1. Łukasz Medeksza
Strategie dla Wyspy Słodowej
Wstęp do dyskusji
(Wersja robocza)
Motto: „What better place than this? What better time than now?”
(Rage Against The Machine, cytat wykorzystany na muralu ZBIOKA na Wyspie Słodowej)
Wrocław, wrzesieo-październik 2011
1

2. Spis treści
1. Opis problemu – str. 3
2. Uzasadnienie wyboru tematu i formy przekazu – str. 6
3. Opis miejsca i jego otoczenia – str. 8
4. Wskazanie głównego konfliktu interesów – str. 11
5. Możliwe kierunki działania – str. 12
6. Rekomendacje dla władz miasta – str. 13
7. SWOT Wyspy Słodowej, uwzględniający rekomendacje – str. 14
8. Proponowany system wartości – str. 15
9. Co dalej? – str. 16
2

3. Jest piękna i gwarna. Ale też brudna i łobuzerska. Estetycznie zrewitalizowana przez władze
Wrocławia, została spontanicznie opanowana przez młodzież. Wyspa Słodowa jednych przyciąga,
innych przeraża. Co z nią zrobid? Co nam ona mówi o rozwoju miast?
1. Opis problemu
Wrocław jest miastem wielu rzek, mostów i wysp. Wśród tych ostatnich Wyspa Słodowa jest – by tak
rzec – najbardziej centralnie położona. Leży na Odrze, dokładnie pomiędzy Starym Miastem a
Śródmieściem. Mniej więcej w pół drogi od Rynku do Dworca Nadodrze. Przez rzekę sąsiaduje od
południa z gmachem głównym Uniwersytetu Wrocławskiego, od zachodu z Mostem Uniwersyteckim i
Kępą Mieszczaoską, od północy z Wyspą Bielarską i nabrzeżem rozciągającym się wzdłuż ulicy
Drobnera, a od wschodu – z gotyckimi kościołami stojącymi na Piasku i na Ostrowie Tumskim. Można
zaryzykowad opinię, że to najbardziej atrakcyjna lokalizacja w całym Wrocławiu.
Mimo to, przez wiele lat po wojnie była raczej na uboczu. Można było na nią wejśd tylko od wschodu,
niewielkimi mostami łączącymi ją z wyspami Bielarską i Młyoską – to właśnie tamtędy biegł główny
szlak spacerowy, de facto omijający Wyspę Słodową. Na co dzieo była ona jednym z wielu okolicznych
terenów rekreacyjnych. Jej jedyną atrakcją była tzw. ścieżka zdrowia. Nie przyciągała tłumów.
Znacznie ludniejsza wydawała się pobliska Wyspa Bielarska, popularna zwłaszcza jako miejsce
spacerów rodzin z dziedmi.
Wyjątkiem były koncerty. W latach 80., pod szyldem „Rock na Wyspie” występowała na Wyspie
Słodowej czołówka polskiego rocka.1 Od lat 90. miejsce to znane jest głównie dzięki juwenaliom. W
ostatnich latach na Wyspie Słodowej występowały także międzynarodowe sławy – np. Manu Chao
(2008) czy Erykah Badu (2011).
Funkcjonowanie tego miejsca zmieniło się radykalnie po remoncie w 2006 r.2 Wyspa nie tylko została
uporządkowana, odświeżona i wyposażona w nowe ławeczki i nabrzeża. Przede wszystkim zyskała
dwie nowe kładki, które łączą ją z ulicą Dubois na wrocławskim Nadodrzu (od zachodu) i z Wyspą
Młyoską (od południa). W ten sposób stała się elementem nowego, atrakcyjnego traktu spacerowego
biegnącego od Śródmieścia na Ostrów Tumski i Stare Miasto, z dala od ruchliwych ulic.
Efekt? Wyspa Słodowa przyciągnęła ruch i uwagę. Okazała się idealnym miejscem na pikniki. Zaczęła
funkcjonowad jako pub pod gołym niebem. Przy sprzyjającej pogodzie można tam spotkad liczne
grupy młodych ludzi pijących piwo. Sprzyja temu zapewne bliskośd uniwersytetu i sklepów z
alkoholem. Imprezy trwają do późna w nocy. Przy wyspie ulokowany jest też bar piwny, na stateczku
przycumowanym do nabrzeża.
1
W YouTube można znaleźd zarejestrowane na Wyspie Słodowej nagrania TSA z 1981 r.
(http://www.youtube.com/watch?v=CgXsgMHaMak) oraz Siekiery z 1984 r.
(http://www.youtube.com/watch?v=8ABvw6M67lM). Notabene, koncert drugiego z tych zespołów na Wyspie
Słodowej był jednym z jego kilku nielicznych występów w składzie z Tomaszem Budzyoskim – Siekiera z
Budzyoskim uważana jest do dziś za jedną z najważniejszych formacji polskiego punk rocka.
2
Por. zdjęcia z remontu, na „hydralu”: http://wroclaw.hydral.com.pl/95641,foto.html,
http://wroclaw.hydral.com.pl/95642,foto.html, http://wroclaw.hydral.com.pl/95640,foto.html.
3

