk 9 «ktíkkuLku Mkt[kr÷ík fhðk {kxu MÚkkrÃkík «ktíkeÞ
Ãkrh»kË (Provincial Council)Lku þÂõík nMíkktíkhýLke òuøkðkE fhu Au.

Talkative India
 ð»ko 1987{kt ‘¼khík yLku ©e÷tfk fhkh’Lkwt Ãkrhýk{ Au yux÷u ¼khík îkhk ©e÷tfkLkk çktÄkhý{kt W{uhðk{kt ykðu÷
MktþkuÄLk Au. su{kt ¼khíkLkk íkífk÷eLk «ÄkLk{tºke hkSð økktÄe yLku ©e÷tfkLkk hk»xÙÃkrík sqrLkÞMk rh[kzo sÞðÄoLku îkhk
òíkeÞ Mkt½»ko (Ethnic Conflict) yLku ©e÷tfLk øk]nÞwØLku þktík fhðk íkÚkk ©e÷tfkLkk íkr{÷ ÷kufkuLke Mkwhûkk yLku
Mkthûký fhðk yk 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku fhkh îkhk Ëk¾÷ fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 ¼khík yLku ©e÷tfk fhkh - 1987Lkku {wÏÞ WÆu~Þ ©e÷tfkLkk Ãkqðkuo¥kh «ktíkLku (íkr{÷ ðMíke Ähkðíkku ûkuºk) hksfeÞ
þÂõíkLkwt nMíkktíkhý fhðkLkku níkku.
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkk fkhýu ©e÷tfk{kt «ktíkeÞ Ãkrh»kËkuLkwt rLk{koý fhðk{kt ykðe suLkk îkhk rMktn÷ ðMíke Ähkðíkk
ûkuºkku Mkrník MktÃkqýo ©e÷tfk{kt 9 «ktíkLku MðþkMkLk {kxu Mkûk{ fhðk {kxu Mk¥kkLkwt rðfuLÿefhýðk¤e ÔÞðMÚkkLkku WÆ¼ð
ÚkÞku suÚke çkkË{kt «ktíkeÞ Ãkrh»kËLku íku Mk¥kkyku ykÃkðk{kt ykðe.
 «ktíkeÞ Ãkrh»kËLku rþûkk, MðkMÚÞ, f]r»k, hnuXký, s{eLk, Ãkku÷eMk suðk rð»kÞku MktË¼o{kt Mk¥kk ykÃkðk{kt ykðe Ãkhtíkw
LkkýkfeÞ þÂõíkyku Ãkh «ríkçktÄ yLku hk»xÙÃkrík îkhk ÃkMkkh fhu÷k rLkÞ{kuLku øk{u íÞkhu çkË÷e þfðkLke þÂõíkLkk fkhýu
«ktíkeÞ Ãkrh»kË îkhk Úkíkk ðneðx{kt «økrík òuðk {¤e Lknª. rðþu»k YÃkÚke Ãkku÷eMk yLku s{eLkÚke MktçktrÄík òuøkðkEyku
fÞkhu Ãký ÷køkw Úkðk Ëuðk{kt s Lk ykðe.
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku yLku rððkË
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ©e÷tfk{kt øk]nÞwØLkk ð»kkuo{kt yíÞtík ðÄw [[koLkku {wÆku hnu÷ku suLkku rMktn÷e hk»xÙðkËe Ë¤ yLku
r÷çkhuþLk xkEøkMko ykuV íkr{÷ E÷{ çktLku îkhk Mk¾ík rðhkuÄ fhðk{kt ykðu÷ níkku.
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ¼khík îkhk ©e÷tfk{kt fhðk{kt ykðu÷ nMíkûkuÃkLkwt Ãkrhýk{ níkwt suÚke {kuxk¼køkLkk rMktn÷e ÷kufku
yk MkwÄkhkLkku rðhkuÄ fhe hÌkk níkk WÃkhktík rðhkuÄLkwt {wÏÞ fkhý níkwt fu, yk MkwÄkhkLke òuøkðkEyku ©e÷tfk{kt hnuíkk
íkr{÷ ÷kufku{kt y÷økkððkËLku «kuíMkknLk ykÃkíkwt níkwt.
 íkr{÷ hksfkhýÚke òuzkÞu÷k ÷kufku {wÏÞíðu r÷çkhuþLk xkEøkMko ykuV íkr{÷ E÷{ íkÚkk yLÞ íkr{÷ «{w¾ku yk 13{wt
çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLku ÃkÞkoó fkÞËku {kLkíkk Lknkuíkk.
 13{wt çktÄkhýeÞ MkwÄkhkLkwt {n¥ð
 yk çktÄkhýeÞ MkwÄkhku ÷ktçkk Mk{ÞÚke Ãkzíkh ÚkÞu÷k íkr{÷kuÚke òuzkÞu÷k ík{k{ Mkðk÷kuLkk sðkçkYÃku yuf{kºk
çktÄkhýeÞ òuøkðkELkk YÃk{kt yÂMíkíð{kt ykÔÞwt.
 nMíkktíkhýLke «r¢ÞkLkk ykïkMkLk WÃkhktík 1980Lkk ËþfLkk Mk{Þøkk¤kLkk çkkË ðÄe hnu÷k rMktn÷ - çkkiØ Mkh{w¾íÞkhþkne
rðÁØ ©e÷tfk{kt íkr{÷ ÷kufkuLke hksLkiríkf ¼køkeËkhe MkwrLkrùík fhðk yuf {n¥ðLkwt Ãkøk÷wt Ãký {kLkðk{kt ykðu÷ Au.
 LTTE
 LiberationTigers ofTamil Eelam
 MÚkkÃkLkk : 5 May 1976 ðu÷wÃkÕ÷e «¼kfhLk îkhk fhkE.
 ©e÷tfk{kt MkkiÚke «çk¤ íkr{÷ ykíktfðkËe sqÚk íkhefu {kLkðk{kt ykðíkwt níkwt. su ©e÷tfk{kt W¥khe yLku W¥kh-Ãkqðo
ûkuºkku{kt h0 ð»kkuo MkwÄe Mkr¢Þ hne.
 LTTELke økýLkk rðïLkk MkkiÚke ðÄw ©u»X økkuhe÷k ÃkæÄríkLkk ÷zðiÞk íkhefu Úkíke níke.
 LTTE Ãkh yuðk ykhkuÃk Ãký Au íku{Lkk îkhk s ¼qíkÃkqðo «ÄkLk{tºke hkSðøkktÄe íkÚkk ©e÷tfkLkk hk»xÙÃkrík «u{ËkMkk
hLk®MkÄuLke níÞk ð»ko fhðk{kt ykðe níke.

Talkative India
 Ãk]»X¼qr{
 Ãkku÷eMk RLMÃkuõxh ðøko-2Lke ¼híke çkkçkíku W{uËðkhku îkhk økwshkík nkEfkuxoLkk yuf÷ ßsLkk [wfkËk yLku økwshkík
hkßÞ MkhfkhLkk GAD-General Administration DeptLkk íkkhe¾ 1-Aug-2018Lkk XhkðLku Ãkzfkhðk{kt
ykðu÷ níkku.
 {wÆk
 WÃkhkufík yhSLkk yLkwMktÄkLk{kt Ãkku÷eMk ELMÃkufxh ðøko-2Lke fw÷ 115 søÞkLke ¼híke-rLk{ýqf «r¢Þk çkkçkíku
økwshkík nkEfkuxoLkk [eV sÂMxMk rð¢{LkkÚk yLku LÞkÞkÄeþ su. çke. Ãkkhzeðk÷kLke ¾tzÃkeX îkhk [wfkËku ykÃkðk{kt
ykÔÞku su{kt MktÃkqýo fuMk {rn÷k yLkk{íkLke økýíkheLke ÃkæÄrík çkkçkíkLkku rðMík]ík WÕ÷u¾ fhíkku níkku.
 økwshkík hkßÞLkk Xhkð íkk. 1-Aug-2018Lku «Míkwík fuMk{kt W¼ku ÚkÞu÷ku {wÆku níkku fu ‘yLkk{ík ðøko{ktLke {rn÷k
W{uËðkh òu {urhx{kt ykðu íkku Ãký íkuLku {kºk SC, ST yLku OBCLke y÷øk yÃkkÞu÷ yLkk{ík ðøko{kt s økýLkk
fhðk{kt ykðíke níke. su{kt {rn÷k yLkk{ík çkkçkíku 2 ÃkæÄrík{kt økýíkhe fhðk{kt ykðu Au.’
(1) Horizontal Reservations su{kt Mkk{kLÞ {rn÷kykuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
(2) Vertical Reservations su{kt SC, ST, OBC ðøkkuoLke {rn÷kykuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 økwshkík nkEfkuxoLke ¾tzÃkeX fu su{kt økwshkíkLkk [eV sÂMxMk rð¢{LkkÚk íkÚkk LÞkÞkÄeþ su.çke. Ãkkhzeðk÷k îkhk
økwshkík hkßÞLkk GAD (Mkk{kLÞ ðneðxe rð¼køk)Lkk íkk. 1-ykuøkMx-2018Lkk XhkðLku hË fhðkLkku ykËuþ ykÃÞku
Au yLku {kºk yuf÷ ßs îkh ykÃkðk{kt ykðu÷ [wfkËkLkk fux÷kf ¼køkku íkÚkk òuøkðkEykuLku hË ònuh fhðk{kt ykðe
íkÚkk ykËuþ Ãký fÞkuo fu Ãkku÷eMk ELMÃkuõxh ðøko-2Lke fw÷ 115 søÞkLkk W{uËðkhku{kt su 7 W{uËðkhku GPSCLke
Ãkheûkkyku su{kt 18-Sept-2018Lkk hkus ònuh ÚkÞu÷ ÃkMktËøke ÞkËe{ktt Mk{kðuþ LkÚke ÃkkBÞk íku{Lke Ãký rLk{ýqf
fhðkLkku ykËuþ ykÃÞku Au. su{kt yk fuMkLkk MktË¼o{kt íkuLku ðÄkhkLke søÞkYÃku økýðk{kt ykðþu.
 {rn÷kykuLke sLkh÷ fuxuøkheLke yLkk{ík çkuXfku Ãkh økwshkík hkßÞLke ík{k{ {rn÷kyku su {uhex{kt ykðíke nkuÞ íkuLkku
yrÄfkh økýðk{kt ykðþu íkuðwt Ãký økwshkík nkEfkuxo îkhk ònuh fhðk{kt ykÔÞwt Au yux÷u fu òu {rn÷k W{uËðkh
SC, ST yLku OBCLke yLkk{ík fuxuøkheLke nkuÞ Ãkhtíkw {urhx {wsçk òu sLkh÷ fuxuøkhe{kt ykðu íkku íkuLke rLk{ýqf
{kxuLke Mk{kðuþ sLkh÷ fuxuøkhe{kt ykðu íkku íkuLke rLk{ýqf {kxuLke Mk{kðuþ sLkh÷ fuxuøkhe{kt fhðk{kt ykðþu.
økwshkík yLku G. R. rððkË

Talkative India
 økwshkík nkEfkuxo îkhk hsq fhkÞu÷ ÃkæÄrík
 Äkhku fu fkuE ¼híke{kt òu 100 søÞk {kxu W{uËðkhLke rLk{ýqf {kxu ÃkMktËøke fhðkLke nkuÞ íkku søÞkLke Vk¤ðýe Lke[u
{wsçk hnuþu.
 yk{ [wfkËk{kt W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke {kxu Lke[u {wsçkLke ÃkæÄrík Ãký hsq fhe su{kt fux÷kf íkçk¬kykuLkku Mk{kðuþ
ÚkkÞ Au.
 íkçk¬ku- 1
 {uhex {wsçk 100 W{uËðkhkuLke ÞkËe íkiÞkh fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 2
 sLkh÷ fuxuøkheLke ÞkËe íkiÞkh fhðk {kxu íkçk¬ku-1Lkk 100 W{uËðkh{ktÚke «Úk{ 51 W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke fhðe su{kt
yk «Úk{ 51 W{uËðkhku{kt ík{k{ fuxuøkheLkk W{uËðkh nþu su Ãký {uhex {wsçk sLkh÷ fuxuøkhe{kt ykðíkk nkuÞ Au.
 íkçk¬ku- 3
 íkçk¬ku - 2Lkk 51 W{uËðkhku{ktÚke 12 W{uËðkh {rn÷k nkuðe VhSÞkík Au. su yk 51 W{uËðkh{kt ykuAk{kt ykuAe
17 {rn÷kyku nkuðe VhSÞkík Au fkhý fu økwshkík Mkhfkh îkhk {wÏÞ{tºke ykLktËeçkuLk Ãkxu÷Lkk fkÞofk¤ Ëhr{ÞkLk
‘økwshkík rMkrð÷ MkŠðMk ({rn÷k {kxu yLkk{ík) rLkÞ{-1997 {wsçk økwshkík{kt 33 xfk {rn÷k yLkk{íkLke òuøkðkE
fhðk{kt ykðe níke íkuLkwt Ãkk÷Lk fhðwt Ãký VhSÞkík Au Ãký yk ÞkËe{kt 17Úke ykuAe {rn÷kyku nkuÞ íkuðe çkkçkíkku{kt
y÷øk «r¢Þk yLkwMkhðkLke hnuþu.
 yLkw{kLk {wsçk yk 51 W{uËðkhkuLke ÞkËe{kt 10 {rn÷k W{uËðkh nkuÞ íkku íku{kt 7 {rn÷k W{uËðkhLke MktÏÞk ¾qxu Au
suÚke yk fuMk{kt 51 W{uËðkhkuLke ÞkËe{ktÚke 7 ÃkwY»k W{uËðkhLku ÞkËe{ktÚke çkkË fhðk{kt ykðþu. çkkË{kt íkçk¬k-2
{wsçk 51 W{uËðkhkuLkk çkkËLkk W{uËðkhku{kt «Úk{ 7 {rn÷kLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðþu yLku íkuLku sLkh÷ fuxuøkheLke
{rn÷k yLkk{ík{kt Mk{kðuþ fhðk{kt ykðþu. yk {rn÷k W{uËðkhku fkuE Ãký fuxuøkhe su{ fu SC, ST, OBCLke Ãký
nkuE þfu Au. yk{ MktÃkqýo «r¢ÞkLku yLkwMkhe sLkh÷ fuxuøkheLke W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe íkiÞkh fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 4
 yk íkçk¬k{kt SC W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke fhðk{kt ykðþu su{kt íkçk¬k 2Lkk 51 W{uËðkh çkkËLkk «Úk{ 12 SC
W{uËðkhLke ÃkMktËøke fhe íkÚkk íkçk¬k 3{ktÚke hË fhkÞu÷k 7 ÃkwY»k W{uËðkhku{ktÚke fkuE W{uËðkh SC ðøko{ktÚke nkuÞ
íkku íkuLku Ãký yk 12 SC W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe{kt þk{u÷ fhðk{kt ykðþu.
ðøko fw÷ {rn÷k {kxu
søÞk yLkk{ík
sLkh÷ 51 17
SC 12 04
ST 17 06
OBC 20 07

Talkative India
 íkçk¬ku- 5
 SC ðøkoLkk 12 W{uËðkh{kt ykuAk{kt ykuAe 4 {rn÷k SC nkuðe VhSÞkík Au. òu ÞkËe{kt 4 SC {rn÷kyku nkuÞ
íkku rððkË LkÚke Ãký òu 4 SC {rn÷k W{uËðkh Lk nkuÞ íkku y÷øk «r¢ÞkLku yLkwMkhðe Ãkzþu.
 su yLkwMkkh ÞkËe{kt {kºk 2 {rn÷k SC W{uËðkh nkuÞ íkku yLÞ 2 {rn÷k SC W{uËðkhLke ÃkMktËøke fhðe VhSÞkík
nkuÞ Au íku{kt íkçk¬k-2 {wsçkLkk 51 W{uËðkhku çkkËLke ÃkMktËøke ÞkËe{ktÚke «Úk{ 2 {rn÷k SC W{uËðkhLku ÃkMktË
fhðk{kt ykðu Au.
 òu yk W{uËðkhLke ÃkMktËøke ÞkËe{kt fkuE s {rn÷k W{uËðkh Lk nkuÞ íkku yk søÞkyku SC fuxuøkheLkk ÃkwY»k W{uËðkhLku
Vk¤ððk{kt ykðþu yLku òu yk SC fuuxuøkheLkk ÃkwY»k W{uËðkh EåAu íkku søÞkyku ykøkk{e ¼rð»ÞLke ¼híke-
«r¢ÞkLkk SC Quota{kt fuhe Vkuhðzo fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 6
 ST fuxuøkheLkk W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe íkiÞkh fhðk {kxu Ãký WÃkhkufík ÃkæÄríkLku s yLkwMkhe yux÷u fu íkçk¬ku-
4 yLku íkçk¬ku-5Lke «r¢ÞkLku yLkwMkhðkLke ÃkæÄríkLkwt ÃkwLkhkðíkoLk fhðk{kt ykðþu.
 íkçk¬ku- 7
 OBC fuxuøkheLkk W{uËðkhkuLke ÃkMktËøke ÞkËe íkiÞkh fhðk {kxu Ãký íkçk¬ku - 4 yLku íkçk¬ku - 5 {wsçkLke s «r¢ÞkLku
yLkwMkhðkLke ÃkæÄríkLkwt s ÃkwLkhkðíkoLk fhðk{kt ykðþu.

