1. HIDROSFERA
• Hidrosferako urak bi motatakoak izan ahal
dira.
• Ur ozeanikoak: ozeanoek eta itsasoek
osatuta.
• Ur-kotinentalak: kontinenteen zati bat
hartzen dute (ibaiak, aintzirak, izotz-masa
…) edo horren azpian lurpeko urak
osatuz.
2. Hidrosfera etengabe mugitzen da:
• Hidrosferako ura mugitzen da. Adibidez:
• Ibai eta uhartetako ura mugitzen da itsasoratu
arte.
• Ozeano eta itsasoetako ura hiru fenomenoren
ondorioz mugitzen da:
1. Olatuen bitartez: haizeak itsasoaren
gainazalean sorturiko uhinak dira.
2. Itsas-lasterren ondorioz: ozeanoen leku batetik
bestera mugitzen diren ur-masak.
3. Itsasaldien ostean: sei ordutik behin gertatzen
diren itsasmailaren gorabeherak.
3. Hidrosferaren garrantzia:
• Hidrosferak, haien gorputzak behar duten ura
ematen die izaki bizidunei. Uretako organismoak
bizi diren ingurua da.
• Pertsonek hidrosferako ura erabiltzen dugu
edateko, dutxatzeko…
• Hidrosferan pertsonek aisialdi-jarduerak egiten
ditugu, hala nola, bainatu edo nabigatu; baita
lanak ere, adibidez, arrantzatzeko, merkantziak
garraiatzeko …
4. URAREN ZIKLOA
Lehendabizi, eguzkiaren berotasunak ura ur-
lurruna bihurtzen du eta urak hodeiak sortzen
ditu.
Gero, haizeak kontinenteraino eramaten dituzte
hodeiak eta ur tantak elkartzen dira
handiagoak egiten.
Ondoren, hodeien tantek pisu asko daukatelako
prezipitazioak sortzen dituzte eta ibaiei esker,
ura berriro joaten da itsasora.
5. ATMOSFERA
• Atmosferako airea gas-nahastea da: %78
nitrogenoa da, %21 oxigenoa da eta %1
beste gas batzuk: karbono-dioxidoa, ur-
lurruna, ozonoa …
6. ATMOSFERAKO GERUZAK:
• Atmosfera geruza batzuetan banatzen da:
1. Troposfera: lehenengo 12 kilometro dira.
Atmosferako %75 gasak hartzen du. Hor hodei
eta prezipitazio gehienak sortzen dira. Bertan
erreakzio-hegazkinek eta globo gidatuek
hegan egiten dute.
2. Estratosfera: 12 kilometrotik 50 kilometrora da.
Estratosferako tenperatura oso hotza da eta
oxigeno gutxi dago. Horregatik hor ezin dugu
arnastu. Bertan topa ditzakegu: globo
meteorologikoak, hegazkin supersonikoak…
7. Atmosferako geruzak:
3. Gorako beste geruza batzuk
Estratosferatik gora, beste geruza batzuk
daude. Horiek oso gas gutxi dituzte.
Mesosfera, termosfera eta exosfera
izeneko geruzak dira. Hor, hainbat
fenomeno gertatzen dira. Adibidez:
mesosferan izar iheskorrak daude;
termosferan espazio-ontziak eta gaueko
distirak; exosferan espazioko sateliteak,
planetak.
8. Atmosfera eta bertako aldaketak :
• Atmosferan aldaketa etengabeak
gertatzen dira: haizeak, prezipitazioak,
hodeiak eratzea…
• Atmosferan gertatzen diren aldaketei
fenomeno atmosferikoak deitzen diegu.
9. Atmosferaren garrantzia :
• Atmosfera oso garrantzitsua da gure
planetarako:
1. Kaltegarriak diren eguzki-erradiazioak
iragazten ditu, ozono geruzari esker.
2. Planetako beroa gordetzen du, eguneko eta
gaueko tenperaturen arteko aldea murrizten.
3. Fotosintesirako eta izaki bizidunek arnasteko
beharrezkoak diren gasak ditu.
10. KLIMA ETA KLIMAREN
AZTERKETA
• Eguraldia eta klima :
• Eguraldia: egun batean edo astebetean
atmosferak duen egoera da. Eguraldia
aldatu egiten da planetako eskualde
bakoitzean.
• Klima hainbat urteetan zehar leku jakin
batean gertatzen diren egoera
atmosferikoen multzoa da.
11. INGURU BATEKO KLIMA
• Klima faktore batzuen menpe dago:
• Latitudea: ekuatoretiko eta poloekiko distantzia
da. Eskualde ekuatorialetan inguru polarretan
baino bero handiagoa egiten du. Inguru
polarretan, neguan eta udan aldaketak
nabariagoak dira.
• Itsas mailarekiko altuera: inguru menditsuetan
kostaldean baino klima hotzagoa da.
Tenperaturak jaisten dira altuerarekin.
12. INGURU BATEKO KLIMA
• Itsasoarekiko hurbiltasuna: kostaldean
hezetasun handia dago, haizeak ohikoak
dira eta tenperaturak barrualdekoak baino
epelagoak dira.
13. KLIMAREN AZTERKETAK
• Meteorologia klima eta klimaren aldaketak
aztertzen ditu.
• Estazio meteorologikoetan hainbat
tresnak erabiltzen dira: termometroak,
barometroak, plubiometroak eta
anemometroak.
15. Bi termometro mota
daude :
• Kristalezko
termometroa :
Merkurioz osatuta dago
edo alkohola
koloreztatuta eginda
dagoena.
Berotasunarekin
barruko likidoa
handitzen da eta
tenperatura markatzen
du.
18. HAIZE-ORRATZA
• Haize-orratza edo nabigazio arrosa. Lau
puntu kardinala ditu : Iparraldea,
hegoaldea, mendebaldea eta ekialdea.
Hau erabiltzen dugu orientatzeko.
20. PL U BIO M E TRO
Plubiometroa tresna bat da, erabiltzen da
estazio meteorologikoan bilketarentzat eta
neurtzeko prezipitazioak. E rabiltzen da
prezipitazioak neurtzeko jausten den leku
zehatz batean .
21. KLIMAREN AZTERKETAK
• Datu horiei esker, mapa meteorologikoak
egiten dira. Ere, klimogramoak egiten dira,
leku zehatz bateko klima adierazteko.
• Klimogramak urte bateko leku jakin bateko
tenperaturak eta prezipitazioak erakusten
digun grafikoak dira.
22. ESPERIENTZIA
INDAR ATMOSFERIKOA
MATERIALA: Edalontzi bat, ura eta CD
bateko tapa.
PROZEDURA:
Lehenengoz, sartu ura edalontzian eta hartu
tapa.
Gero, ipini tapa edalontziaren gainean eta
eman buelta pixkanaka-pixkanaka, BAINA
EZ MUGITU TAPA!!!!!!!!
ONDORIOAK:
Hau gertatzen da zer estaltzen du airea eta
ez da pasatzen.
23. Esperientzia
• Materiala :
kandela, bol bat, kolorantea, ura, edalontzi bat
eta metxero bat.
• PROZEDURA:
• Lehenengoz, piztu kandela metxeroarekin eta
nahastu kolorantea eta ura.
• Gero, kandela sartzen dugu edalontzian eta
kentzen dugunean kandela azkar-azkar ipini
edalontzia uretan.
• ONDORIOAK:
• Hau gertatzen da airea berotzean eta kanpoko
aldea tenperatura nahastean ura igotzen da.