4. I tu zaczynają się problemy. Po pierwsze – Wyspie Słodowej brakuje toalet. Wpierw w ogóle ich nie
było. Od niedawna działają w kontenerze stojącym u podnóża jedynej stojącej tu kamienicy. Mimo to
bywalcy wyspy często załatwiają się gdzie popadnie (szczególnie chętnie pod kładką prowadzącą do
ul. Drobnera). Po drugie – picie alkoholu w miejscach publicznych jest nielegalne. To oznacza, że
Wyspa Słodowa w swej obecnej, spontanicznej funkcji łamie prawo. Po trzecie – nie wszyscy
wrocławianie są zadowoleni z obecności setek młodych, podchmielonych ludzi na jednym z
najatrakcyjniejszych terenów spacerowych w centrum miasta.
Nic dziwnego, że Wyspa Słodowa stała się obiektem zainteresowania władz miasta i bohaterką relacji
we wrocławskich mediach.
Analizę informacji podawanych na ten temat przez prasę i radio w 2010 r. oraz działao straży
miejskiej zawiera „Raport: Wyspa Słodowa” autorstwa Michała Skrzywanka.3 Tekst ukazał się na
stronie wrocławskiego polityka Piotra Bobera, który jesienią ubiegał się o mandat radnego z listy
prezydenta Wrocławia. Jednym z wątków jego kampanii było pełne poparcie dla utrzymania status
quo na wyspie.4
Jak wynika z „Raportu…”, 28 kwietnia 2010 r. straż miejska rozpoczęła akcję wymierzoną w osoby
pijące nielegalnie alkohol na Wyspie Słodowej. Działania te poprzedził alarmujący artykuł w „Fakcie”,
który dzieo wcześniej alarmował, że wyspę opanowały „hordy pijanej młodzieży”. Raport tak
podsumowuje akcję straży: „w ciągu tygodnia nałożono 52 mandaty na łączną kwotę 5200zł, 7 osób
trafiło do izby wytrzeźwieo, 4 osoby odmówiły przyjęcia mandatu a ich sprawy będą toczyły się przed
sądem grodzkim”.5 To właśnie dlatego w maju 2010 r. „Gazeta Wrocławska” wręcz wieściła „koniec z
piciem” na wyspie.6
Niemal półtora roku później możemy ocenid te wysiłki jako daremne. W chwili powstawania tego
tekstu (początek października 2011 r.) Wyspa Słodowa nadal jest spontanicznym, nielegalnym pubem
pod gołym niebem. Pojawiają się patrole policji, ale trudno nie odnieśd wrażenia, że wpadają tam pro
forma, a nie po to, by realnie zaprowadzid „porządek”.7
W maju i czerwcu 2011 r. „Gazeta Wyborcza Wrocław” publikowała cykl tekstów pod hasłem
„Ucywilizujmy Wyspę Słodową”. W artykule otwierającym proponowała legalizację picia alkoholu w
tym miejscu. Opisywała punkt sprzedaży piwa otwarty na barce odkupionej od wojska i
przycumowanej do południowego brzegu wyspy. „To, co dzieje się na Wyspie Słodowej, to efekt
kompletnej hipokryzji” – komentowała „Wyborcza”. – „Niby obowiązuje tam zakaz spożywania
alkoholu, bo wyspa to przecież miejsce publiczne, a jednocześnie miasto pozwala na otwarcie
ogródka piwnego, który tak naprawdę jest sklepem monopolowym”.8
3
Michał Skrzywanek, „Raport: Wyspa Słodowa”, http://www.ibober.pl/pdf/raportwyspa.pdf .
4
http://www.ibober.pl/wyspam.html .
5
Skrzywanek, op.cit., str. 1.
6
http://www.gazetawroclawska.pl/stronaglowna/253626,wroclaw-koniec-z-piciem-na-wyspie-
slodowej,id,t.html .
7
Opinia na podstawie obserwacji własnych.
8
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9639710,Ucywilizujmy_Wyspe_Slodowa___piwo_stamtad_nie_zni
knie.html .
4

5. Publicysta „GW” Klaus Bachmann ubolewał nad łamaniem prawa na wyspie, ale proponował, by
wydzierżawid ją samorządowi studenckiemu, który pilnowałby tam porządku.9 Grzegorz Motriuk
opowiedział się za pełną legalizacją status quo, na wzór miast zachodnich.10 W podobnym duchu pisał
Piotr Bober, przyrównując wyspę do Paryża.11 Dla odmiany Katarzyna Nowicka protestowała
przeciwko panującej tam „menelni”.12 Na początku czerwca głos zabrały władze miasta, które
zapowiedziały, że – jak streszczała „Wyborcza” – „będzie czyściej, zostaną otwarte toalety, pojawi się
więcej pływających ogródków. A prawnicy urzędu miejskiego głowią się, co zrobid, by można było
tam legalnie napid się alkoholu”.13
Puentą cyklu była propozycja „GW”, by przekazad wyspę skłotersom z Wagenburga, którzy właśnie w
czerwcu stracili zajmowane przez siebie od lat miejsce Na Grobli. „Może uda im się zamienid Wyspę
w prawdziwą enklawę alternatywnej kultury, gdzie prawo do picia piwa nie będzie jedynym
wyznacznikiem wolności?” – proponowała Magdalena Piekarska.14 We wrześniu 2011 r. „Gazeta
Wrocławska” przekonywała, że wyspa „potrzebuje regulaminu”.15
W tych wszystkich rozważaniach często przewija się wątek sprzecznych interesów, jakie ma – z jednej
strony – pijąca młodzież, a z drugiej strony – rodzice i dziadkowie, którzy chcą chodzid tam na spacery
z dziedmi.
W międzyczasie obyczaje użytkowników wyspy stały się przedmiotem badao. Przeprowadził je w
2010 r. Kamil Bałuk, student Uniwersytetu Wrocławskiego, który w ramach Międzywydziałowych
Indywidualnych Studiów Humanistycznych w Instytucie Socjologii przygotował pracę licencjacką pt.
„Możliwości Wyspy. Socjologiczna analiza percepcji wrocławskiej Wyspy Słodowej i próba
charakterystyki jej odwiedzających”. Przebadał 83 osoby, głównie bywalców tego miejsca, ale też
kilkoro mieszkaoców jedynej tamtejszej kamienicy. Odnotował zachwyt tych pierwszych i przerażenie
tych drugich. „Wyspa Słodowa to miejsce, gdzie gromadzi się dużo osób, grup, między którymi
9
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9644932,Wyspa_Slodowa___moze_warto_wydzierzawic_ja_stude
ntom_.html .
10
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9672117,Spokojne_spacery_z_dziecmi_niekoniecznie_na_Slodowej
.html .
11
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9720363,Wyspa_Slodowa__czyli_kawalek_Paryza_we_Wroclawiu.
html .
12
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9678131,Wroclawska_ogolnodostepna_menelnia_na_Wyspie_Slod
owej.html .
13
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9702972,Wyspa_Slodowa_z_alkoholem__za_to_sprzatana_na_biez
aco.html .
14
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,9860487,Punkowy_Wagenburg_szuka_nowego_miejsca_we_Wrocl
awiu.html .
15
http://www.gazetawroclawska.pl/fakty24/452428,wyspa-slodowa-potrzebuje-regulaminu,id,t.html .
5