EconomicsEconomicsEconomicsEconomicsEconomics
GDP ‚tfku[™
yuzsMxuz „úku‚ huðuLÞq
‚nfkh fku.yku. xâqƒ NCDC [u™÷
RBI™wt DSGE {kuzu÷
Vâw[h rƒÍ™u‚ „úw… …nu÷
rƒÍ™u‚ rhVku{o yufþ™ Ã÷k™
Mxkxo-y… rð÷uÍ yuLxhr«LÞkuh «ku„úk{
e-NAM Portal
‚hkuË-…kuxoT‚
MPLADS Vtz
Sharing Economy
fkuEh-Syku
COVID-19 fkhýu yLÞ hku„ku™e h‚efhý {kxu ‚{MÞk
‚uƒe îkhk {ÂÕxfu… Vtz ‚tƒtÄe rËþk-r™Ëuoþ
fu. S. ƒur‚™
COVID-19 y™u ðe{k™k Ëkðk
MSME Wãku„ …h ÷kufzkW™™ku «¼kð
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx
Þwðkn - Þwðk fkiþ÷ …nu÷
LÞq™Œ{ ‚{Úko™

Talkative India
12| TalkativeIndia September 2020 Edition Economics
 [[ko{kt fu{ ?
 NSO-National Statistical Office îkhk
ònuh fhu÷ yktfzk {wsçk LkkýkfeÞ ð»ko 2020-21Lke
«Úk{ rºk{krMkf (April-May-June) {kxu ¼khíkeÞ
GDP{kt -23.9% Mktfku[Lk LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au su
MkkiÚke ¾hkçk «ËþoLk Ëþkoðu Au.
 {wÆk
 ¼khík îkhk April, May, June {rnLkk{kt WíÃkkrËík
ðMíkw yLku MkuðkLkk fw÷ {qÕÞ{kt -23.9% Mktfku[Lk ÚkÞwt
Au.
 Mktfku[LkLkwt {wÏÞ fkhý ¼khík Covid-19Úke MkkiÚke
ðÄw «¼krðík yÚkoÔÞðMÚkkyku{ktÚke yuf yÚkoÔÞðMÚkk
Au. yk Covid-19Lkwt fuLÿ [eLk{kt April-May-June
{kt [eLk GDP 3.2% ð]rØ MkkÚku ykùÞosLkf ð]rØ
LkkUÄkðe Au. suÚke fne þfkÞ fu rðï{kt Covid-19
Lkk «¼kðÚke çknkh ykðLkkh «Úk{ Ëuþ [eLk Au.
 rçkúxLk, s{oLke, USA suðk ËuþkuLke yÚkoÔÞðMÚkk Ãký
Mktfku[Lk Ãkk{e Au. rçkúxLk{kt GDP{kt 20.4% Mktfku[Lk
LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au. ßÞkhu s{oLke{kt 10.1% GDP
Mktfku[Lk LkkUÄkÞwt Au.
 ¼khík{kt {wÏÞ Mktfkuíkfku{kt Mktfku[Lk
 ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk{kt ÷øk¼øk çkÄk s {wÏÞ
Mktfuíkfku{kt Mktfku[Lk LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au.
 fku÷Mkk WíÃkkËLk{kt 15% Mktfku[Lk, rMk{uLx WíÃkkËLk{kt
38.3% Mktfku[Lk, Mxe÷ ðÃkhkþ{kt 56.8% Mktfku[Lk
LkkUÄkÞwt Au.
 Covid-19Lkk fkhýu ðknLkðu[ký{kt 84.8% Mktfku[Lk
íkÚkk yuhÃkkuxo Ãkh ykðíkk Þkºkeyku{kt 94.1% Mktfku[Lk
òuðk {¤u÷ Au.
 Mktfuíkf (Indicator) Q1-2020-
21 (April-May-June)
fku÷Mkk WíÃkkËLk - 15.0%
rMk{uLx WíÃkkËLk - 38.3%
Mxe÷ ðÃkhkþ - 56.8%
fw÷ xu÷eVkuLk økúknf - 2.0%
fkuŠ{þÞ÷ ðknLkLkwt ðu[ký - 84.8%
yuhÃkkuxo Ãkh Þkºke {w÷kfkík - 94.1%
fkøkkuo þeÃk{uLx - çktËhku Ãkh - 19.8%
fkøkkuo þeÃk{uLx - yuhÃkkuxo Ãkh - 57.2%
 yk{, ¼khík Mðíktºkíkk çkkË yíÞkh MkwÄe MkkiÚke ¾hkçk
rMÚkrík ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk{kt LkkUÄðk{kt ykðe Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 Mkw«e{ fkuxo îkhk {kuçkkE÷ ËqhMkt[kh ftÃkLkeykuLku
ÃkkuíkkLke çkkfe Lkef£íke AGR hf{ [qfððk 10 ð»ko
{kxu Mk{Þ ykÃkðkLkku rLkýoÞ ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
 {wÆk
 Mkw«e{ fkuxo îkhk yk rLkýoÞ Covid-19 fkhýu WíÃkÒk
ÚkÞu÷ ykŠÚkf ÃkzfkhkuLku òuíkk ÷uðk{kt ykðu÷ Au.
 {k[o 2020 {kt fuLÿ MkhfkhLku Ëqh Mkt[kh (xur÷fku{)
ftÃkLkeyku îkhk AGR Lke [qfðýe fhðk 20 ð»koLkku
Mk{Þ ykÃkðk ¼÷k{ý fhðk{kt ykðu÷ níke.
 Mkw«e{ fkuxo îkhk Ëhuf xur÷fku{ ftÃkLkeyu ÃkkuíkkLke çkkfe
fw÷ AGRLke hf{Lkk 10 % ¼køk 31- March
2021 MkwÄe s{k fhkððk ykËuþ ykÃÞku Au. çkkË{kt
xur÷fku{ ftÃkLkeLke [qfððkLke çkkfe hf{ ð»ko 2021
Úke ð»ko-2031 ð»ko MkwÄe [qfðýe fhðkLke hnuþu.
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt ¼khíkLke y÷øk y÷øk xur÷fku{
ftÃkLkeykuLke fw÷ çkkfe AGR hf{ 1.4 ÷k¾ fhkuz
Yk. ÚkE økE Au.
 xur÷fku{ ftÃkLkeyku suLke AGR hf{ çkkfe nkuÞ íku
ftÃkLkeLkk Managing Director îkhk 4 MkóknLke
ytËh ÔÞÂõíkøkík økuhtxe ykÃkðkLke hnuþu yLku AGR Lke
çkkfeLke hf{ [wfððk{kt Lknª ykðu íkku íku ËtzLkeÞ
fkÞoðkne {kxu sðkçkËkh hnuþu.
 ¼khík{kt rðrðÄ xur÷fku{ ftÃkLkeLke çkkfe AGRLke
ytËkSík hf{ Lke[u {wsçk Au.
(1) ðkuzVkuLk - ykEzeÞk - 58000 fhkuz Yk.
(h) ¼khíke- yuhxu÷ - 21000 fhkuz Yk.
(3) TATA xur÷MkŠðMk - 4000 fhkuz Yk.
(4) rh÷kÞLMk Syku - 1200 fhkuz Yk.
 Mkw«e{ fkuxo îkhk I & B Code {wsçk MÃkufxÙ{Lkk
ðu[ký MktË¼o{kt NCLAT - National Company
LawAppellate Tribunal Lku 2 {kMkLke ytËh rLkýoÞ
÷uðk rLkËuoþ ykÃÞk Au.
 AGR þwt Au ?
 Adjusted Gross Revenue- Ministry of
GDP Mktfku[Lk
AGR -Adjusted Gross Revenue

Talkative India
Talkative India | 13Economics September 2020 Edition
CommunicationsLkk Ëqh Mkt[kh rð¼køk (DOT)
îkhk xur÷fku{ ftÃkLke ÃkkMkuÚke ðMkq÷ fhðk{kt ykðíkku
(LF) Licence Fee 3 % yLku Spectrum
Usage Charges (SUC) 5% yu{ fw÷ 8% su
fw÷ huðLÞwLkk ykÄkh Ãkh økýðk{kt ykðu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿeÞ f]r»k yLku ¾uzqík fÕÞký {tºkk÷Þ îkhk NCDC
LkuþLk÷ fku.yku. fkuÃkkuohuþLk Lke Lkðe Ãknu÷ ‘Mknfkh
fqÃkxâwçk NCDC [uLk÷’ Lke þYykík fhe.
 WÆu~Þ
 ¾uzqíkku yLku ÞwðkLkkuLku Mknfkhe Mkr{ríkLkk VkÞËk {u¤ððk
«kuíMkkrník fhðk yLku Mknfkh {kæÞ{Úke ÞwðkLkku{kt
hkusøkkheLke íkfku W¼e fhðe.
 {wÆk
 Youtube Ã÷uxVku{o Ãkh ‘Mknfkh fqÃk xâwçk [uLk÷’
UP, W¥khk¾tz, {æÞ«Ëuþ, A¥keMkøkZ, nrhÞkýk,
íkr{÷Lkkzw, Ãktòçk, økwshkík, fuh÷, {nkhk»xÙ, ykurzþk,
rºkÃkwhk, r{Íkuh{, Ãk.çktøkk¤, rçknkh fýkoxf hkßÞku{kt
þYykík fhðk{kt ykðe Au.
 fuLÿeÞ f]r»k yLku ¾uzqík {tºkk÷Þ îkhk Mknfkhe MktMÚkk,
Mkr{ríkLkk økXLk yLku LkkUÄýe «r¢Þk {kxu 18 hkßÞku{kt
rnLËe ¼k»kk yLku su íku hkßÞLke «kËurþf ¼k»kk{kt
NCDC îkhk {køkoËþoLk ykÃkíkku ðerzÞku Ãký Youtube
Ãkh {qfðk{kt ykðu÷ Au.
 NCDC - National Co-operative
Development Corporation
 MÚkkÃkLkk - 13 {k[o 1963
 {tºkk÷Þ : ¾uíke yLku ¾uzqík fÕÞký {tºkk÷Þ
 fkÞo : Mknfkhe ûkuºk {kxu {wÏÞ LkkýkfeÞ yLku
rðfkMkkí{f MktøkXLkYÃku fkÞo fhu Au.
 MknfkheLkk ûkuºku f]r»k WíÃkkËLk, ¾kã ÃkËkÚkkuo, «kuMkurMktøk,
Mxkuuhus, {kfuo®xøk, ykÞkík rLkfkMk çkkçkíkkuLkk fkÞo¢{
yLku ÞkusLkk çkLkkðe íkuLkwt y{÷efhý fhu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 RBI îkhk ¼khíkeÞ yÚkoÔÞðMÚkk Ãkh Covid-19Lkk
fkhýu fhkÞu÷ ÷kufzkWLkLkk yMÚkkÞe yLku yLkw{krLkík
Sahakar Co-op tube NCDC Channel
{qÕÞktfLk fhðk DSGE {kuzu÷Lkku WÃkÞkuøk fhe hne
Au.
 DSGE {kuzu÷
 DSGE - Macro Economy {kt WÃkÞkuøk fhðk{kt
ykðíke «r¢Þk Au su ykŠÚkf-rðfkMk yLku ÔÞkÃkkh [¢
yLku ykŠÚkf LkeríkLkk «¼kðkuLku Mk{sðk General
Equilibrium Theory íkÚkk ykŠÚkf rMkØktíkku Ãkh
ykÄkheík Econometric ModelLkk {kæÞ{Úke
ykŠÚkf ½xLkkLkwt rð&÷u»ký fhu Au.
 Econometric Model ykŠÚkf MktçktÄkuLkk yLkw¼ðÚke
WíÃkÒk Mkk{økúe «ËkLk fhðk ykŠÚkf yktfzk {kxu
yktfzkfeÞ ÃkæÄríkLkku WÃkÞkuøk fhu Au.
 General Equilibrium Theory yuf ÔÞkÃkf
ykŠÚkf rMkæÄktík Au su yÚkoÔÞðMÚkk{kt çkòh{kt {ktøk
yLku ykÃkqŠík fuðk «fkhu økríkþe÷YÃkÚke fkÞo fhu Au
yLku yík: ®f{íkkuLkk Mk{íkku÷Lk (Equilibrium){kt
ÃkrhðíkoLk Ãkk{u Au.
 RBI îkhk sLkíkk, Mkhfkh, ftÃkLkeykuLku yÚkoÔÞðMÚkk{kt
{wÏÞ ðknfku {kLkðk{kt ykðu÷k Au.
 ÷kufzkWLkLku fkhýu ÷kufku ½h{kt hnuðk {sçkqh çkLÞk
níkk suÚke ftÃkLkeyku, Vufxheyku{kt ©{Lke ÃkqŠík{kt ½xkzku
Úkíkk sYheÞkík ðMíkwykuLke økuhnksheLkk fkhýu ðÃkhkþ
yLku ykðf çktLku{kt ½xkzku LkkUÄðk{kt ykðu÷ Au.
 DSGE {kuz÷Lkk Ãkrhá~Þ
 ÷kufzkWLk - I
 ynª ©{ ykÃkqŠík yLku íkuLke WíÃkkËfíkk ykuAe Úkíkk
ÃkwhðXkLke ÃknkU[ ÷kufku MkwÄe Lk Úkíkk ykÃkqŠík ©]t¾÷k
¾hkçk heíku «¼krðík ÚkE.
 ÷kufzkWLk - II
 ynª Mke{ktík ¾[o{kt ð]rØ LkkUÄðk{kt ykðe suÚke ðMíkw
yLku Mkuðk WíÃkkËLk{kt ¾[o ðÄkhku ÚkÞku suÚke ®f{íkku
ðÄíkk {ktøk{kt ½xkzku LkkUÄðk{kt ykÔÞku.
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt CII- Confederation of Indian
Industry (¼khíkeÞ Wãkuøk {nkMkt½) îkhk ‘Wãkuøkku’
þY fhðk {kxu MknkÞíkk «ËkLk fhðk ‘^Þw[h rçkÍLkuMk
økúqÃk’ Lkk{Lke Ãknu÷ þY fhe Au.
DSGE-Dynamic stochastic
generalequilibriummodeling
Future Business Group - Ãknu÷’

