2. ΤΟ ΔΑΣΟΣ
Σο δάςοσ είναι ζνα ςφνολο από δζντρα, κάμνουσ και
άλλα φυτά που δθμιουργοφν ζνα ξεχωριςτό
περιβάλλον ςτο οποίο ηουν και αναπτφςςονται ηϊα
και άλλοι οργανιςμοί (μφκθτεσ, λειχινεσ κ. α. )
3. Σο δάςοσ δεν είναι μόνο δζντρα. Είναι ζνα
ςφνολο διάφορων φυτϊν, ηϊων και
οργανιςμϊν που βρίςκονται ςε
αλλθλεπίδραςθ με το ζδαφοσ και το κλίμα
που επικρατεί ςτθν περιοχι.
Όλεσ οι εκτάςεισ που καλφπτονται από
φυςικι βλάςτθςθ λζγονται δαςικζσ
ανεξάρτθτα από το αν κυριαρχοφν δζντρα ,
φρφγανα ι κάμνοι και αποτελοφν ζνα
πολυςφνκετο ςφνολο με δικι του ηωι και
λειτουργίεσ.
Σο δαςικό οικοςφςτθμα παίηει ςθμαντικό
ρόλο ςτθ βιολογικι ιςορροπία μζςα ςτθ
φφςθ.
4. Εκνικοί δρυμοί……
…είναι οι φυςικζσ περιοχζσ που ζχουν ιδιαίτερθ
οικολογικι ςθμαςία εξαιτίασ τθσ ποικιλομορφίασ
τθσ χλωρίδασ και πανίδασ τουσ, των
γεωμορφολογικϊν ςχθματιςμϊν, του υπεδάφουσ,
των νερϊν, τθσ ατμόςφαιρασ και γενικά του
φυςικοφ περιβάλλοντόσ τουσ.
5. Τροπικά δάςη
Είναι μεγάλα δάςθ που αναπτφςςονται ςε περιοχζσ που ζχουν μεγάλεσ
βροχοπτϊςεισ και υψθλζσ κερμοκραςίεσ όλο το χρόνο. Είναι από τα
πλουςιότερα οικοςυςτιματα τθσ γθσ και ο ρόλοσ τουσ είναι ςπουδαίοσ
γιατί ρυκμίηουν το κλίμα. Σα τελευταία χρόνια εκχερςϊνονται με
γριγορουσ ρυκμοφσ και θ καταςτροφι τουσ είναι απειλι για το
περιβάλλον.
6. Αιςκθτικά δάςθ
Είναι τα δάςθ που διακζτουν εξαιρετικι ομορφιά. Τπάρχουν δεκαεννζα
τζτοια δάςθ ςτθ χϊρα μασ. Π.χ. Δάςοσ Μονισ Καιςαριανισ, Κοιλάδα
Σεμπϊν, Φοινικόδαςοσ ςτο Βάι τθσ Κριτθσ κ.α.
Αιςκθτικό δάςοσ Κουρί Αλμυροφ
9. Θ Ελλάδα γενικά είναι
χϊρα ορεινι και κα
ζπρεπε να ζχει μεγάλεσ
εκτάςεισ δαςϊν. Από
ιςτορικζσ μαρτυρίεσ
μακαίνουμε ότι τα
παλιότερα χρόνια ιταν
πολφ περιςςότερο
δαςωμζνθ.
Σα ελλθνικά δάςθ όμωσ
περιορίςτθκαν από τισ
εκτεταμζνεσ
εκχερςϊςεισ για τθν
ανάπτυξθ τθσ γεωργίασ,
από τθν ζντονθ
υλοτόμθςθ, τθν
υπερβόςκθςθ και τισ
πυρκαγιζσ.
12. ΣΡΟΦΙΚΘ ΑΛΤΙΔΑ
Θ τροφικι αλυςίδα είναι μια αλλθλουχία οργανιςμϊν όπου ο
προθγοφμενοσ ςυνιςτά τροφι για τον επόμενο.
1. παραγωγόσ (φυτό)
2. 1οσ καταναλωτισ (φυτοφάγο ηϊο)
3. 2οσ καταναλωτισ (ςαρκοφάγο ηϊο)
4. Αποικοδομθτισ (μικροοργανιςμόσ)
13.
14. ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Όλα τα οικοςυςτιματα με τθν πάροδο του χρόνου μεταβάλλουν τθ δομι και τθ λειτουργία τουσ. Άλλεσ
φορζσ οι μεταβολζσ αυτζσ είναι μικρζσ ςυνικωσ τοπικοφ χαρακτιρα και άλλεσ φορζσ τόςο ςθμαντικζσ
που επθρεάηουν ιδιαίτερα τθ ςτακερότθτα του οικοςυςτιματοσ.
Οι παράγοντεσ οι οποίοι προκαλοφν αυτζσ τισ μεταβολζσ είναι:
α) Οι αλλαγζσ ςτο κλίμα, αφοφ είναι γνωςτό ότι οι διακυμάνςεισ ςτο κλίμα τθσ γθσ επί χιλιάδεσ χρόνια
ζχουν επιφζρει τισ αντίςτοιχεσ προςαρμογζσ ςτα οικοςυςτιματα. Αυτόσ ο τφποσ μεταβολισ είναι
υπεφκυνοσ για τισ μακροπρόκεςμεσ αλλαγζσ ςτισ κατανομζσ φυτϊν και ηϊων και ςυνεπϊσ για τισ
διαφορετικζσ ομάδεσ ειδϊν που ςχθματίηονται και οδθγοφν ςτθ διαμόρφωςθ των οικοςυςτθμάτων.
β) Επίδραςη εξωτερικών παραγόντων με τοπικό χαρακτήρα, όπωσ είναι θ φωτιά, θ βόςκθςθ, το
ποδοπάτθμα, θ ρφπανςθ κ.ά. Μπορεί να προκαλζςουν μεταβολζσ ςτθ δομι και τθ λειτουργία των
οικοςυςτθμάτων είτε ςε μακροπρόκεςμθ είτε ςε βραχυπρόκεςμθ βάςθ.
γ) Εξζλιξη που οφείλεται ςτην ίδια τη φφςη των οικοςυςτημάτων. Πρόκειται για τθν οικολογικι
διαδοχι. Οικολογικι διαδοχι είναι το ςφνολο των μεταβολϊν που γίνονται ςε ζνα οικοςφςτθμα κακϊσ
αυτό ωριμάηει ι εξελίςςεται προσ μια ςτακερι κατάςταςθ.
Οι αλλαγζσ ςτα είδθ των φυτϊν και των ηϊων είναι φυςιολογικι διαδικαςία που αντανακλά τα
αποτελζςματα τθσ μόνιμθσ μάχθσ μεταξφ των ειδϊν με διαφορετικζσ δυνατότθτεσ προςαρμογισ για τθν
απόκτθςθ τροφισ, φωτόσ, χϊρου, προςταςίασ, και άλλων πόρων.
Σο φαινόμενο τθσ οικολογικισ διαδοχισ είναι ιδιαίτερα πολφπλοκο αφοφ οι μθχανιςμοί που ελζγχουν τθ
μεταβολι και αντικατάςταςθ ειδϊν ορίηονται ςε πολλά επίπεδα τθσ λειτουργίασ του ςυςτιματοσ.
Διακρίνονται δφο είδθ οικολογικισ διαδοχισ:
α) Θ Πρωτογενισ διαδοχι
β) Θ Δευτερογενισ διαδοχι
15. Η ΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗ
α) Θ Πρωτογενισ διαδοχι, που αποτελεί τθ διαδικαςία διαδοχισ που
ξεκινά ςε περιοχζσ όπωσ οι αμμοκίνεσ, τα δζλτα των ποταμϊν, τα
θφαίςτεια, οι νεοδθμιουργθκείςεσ λίμνεσ, οι εκτάςεισ όπου ποτζ
πριν δεν υπιρξαν οικοςυςτιματα. Γενικά, πρωτογενισ διαδοχι
παρατθρείται ςε περιοχζσ που αρχικά ιταν βιοτικά ανενεργζσ. Πολφ
απλά και ςχθματικά κα λζγαμε ότι μια τυπικι διαδοχι τθσ βλάςτθςθσ
που ξεκινά από το γυμνό ζδαφοσ και φτάνει ςτο δάςοσ περνϊντασ
Η Ρρωτογενισ
από ςτάδια όπου θ κυρίαρχθ βλάςτθςθ είναι ποϊδθ φυτά, πολυετι
διαδοχι
ξυλϊδθ φυτά, κάμνοι και δζντρα, διαρκεί περιςςότερο από ζνα
αιϊνα. Θ φυςιογνωμία τθσ βλάςτθςθσ και θ χλωριδικι ςφνκεςθ του
κάκε ςταδίου τθσ διαδοχισ όπωσ και θ διάρκεια του δεν είναι ενιαία,
αλλά εξαρτϊνται από τα είδθ που ευδοκιμοφν ςτισ οικολογικζσ
ςυνκικεσ τθσ κάκε περιοχισ.