6. dochodzi do konfliktu interesów, na przykład mieszkaoców, bywalców, złomiarzy i funkcjonariuszy
straży miejskiej i policji” – tłumaczył Bałuk „Gazecie Wyborczej Wrocław”.16
Ważnym kontekstem dyskusji o Wyspie Słodowej był spór o zakaz sprzedaży alkoholu w sklepach
nocnych na wrocławskiej starówce. Taki przepis został przyjęty w lipcu 2011 r. przez Radę Miejską
Wrocławia. Uchwałę w sierpniu uchylił wojewoda dolnośląski.17 Spór de facto dotyczy m.in.
postępującej prywatyzacji przestrzeni publicznej – uchwała wzmacniałaby (i tak dużą) pozycję
właścicieli pubów i ogródków jako jedynych miejsc, w których można legalnie spożywad alkohol w
centrum miasta, poza własnym domem. Można założyd, że decyzja Rady mogłaby stad się
precedensem także dla Wyspy Słodowej (jej prywatyzacja i komercjalizacja może bowiem okazad się
najprostszym, w dodatku biznesowo korzystnym, sposobem na legalizację picia alkoholu w tym
miejscu).
2. Uzasadnienie wyboru tematu i formy przekazu
Wyspa Słodowa jest ciekawym przypadkiem nie tylko jako problem z dziedziny życia codziennego i
obyczajowości Wrocławia. To znacznie bardziej interesujący temat. Jej funkcjonowanie – wraz z
narracjami, jakie wokół niego narosły – mówi nam wiele o kierunkach rozwoju współczesnych miast.
O roli, jaką odgrywają w nich działania oddolne. O oczekiwaniach mieszkaoców wobec przestrzeni
publicznych. A skoro tak, to casus Wyspy Słodowej jest jedynie wstępem do głębszych rozważao o
systemach wartości, na których można oprzed rozmaite wizje rozwoju miasta.
Dlatego to nie wyspa jest prawdziwą bohaterką tekstu. Jego tematem są istniejące i potencjalne
przestrzenie publiczne Wrocławia oraz wartości, jakie mogą się w nich uobecniad. Wyspa jest jedynie
użytecznym przykładem. Dziurką od klucza pozwalającą nam dostrzec rzeczywistośd, jakiej nie
przeczuwaliśmy, albo o której zapomnieliśmy.
Nazwaliśmy nasz tekst „Strategiami dla Wyspy Słodowej”, bo bliska nam jest forma strategii jako
narzędzia analizy rzeczywistości i planowania jej rozwoju. W 2011 r. kierując się podobną intuicją
napisaliśmy „Strategię Wsparcia Rozwoju Wałbrzycha”18, którą nowy prezydent tego miasta uznał za
ważną inspirację dla swoich działao. Jednak nasz model nie sprowadza się do sporządzenia
kompletnego dokumentu i przekazania go lokalnym władzom. Przeciwnie – każde takie opracowanie
traktujemy jako robocze sprawozdanie z prowadzonej permanentnie dyskusji na dany temat. W
przypadku Wyspy Słodowej chcielibyśmy taką debatę wpisad m.in. w cykl spotkao o mieście
organizowanych od 2010 r. przez Przewodniczącego Rady Miejskiej Wrocławia, miejscowy oddział
Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz Towarzystwo Upiększania Miasta Wrocławia. Nie jest to więc
klasyczna strategia rozwoju, a raczej robocze studium przypadku, które może byd użyteczne przy
tworzeniu jakichś przyszłych strategii.
Analizując Wyspę Słodową szukamy systemów wartości. Dlaczego? Bo zgadzamy się z autorami
strategii rozwoju Świdnicy z 2009 r., gdy piszą, że za każdym tego typu dokumentem „stoi pewien
16
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,35771,8377158,Wyspa_Slodowa__czyli_burdel_chata_i_nasz_Central_Par
k.html – stamtąd czerpię informacje o pracy Bałuka.
17
Por. http://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,wojewoda-uchylil-nocna-prohibicje-na-starym-miescie-ale-nie-
cala-uchwale,wia5-3266-8080.html .
18
http://hipermiasto.pl/lukasz/dokumenty/strategia-wsparcia-rozwoju-walbrzycha/ .
6

7. system wartości — nawet wtedy, gdy nie jest on jawnie artykułowany”.19 Takie podejście jest
komplementarne ze znaną wśród miejscowych humanistów definicją sformułowaną przez prof.
Stanisława Pietraszkę, twórcę wrocławskiego kulturoznawstwa: „Horyzontem kultury są wartości.
Uobecnia je ona, będąc jednocześnie sposobem ich istnienia, dla człowieka zaś sposobem ich
poszukiwania, osiągania i obcowania z nimi”.20 Sposób zagospodarowania miejskich przestrzeni
publicznych, ich funkcjonowanie i charakterystyczna dla nich obyczajowośd też są przejawami
kultury. Są więc manifestacjami sfery wartości.
Jednocześnie – jak podkreślają autorzy strategii dla Świdnicy – tego rodzaju dokument „nie może
postulowad utopii rządzonej przez mądrych, uczciwych i kompetentnych”, „nie może byd narzędziem
przejmowania kontroli nad przyszłością przez aktualnie wpływowe grupy interesu”. Przeciwnie: „musi
służyd ludziom takim, jakimi są i jakimi mogą się stad, a nie bytom idealnym”.21 Poszukiwanie i analiza
wartości łączy się więc z podejściem, które można nazwad „organicznym”, ceniącym przede
wszystkim to, co „rozwija się samo”. To, co już istnieje. W sporach o Wyspę Słodową łatwo dostrzec
konflikt między rzeczywistością „organiczną” a quasi-utopijnymi postulatami formułowanymi z
różnych stanowisk światopoglądowych, często wyrażającymi po prostu rozmaite interesy.
„Strategie dla Wyspy Słodowej” wpisują się w dwa współczesne nurty: a) oddolnej refleksji o
funkcjonowaniu miast (jej najbardziej znanymi polskimi przedstawicielami są środowiska skupione w
Kongresie Ruchów Miejskich oraz tacy badacze i publicyści jak Krzysztof Nawratek, Lech Mergler,
Joanna Erbel czy Paweł Kubicki); b) zbiór unijnych dokumentów poświęconych polityce miejskiej.22
Wśród tych ostatnich szczególnie inspirująca może byd przyjęta w 2007 r. Karta Lipska.23 Znajdziemy
w niej zalecenie, „aby miasta europejskie rozważyły opracowanie programów zintegrowanego
rozwoju dla miasta jako całości”, które m.in. opisywałyby „mocne i słabe strony miast i dzielnic w
oparciu o analizę bieżącej sytuacji” oraz angażowałyby „obywateli i innych partnerów, którzy mogą
wnieśd znaczny wkład w kształtowanie przyszłej jakości każdego obszaru”.24 Karta zachęca przy tym
do „tworzenia i zapewniania przestrzeni publicznych wysokiej jakości”.25
3. Opis miejsca i jego otoczenia
Słodowa jest jedną z kilku centralnie położonych wysp, na których – i wokół których – od stuleci
rozwija się Wrocław. Obecnie ten „archipelag” na Odrze tworzą oprócz niej wyspy Bielarska (na
północ), Młyoska (na wschód) oraz Piasek i Tamka (na południe). Także rozciągający się nieco dalej na
wschód Ostrów Tumski był kiedyś wyspą.
Ten rejon od tysiąca lat jest centrum życia religijnego miasta. Zabudowany przede wszystkim
katolickimi świątyniami i klasztorami, przez całe wieki służył Kościołowi. Tak też przebiegał rozwój
19
Roman Galar, Janisław Muszyoski, Jan Waszkiewicz, „Świdnica w perspektywie pokoleniowej. Strategia
miasta A.D. 2009”, http://www.swidnica.bip-gov.info.pl/zalacznik?idZalacznika=621757, str. 4.
20
Cyt. za http://www.gazetawroclawska.pl/slowopolskie/267786,taki-niepozorny-rewolucjonista,id,t.html .
21
Galar, Muszyoski, Waszkiewicz, op.cit., str. 4.
22
Por. „O usytuowaniu polityki miejskiej w dokumentach strategicznych UE i krajowych” *w:+ „Studia nad
rozwojem Dolnego Śląska”, nr 1/44/2011.
23
„Karta Lipska na rzecz zrównoważonego rozwoju miast europejskich”,
http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_miedzynarodowy/polityka_przestrzenna_ue/rozwoj_miast/
Documents/Karta%20Lipska_PL_tlumaczenie%20Komitetu%20Regionow_1.pdf .
24
Tamże, str. 3.
25
Tamże, str. 4.
7

