1. Δέσποινα Ξύδα Β3
Η ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ
Από τη Δευτέρα μετά την Κυριακή της Τυρινής δηλαδή την
Κυριακή πριν από την Καθαρά Δευτέρα αρχίζει η Μεγάλη
Τεσσαρακοστή και τελειώνει την Παρασκευή πριν από το
Σάββατο του Λαζάρου (σύνολο 40 ημέρες). Είναι περίοδος
αυστηρής νηστείας, μεγάλων ιερών ακολουθιών και γενικώς
πνευματικής περισυλλογής και μετάνοιας. Ακολουθούν το
Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων (συνδετικές
ήμερες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής με τη Μεγ. Εβδομάδα).
Στο τέλος της Σαρακοστής βρίσκεται η Μεγάλη και Αγία
Εβδομάδα, όπου η Σταύρωση και η Ανάσταση του Κυρίου μας
Ιησού Χριστού, αποτελούν το κέντρο της ζωής μας και της
ορθόδοξης πίστης μας.
Στην Α' Οικουμενική Σύνοδο οι Άγιοι Πατέρες θέσπισαν την
40ήμερη αυτή νηστεία, κατά μίμηση της 40ήμερης νηστείας του
Κυρίου στην έρημο, ώστε προετοιμασμένοι με προσευχές και
ελεημοσύνες, με νηστείες και αγρυπνίες, με δάκρυα και
εξομολόγηση και καθαρή συνείδηση, να εορτάσουμε τις άγιες
ήμερες των Παθών και της Αναστάσεως του Κυρίου μας και
είναι Μεγάλη για τους εξής λόγους .
α. Είναι μεγάλα τα γεγονότα στα όποια οδηγούμαστε (Πάθη -
Ανάσταση).
β. Η νηστεία την περίοδο αυτή είναι αυστηρή και διαφέρει από
τη νηστεία της Τεσσαρακοστής των Χριστουγέννων. Δηλ. είναι
αλάδωτη (δεν τρώμε λάδι), πλην Σαββάτου και Κυριακής. Όλες
τις άλλες ημέρες τρώμε ξηροφαγία ή αλάδωτα φαγητά.
Εννοείται ότι αυτή τη νηστεία την εφαρμόζουν οι υγιείς. Όσοι
έχουν προβλήματα υγείας, παίρνουν ευλογία από τον
Εξομολόγο, τον Πνευματικό τους και ρυθμίζουν το ζήτημα. Η
νηστεία είναι παθοκτόνος και όχι σωματοκτόνος.

2. Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή έχει βασικό χαρακτηριστικό της την
εγκράτεια και τη νηστεία. Προβάλλει συνταρακτικά πρότυπα.
Α’ Κυριακή των Νηστειών ή της Ορθοδοξίας. Το Σάββατο το
παράδειγμα του Αγ. Θεοδώρου, που μας θυμίζει πόσο δυνατή
είναι η ζωντανή πίστη. Την Κυριακή της Ορθοδοξίας η
αναστήλωση των εικόνων, η νίκη των καθαρών των
πνευματικών ανθρώπων απέναντι σε κάθε πλάνη και αίρεση.
Β’ Κυριακή των Νηστειών- Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά:
Κεντρικό θέμα η νηστεία, η προσευχή και η έντονη άσκηση της
ελεημοσύνης. Αυτά βοηθούν τον εσωτερικό καθαρμό. Πρότυπο
ο Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς. Στο πρόσωπό του συγκεντρώνεται
σοφία και γνώση που ανθίζουν από μια βαθειά ορθόδοξη πίστη.
Γ’ Κυριακή των Νηστειών- της Σταυροπροσκυνήσεως.
Τώρα υμνείται ο Σταυρός, ο «της εγέρσεως Χριστού τας αυγάς
φωτοβολείν». Ο άνθρωπος τοποθετείται απέναντι στο Σταυρό.
«Όστις θέλει οπίσω μου ελθείν απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω
τον σταυρόν αυτού». Ο Σταυρός προβάλλεται ως στήριγμα και
βοήθεια.
Δ’ Κυριακή των Νηστειών- Αγ. Ιωάννου της Κλίμακος.
Μετά την άσκηση ο δρόμος της ανυψώσεως. Ο Αγ. Ιωάννης της
Κλίμακος προσφέρει την ανθρώπινη εμπειρία της μυστικής
ανόδου.
Ε’ Κυριακή των Νηστειών – της Οσίας Μαρίας της
Αιγυπτίας. Βαθειά συνειδητή μετάνοια. Πρότυπον η Οσία
Μαρία η Αιγυπτία, η πρώην αμαρτωλή, ασκήτρια της ερήμου
για 47 ολόκληρα χρόνια. Την Τετάρτη ο Μέγας Κανόνας και
την Παρασκευή ο Ακάθιστος Ύμνος.
ΣΤ’ Κυριακή των Νηστειών- Βαΐων: ( Το Σάββατο η
ανάσταση του Λαζάρου). Η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού
στα Ιεροσόλυμα.

