Yönetim Bilişim Sistemleri Ders Notları

1. YÖNETİM BİLİŞİM SİSTEMLERİ
DERS 1I - Temel Kavramlar
DR. ABDULLAH ÖNDEN
abdullahonden@gmail.com

2. Bu sizin için bir şey ifade ediyor mu?
«dieğmlalnmaıszoudunuzbuclmüealsnıda
ouk ayadveameçğtiktekaolydhauak»
* Bir romanda yer alan bütün kelimelerin bir kaba doldurulduğunu ve
karıştırıldığını düşünün.

3. Bilgiye Ulaşmak O Kadar Kolay mı?

4. • Bu oukğudunuz clmüe alsnıda alnmaısz dieğl.
Oukamya dveam eçtikte dhaa kaoly.
• Bu okuduğunuz cümle aslında anlamsız değil.
Okumaya devam ettikçe daha kolay.
Kelime içinde yer alan her bir harf tek başına bizim için anlam ifade etmeyen
parçalardır. Bu parçalar bilgi piramidinin temelinde yer alan veri olarak
düşünülebilir.
Kelimenin tamamını okuduğumuzda daha önceden de tanıdığımız bir yapıya
kavuşuyor ve artık veri enformasyona (malumata) dönüşüyor.

5. Bilgi Piramidi

6. Veri (Data)
Ham-işlenmemiş bilgidir, tek başına anlamsızdır. Veri nesnelerin özelliklerini, olayları
ve ilişkili çevreleri tanımlayan sembollerdir.

7. Veri
• 50 kişilik bir sınıftan veri topladığımızı düşünelim.
• Öğrencilerin boylarını ölçeceğimiz gün 10 öğrenci hasta olduğu
için gelemedi.
• Öğrencilerimize İnternet üzerinden e-posta ya da anlık
mesajlaşma yazılımları ile ulaşıp boylarını sorup, öğrendik.
• 50 mevcutlu bir sınıftaki öğrencilerin boylarının alt alta yazıldığı
bir liste düşünelim. Bu listede yer alan her öğrencinin boyu bir
konu ile ilişkilendirilmediğinde kendi başına bir anlam ifade
etmemektedir. Bu listede yer alan veri işlenmemiştir.

8. Enformasyon/Malumat (Information)
Verinin ilişkili bağlantılar sonucunda anlam kazanmış hâlidir. İnsanlar için anlamlı ve
kullanılabilir bir şekle getirilen veriye denir.
• 50 kişilik sınıfta bir boy grafiği yaptığımızı ve öğrencilerin boylarını bu
grafiğe yerleştirdiğimizi varsayalım.
• Artık alt alta yazdığımız sayılar bizim için bir anlam kazanmıştır.
• Öğrenci adları ile boylarını eşleştirebiliriz ya da boylarının ortalamasını
alabiliriz.
• Yıllar içinde bu enformasyonu kullanarak öğrencilerin boylarının ne kadar
hangi oranda uzadığına dair enformasyona da sahip olabiliriz.

9. Bilgi (Knowledge)
Bilgi bilen tarafından içselleştirildiği, tecrübe ve algıları tarafından şekillendirildiği için
genellikle kişisel ve özneldir.
• Örtülü Bilgi: Bir çocuğun dilbilgisi eğitimi almadan anne dilini
konuşabilmesi, hatalı konuşmaları tespit edebilmesidir.
• Açık Bilgi: Telefonumuza gelen hava sıcaklığı açık bir bilgidir. Belirli
sembollerle ifade edilirler.
Bilgelik/İrfan (Wisdom)
• Bilgelik ileriyi görebilme, sağlıklı değerlendirme ve karar verme konusunda
bilginin nasıl kullanacağımıza ilişkin anlayış kazanma durumu olarak
tanımlanabilir.
• Bilgelik, keşfetme ve buluş aşamasıdır