8. Wyspy Słodowej. Aż do II wojny światowej nazywała się inaczej – Vorderbleiche, Bielarska Przednia,
co było pamiątką po „bielonym tu w średniowieczu płótnie dla klasztoru klarysek” (Wyspa Bielarska
zwana była wówczas Hinterbleiche, czyli Bielarska Tylna).26 Św. Klarę można w zasadzie uznad za
nieformalną patronkę tego miejsca. Młyny pod jej wezwaniem stały u wejścia na Wyspę Słodową od
strony Wyspy Młyoskiej. Imię św. Klary nosi most, który po nich pozostał. Płynący poniżej kanał
oddzielający obie wyspy to Upust powodziowy Klary.27 Trudno dziwid się tej „Klaromanii”, skoro
wyspy Bielarska i Słodowa należały przez całe wieki do zakonu klarysek.28
Jest to zarazem jedno z miejsc, w których rodził się wrocławski przemysł. Można tak powiedzied nie
tylko ze względu na wspomniane wyżej bielenie płótna dla klarysek i obecnośd cechu bielarzy w tym
rejonie29, ale i z uwagi na działające od XV w. słodownie – od nich pochodzi obecna nazwa wyspy.30
To także tradycyjne skupisko młynów wodnych – oprócz wspomnianych już dwóch takich obiektów
nazwanych imieniem św. Klary, na pobliskiej Wyspie Młyoskiej działały młyny Feliks i Maria. Tylko ten
ostatni istnieje do dzisiaj.
Wszystko zmieniło się w XVIII w., gdy Wyspę Słodową „objęto rozbudowywanymi na prawym brzegu
Odry fortyfikacjami”. Te z kolei zostały rozebrane w 1807 r., ustępując miejsca zabudowie
mieszkaniowej.31 Jej zagęszczenie może byd zaskakujące dla każdego, kto zna Wyspę Słodową w jej
obecnym kształcie – jako przede wszystkim otwartą przestrzeo rekreacyjną. Warto jednak zajrzed na
znaną stronę „hydralową” stowarzyszenia Wratislaviae Amici i postudiowad fotografie wyspy z lat
1850-1945.32 Z całej grupy budynków uwiecznionych na przełomie XIX i XX w.33 ostała się jedynie
kamienica nr 7 i 7a.
W tamtych czasach wyspy Słodowa i Bielarska najwyraźniej nabierały stopniowo charakteru terenów
rekreacyjnych. Świadczy o tym obecnośd schroniska młodzieżowego na tej pierwszej34 oraz
kąpieliska35 i gorzelni z wyszynkiem na tej drugiej36. Na Wyspie Słodowej znajdowała się również
siedziba korporacji studenckiej Arminia.37
Ta sielanka została brutalnie zakooczona w 1945 r., podczas oblężenia Festung Breslau. „Armia
niemiecka zainstalowała na Wyspie Słodowej stanowiska artylerii, narażając ją na częste
bombardowania”.38 Do dziś przetrwała tylko jedna, wspomniana już kamienica – typowy dla
Wrocławia, XIX-wieczny budynek mieszkalny. Można było zachowad Młyny św. Klary, zostały nawet
26
Hasło „Wyspa Słodowa” w „Encyklopedii Wrocławia”, Wrocław 2006, str. 998.
27
http://pl.wikipedia.org/wiki/Upust_powodziowy_Klary .
28
Por. http://pl.wikipedia.org/wiki/Wyspa_S%C5%82odowa .
29
Tamże.
30
Hasło w „Encyklopedii Wrocławia”, op.cit.
31
Tamże.
32
http://wroclaw.hydral.com.pl/1021,obiekt.html .
33
http://wroclaw.hydral.com.pl/66583,foto.html ; http://wroclaw.hydral.com.pl/32456,foto.html ;
http://wroclaw.hydral.com.pl/359349,foto.html .
34
http://wroclaw.hydral.com.pl/353776,foto.html ; http://wroclaw.hydral.com.pl/354646,foto.html .
35
http://wroclaw.hydral.com.pl/40205,obiekt.html .
36
http://wroclaw.hydral.com.pl/41914,obiekt.html .
37
http://wroclaw.hydral.com.pl/003236,z,17084,1,foto.html#st .
38
Hasło w „Encyklopedii Wrocławia”, op.cit.
8

9. wpisane do rejestru zabytków, jednak ich pozostałości zostały zburzone w 1975 r. w wyniku
bezmyślnej decyzji ówczesnego prezydenta Wrocławia.39
Po wojnie obie wyspy: Słodowa i Bielarska stały się terenami spacerowymi. Przez wiele lat wyraźnie
ważniejsza była ta druga – lepiej zagospodarowana, wyposażona w urządzenia dla dzieci, leżąca na
wspomnianym już trakcie biegnącym ze Śródmieścia, przez przerzuconą w latach 70. Żabią Kładkę – i
dalej w stronę Piasku, Ostrowa Tumskiego i Starego Miasta. Wyspa Słodowa była wyraźnie na
uboczu. O współczesnej ewolucji tej okolicy wspominaliśmy na początku tekstu.
Dziś ta okolica jest także przestrzenią przyjazną sztukom plastycznym. Wyspa Bielarska od lat 70. do
lat 90. wzbogaciła się o rzeźbę plenerową „Szachiści” Łucji Skomorowskiej (pierwsza wersja: 1977;
obecna: 1986)40 i pomnik Sokratesa, autorstwa Stanisława Netswoldowa (1993)41. Ta sama Łucja
Skomorowska jest autorką rzeźby „Macierzyostwo” (1977), która stoi przed wejściem na Żabią
Kładkę, od strony ul. Drobnera.42 Warto dodad, że właśnie w tym otoczeniu, 1 czerwca 1988 r.,
zakooczył się największy happening Pomaraoczowej Alternatywy – Rewolucja Krasnoludków.
Tuż przed wejściem na Wyspę Słodową kładką od strony Piasku od 2010 r. można oglądad rzeźbę
„Arena” Jerzego Beresia, czyli wkopane korzeniami do góry drzewo upamiętniające słynne
Sympozjum Plastyczne Wrocław z 1970 r.43
Na tylnych ścianach jedynej kamienicy na Wyspie Słodowej od paru lat widad dwa duże murale.
Autorem jednego jest Blu – powstało w ramach akcji Artyści Zewnętrzni pod patronatem BWA
Wrocław44. Autorem drugiego – z charakterystycznym cytatem „What better place than this, what
better time than now” (fraza znana z jednego z utworów Rage Against The Machine) – jest ZBIOK45.
Towarzyszy im trzecie, mniejsze dzieło przedstawiające kłęby czarnego dymu.46
Wyspa Słodowa wraz z otoczeniem jest terenem inwestycji. Od sierpnia 2011 r. działa tu (na
południowym brzegu) bar na wodzie Sloop, w którym można napid się piwa, zjeśd coś z grilla, a nawet
wypożyczyd motorówkę.47 W pobliżu, przy kładce prowadzącej na Piasek, jest jeszcze jeden podobny
lokal – Przystao Słodowa. Jednak w czasie powstawania tego tekstu był zamknięty.
Na Piasku powstaje apartamentowiec z widokiem na Wyspę Słodową. Nazwany Rezydencją
Piaskową, reklamuje się jako „najlepsza lokalizacja we Wrocławiu” i „magiczne miejsce dla
nielicznych”. Ma mied własną przystao dla łodzi. Budynek został zaprojektowany przez pracownię
Dziewooski-Łukaszewicz. Stawia go firma JG Inwestycje.48
39
http://pl.wikipedia.org/wiki/M%C5%82yny_%C5%9Awi%C4%99tej_Klary .
40
http://fotopolska.eu/218381,foto.html .
41
http://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Plik:Sokrates-
St.Netswoldow.JPG&filetimestamp=20100420144609 .
42
http://wroclaw.hydral.com.pl/4449,obiekt.html .
43
http://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%BBywy_Pomnik_ARENA .
44
http://muralepl.blogspot.com/2008/07/mural-na-wyspie.html .
45
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/5,35767,8383421,Wroclaw_miastem_murali___galeria_zdjec.html?i=11 .
46
http://www.digart.pl/zoom/3639618/Murale_Wyspa_Slodowa.html .
47
Por. profil baru w Facebooku: http://pl-pl.facebook.com/people/Sloop-Wyspa-
S%C5%82odowa/100002792065029 .
48
http://www.rezydencjapiasek.pl/ .
9

