Lejyoner Hastalığına karşı işletmelerde alınması gereken önlemleri tanımlayan Lejyoner Hastalığı Kontrol, Usul ve Esasları hakkındaki yönetmelik 13 Mayıs 2015’de Resmi Gazete’de yayınlandı. Tüm yataklı sağlık kurumlarını, yataklı tesisleri, günü birlik toplu kullanıma açık eğlence ve dinlence yerlerini, endüstriyel havalandırma ve soğutma sistemlerinin kullanıldığı iş yerlerini ilgilendiren bu yönetmeliği sizler için özetledik..
2. Lejyoner Hastalığı Kontrol Usul ve
Esasları Hakkında Yönetmelik
13 Mayıs 2015tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan,
tüm yataklı sağlık kurumlarını, yataklı konaklama
tesislerini, günü birlik kullanıma açık tüm eğlence
dinlence yerlerini, endüstriyel havalandırma ve
soğutma sistemlerinin kullanıldığı tüm işyerleri
alışveriş merkezleri ve işyerlerini kapsayan bu
yönetmeliği sizler için inceledik.
Yönetmeliğin Amacı: Lejyoner hastalığına karşı
hazırlıklı olmak, hastalıktan korunmak ve hastalıkla
mücadele etmek için alınması gereken tedbirler ile
hastalığın bildirimine ilişkin usul ve esasları
düzenlemek.
3. Rutin Koruyucu Önlemler
Rutin koruyu önlemlerin uygulanacağı mekan ve alanlar;
Sağlık alanları (tüm yataklı sağlık kurumları)
Turizm ve rekresyon alanları: oteller, motelleri,
misafirhaneler, kaplıcalar, rehabilitasyon merkezleri,
huzurevleri, bakım evleri, konaklamalı gemiler,
alışveriş merkezleri, suyun bulunduğu ve kullanıldığı
halkın kullanımına açık rekresyonel alanlar.
Diğer alanlar: Suyun kullanıldığı endüstriyel
havalandırma sistemlerinin ve/veya soğutma
makinelerinin kullanıldığı iş merkezleri ve işyerleri.
4. Sorumlu Personel
Konaklama birimlerinde Halk Sağlığı Müdürlükleri’nce
Legionella konusunda yapılacak en az 8 saatlik eğitimi
almış, en az lise mezunu bir personel bulundurulur.
Bu sorumluluk konaklama birimi sahibi veya işletmecisinin
sorumluluğunu ortadan kaldırmaz, konaklama biriminde iş
sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulmasından sorumlu
kişi ile birlikte konaklama biriminin risk değerlendirmesini
yapmakla sorumludur.
Yataklı sağlık birimlerinde bu görev hastane teknik servisi
ve hastane yönetiminin aktif katılımı ile enfeksiyon
komiteleri tarafından yürütülür.
Konu ile ilgili görevlendirilen personelin isimleri Halk Sağlığı
Müdürlükleri’ne bildirilir.
5. Su Yönetim Planı
Konaklama birimlerinde, su sisteminde legionella
kolonizasyonunu önlemeye yönelik su yönetimi planı
hazırlanır ve uygulama ile ilgili kayıtlar düzenli olarak
tutulur.
Tüm koruyucu önlemlere ilişkin dosya düzenlenir ve
istenilmesi durumunda ya da denetimlerde Hakla
Sağlığı Müdürlüğü veya Toplum Sağlığı Merkezi
denetçilerine ibraz edilir.
6. Konaklama birimi faaliyette olduğu sürece
alınacak rutin koruyucu önlemler 1
Soğuk su tankları en yılda iki kez, sıcak su tankları yılda
en az üç kez boşaltılır, temizlenir ve dezenfekte edilir.
Sediment birikimi fazlaysa bu süreler kısaltılır.
Su dağıtım sisteminin herhangi bir yerinde su akımının
durduğu yada çok yavaşladığı kısımlar olmayacak
şekilde düzenleme yapılır. Fiziksel kontroller her ay
yapılır.
Sistemin dezenfeksiyonu en az yılda bir kez yapılır.
7. Konaklama biriminin faaliyette olduğu süre
boyunca alınacak önlemler 2
Binanın her noktasındaki akıtılan sıcak suyun bir
dakika içinde 50-60 °C arasında bir sıcaklığa ulaşması
sağlanır. Her gün suyun sıcaklığı ölçülür.