10. Temel Kavramlar
• Veri (data): Ham-işlenmemiş bilgidir. bir nesne veya olayda veya
bunlara ilişkin raporlarda ortaya çıkan mesaj ile ilgilidir.
• Enformasyon/Malumat (information): Veriye bir alıcı tarafından
kazandırılan anlam ile ilgilidir. Bu açıdan enformasyon, hem iletişim
kanalının hem de alıcının bir fonksiyonudur.
• Bilgi (Knowledge): Alınan malumatlar arasında kurulan ilişkilerle
temsil edilir. Bilgi kişisel bir kavramdır. Çünkü her insanın hayatı
boyunca öğrendikleri farklıdır. Hatırlamak, unutmak, ezberlemek,
öğrenmek gibi süreçlerle bu ilişkiler zayıflar veya kuvvetlenir.
• Bilgelik/İrfan (wisdom), Farklı alanlarda oluşturulan bilgilirin bir
araya getirilmesi, ilişkilendirilmesi ile ortaya çıkar. Kişinin bir alanda
elde ettiği tecrübeyi (bilgiyi) başka bir alana uygulaması, o alanda
başarı sağlaması durumunu ifade eder.
Bilişimin denildiğinde ilk olarak akla veri, enformasyon, bilgi ve akıl kavramlarıdır.

11. Bilgi Çağı
Günümüzde en büyük kaynak bilgi haline geldi. Artık bilgiye yatırım yapmayan hiçbir
kişi/kurum gelecekten umutlu olamaz.

12. Bilişim Sistemi Bileşenleri

13. ■ Her seviyedeki
yönetimin bilgi sistemi
ihtiyacı farklıdır.
■ Yönetim Bilişim Sistemleri,
■ Karar verme mekanizmaları için
■ Bilgi oluşturmak için tasarlanmış
iş sistemleri dizisidir.
Yönetim Bilişim Sistemleri

14. İşletme planlarının ve yönetim
fonksiyonlarının etkinliğini arttırmak amacıyla
insan ve bilgisayar tabanlı kaynakların
■toplanması,
■saklanması,
■değerlendirilmesi,
■iletişimi ve
■kullanımıdır.
Yönetim Bilişim Sistemi

15. YBS Amacı
■ Kurumsal bilginin üretimi, depolanması,
paylaşımı ve kullanımını sağlayarak bilginin
kurumda etkin bir rol oynamasını temin
etmek,
■ Problem çözme ve karar verme konusunda
gerekli desteği sağlamak,

16. ■ Kurumun bilgi kullanımı ve teknolojik
altyapısını oluşturmak ve geliştirmek,
■ Alt sistemleri koordine etmek ve
bütünleştirmek,
■ İyi bir mali kontrol sistemi kurmaktır.
YBS Amacı

17. Neden YBS ?
▪ Bilgi kaybolur, unutulur, yok olur…
▪ Değişmeyi ve öğrenmeyi öğretir,
▪ Tasarruf ve verimlilik sağlar,
▪ En iyi pratik yöntemler sunar.

18. Neden YBS ?
▪ Sorun çözmeye yönelik yararlı bilgi sağlar,
▪ Karar destek sistemlerini barındırır,
▪ Süreç dokümantasyonu sağlar,
▪ İnsan Kaynakları yönetimi sağlar.

19. ▪ Bütün birimlere ortak bir veri setiyle
çalışma imkanı tanır,
▪ Veri tutarsızlığı riskini azaltır,
▪ Harcamalara ve gelirlere detaylı bir şekilde
kaydedilme imkanı tanır,
▪ Organizasyonel işlerin daha sistemli ve düzenli
çalışmasını sağlayarak kurumların
kimliklerinin oluşumuna katkıda bulunur.
Neden YBS ?

20. YBS kullanımı
20
▪ Daha çok miktardaki bilgiyi, daha hızlı elde
etmek,
▪ Daha doğru ve güvenilir bilginin eldesiyle
kontrolü sağlamak,
▪ Ayrı ayrı iş alanlarını birleştirerek iletişimi
güçlendirmek,

21. YBS kullanımı
21
▪ Maliyeti izlemek ve düşürmek,
▪ Tedarikçilerle düzenlemeleri iyileştirmek,
▪ Müşterilerin güvenlerini kazanmak,
▪ Yeni ürün geliştirmeye yönelerek rakip
firmaları devre dışı bırakmak
▪ Rekabet yönünden üstün konuma gelmek
mümkün olabilmektedir