10. Warto dodad, że na Wyspie Słodowej stoi także jedna z pięciu wrocławskich grzejących ławek, które
w styczniu 2011 r. ufundował miastu koncern Fortum.49
Jakie plany wobec Wyspy Słodowej mają władze Wrocławia? W Studium uwarunkowao i kierunków
zagospodarowania przestrzennego miasta z 2010 r. czytamy, że należy dążyd do „wzmocnienia
prestiżu wysp Bielarskiej i Słodowej oraz rozwoju tych obszarów jako miejsc rekreacji i spotkao”.50
Władze chcą też „polepszad jakośd i wyposażenie” trasy pieszej, która biegnie od ul. Drobnera, przez
Wyspę Słodową, na Piasek i Ostrów Tumski.51 Studium przewiduje ochronę widoku z wyspy w stronę
południową (czyli m.in. na gmach główny uniwersytetu).52
W maju 2010 r. został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla wysp
Bielarskiej i Słodowej oraz nabrzeża przy ul. Drobnera.53 Zakazuje „nośników reklamowych” oraz
stawiania obiektów telekomunikacyjnych w rodzaju słupów, masztów, stacji bazowych. „Produkcję
drobną oraz usługi drobne” dopuszcza „wyłącznie jako wbudowane”. Powierzchnie „niezabudowane i
nieutwardzone” przeznacza na „zieleo z elementami małej architektury”. Dla całego obszaru
objętego planem ustala strefę ochrony konserwatorskiej. Wskazuje też obiekty objęte taką ochroną –
to m.in. jedyna na Wyspie Słodowej oficyna. Dopuszcza parkingi, ale wyłącznie podziemne.
Dla wysp Bielarskiej i Słodowej oraz wschodniej części nabrzeża przy ul. Drobnera plan przewiduje
następujące przeznaczenia: zieleo parkowa, skwery, place zabaw, terenowe urządzenia sportowe,
przystanie, ogrody tematyczne, obiekty imprez plenerowych, telekomunikacja, infrastruktura
drogowa, obiekty infrastruktury technicznej. Przy czym „obiekty imprez plenerowych” są
dopuszczalne wyłącznie na Wyspie Słodowej.
Co ciekawe, dla jedynej na wyspie kamienicy (obecnie nadal funkcjonującej jako budynek mieszkalny)
przewidziane są m.in. następujące przeznaczenia: usługi, obiekty kongresowe i konferencyjne,
rozrywka. Ale byd może najważniejsze jest to, że plan dopuszcza odbudowę Młynów św. Klary, z
możliwym przeznaczeniem podobnym jak w przypadku kamienicy nr 7 i 7a na Wyspie Słodowej
(usługi, obiekty kongresowe i konferencyjne, rozrywka, ale też przystanie).
Wokół wyspy znajduje się sporo ciekawych miejsc.
Po pierwsze – hotele i restauracje. Najbardziej znane z nich to: hotel HP Park Plaza przy ul. Drobnera;
Hotel Tumski na Wyspie Młyoskiej, od niedawna prowadzący restaurację na statku przycumowanym
do brzegu; restauracja „Przystao” na wschodnim cyplu Kępy Mieszczaoskiej, obok mostu
Uniwersyteckiego; położona tuż obok na Odrze przystao Marina Topacz54.
Po drugie – uczelnie. Najbardziej znany i widoczny jest oczywiście gmach główny Uniwersytetu
Wrocławskiego. Ale w pobliżu są też m.in. Katedra i Zakład Chemii Leków Akademii Medycznej na
49
http://www.fortum.pl/o_fortum/aktualnosci/lawki_fortum_o_wiekszej_mocy_grzewczej_we_wszystkich_pieci
u_lokalizacjach_wroclawia/ .
50
„Studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia”, Wrocław 2010,
http://wrosystem.um.wroc.pl/beta_4/webdisk/135314%5C1467ru05z01.pdf, str. 299. Por. także str. 301.
51
Tamże.
52
Tamże, str. 301.
53
http://uchwaly.um.wroc.pl/uchwala.aspx?numer=XLVII/1419/10 .
54
http://pl.wikipedia.org/wiki/Marina_Topacz .
10