16.
17. ΔΕΥΤΕΟΓΕΝΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗ
Κάποια ςτιγμι όμωσ ςτθ διάρκεια τθσ διαδοχισ μια φυςικι πυρκαγιά ι
μια πυρκαγιά που προκαλείται από τον άνκρωπο ι μια αποψίλωςθ των
δαςϊν μποροφν να διακόψουν τθν πρωτογενι διαδοχι και να ξεκινιςει
ζτςι θ διαδικαςία τθσ δευτερογενοφσ διαδοχισ.
Αυτοφ του είδουσ οι διαταραχζσ δθμιουργοφν νζεσ ςυνκικεσ, που
ενκαρρφνουν κάποια είδθ να εποικίςουν τθν περιοχι ι αποκαρρφνουν και
περιορίηουν κάποια άλλα. Ζτςι, ζνα εντελϊσ "διαφορετικό" οικοςφςτθμα
είναι δυνατό να αναπτυχκεί ςτθν περιοχι.
18. Η πανίδα των ελλθνικϊν δαςϊν
τθ χϊρα μασ ηουν ακόμθ 16 είδθ αμφιβίων και 58 είδθ ερπετϊν.
Θ ελλθνικι ιχκυοπανίδα των γλυκϊν νερϊν πρζπει να κεωρθκεί ωσ μια από τισ πιο πλοφςιεσ τθσ
Ευρϊπθσ αφοφ περιλαμβάνει 79 είδθ αυτόχκονων πρωτογενϊν ψαριϊν των γλυκϊν νερϊν που
ηουν ςτα ποτάμια και ςτισ λίμνεσ μασ. Σζλοσ, ο αρικμόσ των αςπόνδυλων ςτθ χϊρα μασ είναι
άγνωςτοσ αν και πρζπει να κυμαίνεται ανάμεςα ςτισ 20 με 30 χιλιάδεσ είδθ.τα δάςθ τθσ χϊρασ
μασ απαντϊνται από τα κθλαςτικά αρκοφδεσ, λφκοι, τςακάλια, κουνάβια, ςκίουροι, νυφίτςεσ,
αγριογοφρουνα, ελάφια, ηαρκάδια, αςβοί, πολλά είδθ ποντικϊν, ςκαντηόχοιροι, διάφορα είδθ
μυγαλίδων, λαγοί κ.ά. , ενϊ τα κφρια είδθ των πουλιϊν είναι δρυοκολάπτεσ, ορεινζσ πζρδικεσ,
αετοί, γεράκια, κουκουβάγιεσ, μποφφοι, όρνια, κοφκοι, φάςεσ, φαςοπερίςτερα, αθδόνια,
ςπίνοι, καρδερίνεσ, τα ςπάνια είδθ αγριόκουρκοσ, βαςιλαετόσ, καλαςςαετόσ κ.ά.
Είναι βζβαια προφανζσ ότι τόςο το κυνιγι όςο και οι υπόλοιπεσ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ ςτα
δάςθ τθσ χϊρασ μασ ζχουν περιορίςει τον πλθκυςμό πολλϊν ειδϊν και ζχουν υποβακμίςει
ςοβαρά τθν ελλθνικι πανίδα
19.
20. Οι προςφορζσ του δάςουσ
•Επιδρά ςτο μικροκλίμα τθσ περιοχισ (χαμθλότερθ κερμοκραςία το καλοκαίρι, ρφκμιςθ
υγραςίασ, πιο ιπιοσ χειμϊνασ).
•Διϊχνει το νζφοσ και απορροφά τθ ςκόνθ.
•Μειϊνει το κόρυβο (θχομόνωςθ).
•Ρροςφζρει καταφφγιο ςτα ηϊα.
•Απορροφά το διοξείδιο του άνκρακα κ απελευκερϊνει ςτθν ατμόςφαιρα οξυγόνο
(μζςω τθσ διαδικαςίασ τθσ αναπνοισ-διαπνοι).
21.
22.
23.
24. ΚΙΝΔΤΝΟΙ ΣΟΤ ΔΑΟΤ
•Κινδυνεφει το δάςοσ από κάτι;
Σο δάςοσ κινδυνεφει από πολλοφσ παράγοντεσ.