Talkative India
 {wÆk
 CII îkhk DPIIT-Dept. For promotion of
Industry and Internet Trade (ðkrýßÞ yLku
Wãkuøk {tºkk÷Þ) MkkÚku {¤eLku ¼rð»ÞLkk Wãkuøkku {kxu
hk»xÙeÞ ÔÞwnh[Lkk (hýLkerík) rLk{koý fhþu.
 Lkðk WãkuøkkuLke MÚkkÃkLkkLku MknkÞíkk fhðk yk ‘Ãknu÷’
ytíkøkoík Lkeríkøkík MknkÞ «ËkLk fhðk{kt ykðþu su
{kxu Lkðk rðfkMk rð¼køkLke yku¤¾ fhðk{kt ykðþu
yLku yktíkhhk»xÙeÞ ¼køkeËkheLke MÚkkÃkLkk fhðk{kt
ykðþu.
 CII Mk÷knfkh yLku Ãkhk{þo MktçktÄe «r¢ÞkykuLkk
{kæÞ{Úke ¼khíkLkk rðfkMk, Wãkuøk, Mkhfkh yLku
Lkkøkrhf Mk{ks ðå[u ¼køkeËkhe {kxu yLkwfq¤
ðkíkkðhý çkLkkððk fk{ fhu Au.
 CII {wÏÞíðu WãkuøkkuLku Lkuík]íð ykÃke ¼khíkLkk rðfkMk
«r¢Þk{kt Mkr¢Þ ¼qr{fk ykÃke hÌkwt Au.
 CII- Confederation of Indian
Industry
 MÚkkÃkLkk - 1895
 rçkLkMkhfkhe ðuÃkkh Mkt½ Au su Lknª LkVku Lknet LkwfMkkLk
Äkuhýu fkÞo fhu Au.
 fkÞo : ¼khíkLkk WãkuøkkuLkwt ðirïfMíkh Ãkh Lkuík]íð
fhðwt yLku ¼khíkLke ykiãkurøkf rðfkMk «r¢Þk{kt
Mkr¢Þ ¼qr{fk ¼sðu Au.
 ðíko{kLk yæÞûk - WËÞ fkuxf
 ðíko{kLk zkÞhufxh sLkh÷ - [tÿSík çkuLkhS
 fw÷ 11 rðËuþe f[uheyku Ähkðu Au.
 ykuMxÙur÷Þk, çknuheLk, [eLk, ESó, £ktMk, s{oLke,
EhkLk, rMktøkkÃkwh, MkkWÚk ykr£fk, Þw.fu., Þw.yuMk.
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿeÞ Mkhfkh îkhk BRAP- ÔÞkÃkkh MkwÄkh fkÞo
ÞkusLkk ytíkøkoík ‘fkhkuçkkhe Mkw{íkk- Ease of Doing
Business ykÄkhu hkßÞkuLke hu®føkLke ònuhkík fhe.’
 {wÆk
hkßÞku huLf -2019
yktÄú«Ëuþ 1
W¥kh «Ëuþ 2
íku÷økkýk 3
{æÞ«Ëuþ 4
Íkh¾tz 5
A¥keMkøkZ 6
rn{k[÷ «Ëuþ 7
hksMÚkkLk 8
Ãkrù{çktøkk¤ 9
økwshkík 10
 ÔÞkÃkkh MkwÄkh fkÞo ÞkusLkk, ykÄkh Ãkh hkßÞkuLke
hu®føk Lk¬e fhðkLkwt fkÞo 2015{kt þY fhðk{kt
ykðu÷.
 yk hu®føk ÃkæÄrík{kt 180 {wÏÞ {kÃkËtz Lk¬e fhðk{kt
ykðu÷ Au su{kt Mkq[Lkk MkwÄe ÃknkU[, rMktøk÷ rðLzku
ÃkæÄrík, ©{ yLku ÃkÞkoðhý {wÏÞ Au.
 fkhkuçkkhe Mkwøk{íkkLkk «ËþoLk{kt hkßÞkuLkk ykÄkhu
hu®føk Lk¬e fhíkk Mk{Þu ‘MðMÚkÞ «ríkMÃkÄko’ yLku
‘rðMík]ík Lkkýkhkufký’Lkku WÆu~Þ {u¤ððk «ÞíLk
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 «Ëuþ {wsçk Mkðkuo¥k{ «ËþoLk fhLkkh hkßÞku
(1) W¥kh ¼khík - W¥kh«Ëuþ
(2) Ërûký ¼khík - yktÄú«Ëuþ
(3) Ãkqðeo ¼khík - Ãkrù{ çktøkk¤
(4) Ãkrù{ ¼khík - {æÞ«Ëuþ
(5) W¥kh - Ãkqðeo ¼khík - ykMkk{
(6) UT «Ëuþ - rËÕne
BRAP : Business Reform
Action Plan

Talkative India
 [[ko{kt fu{ ?
 økúk{eý ûkuºkku{kt yuLxh«kEÍ (WÄ{)Lkku «Mkkh fhðk
Start-up Village Entrepreneurship «kuøkúk{
îkhk Wãkuøk MkknrMkfLkwt MksoLk fhðk{kt ykðu Au.
 {wÆk
 yk fkÞo¢{ Aug-2020Lkk yktfzk {wsçk ËuþLkk 23
hkßÞku, 153 ç÷kuf{kt, ÔÞðMkkÞ MknkÞíkk Mkuðk yLku
{qze çkkçkíku MknkÞ fhðk{kt ykðu Au.
 yk fkÞo¢{ îkhk Community Resource Person
EnterpriseLkk ÷øk¼øk 2000 íkk÷e{ Ãkk{u÷k
økúk{eý Wãkuøk MkknrMkfkuLku Mkuðk ykÃku Au su{kt 100000
yuLxhr«LÞkuh MknkÞíkk {u¤ðu Au.
 y{ËkðkËLke SVEP MktMÚkk îkhk xufLkku÷kuS MknkÞ
yÃkkÞ Au.
 SVEP
 SVEP «kuøkúk{ Day-NRLM rËLk-ËÞk÷ ytíÞkuËÞ
ÞkusLkk - LkuþLk÷ Yh÷ ÷kEð÷enqz r{þLk ð»ko 2016{kt
fuLÿeÞ økúk{ýe rðfkMk {tºkk÷Þ îkhk þY fhðk{kt
ykÔÞwt.
 WÆu~Þ : økúk{eý økheçke Ëqh fhðe, yuLxhr«LÞkuhLku
rLk{koý fhðwt íkÚkk MðhkusøkkheLke íkfku W¼e fhðe.
 SVEP yuLxhr«LÞkuhLku LkkýkfeÞ MknkÞ, ðneðx{kt
MknkÞ yLku íkk÷e{ WÃk÷çÄ fhkðu Au.
 SVEP økúk{eý MxkxoyÃkLku {wÏÞ ºký Mk{MÞk Mkk{u
MknkÞ fhu Au.
(1) LkkýkfeÞ MknkÞ
(h) ELfÞwçkuþLk
(3) fkiþÕÞ íktºk W¼wt fhðwt.
 SVEP MktMÚkk - y{ËkðkË
 DAY-NRLM rËLk-ËÞk÷ ytíÞkuËÞ ÞkusLkk - LkuþLk÷
Yh÷ ÷kEð÷enwz r{þLkLkk y{÷efhý {kxu yrÄf]ík
MktMÚkk Au su EDI-Enterpreneurship
Development Institute ytíkøkoík fkÞo fhu Au.
Start upVillage Preneurship
Programme
 [[ko{kt fu{ ?
 Ministry of Agriculture & Farmers
Welfare îkhk 10 hkßÞku yLku UT{kt 117 Lkðk
çkòh f]r»k WíÃkkËLk / ¾uËkþLkk ðuÃkkhLkk {kfuo®xøk
(rðÃkýLk) {kxu e-NAM Portal Úke òuzký fÞwO.
 {wÆk
 e-NAM{kt òuzkÞu÷ çkòhkuLke MktÏÞk ðÄe 962
ÚkE (su Ãknu÷k 785) Lkðk òuzkÞu÷k çkòhLke ÞkËe.
 økwshkík - 17, nrhÞkýk - 26, sB{w yuLz fk~{eh
1, fuh÷-5, {nkhk»xÙ - 54 ykurzþk 15, Ãktòçk
17,hksMÚkkLk - 25, íkr{÷Lkkzw - 13, ðuMx çktøkk¤
- 1.
 Lkðk 117 yk òuzký Ãknu÷k e-NAM Portal Úke
17 hkßÞku, 2 UTLke 785 çkòh òuzkÞu÷k níkk.
suÚke 1.66 fhkuz ¾uzqík, 1.30 ÷k¾ ÔÞkÃkkhe, 71,911
fr{þLk yusLx òuzkÞu÷k níkk.
 Lockdown fkhýu e-NAM Portal Ãkh MkwÄkhk
fhe FPO Trade Module yLku eNWR {kuzÞw÷,
Logistic {kuzÞw÷Lke þYykík fhkE. suLkk îkhk
çkòhku{kt ¼ez¼kz çktÄ fhe þfkÞ. fkhkuLkkÚke çk[kð
{kxu.
 e-NAM Ãkkuxo÷ MkkÚku 9 ÷kuSMxefMk MkŠðMk
yuøkúeøkuxoMkLke ¼køkeËkhe Au su{kt 2,31,300 xÙkLMkÃkkuxoh
Au su ðknLk ÔÞðnkh ({k÷Lke yðh-sðh {kxu)
11,37,300 xÙfku WÃk÷çÄ fhkðkÞ Au.
(1) e-NAM Portal {kt MktþkuÄLk / MkwÄkhk
 e-NAMLkk ¼tzkhøk]n (økkuËk{- Warehouse) Úke
ÔÞkÃkkh fhðkLke MkwrðÄk {kxu (eNWR) ðuÞh nkWMk
ykÄkheík xÙu®zøk {kuzâw÷.
 WDRA-Warehouse Development &
Regulatory Authority{kt LkkUÄýe fhkÞu÷
¼tzkhøk]n{kt [wfðýeLke MkwrðÄk þY fhkE suÚke ¾uzqíkku
ÃkkuíkkLkwt WíÃkkËLk (WÃks) MkeÄk s WDRWDRA
{kt LkkUÄýe fhkÞu÷ ¼tzkhøk]nÚke ðuÃkkh fhe þfþu.
e-Nam Portal - Ãkh çkòhku ({tze)Lke
MktÏÞk{kt ðÄkhku ÚkÞku

Talkative India
 WíÃkkËLkku Mkk[ðe hk¾ðk WDRALkk økkuËk{ (¼tzkh
øk]n) WÃkÞkuøk fhe þfþu.
(2) FPO Trade Module
 ¾uzqík WíÃkkËLk MktøkXLk ÃkkuíkkLkk Mktøkún fuLÿkuÚke WíÃkkËLk
WÃks (ðMíkw) yLku økwýð¥kk ÄkhkÄkuhýku Vkuxk
(Açker[ºk) yÃk÷kuz fhe ¾heËkhkuLku çkku÷e çkku÷kððk{kt
{ËË {¤u Au.
MkhkuË ÃkkuxoMk
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿ Mkhfkh îkhk rËÕne{kt ÔåÞwowy÷ {kæÞ{Úke
Society for Affordable Redressal of
Disputes ports yux÷u fu ‘rððkËku {kxu ykŠÚkf
Mk{kÄkLk {kxu Mkr{ríkLke’ þYykík fhðk{kt ykðe.
 {wÆk
 ‘MkhkuË’ MÚkkÃkLkk MkkuMkkÞxe LkkUÄýe yrÄrLkÞ{ - 1860
ytíkøkoík fhkE Au suLkku WÆu~Þ Lke[u {wsçk Au.
(1) LÞkÞÃkqýo heíku rððkËkuLkwt Mk{kÄkLk
(2) {æÞMÚkkuLkk YÃk{kt xufLkku÷kuS rðþu»k¿kkuLke ÃkuLk÷
MkkÚku rððkË Mk{kÄkLk íktºkLkwt rLk{koý fhðwt.
 MkhkuË ÃkkuxoMk{kt - ¼khíkeÞ Ãkkuxo yuMkkurMkÞuþLk yLku
¼khíkeÞ ¾kLkøke çktËh yLku x{eoLk÷ yuMkkurMkÞuþLkLkk
MkÇÞkuLkku Mk{kðuþ fhðk{kt ykðu÷ Au.
 Mk{wÿe ûkuºk{kt rððkËkuLkk Ãkíkkðx {kxu Mk÷kn-Mkq[Lk
MknkÞíkk «ËkLk fhþu su{kt MkkðosrLkf çktËh yLku
¾kLkøke çktËh, suxe, xŠ{Lk÷, rþ®Ãkøk ûkuºkLkku Mk{kðuþ
ÚkkÞ Au.
 yk «krÄfhý yLku ÷kEMkLMk Äkhf, AqxAkx
{u¤ðLkkh, fkuLxÙkõxhku ðå[u rððkËkuLku Wfu÷ðkLkwt fkÞo
fhþu yLku rðr¼Òk fhkhkuLkk fk{økehe {kxu Ãký
¼køkeËkhe fhþu.
 MkhkuË ÃkkuxoMkLke òuøkðkE NHAI îkhk økrXík MkhkuË
- hkuzMk Mk{kLk Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 Covid- 19 fkhýu rðï{kt Sharing Economy
Mktfx{kt ykðe Au.
 Uber, Lyft suðe ftÃkLke yÂMíkíð xfkððk «ÞíLkku
fhe hne Au.
 Sharing Economy ð]rØ Ëh 2014 {kt 14
rçkr÷ÞLk US zku÷hÚke ðÄe 2025 MkwÄe 225 rçkr÷ÞLk
US zku÷h ÚkðkLkku ytËks níkku.
 {wÆk
 Sharing Economy ?
 ykŠÚkf ÃkæÄrík Au su{kt P2P (Peer to Peer)
ykÄkrhík økríkrðrÄ YÃk{kt ÔÞkÏÞkrÃkík Au su{kt
B2B (Business to Business) ELxhfuþLk Ãký
Mkk{u÷ Au.
 su{kt Good-service Lke ÃknkU[ Sharing Lke
MkwrLkrùíkíkk fhkÞ Au.
 WÃkÞkuøk
 ÔÞÂõík / Mk{qnLku çkeLk-WÃkÞkuøke MktÃkr¥kÚke ÃkiMkk f{kððk
MkwrðÄk ykÃku Au fux÷kf Online Platform su økúknf-
ðu[LkkhLku òuzu Au. ðMíkw huLx (¼kzu) ykÃke þfkÞ Au.
fkh, fu{uhk, ½h, çkuzY{ ¼kzu yÃkkÞ Au.
 Online Platform = Zipcar, Uber, Aidonb
Sharing Economy