3. Μεγάλη Εβδομάδα: Είσοδος στο χώρο του μυστηρίου. Η Μεγ.
Τεσσαρακοστή μάς προετοίμασε με τη χάρη του Θεού και τη
δική μας προσπάθεια, στην ταπεινοφροσύνη, στη μετάνοια,
στην προσοχή, την άσκηση, την νηστεία και προσευχή για τη
συμμετοχή μας στη θεία Κοινωνία.

4. ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΚΥΡΑ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗΣ
Η Κυρά Σαρακοστή λοιπόν είναι ένα παλιό ελληνικό έθιμο που
έπαψε να τηρείται στις μέρες μας . Στην ουσία είναι ένα
αυτοσχέδιο ημερολόγιο που είχαν οι παλιοί για να μετρούν τις
εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του
Πάσχα. Οι εβδομάδες είναι επτά, γιαυτό και η Κυρά Σαρακοστή
έχει επτά πόδια. Ένα πόδι για κάθε εβδομάδα.
Η Κυρά Σαρακοστή έχει σταυρωμένα τα χέρια της, επειδή
προσεύχεται, δεν έχει στόμα γιατί δεν μιλάει και γιατί νηστεύει,
δεν έχει αυτιά για να μην ακούει. Όλα αυτά γιατί η περίοδος
μέχρι το Πάσχα στην ουσία σημαίνει στροφή στον εσωτερικό
μας κόσμο με σκοπό την κάθαρση μέσω της νηστείας, όχι μόνο
των τροφών αλλά και των κακών μας συνηθειών: δεν βλέπουμε
δηλαδή, δεν ακούμε και δεν σχολιάζουμε τι κάνουν οι άλλοι,
αλλά στρέφουμε την προσοχή μας στην δική μας βελτίωση.
Με στόμα ανύπαρκτο-λόγω της νηστείας-με τα χέρια
σταυρωμένα-λόγω της προσευχής-και με ποδαράκια επτά-να
συμβολίζουν τις επτά βδομάδες απ’τις Απόκριες μέχρι την
Ανάσταση-η κυρά Σαρακοστή υπήρξε, τρόπον τινά, η
“βασίλισσα” του νηστίσιμου Σαραντάμερου (ουσιαστικά
πενηνταήμερου όμως) που ξεκινά την Καθαρά Δευτέρα. […]
Γράφει ο Γεώργιος
Μέγας “άλλοτε, που
έλειπαν τα ημερολόγια
και ήθελαν να έχουν
κάποια αντίληψη του
χρόνου στη διάρκεια της
Μεγάλης Σαρακοστής, οι
άνθρωποι του λαού είχαν
βρει ένα εύκολο μέσο’
παρίσταναν τη
Σαρακοστή εικονικά σαν
Καλόγρια.

5. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί κι εσχεδίαζαν με το ψαλίδι μια
γυναίκα. Η κυρά Σαρακοστή δεν έχει στόμα, γιατί είναι όλο
νηστεία’ τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές. Έχει
7 πόδια, τις 7 εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο
κόβουμε κι ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το κόβουμε το Μεγάλο
Σάββατο, το βάζουμε μέσα σ’ένα ξερό σύκο ή καρύδι κι όποιος
το βρει του φέρνει γούρι!(Χίος)
Στον Πόντο:
παίρνουν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, μπήγουν επάνω
ακτινοειδώς 7 φτερά κότας, το δένουν από το ταβάνι και
κρέμεται όλη τη Σαρακοστή. Μια μια βδομάδα που περνάει,
βγάζουν από ένα φτερό. Λέγεται “κουκουράς” και είναι το
φόβητρο των μικρών.”

6. Έπαιρναν μια κόλλα χαρτί κι εσχεδίαζαν με το ψαλίδι μια
γυναίκα. Η κυρά Σαρακοστή δεν έχει στόμα, γιατί είναι όλο
νηστεία’ τα χέρια της είναι σταυρωμένα για τις προσευχές. Έχει
7 πόδια, τις 7 εβδομάδες της Σαρακοστής. Κάθε Σάββατο
κόβουμε κι ένα πόδι. Το τελευταίο πόδι το κόβουμε το Μεγάλο
Σάββατο, το βάζουμε μέσα σ’ένα ξερό σύκο ή καρύδι κι όποιος
το βρει του φέρνει γούρι!(Χίος)
Στον Πόντο:
παίρνουν μια πατάτα ψημένη ή ένα κρεμμύδι, μπήγουν επάνω
ακτινοειδώς 7 φτερά κότας, το δένουν από το ταβάνι και
κρέμεται όλη τη Σαρακοστή. Μια μια βδομάδα που περνάει,
βγάζουν από ένα φτερό. Λέγεται “κουκουράς” και είναι το
φόβητρο των μικρών.”