22. YBS tasarımında yer alan süreçler
1. YBS faaliyetlerini üstlenecek biriminin organizasyonel
ve örgütsel yapısının oluşturulması,
2. YBS faaliyetlerinin amaçlarının, ihtiyaçlarının ve kritik
başarı faktörlerinin belirlenmesi,
3. Mevcut organizasyonun incelenmesi, yatay ve dikey
bilgi akışı ihtiyacının belirlenmesi,

23. YBS tasarımında yer alan süreçler
4. Birimlerin diğer birimlerle ilişkilerinin incelenmesi ve
bilgi ihtiyaçlarının belirlenmesi,
5. Kritik başarı faktörlerinin belirlenmesi,
6. Zaman planlaması,
7. Raporlama ve dosyalama planları,

24. 8. YBS faaliyetlerin hedeflerinin belirlenmesi ve bir
eylem planının oluşturulması,
9. Yönetim bilişim sistemi tasarımı :
Hardware + software + humanware
10. Sistem işletimi ve güvenliği ile ilgili prosedürlerinin
hazırlanması ve standartlaştırılması,
YBS tasarımında yer alan süreçler

25. 11. Sisteme ve sistem işletimine ait eğitimin verilmesi,
12. Sitemin kurulması ve çalıştırılması,
13. Sistem etkinliğinin ve verimliliğinin kontrolü,
14. Hataların, eksikliklerin, uygunsuzlukların ve yeni
ihtiyaçların tespiti, çözüm önerileri oluşturulması ve
önlemlerin alınması.
YBS tasarımında yer alan süreçler

26. YBS’nin Tasarlanması
1
6
5
2
4
Data
Yapılarının
Belirlenmesi
Problemlerin
Çözümünün
Belirlenmesi
3 Sorguların Oluşturulması
Yönetim Raporları
Tasarlanması
Sistem
Konfigürasyon
Tasarlanması
Sistem
Fonksiyonlarının
Tasarlanması
Veri Tab. Ol.

27. İşlem Aşamaları
1. Ön-İnceleme Aşaması
2. Detay İnceleme Aşaması
i. Veri Toplama
ii. Kullanıcı gereksinimlerinin belirlenmesi ve
Karar Analizi
iii. Proje Önerisi Hazırlama

28. YBS’nin Yapıtaşları
1. Yönetim teorisi
*olaylara sistematik bakış açısı,
*modelleme (tanımlama ve analiz),
*sistem organizasyonu,
*kontrol ve komünikasyon (bireyler arası iletişim)
2. Bilgi üretme
*Bilgisayar sistemleri,
*Karar verme sistemleri
3. Sistem tasarımı

29. YBS’nin Genel
Yapısı
Kurum içi
verilerin
şirket
veritabanları
Dış verilerin
veri
tabanları
Geçerl
i
işlem
veriler
i
Uygulama
Veri
tabanları
İşlem işleme
sistemleri
Yönetim
Bilgi
Sistemleri
Karar destek
sistemleri
İdari destek
sistemleri
Uzman
sistemleri
İşle ilgili
işlemler
Girdi ve hata
listesi
Detaylı raporlar
İstisna raporları
Talebe bağlı raporlar
Kilit-gösterge raporlar
Programlı
raporlar
Çalışanlar
Şirket içi ağ
Uygulama
veri
tabanları

30. YBS Genel Yapısı
■ Kalıcı Veritabanı : Bu veritabanı, periyodik ilkeler
üzerindeki güncel kayıtların birleştirilmiş ve birincil
veritabanıdır
■ İşlevsel Veritabanı : Geçici veya işlem kayıtlarının
veritabanı

31. YBS Genel Yapısı
■ Kaynak: İşlenmemiş ham veriyi içeren kaynak
işlenecek birimlere dönüştürülür.
■ İşlenecek verinin girileceği ve düzenleneneceği insan
– bilgisayar arayüzünün ayarlanması: Bu arayüzler
rapor yaratmak için kullanıcılara ve kullanıcı gruplarına
izin verir. Eylemsel, düzenli ve stratejik kullanıcı
arayüzleri yaratılmış olur.

32. Yönetim Bilişim Sistemi
■3 önemli bileşen var
■ İnsan
■ Bilgi
■ Bilgi teknolojisi (IT)

33. Dr. Abdullah Önden
abdullahonden@gmail.com