2. Jurasiko Mesozoikoaren bigarren garai geologikoa da. Dinosaurioak
nagusitu ziren. Narrastiak, lehen hegazti eta ugaztun txikiak agertu
ziren.
Itsasoak lurra hartzen ditu. Europa gehiena urpean zegoen. Jurasioko
materialak ere urriak dira Euskal Herrian. Garai horretako fosilak,
Ammonitak, ugariak dira. Jurasikoaren bukaeran itsasoak atzera egiten
du eta sedimentazio handiak gertatzen dira.
3. Paleogeografia
Behe Jurasikoan Pangea superkontinentea Gondwana, Ipar
Amerika eta Eurasian banatu zen. Hasierako Atlantiar Ozeanoa
eta Tetis itsasoa oraindik estuak ziren. Jurasikoaren bukaeran
Gondwana hausten hasi zen.
4. Klima beroa zen eta ez dago inongo glaziazioren ebidentziarik.
Triasikoan bezala ez dirudi poloetan lur masarik zegoenik.
Europako mendebaldean itsas sedimentu ugari daude garai
honetakoak eta beraz erregistro geologikoa ondo ikus daiteke
bertan. AEBtan eta Kanadan itsaso epikontinental bat zegoen,
Sundance itsasoa. AEBtan sedimentu asko kontinentalak dira.
Errusia, India, Hego Amerika, Japonia, Australasia eta
Erresuma Batuan leku ugaritan aurki daitezke Jurasikoko
arrokak.
5. Jurasikoa Euskal Herrian
Jurasikoan itsas maila asko igo zen eta horren
ondorioz ia lurralde osoa urpean egon zen. Urak
beroak zirenez fauna ugari agertzen da fosil
ezberdinetan eta ammoniteak ugariak dira.
Lehen azaldu bezala diapiroak keuper faziesko
arroka triasikoz osatua dago eta hau hain
moldagarria izanda, gero egon ziren esfortzuen
aurrean hausturak egin zituen.
Bere gainean kokaturiko arroka jurasikoak dira,
beraz, orogenia alpetarraren ondorioz azaleratzen
diren lehenengo arroka gogorrak puntu askotan. Hala
ere, beste leku askotan higatua izan da eta beraz
zaila da serie osoa aurkitzea.
6. Garai honetan Burgos inguruan Asturiasko mendiei loturik
zegoen altugunea sortu zen, baita Akitania eta Ebro inguruetan
ere. Honek geroago Kantauri Itsasoa izango zenaren eta
geroago Mediterraneoa izango zenaren urak bereizi zituen eta
Eusko-Kantauriar arro berri bat sortu zen.
Arro guztian zehar eta orokorrean Mesozoikoan ofita ugari
agertu ziren. Daniarrean zehar egoera estentsiboa izan zen eta
horregatik agertzen dira arroan zehar. Pirinioetan magma
toleitikoa agertzen da, Triasikoaren bukaeratik Jurasikoko Lias
garairaino.
Garai honetan kareharrizko mazizoak sortu ziren, uharrien
ondorioz askotan. Horietako batzuk Aralarren agertzen dira,bai
eta Euskal Herriko arkuko mendietako batzuetan ere.
Behe eta Jurasiko Ertainean klima beroa eta hezea izan zen,
sedimentazio karetsua sakonera handitan emanez.
Jurasikoaren bukaeran klima lehorragoa bilakatu zen eta
kareharriaren sedimentazioa eten egin zen.
7. Fauna: · Uretan
Jurasikoan itsasoan bizi ziren ornodun nagusiak
arrainak eta itsas narrastiak ziren. Azken hauen
barruan ichtyosaurioak, plesiosaurioak eta
Teleosauridae eta Metriorhynchidae familietako itsas
krokodiloak.
8. Ornogabeen barruan talde berriak agertu ziren, hala nola
errudistak (molusku) eta belemnitesak (Zefalopodoa).
Jurasikoan biohigadura areagotu zen eta hardground izeneko
efektua askotan gertatu zen. Gastrochaenolites izeneko
iknotaxa ohikoa da.
Jurasikoan zeuden hamabi klado planktonikoetatik lau edo bost
lehenengo aldiz agertu edo erradiazio ebolutiboa izan zuten
9. · Lurrazalean
Lurrazalean narrasti archosauroak nagusi
bilakatu ziren. Jurasikoa dinosauro belarjale
handien urrezko garaia da; euren harrapakari
nagusiak teropodo (bipedoak) handiak ziren,
adibidez Ceratosaurus, Megalosaurus,
Torvosaurus eta Allosaurus.
10. Jurasiko Berantiarrean lehenengo hegaztiak agertu
ziren lehen aldiz, coelurosaure izeneko dinosauro
txikietatik. Ornitischia motako dinosauroak ez ziren
sauriskioak bezain ugariak. Stegosauroak ugariak
ziren. Pterosauroak zeruan arruntak ziren, gaur egun
hegaztiek betetzen dituzten esparru asko betez.
11. · Flora
Triasikoan egon zen klima lehor eta kontinentala gutxinaka
arindu zen Jurasikoan zehar, batez ere latitude altuetan; klima
bero eta hezea egin zen lekuetan oihanak sortu ziren,
lurrazalaren hainbat zati estaliz. Gymnospermak ugariak eta
anitzak ziren Jurasikoan zehar.
12. Koniferak (hosto iraunkorreko zuhaitzak) bereziki ugariak izan ziren,
Triasikoan bezala; zuhaitz handien artean aniztasun handiena zuen taldea
izan zen. Gaur egun dauden konifera familien artean honako hauek agertu
eta ugaritu ziren Jurasikoan: Araucariaceae, Cephalotaxaceae, Pinaceae,
Podocarpaceae, Taxaceae eta Taxodiaceae.
Cherolepidiaceae eta Bennettitales familiak (gaur egun desagertu direnak)
behe latitudetako floran arruntak ziren. Zikadeak, ginkgoak eta Dicksoniacea
ere nahiko ugariak ziren. Zuhaitzen azpian ziurrenik iratzeak izango ziren
ugarienak. Hego hemisferioan podokarpoak ugariak ziren, baina ginkgoak eta
Czekanowskiales arraroak ziren.