11. Tamce, Ewangelikalna Wyższa Szkoła Teologiczna na Piasku, Centrum im. W. Brandta przy ul.
Strażniczej, Szkoła Wyższa Rzemiosł Artystycznych i Zarządzania przy ul. Drobnera czy Paostwowe
Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy przy ul. Niemcewicza, na
Nadodrzu. W tej samej okolicy działają też m.in. biblioteka Ossolineum i filia Biblioteki
Uniwersyteckiej na Piasku. Pamiętajmy, że Wrocław jest miastem akademickim – ma niemal 145 tys.
studentów, przy liczbie ludności na poziomie 632 tys.55
Po trzecie – znane firmy internetowe. W biurowcu przy pl. Bema znajdują się siedziby Naszej Klasy
(największego polskiego serwisu społecznościowego) oraz miejscowej filii Google’a.
Po czwarte – miejsca działao organizacji pozarządowych. Są bardzo aktywne w ramach miejskiego
programu rewitalizacji Nadodrza. Od 2010 r. działa InfoPunkt Nadodrze przy ul. Łokietka 5,
prowadzony przez Fundację Dom Pokoju. We wrześniu 2011 r. zostało otwarte Centrum Organizacji
Pozarządowych przy ul. Paulioskiej.56 Parę ulic dalej ma powstad EkoCentrum Nadodrze, które tworzy
Fundacja Ekorozwoju.57
Administracyjnie Wyspa Słodowa znajduje się na terenie osiedla Stare Miasto.
Gdybyśmy zdecydowali się na pełną diagnozę tego miejsca, musielibyśmy pozyskad m.in. dane
dotyczące liczby ludzi, którzy spędzają tam czas oraz liczby i charakteru przypadków łamania prawa
odnotowywanych przez policję i straż miejską.
4. Wskazanie głównego konfliktu interesów
Streśdmy powyższy opis, wyławiając z niego to, co najważniejsze.
Fenomen Wyspy Słodowej jest wynikiem mariażu dwóch procesów: udanej, odgórnej rewitalizacji
prowadzonej przez władze miasta oraz ewidentnej oddolnej potrzeby spotykania się i picia alkoholu
na świeżym powietrzu, w przestrzeni publicznej.
Bliskie otoczenie estetyczne, architektoniczne i urbanistyczne wyspy to trasy spacerowe, zieleo,
piękne widoki, rzeka i mnóstwo zabytków – zwłaszcza obiekty sakralne, z dominacją gotyku. Dalsze
otoczenie to w dużej mierze odnowione Stare Miasto i rewitalizowane właśnie Nadodrze.
Dalsze otoczenie instytucjonalne stanowią m.in. uczelnie (z wyraźną dominacją kierunków
humanistycznych i artystycznych), siedziby znanych firm internetowych, puby i miejsca aktywności
organizacji pozarządowych. Dla odmiany w bliskim otoczeniu zaczyna dominowad biznes z sektoru
usług: ekskluzywne mieszkania, hotele, a docelowo byd może także obiekty konferencyjne.
Władze miasta chcą wzmacniad prestiż Wyspy Słodowej. Przewidują możliwośd odbudowy Młynów
św. Klary, byd może w formie obiektu konferencyjnego.
Taki stan rzeczy oznacza, że wyspa staje się terenem konfliktu dwóch dużych grup interesów.
Z jednej strony – leży ona w samym środku okolicy, której codziennymi użytkownikami są studenci i
wykładowcy kierunków humanistycznych i artystycznych, działacze organizacji pozarządowych,
55
http://www.wroclaw.pl/wroclaw_w_liczbach,1.dhtml .
56
http://www.wroclaw.pl/centrum_organizacji_pozarzadowych_na_nadodrzu.dhtml .
57
http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/680889.html .
11

12. pracownicy Google’a i Naszej Klasy itp. Czyli – wypisz, wymaluj – wyśniona przez Richarda Floridę
klasa kreatywna. Dla tych ludzi wyspa jest idealnym miejscem interakcji – relaksacyjnych i twórczych.
Z drugiej strony – na wyspie i w jej najbliższym otoczeniu zaczyna dominowad biznes usługowy.
Deweloperzy, hotelarze, właściciele restauracji. Ich klientelą raczej nie jest i prędko nie będzie lokalna
klasa kreatywna. Przeciwnie – można założyd, że ich targetem są ludzie zamożniejsi, przede
wszystkim turyści, w tym zwłaszcza turyści biznesowi.
Władze miasta mają więc nie lada dylemat: dla kogo ma byd Wyspa Słodowa? Proponowane w
Studium uwarunkowao i kierunków zagospodarowania przestrzennego „wzmacnianie prestiżu” tego
miejsca może oznaczad wybór drugiej z wymienionych wyżej grup jako głównej beneficjentki rozwoju
wyspy. Jeśli tak, oznaczałoby to gentryfikację tego miejsca.
Pytanie: czy w takim modelu utrzymałaby się eventowa funkcja wyspy? Czy klientela miejscowych
hoteli, centrów konferencyjnych i Rezydencji Piasek będzie życzyła sobie długotrwałych koncertów
rockowych?
Oczywiście, są i inne grupy, a więc i inne konflikty. Rodzice i dziadkowie chcący bez przeszkód chodzid
po tej okolicy na spacery z dziedmi nie będą zainteresowani ani obecnym, anarchicznym status quo
Wyspy Słodowej, ani jej stopniową gentryfikacją.
5. Możliwe kierunki działania
Na podstawie powyższych obserwacji można wyobrazid sobie kilka możliwych modeli dalszej ewolucji
wyspy. Każdy z nich bazuje na jakichś wybranych wartościach, które próbujemy nazwad. Każdy jest
korzystny dla jednych grup, a inne wyklucza.
Oto te hipotetyczne modele – możliwe są oczywiście warianty mieszane:
a) Legalizacja status quo. Za najwyższą wartośd uznaje oddolne, spontaniczne działanie.
Beneficjentami są obecni userzy wyspy oraz właściciele pobliskich sklepów spożywczych i
monopolowych i pubów. Grupami wykluczonymi są przeciwnicy status quo, czyli rodzice z dziedmi,
okoliczni mieszkaocy, zwolennicy ograniczania dostępu do alkoholu, tudzież zwolennicy gentryfikacji
– w tym zapewne inwestorzy z branży deweloperskiej, hotelarskiej i konferencyjnej.
b) Wyspa bez alkoholu. Za najwyższą wartośd uznaje porządek, prawo, bezpieczeostwo.
Beneficjentami są rodzice z dziedmi, okoliczni mieszkaocy i zwolennicy ograniczania dostępu do
alkoholu. Grupami wykluczonymi – obecni userzy, ale też byd może właściciele pobliskich pubów i
sklepów oraz zwolennicy gentryfikacji. To model a la Wyspa Bielarska.
c) Komercjalizacja status quo. Za najwyższą wartośd uznaje biznes oraz porządek, prawo,
bezpieczeostwo. Beneficjentami są inwestorzy z branży restauracyjnej oraz ta częśd obecnych
userów, która jest gotowa płacid więcej za piwo i jest jej wszystko jedno, czy pije w ogródku piwnym,
czy na trawniku. Grupami wykluczonymi są: ta częśd obecnych userów, która jest za utrzymaniem
status quo, ale też rodzice z dziedmi, okoliczni mieszkaocy i zwolennicy gentryfikacji. To model a la
Rynek.
d) Gentryfikacja. Za najwyższą wartośd uznaje biznes i prestiż. Beneficjentami są inwestorzy z branż
deweloperskiej, hotelarskiej, konferencyjnej, restauracyjnej oraz ich klienci, np. turyści – głównie
12