Talkative India
 [[ko{kt fu{ ?
 WHO yLku UNICEF rhÃkkuxo {wsçk Covid-19
fkhýu WíÃkÒk Mk{MÞkÚke 1 ð»koÚke ykuAe ô{hLkk 80
r{r÷ÞLk çkk¤fkuLkk Sð òu¾{{kt ykÔÞk Au.
 {wÆk
 fkuhkuLkk hkuøk[k¤k fkhýu, Ãkkur÷Þku, fku÷uhk (niò),
¾Mkhk (ykuhe)- ÷k÷[fk{k þheh Ãkh Mkrník yLÞ
rçk{kheLke hMkefhý (Vaccination) Mk{MÞk WÃkÒk
ÚkE Au.
 ykðk yr¼ÞkLkku{kt Covid-19Lkk Vu÷kðk hkufðk
Social Distancing rLkÞ{Lkwt WÕ÷t½Lk ÚkkÞ Au.
 65 Úke ðÄw Ëuþku{kt March-April Ëhr{ÞkLk
hMkefhý fkÞo¢{ku MktÃkqýoYÃkÚke fu yktrþfYÃkÚke [k÷e
hÌkk Au.
Covid-19 Lkk fkhýu yLÞ hkuøkkuLke
Vaccine hMkefhý {kxu Mk{MÞk
îkhk fkuE Ãký ðMíkw ¼kzu ykÃke þfkÞ Au. su ¾heËËkh
yLku ðu[LkkhLku ¼uøkk fhu Au.
 Share Economy Lkk yLÞ Lkk{ku
(1) Peer Economy
(2) collaborative economy
 [[ko{kt fu{ ?
 PMGSY-«ÄkLk{tºke økúk{ Mkzf ÞkusLkkLkk 3rd
íkçk¬k{kt økúk{eý ûkuºk{kt Mkzf-{køko çkLkkððk Coir-
Geotaxtile WÃkÞkuøk Úkþu.
 Ministry of Rural DevelopmentLke hk»xÙeÞ
økúk{eý EL£kMxÙf[h rðfkMk yusLMke {wsçk
 Coir Geo Textile ÃkkhøkBÞ fkÃkz (suLke ykh-
Ãkkh òuE þfkÞ íkuðwt) Au. «kf]ríkf YÃkÚke {sçkqík,
xfkW, Vkxðk - xqxðk, ð¤ðk LkwfMkkLk Lknª ¼us
«ríkhkuÄe Au su Mkqû{Sðe ({kE¢kurçkÞ÷) nw{÷kÚke
{wfík hnu Au.
 {wÆk
 rËþk-rLkËuoþ
 PMGSY Mkzf {køko rLk{koý{kt «íÞuf MkzfkuLke fw÷
÷tçkkELkk 15% {kt Lkðe xufLkku÷kuS WÃkÞkuøk rLk{koý{kt
fhkþu.
 su{ktÚke 5% hkuz rLk{koý - IRC-Indian Roads
Congress îkhk {kLÞíkk «kó xufLkku÷kuS WÃkÞkuøk
Úkþu.
 IRC îkhk økúk{eý Mkzf çkLkkððk Cori Geo
TextileLku {kLÞíkk ykÃke Au. su{kt økúk{eý {køko
çkLkkððk 5% {køko ÷tçkkELkwt rLk{koý {kxu Coir-
Geo-Textiles WÃkÞkuøk Úkþu.
 rLk{koý - ¾[o
 Coir-Geo Textile WÃkÞkuøk fhe Mkzf rLk{koý Lke[u
{wsçk Úkþu. yktÄú«Ëuþ- 164 km, økwshkík 151
km, fuh÷ 71 km, {nkhk»xÙ 328 km, ykurzþk
470 km, íkr{÷Lkkzw 369 km íku÷økkýkt 121 km
 7 hkßÞku{kt WÃkÞkuøk fhkþu. su{kt fw÷ 1674 Mkzf
{køko rLk{koý Úkþu su {kxu 1 crore sq. meter
IRC- Indian Roads Congress
 Highway yuÂLsrLkÞhkuLke Mkðkuoå[ MktMÚkk Au.
 MÚkkÃkLkk : Dec-1934 sÞfh Mkr{rík ¼÷k{ý
îkhk (¼khíkeÞ Mkzf rðfkMk Mkr{rík)
 WÆu~Þ : ¼khík{kt Mkzf rðfkMk ðÄkhku fhðku.
 UN îkhk 2011-2020 Lku Decade of Action
for Road Safety 2011-2020 ònuh fÞwO.
 ¼khík Mkhfkh îkhk 2011-2020 ËþofLku ‘Mk{kðuþe
rðfkMk {kxu ELkkuðuþLkLkwt ËþfLkwt YÃk’ ònuh fÞwO.
Coir-Geo Taxtiles

Talkative India
SEBI îkhk Multi Cap Fund
MktçktÄe rËþk-rLkËuoþ
 [[ko{kt fu{ ?
 SEBI îkhk BÞwåÞwy÷ Vtz {ÕxefuÃk Mfe{{kt þuh çkòh{kt
hkufký Ãkh {ÞkoËk Lk¬e fhðk rËþk-rLkËuoþ ònuh fhðk{kt
ykÔÞk.
 yLÞ fkhý ÷kufzkWLk - International Flight
çktÄ nkuðkÚke Vaccine ÃknkU[kzðk {kxu rð÷tçk ÚkE
hÌkku Au.
 ykr£fe Ëuþku{kt Mk{MÞk
 Unicef : rhÃkkuxo {wsçk - 38 Ëuþku{kt [k÷íkk Ãkkur÷Þku
yr¼ÞkLk çktÄ ÚkE økÞk Au. 27 Ëuþkuyu ykuhe hMkefhý
hkufÞk Au.
 ykr£fe Ëuþku{kt 40 Úke ðÄw Ëuþkuyu çkkuzoh Seal fhe
Lkk¾e Au suÚke íku Ëuþku{kt Vaccine, {urzf÷ MknkÞLkk
fkøkkuo ÃknkU[kzðk{kt Mk{MÞk WíÃkÒk ÚkE Au fkhý
ykr£fkLkk {wÏÞíð Ëuþku Land Locked Au.
 ¼khík rMÚkrík
 ¼khík Ãkkur÷Þku {wõík Ëuþ Au. 2014 {kt WHO îkhk
¼khík Ãkkur÷Þku {wõík ònuh ÚkÞu÷ Au.
 WHO {wsçk su Ëuþ{kt Mkíkík 3 ð»ko Polio fuMk
LkÚke ykðíkk íku Ëuþ Polio Free ònuh fhkÞ Au.
 ¼khík{kt ytrík{ Polio Case-2011 {kt Ãkrù{
çktøkk¤{kt LkkutÄkÞu÷ níkku. suÚke ¼khík Ãkkur÷Þku {wõík
Ëuþ ònuh fhkÞu÷ Au.
 rËþk- rLkËuoþ
 {Õxe fuÃk Mfe{{kt Large, Mid, Small Cap
ftÃkLkeykuLke Erfðxe yLku ErfðxeÚke MktçktÄeík LkkýkfeÞ
MkkÄLkku{kt ykuAk{kt ykuAe hkufký {ÞkoËk fw÷ MktÃkr¥kLkk
25% xfk nkuðe òuEyu.
 òu fkuE Vtz nkWMkLke {ÕxefuÃk Mfe{{kt 10000
fhkuz Yk. Lkk AUM-Assets Under
Management nkuÞ íkku íkuLke 3 ûkuýe{kt þuh{kt
ykuAk{kt ykuAk 2500 fhkuz Yk.Lkwt hkufký fhðwt Ãkzþu
yk Ãknu÷k {ÕxefuÃk Vtz {kxu ykðk LÞqLkík{ hkufkýLke
MxkufLke ©uýe {kxu fkuE rËþk-rLkËuoþ yÂMíkíð Ähkðíkk
Lknkuíkk.
 SEBI îkhk ònuh fhkÞu÷ yktfzk {wsçk fux÷ef
ÞkusLkk{kt M{ku÷fuÃk ftÃkLkeykuLku hkufký ðnU[ýe þqLÞLke
ykswçkksw níkwt yLku 35 {ktÚke 9 {ÕxefuÃk Mfe{ îkhk
M{ku÷ fuÃk ftÃkLke{kt 5% Úke ykuAwt hkufký fhðk{kt
ykðu÷ Au íkuðwt LkkUÄðk{kt ykÔÞwt Au.
(1) MutualFund
 yuðk xÙMx (rðïkMk) Au su{kt fux÷kf hkufkýfkhkuLkk
Lkkýk yuf s søÞkyu ¼uøkk ÚkkÞ Au. çkkË{kt yk VtzLku
çkòh{kt hkufký fhðk{kt ykðu Au.
 BÞwåÞwy÷ VtzLku AMC-Asset Management
Company îkhk Mkt[k÷Lk yLku ðneðx fhðk{kt
ykðu Au.
 ¼khík{kt UTI AMC MkkiÚke sqLke BÞwåÞwy÷ Vtz
ftÃkLke Au.
(2) MultiCapFund

Talkative India
 yk rðrðÄ «fkhLkk BÞw[y÷ Vtz Au. su rðr¼Òk
çkòh {qzefhý (Market Capitalization) ðk¤e
ftÃkLkeykuLkk Erfðxe yLku Erfðxe MktçktrÄík þuh{kt
ÃkkuxoVkur÷Þku{kt ÃkkuíkkLkk Lkkýk hkufký fhu Au.
(3) Large Cap, Mid Cap, Small Cap
 Mkk{kLÞ heíku {kfuox fuÃk {kxu fkuE rLkrùík {kÃkËtz
LkÚke Ãkhtíkw ÷øk¼øk 10,000 fhkuz Yk.Lkk çkòh
{qzefhý Ähkðíke ftÃkLkeLku Large Cap ftÃkLke fnu
Au.
 ßÞkhu íkuLkkÚke ykuAk çkòh {qze fhý Ähkðíke ftÃkLkeLku
Mid Cap yLku Small cap ftÃkLkeyku fnu Au.
 SEBI {wsçk çkòh{kt «Úk{ 100 ftÃkLkeyku Large
Cap ftÃkLkeyku Au. 101 to 250 MkwÄe ¢{ (Rank)
Ähkðíke ftÃkLkeyku Mid Cap ftÃkLke fnu Au yLku
íkuLkk 250 ¢{ çkkË{kt ykðíke ftÃkLkeyku Small
cap ftÃkLkeyku íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuS rð¼køkLke yuf MktMÚkk ARI
yøkhfh rhMk[o RÂLMxxâwxLkk rð¿kkrLkfku îkhk MktþkuÄLk
{wsçk KG f]»ýk - økkuËkðhe çkurMkLk{kt «[wh {kºkk{kt
‘r{ÚkuLk nkEzÙux rLkûkuÃk’ r{ÚkuLkLke ÃkÞkoó ykÃkqrík
MkwrLkrùík fhþu.
 {wÆk
 yk yÇÞkMk DST Lke SERB- Science and
Engineering Reserch Board Þwðk ði¿kkrLkfku
«kusufxLkk ¼køkYÃku ykÞkuSík fhkÞu÷ níke. yk
yÇÞkMkLku ‘{heLk SLkur{fMk’ {uøkurÍLk{kt «fkrþík
fhðk {kxu {tswhe ykÃkðk{kt ykðe Au.
 r{ÚkuLk nkEzÙux Lkwt rLk{koý íÞkhu ÚkkÞ Au ßÞkhu nkEzÙkusLk
MktÞwõík s¤ (HYdrogen Bonded Water) yLku
r{ÚkuLk økuMk {nkMkkøkhku{kt Wå[ Ëçkký yLku ykuAk
íkkÃk{kLk MkkÚku yufçkeòLkk MktÃkfo{kt ykðu Au.
 yÇÞkMk{kt WÃkÞkuøk fhu÷ ÃkæÄrík
 yk yÇÞkMk Ãkh{kýw (ykÛðef) yLku MktðÄoLk
ÃkæÄríkLkku WÃkÞkuøk fhðk{kt ykðu Au.
 I çkurMkLk{kt yrÄfík{ {eÚkuLkkusurLkf rðrðÄíkk òuðk
{¤e Au su ytËk{kLk yLku {nkLkËe çkurMkLkLke íkw÷Lkk{kt
çkkÞkusurLkhf r{ÚkuLkLkk «[wh Mºkkuík nkuðkLke ¾kíkhe
fhíkwt nkuðkLkwt {wÏÞ fkhý Au.
 r{ÚkuLk nkEzÙuxLkk yk rLkûkuÃk sirðf {q¤ (Biogenic
Origin) Lkku nkuðkLkku yLkw{kLk Au.
 þkuÄ îkhk ÷k¼
 r{ÚkuLk MðåA yLku MkMíkw #Äý rðfÕÃk Au ËnLk
«r¢Þk{kt ¾qçk s MðåA nkuÞ Au ßÞkhu ykurfMksLkLke
nkshe{kt r{ÚkuLkLkwt ËnLk ÚkkÞ íkku r{ÚkuLkLkk yuf yýw,
ÃkkýeLkk 2 yýw, yLku fkçkoLk zkÞkufMkkEzLkk 1 yýw
{wfík ÚkkÞ Au.
 yLkw{kLk {wsçk 1 ½Lk {exh r{ÚkuLk nkEzÙuz{kt 160-
180 ½Lk{exh r{ÚkuLk nkuÞ Au.
 WÃkhktík K.G. çkurMkLk{kt r{ÚkuLk nkEzÙuxMkLkk ¼tzkh{kt
nksh {eÚkuLkLkku ¼tzkh rðï{kt nksh çkÄk s Sðk~{
#ÄýLkk ¼tzkh fhíkk 2 økýku ðÄw nkuðkLke yLkw{kLk
«çk¤ Au.
 K.G.. çkurMkLk
 f]»ýk-økkuËkðhe LkËeLkk çkurMkLk (LkËe †kð rðMíkkh)
yktÄú«Ëuþ{kt 50000 ðøko rf÷ku{exh Úke ðÄw ûkuºk{kt
Vu÷kÞ÷ Au.
 k.G. çkurMkLk nkEzÙkufkçkoLkLkku yuf Mk{]æÄ Mºkkuík
{kLkðk{kt ykðu Au íkÚkk yk çkurMkLk{kt ykur÷ð rhz÷u
Mk{wÿe fk[çkkLkwt yk©Þ MÚk¤ Ãký {kLkðk{kt ykðu Au
su yuf MktðuËLkþe÷ «òrík Au.
K.G. çkurMkLk