Sağlık kurumlarında her gün rastgele seçilen birkaç
noktadaki musluktan akıtılan suyun klor seviyesi ve
sıcaklığı ölçülüp kaydedilir.
Konaklama birimlerinde şehir şebekesi dışında bir
kaynaktan su temin ediliyorsa her gün rastgele
seçilen birkaç musluktan akıtılan suyun sıcaklığı ve klor
seviyesi ölçülür ve kayıt edilir.
8. Konaklama birimi faaliyetteyken alınacak
rutin koruyucu önlemler 3
Sıcak su sisteminin herhangi bir kısmı bir hafta süreyle
devre dışı kaldıysa, yeniden kullanıma başlandığında
en az bir gün süreyle su sıcaklığı 70 C’nin üzerinde
tutulur.
Sıcak su tanklarında bulunan suyun sıcaklığı yıl
boyunca en az 60 °C, sıcak su tankına geri dönen
suyun sıcaklığı en az 50 °C olur.
Kullanılmayan odalardaki musluk ve duş başlıklarından
sıcak ve soğuk su her gün 3-5 dakika akıtılır.
9. Konaklama biriminin faaliyette olduğu süre
boyunca alınacak önlemler 4
Duş başlıkları ve musluk filtrelerinde oluşan sediment
her ay amaca uygun kalıntı giderici/önleyicilerle
temizlenir her hafta dezenfekte edilir.
Kullanımda olan soğutma kulelerinin 3 ayda bir
işletme bakımı yapılır ve yılda en az iki kez mekanik
olarak temizlenir. Bu işlemlerde Sağlık Bakanlığı’ndan
alınmış üretim veya ithal iznine sahip biyosidal ürünler
kullanılır.
Kalorifer sistemi yılda en az bir kez temizlenir ve
dezenfekte edilir.
10. Bir haftadan uzun süre kapalı tutulmuş olan
konaklama biriminde misafir kabul etmeden
önce yapılması gerekenler
Bütün sıcak su tanklarında sıcaklığın 24 saat boyunca 70 °C
düzeyine kalması sağlanır.
Sıcak su akan bütün musluklar ve duş başlıklarından 5-10
dakika süreyle 60 °C su akıtılması sağlanır.
En az 24 saat süreyle musluktan akan suyun sıcaklığı 60 °C
üzerinde tutulur.
Sıcak ve soğuk su sisteminin tümünde bakiye klor miktarı
en az 3 ppm olacak şekilde klorlama yapılır, bu seviye 24
saat boyunca korunur. Bu işlem için diğer kimyasal
eradikasyon yöntemlerinden biri de kullanılabilir. Bu işlem
sırasında konaklama biriminde konaklayanların bu suyu
içme ve kullanma amacıyla kullanmamaları için tüm
tedbirler alınır.
11. Rutin Numune Sayısı ve Alım Noktaları
Yataklı sağlık kurumlarında yılda en az bir kez, 100 yatağa kadar
olan kurumlarda odalardaki musluk ve duş başlıklarından en az 5
adet, ilave her 50 yatak için artı bir adet daha numune alınır.
Numuneler katları temsil edecek şekilde alınır.
Bünyesinde doku-organ transplantasyon ünitesi, hematoloji,
onkoloji servisleri bulunan hastanelerde numuneler bu birimleri
de içerecek şekilde yılda en az iki kez alınır.
Yukarıdaki numunelere ek olarak sıcak su tankı, soğuk su tankı,
binaya giren şebeke suyu deposundan en az ikişer numune,
merkezi havalandırma sistemi soğutma kulesi ve kondansatörü,
buz makinesi, termal havuz, artezyen kuyusu, artezyen su
deposunun her birinden en az birer numune alınır.
12. Su Sisteminin Temizlenmesi ve
Dekontaminasyon
Konaklama biriminde lejyoner hastalığı vakası saptanması durumunda
veya su numunelerinde Legionella bakterisi ürediğinde fiziksel
yöntemlerle ve dekontaminasyon yöntemleriyle eradikasyon sağlanır.