13. biznesowi. Grupami wykluczonymi są obecni userzy, rodzice z dziedmi, okoliczni mieszkaocy i byd
może właściciele sklepów.
e) Przekazanie wyspy w zarząd jakiejś instytucji (rada osiedla, samorząd studencki, uczelnia…). Za
najwyższą wartośd uznaje porządek, prawo, bezpieczeostwo, ale też jakiś program merytoryczny,
realizowany przez wybranego zarządcę. Beneficjentami są niektórzy dotychczasowi userzy – ci,
którym nie wystarczała bierna konsumpcja piwa; ale też byd może rodzice z dziedmi, okoliczni
mieszkaocy, a na pewno odbiorcy działao instytucji zarządzającej (czyli np. studenci). Grupami
wykluczonymi są zwolennicy utrzymania status quo i zwolennicy gentryfikacji. Właściciele pubów i
sklepów mogą albo zyskad, albo stracid, w zależności od woli zarządcy.
f) Wyspa jako centrum kultury. Za najwyższą wartośd uznaje uczestnictwo w kulturze, ale też
porządek, prawo, bezpieczeostwo. To tak naprawdę inna wersja modelu „e)”, zakłada więc podobną
listę beneficjentów i grup wykluczonych.
g) Wagenburg, zgodnie z cytowaną już propozycją „Gazety Wyborczej Wrocław”. Za najwyższą
wartośd uznaje oddolną twórczośd i alternatywny styl życia, ale też porządek i bezpieczeostwo.
Beneficjentami są środowiska związane z Wagenburgiem oraz częśd dotychczasowych userów.
Grupami wykluczonymi: userzy, którym nie odpowiada Wagenburg, rodzice z dziedmi, przeciwnicy
status quo, zwolennicy gentryfikacji oraz byd może właściciele pubów i sklepów.
Tych modeli może byd znacznie więcej. Wszak wyspa mogłaby byd również np. miejscem eventów o
charakterze patriotycznym, przestrzenią zarządzaną przez Kościół, czy terenem spotkao i seminariów
naukowych. Można również wyobrazid sobie próbę przywrócenia jej części funkcji rekreacyjnych
sprzed II wojny światowej (schronisko młodzieżowe, kąpielisko, restauracja), w imię powrotu do
„złotej ery” Breslau.
6. Rekomendacje dla władz miasta
Podejmując decyzję o dalszych losach Wyspy Słodowej władze Wrocławia powinny wziąd pod uwagę
następujące czynniki:
Po pierwsze – status quo jest już sam w sobie sukcesem miasta. Ludzie „zagłosowali nogami” i
pokochali przestrzeo publiczną zorganizowaną przez samorząd. Próba zmiany status quo sama w
sobie jest ryzykowna – może popsud wyspę. Lepiej więc zastanowid się jak budowad na tym, co jest.
Punktem odniesienia może byd zachwycający widok Piazza del Popolo w Sienie – placu uznawanego
za jedną z najlepszych przestrzeni publicznych na świecie. Poza tym status quo świetnie wpisuje się w
modne ostatnio akcje typu „Wrocławianie na polanie”58 czy „W stronę Odry”59.
Po drugie – polityka władz miasta preferuje określony tryb życia (mieszkanie u dewelopera, praca w
korporacji, samochód, zakupy w galerii, masowa rozrywka). Wyspa mogłaby byd wyjątkiem od tej
reguły. Mogłaby przyciągad osoby zainteresowane innym stylem życia – takim, w którym ważną rolę
odgrywają bezinteresowne interakcje w przestrzeni publicznej. Przy czym taka funkcja nie wyklucza
ewentualnej obecności drobnego biznesu w tej okolicy.
58
http://wroclawianienapolanie.pl/ .
59
http://wroclaw.gazeta.pl/wroclaw/1,36743,10105372,Akcja__W_strone_Odry___Nie_odwracajmy_sie_od_rze
ki.html .
13

14. Po trzecie – Wrocław ma już mnóstwo apartamentowców, hoteli, sal konferencyjnych. Otoczenie
wyspy nie musi byd kolejnym skupiskiem takich obiektów. A jeśli będzie, to nie muszą one byd jego
funkcją wiodącą.
Po czwarte – starając się o tytuł Europejskiej Stolicy Kultury 2016 miasto deklarowało wolę
zwiększenia uczestnictwa w kulturze i odbudowy znaczenia przestrzeni publicznych. Wyspa Słodowa
mogłaby byd przykładem spełnienia tych zapowiedzi – wszak Wrocław wygrał ESK2016. Dodatkowym
uzasadnieniem może byd osadzenie najnowszych dziejów tej okolicy w artystycznym życiu miasta
(„Arena” Beresia, Rewolucja Krasnoludków Pomaraoczowej Alternatywy, murale itp.). Ciekawą
inspiracją może byd bliskośd siedzib Naszej Klasy i Google’a – Wyspa Słodowa może uchodzid za coś w
rodzaju serwisu społecznościowego działającego „w realu”.
Po piąte – okoliczni mieszkaocy i rodziny z dziedmi nie muszą byd wykluczone. Świetnym miejscem
dla nich jest m.in. pobliska Wyspa Bielarska.
To rozumowanie oznacza, że z modeli wymienionych powyżej, w pkt. 5, należałoby odrzucid „b)”, „c)”
i „d)”. Raczej nie do utrzymania jest „g)” jako propozycja zbyt wąska i ekskluzywna. Byd może więc
należałoby pomyśled o mixie „a)”, „e)” i „f)”.
Taki mieszany model można by nazwad „status quo plus”. Uznaje on obecnośd i aktywnośd obecnych
userów wyspy za wartośd samą w sobie. Ale w podobny sposób traktuje wkład miasta w
zagospodarowanie tej przestrzeni. W efekcie podpowiada obu stronom, by skooczyły ze wzajemną
nieufnością i nawiązały współpracę dla rozwoju. Władze powinny byd gotowe zalegalizowad status
quo, ale mogą postawid pewne warunki userom, np. oczekując od nich kreatywnego wkładu w życie
miasta. Innymi słowy, jest to model, który preferuje aktywnego twórcę od biernego konsumenta. I
współpracę od rywalizacji.
7. SWOT Wyspy Słodowej, uwzględniający rekomendacje
Mocne strony Słabe strony
- położenie – centrum miasta - De facto nieuregulowany status prawny wyspy
- bliskośd uczelni, pubów, hoteli, sklepów - brak dobrej infrastruktury toaletowej
- bliskośd terenów i obiektów atrakcyjnych - brak przestrzeni zadaszonych i ocieplanych
turystycznie, zwłaszcza zabytków - wyspa jest zamykana na czas dużych eventów
- zagospodarowanie wyspy (głównie koncertów)
- widoki - spory o sposób użytkowania wyspy
- popularnośd
- obiekty artystyczne (pomniki, rzeźby
plenerowe, murale)
- występy znanych wykonawców
- wyspa jest przedmiotem zainteresowania
dziennikarzy i ekspertów
- legalnie działający pub przy samej wyspie
- zainteresowanie ze strony inwestorów
- mpzp: zarówno samo jego istnienie, jak i zapisy
chroniące wyspę przed degradacją
- pobliskie wyspy mogą mied ofertę dla innych
grup – np. Bielarska dla rodzin z dziedmi
Szanse Zagrożenia
- ESK 2016 - kryzys Unii Europejskiej, a więc i wspieranych
14

