"Gure sustraiak lurrari lotuz" Txanelako proiektuan Ermuko Anaitasuna Ikastolako 5.mailako ikasleek Koldo irakaslearekin egindako power pointa da.

2. Frantses idazlea (1697-1778)
“Euskaldunak Pirinioetan kantari eta
dantzari bizi den herri bateko kideak dira” zioen
Voltairek.

3. Frantses elizgizon eta erromesa (XII.
Mendea)
“Euskaldunak jende basati, anker eta
lapurrak dira, eta euskara haien hizkuntza
barbaroa da” esan zuen Aimeric Picaudek.

4. TOPIKOA: sarritan errepikatzen den eta originaltasun
gutxiko ideia edo iritzia.

5. Duela 4.000 bat urte, Europako hegoekialdean eta Asiako mendebaldean
zabaldu ziren herri indoeuropearrak. Europako hizkuntza gehienak herri
indoeuropearrek hitz egiten zituzten hizkuntzetatik sortu dira; horregatik familia
indoeuroparreko hizkuntzak deitzen zaie.
Euskararen jatorriari buruz teoria asko daude baina bat oso onartua
dago: euskara ez da familia indoeuroparreko hizkuntza. Hizkuntza indoeuropearra
zabaldu baino lehenagokoa da.

6. Euskal Herri osoan 700.000 biztanle dira
euskaraz hitz egiteko gai.
Hamar biztanletik hiruk dakite euskara (3/10).
Hamar umetik seik dakite euskara (6/10).
Euskara dakitenen kopurua gehituz doa urtez
urte.

7. EUSKALDUNAK
EZ EUSKALDUNAK
UMEEN DATOAK
EUSKALDUNAK
EZ EUSKALDUNAK
DATO OROKORRAK

8. Euskal Herrian hainbat instrumento tipiko daude ,
adibidez: danbolina , txistua, alboka , trikitixa ,
pandereta…
Euskal Herrian Euskal dantzak dantzatzen dira: arin
arina, fandangoa, banakoa, aurreskua, zinta dantza …

10. EGILEAK:
AINHOAKERMAN

11. GALDERAREN BAT ?

13. EUSKAL HERRIKO
BANAKETA
ADMINISTRATIBOA:
EAE: Bizkaia ,
Gipuzkoa eta Araba.
NFE: Nafarroa .
IEH:Lapurdi, Behe-
Nafarroa eta Zuberoa

14. AZALERA%
LAPURDI
B.NAFARROA
ZUBEROA
NAFARROA
BIZKAIA
ARABA
GIPUZKOA
GRAFIKO ZIRKULARRAK:
AZALERA ETA
BIZTANLERIA
BIZTANLERIA%
LAPURDI
B.NAFARROA
ZUBEROA
NAFARROA
BIZKAIA
ARABA
GIPUZKOA

15. EUSKAL HERRIKO
KOKAPENA:
PROBINTZIAK: HIRIBURUAK:
BIZKAIA BILBO
GIPUZKOA DONOSTIA
ARABA GAZTEIZ
NAFARROA IRUÑA
LAPURDI BAIONA
BEHE-NAFARROA DONIBANE-GARAZI
ZUBEROA MAULE

16. HIRIBURUEN
ARGAZKIAK
BILBO GASTEIZ DONOSTIA
D.GARAZI IRUÑEA MAULE BAIONA

17. MUGA GEOGRAFIKOAK:
MUGAK:
CANTABRIA
BURGOS
ERRIOXA
ZARAGOZA
HUESCA
BIARNO
LANDAK

18. AMAIERA
EGILEAK
XABIER.ULIERNI.A

19. Euskal Herriko ibaiak

20. EUSKAL
HERRIKO IBAIAK
KANTAURI
ISURIALDEA
- Uhaitzandi
- Biduze
- Aturri
- Errobi
- Bidasoa
- Urumea
- Oria
- Urola
- Deba
- Lea
- Oka
- Butroe
- Ibaizabal
- Nerbioi
- Kadagua

21. - Erro
- Zaraitzu
- Irati
- Arga
- Aragoi
- Ega
- Ibaiuda
- Zadorra
- Baia
- Omecillo
- Ebro
MEDITERRANEO
ISURIALDEA

22. KANTAURI ISURIALDEA:
Bizkaia, Gipuzkoa, Lapurdi, Nafarroa Behera eta Zuberoa praktikoki
osoak eta Araba eta Nafarroako zati batzuk kokatzen dira.
Ibaiak motzak eta emaritsuak dira. Higadura-lan gogorra egiten
dute , urte osoan dira emaritsuak eurieri esker.
MEDITERRANEO ISURIALDEA:
Nafarroako eta Arabako zatirik handienak isuriald honetan sartzen
dira. Hemengo ibaiak bi multzotan banatzen dira:
Pirinio aldekoak: Ibai hauek ez dira oso luzeak eta aldapa handia
dute.Udaberrian, elurrak urtzean, emaritsuak dira, eta udan ur gutxi
eraman ohi dute.
Lautadetakoak: Ibai hauek aldiz, luzeagoak eta aldapa gutxikoak dira.
Udaberrian eta udazkenean ur maila altuak izaten dituzte, eta udan
agorraldiak.