Talkative India
 [[ko{kt fu{ ?
 su ftÃkLkeyku Covid-19 fkhýu LockdownLkk ÷eÄu
LkwfMkkLk ÚkE hÌkwt Au íku ftÃkLkeyku îkhk ÃkkuíkkLkk
Insurance{kt hnu÷e òuøkðkE/ «kðÄkLk/ ClauseLku
÷ELku rððkË ÚkðkLke þfÞíkkyku ¾qçk s Au.
 rððkË
 Covid-19- Insurance{kt fðh Úkþu? ÄtÄk-ðuÃkkhLkk
LkwfMkkLk çkkçkíku þwt ? ðe{k ftÃkLke ¼hÃkkE fhþu ?
 Corporate {wÏÞíðu Standard fine & Special
Perils Policy ÷u Au su MkkËe ¼k»kk{kt Property
Policy fnuðkÞ Au. yk Policy {wsçk fkuE Claim
ð¤íkh (Ëkðku) Lknª {¤u.
 Corporate îkhk ÷uðkíke ðe{k Ãkkur÷Mkeyku
(1) Material Damage Policy : yk Ãkku÷eMke{kt
ykøk, Ãkqh, {þeLk ¾k{eLkk fkhýu Úkíkwt LkwfMkkLk ¼hÃkkE
ÚkkÞ Au.
(2) Business Interrnuption Policy : yk
Ãkku÷eMke{kt ÔÞðMkkÞ/ ÄtÄk{kt Úkíkwt LkwfMkkLk¼hÃkkE {kºk
«kuÃkxe zu{us f÷kuÍ{kt WÕ÷u¾ fhkÞu÷ fkhýkuÚke ÚkkÞ
íkku s ð¤íkh {¤u Au.
 Property Policy{kt òuøkðkEyku
 ÷kufzkWLk fkhýu Úkíkk LkwfMkkLkLku ¼hÃkkE fhðkLke
fkuE òuøkðkE LkÚke.
 LkwfMkkLk ykøkLkk fkhýu ðe{k fhkÞu÷ ÄtÄku çktÄ ÚkkÞ
íkku LkwfMkkLk ð¤íkh {¤u Au.
 òu fkuE ÄtÄku-yuf{ Mkíkík 30 rËðMk çktÄ hnu íkku
Ãkkur÷Mke fðh Mk{kÃík ÚkE òÞ Au.
 Policy Lapse{kt hkník
 ðíko{kLk 30 rËðMk hkník yÃkkE íkÚkk ðe{k
ftÃkLkeykuyu fkuÃkkuohuxTMkLku Ãký ð¤íkh ykÃkðwt Ãkzþu fu
su 30 rËðMkÚke ðÄw çktÄ nkuÞ.
 Force Majeure/Act of God
 ykþÞ yMkkÄkhý ½xLkk yLku ÃkrhÂMÚkríkÚke Au su
{kLkð rLkÞtºký{kt LkÚke.
 Force Majeure clause ðe{k Ãkkur÷Mke{kt çktLku
Ãkûk(ftÃkLke - økúknf) fhkh sðkçkËkheÚke {wfík fhu Au.
 Force Majeure/ Act of God çkkçkíku rLkÞ{
Indian Contract Act-1872 {wsçk Lk¬e
fhkÞu÷ku Au.
 General Insurance Council
 IRDAI-2001 {kt InsuranceAct 1938Lke f÷{
64(C) {wsçk çkLku÷ Au.
 IRDAI yLku 100 % FDI Wãkuøk{kt fzeYÃku fkÞo
fhu Au. Mkhfkh íkÚkk Wãkuøk ðå[uLkk rððkËku Ãkh
Mk{LðÞ (Mkðo Mkt{rík) MÚkkÃkðkLkwt fkÞo fhu Au.
 IRDAI yLku General Insurnace Wãkuøk{kt
fzeYÃku fkÞo fhu Au. Mkhfkh íkÚkk Wãkuøk ðå[uLkk rððkËku
Ãkh Mk{LðÞ (MkðoMkt{rík) MÚkkÃkðkLkwt fkÞo fhu Au.
 DPIIT-Dept for promotion of Industry &
Internal Trade îkhk 100 % FDI Lke yLkw{rík
ykÃkðk FDI Policy {kt çkË÷kð fÞkuo Au. su{kt
Insurance Broking, Insurance Company,
Third Party Administrator, MkðuoÞh, Loss
yuuMkuMk{uLx Mk{kðuþ ÚkÞku Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 Covid-19 fkhýu MSME(Micro- Small &
Medium Enterprises)Lku MkkiÚke ðÄw «¼krðík
fÞko Au.
 {wÆk
 MSME Lkk 99.5% Wãkuøk Micro ©uýe{kt ykðu
Au.
Covid-19 yLku ðe{kLkk Ëkðk
(Insurance Claime)
MSME Wãkuøkku Ãkh
÷kufzkWLk «¼kð

Talkative India
 MSME ðíko{kLk{kt 12 fhkuz ÷kufkuLku hkusøkkhe ykÃku
Au.
 MSME ÔÞkÏÞk hkufký yLku {þeLkhe ykÄkhu fhkÞ
Au su Feb-2018{kt rLkýoÞ ykÃÞku fu MSME ©uýe
Lk¬e fhðk Investment Lknª Ãký Annual
Business (ðkŠ»kf fkhkuçkkh) æÞkLk{kt ÷uðkþu Ãký
yk rLkýoÞ ÷køkw LkÚke ÚkÞku.
 Lkðe MSME ÔÞkÏÞk {wsçk
 Micro (Mkqû{) : 5 fhkuzÚke ykuAku ðkŠ»kf fkhkuçkkh
 ÷Äw (Small) : 5-75 fhkuz MkwÄe ðkŠ»kf fkhkuçkkh
 {æÞ{ (Medium) : 75-250 fhkuz ðkŠ»kf fkhkuçkkh
 ¼khík{kt MSME ÂMÚkrík
 2018-19 {wsçk MSME {wsçk 6.34 xfk Wãkuøk
Mkr¢Þ Au íku{ktÚke 51% (yzÄk) økúk{eý rðMíkkhku{kt
Au.
 nk÷{kt MSME 99.5% Wãkuøk Micro Mkwû{
©uýe{kt ykðu Au. Mkwû{ Wãkuøk yÚko - íkuLkwt Mkt[k÷Lk 1
ÔÞÂõík îkhk ÃkkuíkkLkk ½huÚke s fhkíkwt nkuÞ.
 ÷Äw - {æÞ{ (Small- Medium) ðÄw yuf{ku Wãkuøkku
þnuhe ûkuºkku{kt Au su Ãk fhkuzLku hkusøkkhe ykÃku Au.
 ðíko{kLk{kt MSMELkku 66% Wãkuøk Mk{ks{kt Lke[÷k
(Law) ðøko / Mk{wËkÞ îkhk Mkt[kr÷ík Au.
 SC-12%, ST - 4.1 %, OBC-49.7%, 80%
ÃkwY»kku, 20% {rn÷k f{o[khe Au.
 MSME ¼kiøkkur÷fYÃkÚke 50% MSME 7
hkßÞku{kt s ÂMÚkík Au.
(1) UP-14%
(2) Ãk. çktøkk¤ - 14%
(3) íkr{÷Lkkzw - 8%
(4) {nkhk»xÙ - 8%
(5) fýkoxf - 6%
(6) rçknkh - 5%
(7) yktÄú«Ëuþ - 5%
 MSME íkuLke Mk{MÞk
 yktfzk - LkkUÄýe Lknª, GST ÃknkU[Úke çknkh Au.
íkuyku fkuE Bank AccountLkku WÃkÞkuøk LkÚke fhíkk,
çk[ík-ykðf nkuðk Aíkkt ÷uðz-Ëuðz «r¢Þk {wÏÞíkðu
hkufz Úkíke nkuðkÚke Paper{kt ykðf çkíkkðe LkÚke
þfíkk suÚke rLkrùík ykðfLkk yktfzk MkhfkhLku LkÚke
{¤íkk. suÚke MSMELku ÷kuLk, Éý, Mkhfkhe MknkÞ
{¤íke LkÚke.
 LkkUÄýe : nk÷ fkuhkuLkk ÷kufzkWLk fkhýu òu Mkhfkh
îkhk MSMELku hkník Ãkufus yÃkkÞLkku íku ÷uðk{kt
Mk{MÞk ykðu Au íku LkkUÄýe y¼kðu. MkçkrMkze, ðÄkhkLkk
Éý Ãký LkÚke {u¤ðe þfíkk.
 ykŠÚkf : 2018 IFC yktíkhhk»xÙeÞ Lkkýk rLkøk{
rhÃkkuxo {wsçk MSME ûkuºkLku {wÏÞ Mk{MÞk Éý
LkÚke {¤íkwt íku s Au. MSMELke fw÷ Éý sYheÞkíkLkk
{kºk 1/3Úke Ãký ykuAe Éý/ ÷kuLk {u¤ðe þfu Au.
 MSME {kuxk¼køkLkwt Éý Lkkýk rÄhký fhLkkhk
ÃkkMkuÚke {u¤ðu Au suÚke RBILkk «ÞkMkku Lkwt Ãkrhýk{
rMkr{ík hnu Au.
 MSME Lku ¼wøkíkkLk/[wfðýe{kt rð÷tçk Úkðku íku Ãký
yuf Ãkzfkh s Au. su{kt ¾heËLkkhk Ãký [wfðýe{kt
rð÷tçk fhu Au yLku GST rhVtz Ãký rð÷tçkÚke {¤u Au.
 MSME Ãkh Covid-19 «¼kð
 ÷kufzkWLkLku fkhýu ½ýk MSME yÂMíkíð Ãkh «&™
Au.

Talkative India
 ©r{fkuLkwt Ãk÷kÞLk (ðíkLk ÃkkAwt sðwt) íku {wÏÞ Mk{MÞk
su WãkuøkLku ÃkwLk: þY fhðk{kt {kuxe Mk{MÞk Mkkrçkík
Úkþu.
 {kºk 7% MSME s 3 {rnLkkÚke Ãký ðÄw fkhkuçkkh
çktÄ hnu íkku Wãkuøk çk[kðe þfþu.
 Mkhfkhu þwt fhðwt ?
 MSME Lku Banking SystemÚke òuzðe
 Éý ykÃkðwt, Mkhfkhe xuûk ykuAk fhðk.
 Refund [wfðýe ÍzÃke çkLkkððe.
 ðÄw Lku ðÄw MSME Lku çkòh Ãkwhk Ãkkzðk
 MSME Lku CoronaLkk fkhýu ÄtÄk ÃkwLk: þY fhðk
Mkhfkhu Ãkkuíku Credit Gurantee ykÃkðe òuEyu.
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khíkeÞ hk»xÙeÞÄkuhe{køko «krÄfhý -NHAI îkhk
EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLkku Mkzf{køko çkwrLkÞkËe
{k¤¾kLkk rLk{koý {kxu Lkkýk {u¤ððk yuf LkkýkfeÞ
MkkÄLkLkk YÃk{kt WÃkÞkuøk fhðkLkku rLkýoÞ ÷eÄku Au.
 {wÆk
 yk LkkýkfeÞ MkkÄLk su Mutual FundLke su{ fkÞo
fhu Au. yk MktÃkr¥k{kt hkufký fhðk hkufkýfkhkuÚke
Lkkýk {u¤ðu Au. su yuf Mk{Þ {ÞkoËk{kt hkufz ÷k¼
ykÃku Au. yk ÷k¼Lku hkufkýfkhkuLku rzrðzLz (÷k¼ktþ)Lkk
YÃk{kt ðnU[ðk{kt ykðu Au.
 yuf EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx IPO-Initial
Public Offer {kt ykuAk{kt ykuAk 10 ÷k¾ Yk.
h¾kE Au. suÚke Wå[ LkuxðÚko Ähkðíkk ÔÞÂõíkyku,
MktMÚkkyku, hkufkýfkhku {kxu hkufký {kxuLkwt MkkÄLk çkLke
þfu Au.
 IPOLkk {kæÞ{Úke MxkufLke su{ s yufMk[uLs{kt Ãký
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMx Mkqr[çkæÄ Au.
 ¼khíkeÞ çkòh nS MkwÄe EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx
xÙMx{kt ÃkrhÃkfð çkLÞwt LkÚke yíÞkh MkwÄe {kºk 10
RL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLkk økXLkLkwt Mk{ÚkoLk
fhkÞwt Au su{kt {kºk 2Lku Mkqr[çkæÄ fhkÞk Au su Lke[u
{wsçk Au.
(1) RBI Infrastructure InvestmentTrusts
(2) India GridTrust
 EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLku SEBI (IIT)
Regulation 2014 îkhk Mkt[k÷Lk yLku ðneðx
fhðk{kt ykðu Au.
 EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx xÙMxLke Mkth[Lkk
 BÞwåÞwy÷ VtzLke su{ yk xÙMx ÃkkMku xÙMxe, ELðuMx{uLx
{uLkush, «kÞkusf yLku «kusuõx {uLkush nkuÞ Au.
 xÙMxe ÃkkMku yk xÙMxLkk «ËþoLkLkwt rLkheûký fhðkLke
sðkçkËkhe nkuÞ Au.
 «kÞkusf (Sponsor) yu ftÃkLkeLkk «{kuxh Au su{ýu
yk xÙMxLke MÚkkÃkLkk fhe Au.
 ELðuMx{uLx {uLkushLku yk xÙMxLke MktÃkr¥kyku yLku
hkufkýLke Ëu¾hu¾ hk¾ðkLkwt fkÞo MkkUÃkðk{kt ykðu Au.
 «kusuõx {uLkushLku MktÃkqýo «kusuõxLkku ðneðx fhðk
ykÃkðk{kt ykðu Au.
 sYrhÞkík fu{ ?
 ykuõxkuçkh - 2017{kt ¼khík Mkhfkh îkhk 5,35,000
fhkuz Yk.Lkk hkufký MkkÚku 34,800 rf÷ku{exh
Mkzf{køkoLkk rLk{koý yLku rðfkMk {kxu ‘¼khík {k÷k
«kusuõx’Lke þYykík fhe Au. yk «kusuõxLku Ãkqýo fhðk
{kxu National HigwaysAuthority of India
(NHAI)Lku Lkkýk ¼tzku¤Lke sYrhÞkík nkuðkÚke Lkkýk
hkufký Lku ykf»koðk {kxu EL£kMxÙf[h ELðuMx{uLx
xÙMxLke þYykík fhðk{kt ykðe Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khík MkhfkhLkk Þwðkçkkçkík yLku h{ík{tºkk÷Þ yLku
UNICEF îkhk ¼khLku ðirïf {Õxe MxufnkuÕzh
Ã÷uxVku{o ‘Þwðkn: sLkhuþLk yLkr÷r{xuz’Lke MÚkkÃkLkk
Infrastructure InvestmentTrusts
‘Þwðkn’ Þwðk fkiþ÷ Ãknu÷