1. Πυρκαγιζσ
2. Τπερβόςκθςθ
3. Αλλαγι χριςεων γθσ
4. Αποψίλωςθ
25. ΣΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΣΙ;
Αιτίεσ Αποτελζςματα
Αςτικοποίθςθ- επζκταςθ πόλθσ Αλλαγι χριςθσ αςτικοφ και περιαςτικοφ
πραςίνου (π.χ. το δάςοσ γίνεται κτίρια) γφρω
από τα αςτικά κζντρα
Αρνθτικζσ ςυνκικεσ διαβίωςθσ
των αςτικϊν κζντρων ( κόρυβοσ, ρφπανςθ, Μετατροπι δαςϊν ςε χϊρουσ εξοχικισ
ζλλειψθ πραςίνου) κατοικίασ
Τουριςτικι εκμετάλλευςθ μιασ περιοχισ Καταςτροφι παρακαλάςςιων
οικοςυςτθμάτων
Συνεχισ βόςκθςθ μετά από φωτιά
Ανακοπι τθσ φυςικισ αναγζννθςθσ
Κυνιγι
Απειλι για τα είδθ, μείωςθ τθσ
βιοποικιλότθτασ
Υπερεκμετάλλευςθ δαςϊν (ξυλεία,
ςυλλογι ρθτίνθσ, υπερβόςκθςθ) Εξάντλθςθ των δαςικϊν φυςικϊν πόρων
Ατμοςφαιρικι ρφπανςθ
Πξινθ βροχι- καταςτροφι των δαςϊν
Υπερκατανάλωςθ κρζατοσ
Καταςτροφι τροπικϊν δαςϊν για φυτείεσ
Ξφλευςθ των καμζνων μετά από πυρκαγιά
Ρλθμμφρεσ
26.
27. ΠΤΡΚΑΓΙΕ
Από πρόκεςθ Από αμζλεια
Η φωτιά είναι μεγάλη απειλή για το δάσος. Δεν είναι όμωσ αυτι που προκαλεί
οριςτικά τθν καταςτροφι του. Σα Μεςογειακά δάςθ όμωσ είναι προςαρμοςμζνα
ζτςι ϊςτε να αναγεννόνται με φυςικό τρόπο μετά τθ φωτιά. Πολλζσ φορζσ όμωσ θ
ανκρϊπινθ παρζμβαςθ παρεμποδίηει τθ φυςικι αναγζννθςθ, προκειμζνου να
αλλάξει τθ χριςθ δαςικισ γθσ. Ζτςι το δάςοσ, που αποτελεί ζναν πολφτιμο φυςικό
πόρο, μπορεί να χακεί οριςτικά αν μετά από τθ φωτιά ακολουκιςει μακροχρόνια
βόςκθςθ, επζκταςθ γεωργικϊν καλλιεργειϊν, καταπάτθςθ και οικοπεδοποίθςθ,
τουριςτικι «αξιοποίθςθ», διάνοιξθ δρόμων κ.λπ. Ακόμα και οι αναδαςϊςεισ ι θ
ξφλευςθ των καμζνων μπορεί να προκαλζςουν ανακοπι τθσ φυςικισ αναγζννθςθσ.
Αν μάλιςτα οι αναδαςϊςεισ γίνονται άκαιρα με δζντρα που δεν ταιριάηουν ςτθν
περιοχι, κινδυνεφουν να οδθγθκοφν ςε πλιρθ αποτυχία.
28.
29.
30. Όταν καεί το μεςογειακό δάςοσ τα φυτά αντιδροφν:
Αν με αφιςετε ιςυχο
κα βγάλω τα
αναβλαςτιματά μου!
Δθλαδι αυτι είναι
θ φυςικι
αναγζννθςθ;
32. Σο ζδαφοσ τθσ καμζνθσ περιοχισ κινδυνεφει από τθ διάβρωςθ και τα
ςπζρματα μπορεί να παραςυρκοφν από τα νερά τθσ βροχισ.
Γιϋ αυτό ςε επικλινι εδάφθ τοποκετοφνται κλαδοπλζγματα που
ςχθματίηονται από τα κλαδιά των δζντρων ι κορμοπλζγματα που
ςχθματίηονται από τουσ κορμοφσ των καμζνων δζντρων.
33. Φυςικι αναγζννθςθ
Ουφ! Ζςκαςα μ’ αυτι τθ
ηζςτθ, ασ ανοίξω λίγο.
Ζτςι κα πζςουν τα
ςπόρια μου και κα βγουν
τα αρτίβλαςτα.