23. PROBINTZIA HIRIBURUA IBAIA
-Bizkaia -Bilbo -Nerbioi
-Gipuzkoa -Donostia -Urumea
-Araba -Gazteiz -Zadorra
-Nafarroa -Iruñea -Arga
-Lapurdi -Baiona -Errobi
-Behe Nafarroa -Donibane Garazi -Errobi
-Zuberoa -Maule -Uhaitzandi

24. ERLIEBEA
Lurrazalaren gorabeheren multzoari erliebea
deitzen zaio. Euskal Herriko lurrazalak gorabehera
handiak ditu.
Lurralde askotan daude mendiak haranak baina
mapa fisikoan ikus dezakezun bezala, lurralde lauagoak
ere badira.

25. IBAIEN IBILGUAK
1.-GOI-IBILGUA: Ibaiaren zatirik aldapatsuena eta estuena , ura abiadura
handiz doa. Zati honetan higadura (Gastatzearen ekintza eta ondorioa)
ematen da.
2.-ERDIKO-IBILGUA: Ibaia zabalagoa da, malda eta abiadura txikiagoa du.
Zati honetan garraioa (leku batetik bestera gauzak eramatearen ekintza eta
ondorioa) ematen da.
3.-BEHE-IBILGUA: Ibaiaren zatirik zabalena, urak abiadura txikia du.
Hemen jalkiera (sedimentazioa) (likido baten dauden materialak ondoan
metatu) ematen da.

26. Ibaiak ere zati oso politak dituzte.

27. Ibai kutsatuak ere
badaude Euskal Herrian
eta kutsadura hori
itsasoan amaitzen da.

28. EGILEAK:
PERU
OIER
ZAINDU IBAIAK
AMAIERA

30. Eskalak mapako neurriaren eta neurri errealaren artean
dagoen proportzioaren berri ematen digu.
Bi eskala mota daude:
1.- Zenbaki eskala: Adibidez 1:1.000.000 (1cm=10km)
2.- Eskala grafikoa: erregela txiki bat.
Mapako cm bakoitza errealitatean 1.000.000cm dira.
1:1.000.000 (10km)
1: 800.000 (8km)
1: 50.000 (0,5km = 500m)

31. Lurrazalaren gorabeheren multzoari erliebea deitzen zaio.
Euskal herriko lurrazalak gorabehera handiak ditu. Lurralde
askotan daude mendiak eta haranak baina mapa fisikoan ikus dezakezun
lurralde lauagoak ere badira.
Erliebeak, klimak, hidrografia (ibaiak eta urak ) eta paisaiak
erlazio estua dute.

32. Euskal herriko mendiak hiru lerrotan
banatzen dira:
1.-UR MUGAKO MENDIAK:
Mendikate honek Euskal Herria erdi
erditik, ekialdetik mendebaldera zeharkatzen du .
Ur mugak Euskal Herria bi isurialdetan
banatzen du:
· Kantauriko isurialdea: Hemengo ibaiak
Kantauri itsasora doaz.
· Hego edo mediterraneoko isurialdea:
hemengo ibaiak Ebrora doaz eta, ondorioz,
Mediterraneo itsasora.
Bi mendi multzo daude:
Pirinioak: Hiru Erregeen
Mahaia, Ori …
Beste batzuk: Aralar,
Aizkorri mendizerrak

33. 2.-KOSTALDEKO MENDIAK:
Itsasaldeko mendiak ere deitzen zaie .
Gipuzkoaren erdialdetik hasi eta Bilboko itsasadarreraino edo
Ordunteko mendietaraino hedatzen dira. Altuera gutxikoak dira.
Adibidez: Sollube, Oiz eta Urko
3.-AURREPIRINIOAK
-Toloño mendiak
-Gazteizko mendiak
-Alaitz mendilerroa

34. •EGILEAK
•ITXASO
•NAROA

35. EUSKAL HERRIKO
MENDIEN ARGAZKIAK

37. Historia gizadiaren (edo gizarte, gizatalde nahiz banakoen )
iraganaldiko gertaeren segida da.
ARDATZ KRONOLOGIKOA gertaerak denboraren arabera
ordenatzeko erabiltzen den grafikoa da,.

38. Urte bat zer mendetakoa
den jakiteko urte horrek zenbat
ehuneko dituen ikusi eta bat
gehitu behar zaio.
Adibide bat:
Zer mendetakoa da 75. urtea?
1 Mendekoa

39. Mendez mende osatu den gizakion bizitza luzeari
gizakiaren historia deitzen diogu, eta bi zati handitan
banatzen dugu: historiaurrea eta historia.
Historiaurreak denboraldi luzea hartzen du,
gizakia lurrean sortu zenetik lehen agiri idatziak azaldu
bitartekoa.

40. HISTORIAKO ARO
GARRANTZITSUENAK
AINTZINA AROA
ERDI AROA
ARO MODERNOA
ARO GARAIKIDEA

41. . Lehen agiri idatziak agertu zirenetik
erromako inperioaren gainbehera arte, k.o.
476 Urte arte

42. Erromako inperioaren gainbeheratik
(476. urtea) , turkiarrek Konstantinopla hartu
zuten arte, k.o. 1453. urtea arte.

43. 1453. urtetik Frantziako
Iraultza (1789) bitartean.

44. Frantziako Iraultzatik gaur
egunera bitartekoa

46. EGILEAK:
ANER
AMAIA