Talkative India
fhðk {kxu Statement of Intent Ãkh Mkne fhðk{kt
ykðe Au.
 {wÆk
 Þwðk WÄ{eyku ðå[u WÄ{þe÷íkkLku «kuíMkknLk ykÃkðk
{kxu MkV¤ WÄ{e yLku rðþu»k¿kkuLkk {kæÞ{Úke WÄ{íkk
ðøkkuo (Online yLku Offline) ykÞkuSík fhkðeLku
ÞwðkLkkuLku «kuíMkknLk ykÃkðk{kt ykðþu.
 h1{e MkËeLkk fkiþÕÞ, SðLk fkiþÕÞ, rzrsx÷ fkiþÕÞ
Ãkh ykuLk÷kELk yLku ykuV÷kELk [uLk÷Lkk {kæÞ{Úke
Þwðk ÷kufkuLku yÃkøkúuz fhðk yLku íkuLkk WíÃkkËf SðLkLke
yLku ¼rð»Þ{kt fkÞo fhðk {kxu Mð-rþûkýLkk
{kæÞ{Úke íku{Lkwt Mk{ÚkoLk fhðk{kt ykðþu.
 ÞwðkLkkuLku furhÞh Ãkkuxo÷ MkkÚku Lkkufhe Ãkkuxo÷ îkhk ykí{-
[fkMkýe MkºkLkk {kæÞ{Úke hkusøkkh íkÚkk furhÞh
rðþu {køkoËþoLk íkÚkk MknkÞíkk «ËkLk fhðk{kt ykðþu.
 yk Ãknu÷ Þwðk çkkçkíkkuLkk rð¼køkLke ¼qr{fk Þwðk
xufLkku÷kuS fkÞo Mk{qnku{kt ¼køk ÷uðk {kxu rðþu»k
{køkoËþoLk yLku rðþu»k¿k îkhk MknkÞ Ãkqhe Ãkkzðk{kt
ykðþu.
 ø÷kuçk÷ sLkhuþLk yLkr÷r{xuz
 þYykík ð»ko 2018{kt UNICEF îkhk fhðk{kt
ykðe Au.
 çkÄk s MkÇÞ ËuþkuLkk ÞwðkLkkuLke rþûkk, fkiþÕÞ yLku
MkþÂõíkfhý nuíkw Mk{ÚkoLk ykÃkðk íkÚkk rðMíkkh fhðk
{kxu yuf yusLzk «ËkLk fhu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 «ÄkLk{tºke LkhuLÿ {kuËeLke yæÞûkíkk{kt ykŠÚkf
çkkçkíkkuLke {tºke {tz¤eÞ Mkr{rík îkhk LkkýkfeÞ ð»ko
2020-21 {kxu 6 hrðÃkkf (rþÞk¤w Ãkkf) {kxu MSP-
Minimum support Prices{kt ðÄkhku fhðkLke
ònuhkík fhe Au.
 {wÆk
 fuLÿ {wsçk MSP{kt yk ð]rØ Mðk{eLkkÚkLk ykÞkuøkLke
¼÷k{ý {wsçk Au.
(MSP) LÞqLkík{ Mk{ÚkoLk {qÕÞ{kt ðÄkhku
 ½ô
 ð»ko 2020-21 {kxu MSPLku 1975 Yk. «rík frðLx÷
Lk¬e fhðk{kt ykðu÷ Au su ð»ko 2019-20{kt 1925
Yk. «rík frðLx÷ níkwt. suÚke fne þfkÞ fu ð»ko
2019Lke Mkh¾k{ýe{kt ð»ko 2020{kt ½ô {kxuLkk
MSP ¼kðku{kt 2.6% Lkku ðÄkhku fhðk{kt ykðu÷
Au.
 LkkUÄLkeÞ çkkçkík yu Au fu ½ôLkk MSP ¼kðku{kt
Mkhfkh îkhk fhðk{kt ykðu÷ ð]rØ AuÕ÷k 11 ð»ko{kt
MkkiÚke ykuAe Au.
 {Mkqh
 fuLÿ îkhk MkkiÚke ðÄw MSPLkk ¼kðku{kt ðÄkhku {Mkqh
{kxu fhðk{kt ykðu÷ Au.
 {MkqhLkk MSP ¼kð ð»ko 2020-21 {kxu 5100 Yk.
«rík frðLx÷ hk¾ðk{kt ykðu÷ Au su ð»ko 2019-
20Lke Mkh¾k{ýe{kt 6.25% ðÄw yux÷u fu 300 Yk.
ðÄw Au.
[ýk
 [ýkLkk MSP ¼kðku{kt økík ð»ko 2019-20
Mkh¾k{ýe{kt ð»ko 2020-21{kt 225 Yk. yLku yÚkðk
4.62% ðÄkhku fhðk{kt ykðu÷ Au. suLkwt {qÕÞ 5100
Yk. «rík frðLx÷ Lk¬e fhkÞku Au.
hkE
 yk ð»kuo 2020-21 hkELkk MSP ¼kð 4650 Yk.
«rík frðLx÷ hk¾ðk{kt ykðu÷ Au su ð»ko 2019-
20Lke Mkh¾k{ýe{kt 225 Yk. yLku 5.08% ðÄw
Lk¬e fhkÞk Au.
fwMkw{
 yk ð»kuo 2020-21 MSP Yk. 112 ðÄkhe yux÷u fu
2.15% ðÄkhku fhe 5327 Yk. «rík frðLx÷
hk¾ðk{kt ykðe Au.

Indian Polity
yÕ…‚tÏÞf
¾kuxk ‚{k[kh hkufðk rËþk-r™Ëuoþ
Þk™ku{k{e s™òrŒ
{ufuËkŒwt fkðuhe ™Ëe «kusufx - fýkoxf
Äkhk‚¼k rðþu»kkrÄfkh™wt WÕ÷t½™
‚uLxÙ÷ rðMxk …w™:rðfk‚ …rhÞkus™k
f]r»k rðÄuÞf - 2020
hnuXký™ku yrÄfkh
yk¼k‚e yktËku÷™
÷kuf yËk÷Œ
hküÙeÞ r[rfí‚k ykÞku„
‚¥kkðkh „ku…™eÞŒk fkÞËku
hküÙeÞ Œ…k‚ yusL‚e

Talkative India
24| TalkativeIndia September 2020 Edition Indian Polity
yÕÃk MktÏÞf (Minority)
 [[ko{kt fu{ ?
 Mkw«e{ fkuxo îkhk NCMEIA - National
Commission for Minority Educational
Institutions Act- 2004Lke òuøkðkELku Ãkzfkhíke
PIL- Public Interest Litigation (ònuh rníkLke
yhS) {kxu fuLÿ ÃkkMku sðkçk {ktøÞku Au.
 {wÆk
 yhS fhLkkhLkk {ík {wsçk NCMEIAAct-2004
îkhk {kºk hk»xÙeÞ Míkh Ãkh s yÕÃkMktÏÞfkuLke yku¤¾
fhu Au, hkßÞ Míkh Ãkh yku¤¾ LkÚke ykÃkíkwt suÚke yk
fkhýkuLku ÷eÄu NCMEIAAct - 2004 yÕÃkMktÏÞfkuLku
íku{Lkk çktÄkhýeÞ yrÄfkhkuLke ðtr[ík fhu Au.
 NCMEIA
National Commission for Minority
Educational Institutions
 MÚkkÃkLkk - NCMEIA Act 2004 îkhk fhðk{kt
ykðe Au.
 su Quaci-Judicial(yÄoLÞkrÞf) MktMÚkk Au suLku Civil
Court (Lkkøkrhf çkkçkíkku)Lke þÂõíkyku «kó Au.
 yæÞûk yLku yLÞ 3 MkÇÞku íkhefu nkEfkuxoLkk LÞkÞkÄeþ
nkuÞ Au suLke rLk{ýqtf fuLÿ Mkhfkh îkhk fhðk{kt ykðu
Au.
 WÆu~Þ
 ¼khíkeÞ çktÄkhýLkk yLkwåAuË - 30 {wsçk
yÕÃkMktÏÞfkuLkk yrÄfkhku íkÚkk íkuLkk WÕ÷t½Lk çkkçkíku
VrhÞkË rLkðkhý fhðwt.
 yLkwåAuË - 30Lkwt ðýoLk
 çkÄk s yÕÃkMktÏÞf Mk{wËkÞku {kxu rþûký MktMÚkkykuLke
MÚkkÃkLkk yLku íkuLkk ðneðxLkku yrÄfkh ykÃku Au íkÚkk
hkßÞLku ykðe rþûký MktMÚkkLku MknkÞíkk ykÃkðk {kxu
Ä{o fu ¼k»kk ykÄkhu ¼uË¼kð fhíkk yxfkðu Au.
 NCMEI ykÞkuøkLke ¼qr{fk 3 çkkçkíkku{kt hnu Au.
(1) MknkÞf fkÞo (2) Mk÷knfeÞ fkÞo (3) ¼÷k{ý
fkÞo
 NCMEIAACT-2004 {wsçk yÕÃkMktÏÞf
 yk fkÞËkLkk Section-2 (f) {wsçk, yÕÃkMktÏÞf yu
÷kufku Au suLku fuLÿ îkhk yrÄMkqr[ík fhkÞu÷ nkuÞ.
 fuLÿ îkhk hk»xÙeÞ Míkh Ãkh {wrM÷{, r¾úMíke, þe¾,
çkkiØ, siLk, ÃkkhMke Mk{wËkÞkuLku yÕÃkMktÏÞf YÃku ðøkeof]ík
fhðk{kt ykðu÷ Au.
 yk fkÞËku yÕÃkMktÏÞfkuLkk ðøkeofhý {kxu hkßÞ
MkhfkhkuLku fkuE yrÄfkh LkÚke ykÃkíkku.
 hkßÞ Míkhu yÕÃkMktÏÞf ðøkeofhýLke sYheÞkík
T.M.A. ÃkkE VkWLzuþLk V/S fýkoxf hkßÞ
- 2002
 {kºk hk»xÙeÞ Míkh Ãkh yÕÃkMktÏÞfkuLkwt ðøkeofhý fhðwt
íku TMA ÃkkE VkWLzuþLk fuMk{kt ykðu÷k Mkw«e{
fkuxoLkk rLkýoÞLke ¼kðLkk rðÁØ Au, yk fuMk{kt Mkw«e{
fkuxo îkhk yÕÃkMktÏÞf ðøkoLke yku¤¾ {kxu hk»xÙeÞ
Míkh yLku hkßÞ Míkh yu{ yku¤¾Lkk 2 ykÄkh ykÃku÷k
níkk.
 [[ko{kt fu{ ?
 BPRD - Bureau of Police Research& /
development îkhk Fake News, Video
yku¤¾ðk fkÞËkfeÞ y{÷efhý MktMÚkkykuLku rËþk-
rLkËuoþ ykÃÞk Au.
 Fake NewsLkkfkhýku
 fkuE yusLMke, ÔÞÂõík, yuf{Lku LkwfMkkLk fhðk, ykŠÚkf-
hksfeÞYÃkÚke ÷k¼ {u¤ððk {kxu.
 MkLkMkLke¾us, ¾kuxe, {LkøkXtíkWÃkMkkðu÷ çkkçkíkkuLkku
WÃkÞkuøk fhe ËþofkuLke MktÏÞk ðÄkhðk {kxu.
 Mkkt«ËkrÞfíkk, ®nMkk Vu÷kððk {kxu
 MkkÞçkh yÃkhkÄ îkhk Fake URLçkLkkðe ÷kufku
ÃkkMkuÚke ¾kuxe heíkuËkLk, Lkkýk ÷uðkÞ Au. WËk. PM
CARES suðe s Mk{kLk ÷køkíke yLÞ ðuçkMkkEx
Fake News hkufðk rËþk - rLkËuoþku

Talkative India
Talkative India | 25Indian Polity September 2020 Edition
çkLkkðe Lkkýk Ãkzkðe ÷uðkÞ Au.
 rËþk - rLkËuoþku
 íkÃkkMk yrÄfkheyu yuðe ðuçkMkkEx, r÷tfÚke Mkíkof
hnuðwt su{kt Spelling ¼q÷ nkuÞ, íkÚkk fkuE Link
ðkMíkrðfíkkÚke y÷øk ÷køkíke nkuÞ.
 ðkEh÷ Vkuxku, ykurzÞku-hufkuŠztøk, ðerzÞku íkhík s
æÞkLk{kt ÷uðk suÚke yMkíÞLku Vu÷kíkwt yxfkðe þfkÞ.
 LÞqÍLke MkíÞíkk [fkMkðk rðïMkLkeÞ Mk{k[khkuLkk
MºkkuíkLkwt yð÷kufLk fhðwt yLku sYh ÷køkuíkku LÞqÍ
yusLMkeLkk MktÃkfo{kt hne LÞqÍ - Mk{k[khLke MkíÞíkk
rðþu ¾kíkhe fhðe òuEyu.
 fkuEÃký Mk{k[khLke MkíÞíkk [fkMkðk ÷u¾f yLku
MktÃkkËfLke yku¤¾ fhðe.
 RLxhLkux {erzÞkLkk LkwfMkkLk yLku òu¾{
 Ãknu÷k ÔÞÂõík Mk{k[kh ðkt[ðk Mk{k[khÃkºkku Ãkh
rLk¼oh níkk nðu ÷kufku ELxhLkux îkhk Mk{k[kh
òuíkk ÚkE økÞk Au suÚke ÷k¾ku ÷kufku îkhk Vu÷kðkÞu÷
fkuE VufLÞqÍ, xrðx, rh-xrðx, Vkuhðzo {uMkus
ðøkuhu îkhk ¾kuxk «kuøkøkutzkLku MkíÞ {kLke ÷u Au suÚke
Mkk{kSf ÔÞðMÚkk, fkÞËk yLku ÔÞðMÚkk Ãkh ¾íkhku
WíÃkÒk ÚkkÞ Au.
 BPRD
 MÚkkÃkLkk - 28-08-1970 øk]n{tºkk÷Þ nuX¤
 fkÞo : Ãkku÷eMk{kt ykÄwrLkfefhý fhðwt íkÚkk íku {kxu
¼÷k{ýku fhðe.
 Ãkku÷eMkLkkfkÞkuo {kxu MktþkuÄLk yLku Mk÷knfkhe Ãkrh»kËYÃku
Ãký fkÞo fhu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 ÞkLkku{k{e sLkòrík îkhk ÃkkuíkkLkk ÷kuneLke ®f{ík Ãkh
fkZðk{kt ykðíkk MkkuLkkLku (Gold)Lku Blood Gold
Lkk{ ykÃke ¼khík MkhfkhLku yk MkkuLkkLke ¾heËeLku
hkufðk yÃke÷ fhe Au.
 {wÆk
 ÞkLkku{k{e sLkòríkLke ðMíke W¥kh çkúkrÍ÷ yLku Ërûký
ðuLkuÍwyu÷kLke MkhnË Ãkh rMÚkík Ãkðoíkku yLku yu{uÍkuLkLkk
ð»kkoðLkLkk støk÷ku{kt òuðk {¤u Au.
 yk Ërûký y{urhfk {nkîeÃkLke MkkiÚke {kuxe Aqxe
ÞkLkku{k{e ykËeðkËe
Ãkzu÷e (Isolated) ykËeðkMke òrík Au.
 «k[eLk Mkkt«ËkrÞf ÔÞðMÚkkLkk yLkwMkhý fhLkkh yk
ÞkLkku{k{e sLkòríkLkk ÷kuøkku {kuxk yLku økku¤kfkh
Ähku{kt hnu Au suLku ÞkLkkuMk (Yanos) yÚkðk þkçkkuLkuMk
(Shabonos) fnu Au.
 ð»ko 1980Lkk Mk{ÞÚke MkkuLkkLkk ¾kýfk{ {kxu yk
sLkòrík Ãkh nw{÷kyku ÚkE hÌkk Au.
 ÞkLkku{k{e sLkòrík{kt çkÄk ÷kufku Mk{kLk økýðk{kt
ykðu Au. íku{kt fkuE ykrËðkMke hkò fu Lkuík]íðfíkko
nkuíkwt LkÚke. íkuLkk çkË÷k{kt yk sLkòrík ík{k{ rLkýoÞku
÷ktçke [[koyku yLku MkðoMkt{rík ykÄkhu fhu Au.
 ÞkLkku{k{e sLkòrík ‘rÍheyík’ ¼k»kk çkku÷u Au.
 çkúkrÍ÷Lkk ‘fkuÃkuLkkðk’ su{ýu ÞkLkku{k{e sLkòríkLkk
÷kufkuLkk s{eLkLkk nfku {kxu ÷zík [÷kðe Au suÚke
íku{Lku hkEx ykSðefk yuðkuzo {¤u÷ Au su MðezLkLkk
ðifÂÕÃkf Lkkuçku÷ ÃkwhMfkh YÃku yku¤¾kÞ Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 fuLÿ Mkhfkh îkhk {ufuËkíkw «kusuõxLkk rLk{koý {kxu
{tsqhe ykÃkðk fýkoxf hkßÞLkwt yuf «ríkrLkrÄ{tz¤
fuLÿLke {w÷kfkík ÷uþu.
 {wÆk
 ð»ko 2017{kt fýkoxf hkßÞ îkhk 9000 fhkuzLke yk
ÞkusLkk fuLÿeÞ s¤ MktMkkÄLk {tºkk÷ÞÚke {tsqhe {u¤ðe
[qfe Au Ãký fuLÿeÞ ÃkÞkoðhý yLku ðLk {tºkk÷Þ
îkhk nS {tswhe ykÃkðk{kt ykðe LkÚke fkhý fu
{ufuËkíkw «kusufx