Fiziksel Yöntemler:
Tanklarda biriken tortu ve sedimentin süpürülüp temizlenmesi,
tesisatın tümünün boşaltılıp doldurulması, depo iç yüzeylerinin
fırçalanarak biyofilm tabakasının kazınması, filtrasyon gibi yöntemler.
Dekontaminasyon:
Mevzuatta ayrıntılı biçimde tarif edilen termal eradikasyon, kimyasal
eradikasyon veya radyoaktif eradikasyon yöntemleri kullanılır.
Bu çalışmalar esnasında konaklama birimlerinde konaklayanların
işletmedeki suyu kullanma ve içme amacıyla kullanmamaları için her
türlü tedbir alınır.
13. Eradikasyon Yöntemleri
Termal Eradikasyon Yöntemleri: Yüksek Isıtma
(superheating), Flushing, Şok Isıtma
Kimyasal Eradikasyon Yöntemleri: Klorlama, uygulama
yerine göre Ozon, Hidrojen Peroksit, Bakır-Gümüş
İyonizasyon
Radyasyon ile Eradikasyon Yöntemleri: Ultraviyole
Uygulaması
14. Vaka Sürveyans Çalışmaları
30.5.2007 tarihli Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol
Esasları Yönetmeliği’ne göre lejyoner hastalığı tanımına
uygun olan vakaların olması durumunda vaka sürveyansı
başlatılır.
Lejyoner hastalığı bildirimi zorunlu bir hastalıktır.
Vakalardan rehberde belirtildiği şekilde numune alınır ve
laboratuvara gönderilir.
Olası ve kesin vakalar muayene eden hekim tarafından
bildirimi zorunlu hastalık fişleri düzenlenerek Toplum
Sağlığı Merkezi’ne bildirilir.
Salgın kararı Halk Sağlığı Kurumu tarafından verilebilir ve
bu durumda gerekli tedbirler alınır.
15. Aktif Sürveyans
Yataklı sağlık kurumlarında vaka çıkması ve yada alınan
numunelerde üreme olması durumunda aktif
sürveyans başlatılır.
Legionella sorumlusu tarafından ilgili hekimlerden
pnömoni tanısı düşünülen hastaların lejyoner hastalığı
yönünden değerlendirilmesi istenilir. Geriye dönük
olarak vaka çalışmaları başlatılır.
16. Çevresel Sürveyans
Lejyoner hastalığı vaka bildirimi yapılması ya da alınan
numunelerde üreme olması halinde Halk Sağlığı
Müdürlüğü ve Toplum Sağlığı Merkezi tarafından
çevresel sürveyans çalışmaları başlatılır. Bu çalışma
kapsamında ilk, ikinci ve üçüncü incelemeler yapılır.
Dekontaminasyon ve yeni numunelerin alınmasının
esas olduğu bu çalışmalar su numunelerinin analiz
sonuçları uygun çıkana kadar tekrarlanır.
Vaka çıkan konaklama birimlerinde rutin kontrol
yöntemlerinin uygulanması iki aylık periyotlarla iki yıl
süreyle denetlenir.
17. Laboratuvarlar
Halk Sağlığı Kurumu suda Legionella analizi konusunda
yetkili laboratuvarları ve bu laboratuvarların
standartlarını belirler.
Kurum tarafından laboratuvar çalışmalarını koordine
eden ‘Ulusal Referans Laboratuvarı’, ‘Legionella Bölge
Laboratuvarı’ ve ‘Lejyoner Hastalığı Laborotuvar Ağı’
tanımlanmıştır.
Ağa dahil olan Laboratuvarlar tanıda kurum tarafından
belirlenen ulusal standartları uygular.
18. Ayrıca…
Yönetmeliğin uygulanmasına ait usul ve esaslar Halk
Sağlığı Kurumunun belirlediği rehber uyarınca yapılır.
Numune gönderim ve analiz ücretleri konaklama
birimleri ve sağlık kurumları tarafından ödenir.
Yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara Umumi
Hıfzıssıhha kanunun 282 maddesindeki idari yaptırım
uygulanır. (250-1000 TL arasında para cezası)
Yönetmelik yayımlanma tarihinden itibaren geçerlidir.
Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanlığı yürütür.
19. Kaynak:
Lejyoner Hastalığı Kontrol Usul ve Esasları hakkında
Yönetmelik
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu
Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları
Yönetmeliği
Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği
www.idarehukuku.net