3. HISTORIA ETA HISTORIAREN
ITURRIAK
Historia: historia da gizakiaren gertaerak
aztertzen duen zientzia. Historialariek
gertaera horiek aztertzen dituzte.
Horretarako, iturri historikoak erabiltzen
dituzte. Iturri historikoak iraganeko
informazioa ematen digute. Mota
desberdinak daude :
5. Mendea, 100 urte eta milurtea, 1000 urte dira.
Mendeak adierazten dira zenbaki
erromatarrez ( I, II, III, IV, etab.)
K.a.k adierazten du Kristo hil baino lehen eta
K.o.k adierazten du Kristo hil ondoren.
6. HISTORIAKO AROAK
Historia hainbat zatitan banatzen da, zati
horiek deitzen dira aroak eta honako aroak
daude :
• Historiaurrea: gizakiak agertu zirenean,
K.a. 2.000.000, eta amaitu zen eskritura
agertu zenean. Bi zatitan banatzen da
Paleolitoa eta Neolitoa.
7. • Antzinaroa: eskritura asmatu zenetik
Erromatar Inperioa desagertu arte.
• Erdi aroa: Erromatar Inperioa desagertu
zenetik Amerika aurkitu arte.
• Aro modernoa: 1492. urtean hasi eta 1789.
urtean amaitu zen Frantziako Iraultzarekin.
• Aro garaikidea: 1789. urtean hasi, gaur
egunera arte.
8. ERDI AROKO GERTAKARI
GARRANTZITSUENAK
Honako hauek dira erdi Aroko
gertakari garrantzitsuenak :
• Inbasio germaniarra:
Germaniarrak Erromatar inperio
inbaditu zuten. Gertakari
horrekin hasi zen Erdi Aroa.
• Inperio karolingioa:
Karlomagno enperadoreak
lurralde asko konkistatu zituen.
Aita Santuak Enperadore
koroatu zuen. Inperioa,
Europako erdian hedatu zen.
• Feudalismoa: Karlomagno hil
zenean, nobleak bere
erreinuarekin eta jopuekin
geratu ziren.
• Amerika aurkitzea: Kristobal
Kolonek Amerika aurkitu zuen,
gertaera horrekin Erdi Aroa
amaitu zen eta Aro modernoa
hasi zen.
9. ERDI AROKO BIZITZA
Erdi Aroan, gizartea hiru taldeetan banatzen zen. Hauek
ziren:
• Nobleak: beraien jarduera nagusia borrokatzea zen.
• Kleroa: beraiek otoitz egiten zuten eta gauzak ikasi.
• Herri xeheak: nekazariak, eskulangileak eta merkatariak
izan ziren.
10. Erdi Aroaren hasieran, biztanleek Euskal Herritik ihes egin
zuten. Landetara joan ziren inbasioagatik. Gehienak,
bertan geratu ziren jopuz bihurtuta, babesaren truke.
Horregatik merkataritza eta eskulangintza desagertu zen.
X. mendetik aurrera monasterio erromatar hasi ziren
eraikitzen.
XIII. mendean hiria berpiztu zen eta txanponak erabiltzea
oso ohikoa bihurtu zen.
11. BISIGODOAK
Erdi Aroan, Iberiar penintsulako herri askotan
ezarritzen hasi ziren eta gure lurraldea
konkistatzen hasi ziren.
Bisigodoak izan ziren lehenengoak V. mendearen
hasieran, baina ez zuten gogorik gure lurraldea
konkistatzeko.
VI. mendean bisigodoek eta euskaldunek ez
zuten izan gerra luzea. Azkenean, bisigodoek
Araba gehiena konkistatu zuten. Victoriako hiria
sortu zuten, gaurko Gasteiz.
12. MUSULMANAK ETA KRISTAUAK
• VIII. mendean musulmanak, Iberiar penintsulara iritzi
ziren. Iberiar penintsularen hegoaldeko lurrak konkistatu
zituzten.
• XI. mendean, Kristauek Musulmanei aurre egin zieten.
Iruñeko erreinua, Gipuzkoa, Araba eta Bizkaia hartu zuten.
• XII. mendean, hiru lurraldeak Gaztelako erreinuaren
parte bat izan ziren.
• XIV. mendean, lurralde horiek krisia larri bat eduki zuten
XV. mendera arte iraun zuena.