Talkative India
íkr{÷Lkkzw Mkhfkh îkhk {ufuËkíkw «kusfux rðÁØ Mkw«e{
fkuxo{kt yhS Ëk¾÷ fhe Au.
 {ufuËkíkw «kusuõx
 yk yuf «fkhLke ‘{ufuËkíkw Mktíkw÷Lk s¤¼tzkh ’ Au
su{kt ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk Mktøkún {kxu «Míkkrðík fhðk{kt
ykðu÷ Au yk ÞkusLkkLkwt rLk{koý fýkoxfLkk hk{Lkøkh{T
rsÕ÷kLkk fLkfÃkwhk{kt fhðk{kt ykðþu.
 {ufuËkíkw «kusuõx yuf økúurðxe çkktÄ Au fu su {ufuËkíkw{kt
67.16 TMC(thousand million cubic feet)
su{ktÚke 4.75 TMC s¤Lke ykÃkqŠík ÃkuÞs¤Lkk
WÆu~ÞÚke çkUø÷kuhLku fhðk{kt ykðþu.
 {ufuËkíkw «kusuõx ‘fýkoxf yLku íkr{÷LkkzwLkk ðå[u
rððkË’Lkwt {wÏÞ fkhý Au su fkðuhe LkËe Ãkh çkLkkððk{kt
ykðe hÌkku Au. su çktLku hkßÞkuLkk ÃkeðkLkk ÃkkýeLkk
{n¥ðÃkqýo †kuík Mkkrçkík Úkþu.
 {ufuËkíkw «kusufxLkk rLk{koýÚke fkðuhe ðLÞSð
yÇÞkhýLkk 50 ðøko rf.{e. ðLk¼qr{ s¤zqçk{kt
sðkLke Mkt¼kðLkk Ãký òuðk{kt ykðe hne Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt s {nkhk»xÙ rðÄkLkMk¼k{kt Mk{k[kh [uLk÷Lkk
{wÏÞ MktÃkkËf yLkoçk økkuMðk{e yLku yr¼Lkuºke ftøkLkk
hkýkðík rðÁØ rðþu»kkrÄfkhLkk WÕ÷t½LkLkku «Míkkð
÷kððk{kt ykÔÞku Au.
 {wÆk
 rðÄkLkMk¼kLke Mkwhûkk {kxu òuøkðkEyku
 ¼khíkeÞ MktMkË yLku íkuLkk MkÇÞkuLku fkuE Ãký øk]n{kt
þÂõík, rðþu»kkrÄfkh yLku hûkk {kxu yLkwåAuË-10Ãk
{wsçk Mkwhûkk {¤u÷ Au.
 yLkwåAuË-194 hkßÞ rðÄkLkMk¼k yLku íkuLkk MkÇÞku
yLku íku{Lke þÂõík- rðþu»kkrÄfkhkuLke òuøkðkE Au.
 MktMkËeÞ rðþu»kkrÄfkh - rðÄkLkMk¼kyku îkhk «kó
«ríkfkhfþÂõíkLku MktËŠ¼ík fhu Au su{kt MkÇÞku îkhk
íkuLkk ÄkhkfeÞ fkÞkuo Ëhr{ÞkLk fhðk{kt ykðu÷ fkÞkuo
- {tíkÔÞku - hsqykíkku {kxu Lkkøkhef yÚkðk yÃkhkrÄf
sðkçkËkheÚke Mkwhûkk «ËkLk fhu Au.
 rðþu»kkrÄfkh WÕ÷t½Lk þwt Au ?
 çktÄkhý{kt øk]nkuLke økrh{k yLku yrÄfkh çkLkkðe
hk¾ðk MktMkË MkÇÞku, rðÄkLkMk¼k MkÇÞkuLku rðþu»kkrÄfkh
yLku þÂõíkyku «ËkLk fhðk{kt ykðe Au. yk þÂõíkyku
yLku rðþu»kkrÄfkhLku MktrníkkçkæÄ LkÚke fhðk{kt ykÔÞk.
 yk «fkhu yk rðþu»kkrÄfkh WÕ÷t½Lk þwt Au íku Lk¬e
fhðk fkuE MÃk»x yrÄMkqr[ík rLkÞ{ LkÚke suLkk îkhk
fux÷e yLku þwt Mkò ykÃkðe íku Lk¬e fhe þfkÞ.
 fkuE Ãký fkÞo òu hkßÞ rðÄkLk{tz¤Lkk fkuEÃký
øk]nLkk íkuLkk fkÞkuoLku hkufu Au yÚkðk fkuE Ãký øk]nLkk
MkÇÞLku íkuLkk fíkoÔÞ sðkçkËkhe rLkðnoLk fhðk{kt
Mk{MÞk WíÃkÒk fhu Au yÚkðk yuðe «ð]r¥k su{kt
«íÞûk fu y«íÞûkYÃkÚke øk]nLke ¼kðLkk rðÁØ
Ãkrhýk{ {¤íkk nkuÞ íkku íku ÄkhkMk¼kLkk rðþu»kkrÄfkhLkwt
WÕ÷t½Lk {kLkðk{kt ykðu Au.
 òu fkuE øk]n yÚkðk Mkr{ríkLkk [rhºk fu fkÞoðkne
yÚkðk øk]nLkk fkuE MkÇÞ Ãkh yÚkðk íkuLkk [rhºk
MktçktrÄík, yk[hýÚke MktçktrÄík fkuE rððkËLku «fkrþík
fhðk{kt ykðu Au íkku íku øk]nLke yð{kLkLkk økýðk{kt
ykðu Au yLku yk f]íÞLku ÄkhkMk¼kLkk rðþu»kkrÄfkhkuLkwt
ÄkhkMk¼kLkk rðþu»kkrÄfkhLkwt WÕ÷t½Lk

Talkative India
WÕ÷t½Lk {kLkðk{kt ykðu Au.
 frÚkík WÕ÷t½Lk çkkçkíkku{kt Úkíke «r¢Þk
 rðÄkLkMk¼k yæÞûk yÚkðk rðÄkLk Ãkrh»kË yæÞûk
yuf rðþu»kkrÄfkh Mkr{ríkLkwt økZLk fhu Au su{kt
rðÄkLkMk¼k nkuÞ íkku 1Ãk MkÇÞku yLku rðÄkLkÃkrh»kË
nkuÞ íkku 11 MkÇÞku Lke{ðk{kt ykðu Au.
 Mkr{rík ÃkkMku yÄo - LÞkrÞf þÂõíkku «kó nkuÞ Au.
 rðÄkLkMk¼k yæÞûk yÚkðk rðÄkLk Ãkrh»kË yæÞûk
Mkki«Úk{ «Míkkð Ãkh rLkýoÞ ÷uðkLkwt fkÞo fhu Au.
 òu rðþu»kkrÄfkh yLku yð{kLkLkk Lku MkíÞ {kLkðk{kt
ykðu íkku íku ykøk¤Lke «r¢Þk {kxu rðþu»kkÄefkh
Mkr{ríkLku {kuf÷ðk{k ykðu Au.
 ðíko{kLk Mk{Þ{kt hkßÞ rðÄkLkMk¼kLkk fkuE Ãký øk]n
ÃkkMku rðþu»kkrÄfkh Mkr{rík LkÚke.
 rðþu»kkrÄfkh Mkr{rík MktçktrÄík ÔÞÂõík /Mk{qn / Ãkûkfkh
ÃkkMkuÚke MÃk»xefhý {kxuLkku sðkçk {ktøku Au çkkË íkÃkkMk
fhu Au yLku hkßÞ rðÄkLk{tz¤Lku ÃkkuíkkLke íkÃkkMkLkk
ykÄkhu fkÞoðkne fhðk ¼÷k{ý fhu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 LkkýkfeÞ çkkçkíkku Ãkh MktMkËLke MÚkkÞe Mkr{rík îkhk
‘Mxkxo yÃk’ Ãkh rhÃkkuxo MktMkË{kt hsq fhðk{kt ykÔÞku.
 {wÆk
 Mkr{rík îkhk Ëuþ{kt MxkxoyÃk íktºkLkk MktË¼o{kt rLkBLk
Lkk{Úke heÃkkuxo hsq fhðk{kt ykðu÷ Au.
 þe»kfo : ‘Financing the startup Ecosystem’
 Mkr{rík {wsçk ¼khíkLke Mxkxo yÃk ftÃkLkeyku [eLk
yLku USA suðk ËuþkuLke Ãkh ÃkkuíkkLke rLk¼ohíkk ykuAe
fhðkLke sYh Au.
 æÞkLk ykÃkðk çkkçkík Au fu Aug-2020 {kt ònuh
ÚkÞu÷ ‘Hurun Global Unicorns-2020’ rhÃkkuxo{kt
Mk{kðuþ ÚkÞu÷ 21 MxkxoyÃk ÞwrLkfkuLko{ktÚke 11 ftÃkLkeyku
y÷eçkkçkk, xuÂLMkLx, DST-Global suðe [eLkLke
hkufkýfkh ftÃkLkeyku îkhk Vtz {u¤ðu÷ níkwtt.
 Mxkxo yÃk ÞwrLkfkuLko yuðk Mxkxo yÃk Au suLkwt {qÕÞ 1
MxkxoyÃk Ãkh MktMkËeÞ Mkr{rík rhÃkkuxo
rçkr÷ÞLk US zku÷hÚke ðÄw nkuÞ Au.
 ¼÷k{ýku
 Mkr{rík {wsçk SIDBI-Small Industries
Development Bank of India Lkk Vtz ykuV VtzTMk
Ãknu÷Lkku rðMíkkh fhðk ¼÷k{ý fhe Au suÚke hkufký
ðÄkhðk SIDBILkku WÃkÞkuøk fhe þfkÞ.
 MxkxoyÃkLke {qze †kuíkLkku rðMíkkh fhðk ftÃkLkeyku
yLku Limited Liability PartnershipLku NBFC
ònuh fÞko ðøkh Mxkxo yÃk{kt hkufkýLke {tsqhe ykÃkðe
òuEyu.
 çkUfkuLku ©uýe III Lkk ðifÂÕÃkf hkufký fku»k (AIF-
Alternative Investment Fund){kt hkufkýLke
{tsqhe ykÃkðe òuEyu.
 rðËuþe zuð÷Ãk{uLx LkkýkMktMÚkkykuLku MÚkkrLkf MktÃkr¥k
ðneðx ftÃkLkeyku MkkÚku {¤eLku Vtz Mkth[Lkk yÚkðk
«íÞûk Wã{ {qze, ¾kLkøke Efrðxe Vtz MÚkkrÃkík
fhðk {kxu «kuíMkkrník fhðk òuEyu.
 TAX {kt Aqx
 Covid-19 Lkk fkhýu Mxkxo yÃk{kt hkufkýLku ðÄkhðk
Mkr{rík îkhk fuLÿ MkhfkhLku ykuAk{kt ykuAk 2 ð»ko
{kxu CIVS, Collevtive Investment Vehicles
su{ fu yuLs÷ Vtz, AIF, LLP îkhk fhkÞu÷ hkufký
Ãkh Long Term Capital Gains TaxLku Mk{kó
fhðk ¼÷k{ý fhe Au.
 WÃkhktík 2 ð»koLke AqxAkx çkkË STT- Security
Transaction Tax ÷køkw fhðkLke ðkík fhðk{kt
ykðe Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 TATA Project LtdLku MktMkËLkk Lkðk ¼ðLk rLk{koý
{kxu ÃkMktË fhkE suÚke CVRP «kusuõx ÷E fux÷kf
Ãkqðo MkLkËe yrÄfkheykuyu ®[íkk ÔÞfík fhe.
 yk ÞkusLkk 2019{kt Housing & UrbanAffairs
CentralVista
Redevelopment Project