15. - tendencje w unijnej polityce rozwoju miast przez nią wartości i postaw
(vide Karta Lipska) - utrzymywanie się prawnego pata na wyspie
- tendencje w środowisku urbanistycznym (vide - wzrost znaczenia zwolenników ograniczania
Nowa Karta Ateoska) dostępu do alkoholu
- akcje typu „Wrocławianie na polanie”, „W - powódź
stronę Odry” - patologie, zwłaszcza wśród młodzieży (agresja,
- rewitalizacja Nadodrza, zwłaszcza ta „miękka” niepohamowane pijaostwo, narkomania,
- wzrost znaczenia postaw obywatelskich, pro- kibolstwo)
interaktywnych - słabnąca pozycja NGO-sów
- rosnąca pozycja NGO-sów - słabnąca pozycja samorządów studenckich
- rosnąca pozycja samorządów studenckich - zanik kultury oddolnej
- rozkwit kultury oddolnej - konsumpcjonizm
- rosnąca pozycja rad osiedli, decentralizacja - umacnianie się centralistycznego modelu
miasta zarządzania miastem
- wola wzmacniania prestiżu wyspy wyrażona - gentryfikacja wyspy i jej najbliższego otoczenia
przez władze miasta w Studium uwarunkowao… poprzez m.in.: a) opaczne rozumienie zapisu o
„wzmacnianiu prestiżu” wyspy ze Studium
uwarunkowao… - jako uzasadnienia
gentryfikacji; b) odbudowę Młynów św. Klary
jako centrum konferencyjnego dla bogaczy; c)
narastające konflikty między userami wyspy a
przyszłymi mieszkaocami i lokatorami Rezydencji
Piasek, pobliskich hoteli, a nawet kamienicy nr 7
i 7a, jeśli zostałaby przekształcona w kolejny
apartamentowiec, albo hotel
8. Proponowany system wartości
Rekomendowany model działania oraz analiza SWOT dosyd jasno wskazują system wartości, do
którego się odwołujemy. Są wśród nich oddolna aktywnośd, kreatywnośd i interakcja jako
poszukiwane zasoby miasta. Oraz coś w rodzaju misyjności jako pożądana postawa lokalnych władz –
na wzór misyjności mediów publicznych (w ich podwójnej roli: współtwórców przestrzeni publicznej i
podmiotów, które z niej korzystają). Misyjnośd można by zdefiniowad jako kierowanie się wyższymi
wartościami, a nie tylko interesami.
Wyspa Słodowa nie jest spełnieniem tej wizji. Jest dopiero szansą. Miasto misyjne nie ma sensu bez
zasobów w postaci aktywnych środowisk oddolnych. Zaś spontaniczna aktywnośd nie ma większego
sensu, jeśli sprowadza się tylko do mało znaczących interakcji w przestrzeni publicznej.
Co robid? Ruch jest po stronie władz miasta. Rekomendujemy stworzenie infrastruktury sprzyjającej
oddolnym działaniom kulturalnym i społecznym na Wyspie Słodowej. Chodzi więc nie tylko o toalety,
ale przede wszystkim o wykreowanie przestrzeni chroniących przed złą pogodą (chłodem, deszczem,
śniegiem). Czy w tej roli nie mogłyby się sprawdzid odbudowane Młyny św. Klary?
Rekomendujemy również znalezienie i wzmocnienie innych podobnych miejsc we Wrocławiu. Byd
może potencjał zbliżony do Wyspy Słodowej mają np. Wyspa Opatowicka i nabrzeża Odry przy zoo.
Może także północny, nadodrzaoski kraniec Śródmieścia.
15

16. Jesteśmy przy tym realistami. Proponowane rozwiązania nie są nowym patentem na rozwój miasta, a
jedynie możliwym uzupełnieniem dotychczasowej polityki władz lokalnych. Dopiero czas pokaże, czy
ewentualna realizacja naszych propozycji tworzy nową jakośd we Wrocławiu.
Byd może różne tego typu miejsca mogłyby byd zarządzane przez różne podmioty i środowiska? W
jednym przypadku mogłaby to byd rada osiedla, w innym – samorząd studencki, jeszcze gdzieś indziej
– organizacja pozarządowa, albo np. skłotersi.
Zwracamy też uwagę na inne podobne case’y z Europy Środkowej: Godor w Budapeszcie (opisany i
przeanalizowany przez węgierskiego socjologa Levente Polyaka w najnowszym numerze „Res Publiki
Nowej”60) oraz poznaoski Rozbrat61.
9. Co dalej?
Powyższe rekomendacje traktujemy jedynie jako wstęp do dyskusji. Uważamy, że mogliby w niej
wziąd udział przedstawiciele środowisk bezpośrednio zainteresowanych Wyspą Słodową, czyli m.in.
reprezentanci: a) jej obecnych userów; b) okolicznych mieszkaoców; c) właścicieli pobliskich
restauracji, pubów, sklepów, hoteli itp.; d) deweloperów realizujących lub planujących inwestycje
mieszkaniowe w najbliższej okolicy; e) władz miasta; f) rad pobliskich osiedli – zwłaszcza Starego
Miasta; f) samorządów studenckich i pobliskich uczelni; g) organizacji pozarządowych, szczególnie
tych zaangażowanych w rewitalizację Nadodrza; h) Kościoła.
Wyspa wydaje się byd idealnym terenem działao placemakingowych, na wzór projektu Splot Szewska,
realizowanego raptem po drugiej stronie rzeki.62
Ewentualna debata o Wyspie Słodowej i działania na jej rzecz mogłyby byd elementem programu
Europejskiej Stolicy Kultury 2016. Mogłyby też byd pomocne w analizowaniu kierunków ewolucji rad
osiedli i zwiększenia aktywności obywatelskiej wrocławian (na ten problem zwraca uwagę
Wrocławska Diagnoza Problemów Społecznych).
60
Levente Polyak, „Pięd opowieści o mieście: dysfunkcja i potencjał środkowoeuropejskiej stolicy” *w:+ „Res
Publica Nowa”, nr 205.
61
http://www.rozbrat.org/rozbrat . Por. też http://www.my-poznaniacy.org/index.php/problemy-
miejscowe/rozbrat .
62
http://www.splotszewskawro.pl/ .
16