Talkative India
Ministry îkhk hsq fhkE.
 {wÆk
 yk ÞkusLkk{kt Mk{kðuþ {wÆkyku
 Lkðwt MktMkË ¼ðLk rLk{koý rºkfkuý ykfkh{kt.
 fuLÿeÞ Mkr[ðk÷Þ
 India Gate Úke ÷E hk»xÙÃkrík ¼ðLk MkwÄe Mkzf
{køko ‘Rajpath’ {kt ÃkrhðíkoLk fhðku.
 North Block, South BlockLku Mktøkúnk÷Þ BÞwrÍÞ{
çkLkkðe Ëuðk íkuLkk MÚkkLk Ãkh Lkðk ¼ðLk (Building)
çkLkkððe.
 EÂLËhk økktÄe hk»xÙeÞ f÷k fuLÿLku MÚk¤ çkË÷e ËuðkLke
ðkík Ãký níke.
 yk s ûkuºk{kt rðr¼Òk {tºkk÷Þku íkuLkk rð¼køkku {kxu
ykurVMk çkLkkððe.
 ¾[o 861.90 fhkuz
 2022 MkwÄe MktÃkqýo Lkðwt MktMkË rLk{kýo fhe Ëuðk{kt
ykðþu.
 MkhfkhLkku Ãkûk
 nk÷Lkwt MktMkË ¼ðLk MkwrðÄk yLku {ktøk {wsçk yÃkqhíkwt
Au.
 2026 çkkË LS/RS ðMíke yLkwMkkh [qtxýe ûkuºkkuLke
ð]rØ Úkþu íÞkhu nk÷Lkwt MktMkË ¼ðLk LkkLkwt Ãkzþu.
 {tºkk÷Þ - íkuLkk rð¼køk y÷øk y÷øk ûkuºkku rðMíkkhku{kt
nkuðkÚke yktíkh-rð¼køkeÞ sðkçkËkhe rLk¼kððk rð÷tçk
ÚkkÞ Au.
 nk÷Lkw MktMkË 1911{kt çkLku÷ Au suLkku fkÞofk¤ Ãkqýo
ÚkE [qõÞku Au.
 ®[íkk ?
 Corona fkhýu ykŠÚkf ¾hkçk nk÷ík{kt ykx÷e {kuxe
hf{ ¾[o fhðe ÞkuøÞ LkÚke.
 Lkðk MktMkË rLk{koý{ktt ÃkÞkoðhý «Ëq»ký ðÄkhku Úkþu.
 {tºkk÷Þ rð¼køkku çkLkkðxe yk rðMíkkh ònuh sLkíkk
{kxu «ríkçktrÄík ÚkE sþu.
 Central Vista þwt Au ?
 rËÕne rMÚkík hk»xÙÃkrík ¼ðLk, MktMkË ¼ðLk,
North ç÷kuf, South ç÷kuf EÂLzÞk økux, hk»xÙeÞ
yr¼÷u¾køkkh Lkku rðMíkkh su ÷tçkkE 3.h
rf÷ku{exh Au.
 Dec-1911 {kt ßÞkuso 5th (Ãkt[{) îkhk ¼khíkLke
hksÄkLke f÷f¥kkÚke rËÕne ÷kÔÞk íÞkhu yk ¼ðLkLkku
rLk{koý fhkÞk níkk. suLkwt fkÞo yuzrðLk ÷wxeÞtMk yLku
nxo çkufhu fhu÷ Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 nk÷{kt s fuLÿ Mkhfkh îkhk f]r»k økríkrðrÄyku yLku
¾uzqíkkuÚke MktçktrÄík 3 rðÄuÞfLku {tsqhe ykÃkðk{kt ykðe.
 {wÆk
 {tsqh fhkÞu÷k rðÄuÞf Lke[u {wsçk Au.
(1) f]r»k WíÃkkËLk, ÔÞkÃkkh yLku ðkrýsÞ (MktðÄoLk yLku
MkwrðÄk) rðÄuÞf,
(h) ¾uzqík (MkþÂõíkfhý yLku Mkthûký)Lkk {qÕÞ ykïkMkLk
fhkh yLku f]r»k Mkuðk rðÄuÞf.
(3) ykð~Þf ðMíkw (MktþkuÄLk) rðÄuÞf
 f]r»k WíÃkkËLk, ÔÞkÃkkh yLku ðkrýsÞ (MktðÄoLk yLku
MkwrðÄk rðÄuÞf), {wsçk fkuE hkßÞ Mkhfkh îkhk
Mkt[kr÷ík ‘APMC - f]r»k WíÃkkËLk çkòh Mkr{rík
yrÄrLkÞ{’ yÚkðk yLÞ fkuE hkßÞ fkÞËk ytíkøkoík
fkuE Ãký çkòh þwÕf, WÃkfh (MkuMk), yÚkðk {nuMkq÷
fkuE Ãký ¾uzqík yLku ÔÞkÃkkhe Ãkh yÚkðk E÷ufxÙkurLkf
xÙurztøk yÚkðk ÷uðz-Ëuðz Lknª ÷økkððk{kt ykðu. ¾uzqík
hkßÞkuLke Mkqr[ík {tz¤eyku WÃkhktík hkßÞLke ytËh
yLku çknkh ËuþLkk fkuE Ãký MÚkkLk Ãkh ÃkkuíkkLkwt WíÃkkËLk
f]r»k rðÄuÞf

Talkative India
fkuE hkufxkuf ðøkh ðu[e þfu Au.
 ¾uzqík (MkþÂõíkfhý yLku Mkthûký) {qÕÞ ykïkMkLk
fhkh yLku f]r»k Mkuðk rðÄuÞf yLkwMkkh, Contract
Farming Lke òuøkðkE fhkE Au. yk rLkýoÞ LkkLkk
¾uzqíkkuLku æÞkLk{kt hk¾íkk ÷uðkÞku Au.
 su{kt fkuE Ãký ¾uzqík fkuE Ãký ðkðuíkh yÚkðk ÃkkfLke
ÉíkwÚke Ãknu÷k ¾heËkhku MkkÚku fhkh fhe þfu Au.
 ykð~Þf ðMíkw (MktþkuÄLk) rðÄuÞf yLkwMkkh,
yMkkÄkhý ÃkrhÂMÚkrík suðe fu, ÞwØ, «kf]ríkf ykÃkr¥kLku
AkuzeLku ¾kãÃkËkÚkkuoLkk Mxkuf-nkurÕztøk yÚkðk ¼tzkhýLke
{ÞkoËk Mk{kó fhðk{kt ykðe Au suLkk îkhk yLkks,
¾kãíku÷, çkxkfk, ztøk¤e, fXku¤Lku yrLkðkÞo ðMíkwykuLke
Mkqr[{ktÚke Ëqh fhðk{kt ykðe Au suLkku yÚko nðu yk
ík{k{ ðMíkwykuLkwt Mktøkún fhe þfkÞ Au suLke {tsqhe
Ãknu÷k Lknkuíke yÚkðk íku y{wf {ÞkoËk MkwÄe «ríkçktrÄík
níkwt.
 ykð~Þf ðMíkwykuLke Mkqr[{ktÚke Ëqh fhðk{kt ykðe Au
suLkku yÚko nðu yk ík{k{ ðMíkwykuLkwt Mktøkún fhe þfkÞ
Au.suLke {tsqhe Ãknu÷k Lknkuíke yÃkkÞk íku y{wf {ÞkoËk
MkwÄe «ríkçktrÄík níkwt.
 [[ko{kt fu{ ?
 ¼khíkLke Mkwr«{fkuxo îkhk rËÕne{kt huÕðuLkk Ãkkxk (xÙuf
÷kELk)Lkk rfLkkhu MÚkÃkkÞu÷ ÷øk¼øk 48000 ÍqtÃkzeykuLku
nxkððk ykËuþ ykÃku÷ Au.
 Mkwr«{ fkuxoLkk yk rLkýoÞ-ykËuþ Ãkh fkÞËkfeÞ Mkðk÷ku
W¼k ÚkE hÌkk Au.
 «kf]ríkf LÞkÞLkk rMkæÄktíkLkwt WÕ÷t½Lk
 Mkwr«{ fkuxoLkk yk ykËuþÚke «kf]ríkf LÞkÞ yLku
Wr[ík «r¢ÞkLkk rMkæÄktíkku (Principal of natural
Justice and due process)Lkku WÕ÷t½Lk fhu Au
fkhý fu yk «¼krðík økheçk ðøko yux÷u fu ÍqtÃkzeyku{kt
hnuLkkhkLke ðkíkLku Mkkt¼éÞk ðøkh ykËuþ ykÃkðk{kt
ykðu÷ Au.
 yk ykËuþ ÷ktçkk Mk{ÞÚke [k÷íkk huÕðu xÙuf rfLkkhu
f[hkLkk Zøk÷kÚke òuzkÞu÷ çkkçkík{kt ykÃkðk{kt ykðu÷
Au yLku {wÏÞ ðkík yLkkiÃk[krhf ðMíkeLke {kLÞíkkÚke
òuzkÞu÷ fkuE ðkíkLkku WÕ÷u¾ fhðk{kt LkÚke ykÔÞku.
 rLk»ýkíkku {wsçk Mkwr«{ fkuxo îkhk f[hkLkk Zøk÷k
yLku ÍqtÃkzeyku ðå[u MktçktÄ ËþkoðeLku ÍqtÃkzeyku yk
f[hk {kxu sðkçkËkh Au íkuðe ònuhkík fhe Au.
 MkhfkhLke çktÄkhýeÞ sðkçkËkhe Au fu íku økheçkkuLku
hnuXký WÃk÷çÄ fhkðu. hnuXkýLkku yrÄfkh {kºk
SðLkLkwt Mkthûký Lknª Ãký {kLkrMkf, þkherhf,
çkkiræÄf, ÄkŠ{f rðfkMk {kxu Ãký hnuXký sYhe Au.
 ykSrðfkLkk yrÄfkhLku yýòuÞku fhðku
 VqxÃkkÚk Ãkh hnuíkk ÷kufkuÚke òuzkÞu÷k yiríknkrMkf fuMk.
 ykuÕøkkxur÷Mk V/S çkkuBçku BÞwrLkrMkÃk÷ fkuÃkkuohuþLk -
1985 rLkýoÞ ykÃkíkk Mkw«e{ fkuxuo fÌkwt fu SðLk
SððkLkk yrÄfkh{kt ykSrðfkLkku yrÄfkh Ãký
Mk{kðuþ ÚkkÞ Au.
 UN îkhk Ãký hnuXký yrÄfkh yLku ykSrðfk
yrÄfkhLku çkwrLkÞkËe {kLkð-yrÄfkh YÃk{kt
Mðefkhðk{kt ykðu÷ Au.
hnuXkýLkku yrÄfkh

Talkative India
 [[ko{kt fu{ ?
 fkurðz-19Lkk fkhýu ‘yk¼kMke yktËku÷Lk’Lkwt {n¥ð
ðÄíkwt òÞ Au. ¼khík{kt rðhkuÄ«ËþoLk fhðkLkwt fkÞo
yk¼kMke YÃkÚke [[ko, rzçkux, E-{uE÷ îkhk fhðk{kt
ykðu Au.
 {wÆk
 Social Media íkÚkk E÷ufxÙkurLkf {kæÞ{Úke Lkkøkrhfku
yktËku÷LkLku íkeðúíkk «ËkLk fhu Au yLku fkuE Ãký {wÆkLku
[[koLkku rð»kÞ çkLkkððk {kxu «ÞkMk fhkÞ Au.
 yk yuf MktøkrXík MkkðosrLkf «ÞkMk økýkÞ Au su{kt
rzrsx÷ {erzÞkLkk {kæÞ{Úke LkkøkrhfkuLkwt fkuE {wÆk
çkkçkýu Mk{ÚkoLk {u¤ððk{kt ykðu Au.
 Social Media yk «fkhu Online Activism{kt
ð]rØ fhu Au íkuLkk 3 {wÏÞ fkhýku Au.
(1) yk sLkíkkLke Mkk{kSf Mk{MÞkykuÚke MktçktrÄík
yLkw¼ð, {tíkÔÞ, Mk÷kn-Mkq[Lk ÔÞõík fhðk {t[ Ãkqhku
Ãkkzu Au.
(2) yMkk{kSf ík¥ðku îkhk Úkíke Lkfkhkí{f «ð]r¥kLku
Ãkzfkhðk Mðíktºkíkk yLku MkkiÚke ykMkkLk hMíkku WÃk÷çÄ
fhkðu Au.
(3) ÃkkuíkkLke rð[khÄkhkykuÚke y÷øk ÷kuøkku MkkÚku
MktçktrÄík {wÆkykuLke ðkMíkrðfíkk ÷kufku Mk{ûk hsq
fhðk {ËËYÃk ÚkkÞ Au yLku økýíkhe{kt s ÷k¾ku
÷kufku MkwÄe ÃkkuíkkLke ðkík ÃknkU[kze þfkÞ Au.
 yktËku÷LkLkk ÷k¼
 ÷kufíktºk yLku fÕÞkýfkhe þkMkLk EåAíke sLkíkkLku
ÃkkuíkkLke ðkík {qfðk {t[ «ËkLk fhu Au.
 su ÷kufku rðhkuÄ-«ËþoLk{kt «íÞûkYÃkÚke ¼køk LkÚke
÷E þfíkk íku ík{k{ ÷kufku ykuLk÷kELkLkk {kæÞ{Úke
ÃkkuíkkLkku yðks WÒkík Míkhu {qfðk yLku Mk{ÚkoLk «kó
fhðk MknkÞYÃk çkLku Au.
 hksfkhýLkk rðfuLÿefhý{kt yíÞtík MknkÞf Au su{kt
ÔÞkÃkfYÃkÚke sLkíkkLke ¼køkeËkhe MkwrLkrùík fhe þfkÞ
Au.
yk¼kMke yktËku÷Lk  MkhfkhLku rLkÞtrºkík {erzÞk îkhk ÃkkuíkkLkk Ãkûk{kt Mkq[Lkkyku
yLku {krníke sLkíkk MkwÄe ÃknkU[kzðk {ËËYÃk ÚkkÞ
Au.
 ÞwðkLk ÃkuZe{kt Mkk{kSf Mk{MÞkyku{kt ¼køkeËkhe ÷uðk,
íku Mk{MÞkLku Mk{sðk MkkÚku-MkkÚku ÞwðkLkku{kt xufLkku÷kuS
WÃkÞkuøkLke ¼kðLkk Ãký rðfMkkðu Au.
 [[ko{kt fu{ ?
 ykurzþkLkk ftÄ{k÷ rsÕ÷k{kt yuf ÔÞÂõík îkhk 20 Úke
ðÄw «íÞLkLkku çkkË Ãký ykÄkh fkzo {u¤ððk{kt
rLk»V¤íkk {¤íkk ÷kufyËk÷ík{kt VrhÞkË LkkUÄðk{kt
ykðe Au.
 ÷kufyËk÷ík
 ÷kufyËk÷íkLke MÚkkÃkLkkLkku rð[kh Ãkqðo {wÏÞ LÞkÞkÄeþ
(CJI) P.N. ¼økðíke îkhk fhðk{kt ykÔÞku níkku
yLku ¼khíkLke «Úk{ ÷kuf yËk÷ík ð»ko 1982{kt
økwshkík{kt ykÞkusLk fhkE níke. çkkË{kt ð»ko 2002Úke
÷kufyËk÷íkkuLku MÚkkÞeYÃk ykÃkðk{kt ykÔÞwt.
 ÷kufyËk÷ík yuðwt {t[ fu Vkuh{ Au ßÞkt fuMkku r{ºkíkkÃkqýo
«u{Úke Wfu÷ðk{kt ykðu Au.
 ÷kufyËk÷ík Mkk{kLÞ LÞkÞk÷ÞÚke y÷øk nkuÞ Au fkhý
fu ynª rððkËeík Ãkûkku ðå[u ÃkhMÃkh fhkhLkk {kæÞ{Úke
rððkËkuLkwt Mk{kÄkLk fhðk{kt ykðu Au.
÷kufyËk÷ík

Tribal life | Art and culture of Gujarat | DHI GURUKUL

Tribal life | Art and culture of Gujarat | DHI GURUKUL

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

Tribal life | Art and culture of Gujarat | DHI GURUKUL