1. Računarska grafika i multimedija
stancicdejan@gmail.com

2. Oblasti rada:
• Računarska grafika (2) • Photoshop (34)
– Predstavljanje slike na – Radno okruženje
računaru – Rad sa sekcijama
– Podala grafičkih elemenata – Rad sa slikama
• Corel Draw (30) – Crtanje i bojenje
– Radno okruženje – Rad sa stilovima
– Crtanje i oblikovanje – Rad sa tekstom
– Transformacija objekata – Skeniranje digitalni
– Korišćenje teksta fotoaparat
– Slojevi – slojevi
– Specijalni pregled crteža – filteri
– Globalni pregled crteža • Power Point (6)

3. Primena računara u oblasti računarske
grafike
• U osnovi compute, znači računanje, izračunavanje.
• Prvobitna primena računara tj. želja zbog koje su i konstruisani je da se
stvori mašine koji će omogućiti (numerička) izračunavanja lakšim,
bržim i preciznijim. Nakon te prvobitne tendencije, primena računara
se širi na čuvanje i obradu teksta. Sledeća primena u poslovne svrhe
bilo je korišćenje većih količina podataka (kako numeričkih tako i
tekstualnih) pogodno organizovanih u tzv.baze podataka.
• Na samom početku, programi za crtanje bili su posebne namene i
obično povezani sa nekim programom za numeričke proračune, kako
bi rezultati proračuna bili prikazani grafički. Ovi programi, kao i sva
potrebna oprema za crtanje (ne računajući računar) bili su vrlo skupi.
• Danas, ova primena u oblasti grafike je proširena upotrebom
računara u oblasti projektovanja, dizajna, animacije, posebnih
vizuelnih efekata, raznih simulacija, digitalne fotografije, skeniranih
materijala... I ova primena, kao i primena u digitalnom čuvanju i
obradi zvuka, javile su se kasnije, jer su zahtevnije u softverskom i
hardverskom-tehničkom smislu.

4. Prednosti korišćenja računara za
crtanje crteža nad klasičnim crtanjem:
• Tačnost i preciznost crtanja;
• Lakše se modifikuju
• Efikasnost – brzina crtanja;
• Crtanje u seriji;
• Biblioteke gotovih elemenata;
• Automatizacija projektovanja;
• Mogućnost animacije;

5. Programi za rad sa grafikom se prema
nameni mogu podeliti na nekoliko kategorija:
• za tehničko crtanje (Autocad)
• za grafički dizajn (Corel Draw, Adobe Photoshop...)
• za slikanje, obradu fotografija (Paint, Adobe Photoshop...)
• za animaciju (3D-studio, 3D-max...)
• za obradu video zapisa (Sony Vegas, Nero Vision Express,
Adobe Premiere Pro..)
• ostali (pregled fotografija i slika - ACDSee, izrada ikonica
-Microangelo…)

6. Predstavljanje crteža
• Treba razlikovati način
predstavljanja crteža
– u računaru - što zavisi od programa
– na izlaznoj jedinici - što zavisi od
tehničkih karakteristika grafičke
jedinice
• Postoje dva osnovna načina za
predstavljanje crteža na računaru:
– vektorski i
– rasterski (bitmapirani).
• Uobičajeno je kombinovanje
vektorskih i rasterskih crteža

7. Vektorski način predstavljanja crteža
 Kod vektorskog načina pamte se linije i objekti od kojih je slika
sastavljena i njihove osobine:
 pozicija i veličina
 debljina, vrsta i boja - za linije
 boja unutrašnjosti - za zatvorene konture i objekate
 Primer: za krug, potrebno je zapamtiti:
 tip objekta - krug,
 koordinate njegovog centra,
 poluprečnik,
 boju,
 debljinu i vrstu linije i boju kojom je popunjen.
 Količina podataka u fajlu koji treba zapamtiti tj. veličina slike u
memoriji zavisi od složenosti odnosno kompleksnosti slike (tj. koliko
na njoj ima objekata i linija).
 Vektorski crtež se obično dobija pravljenjem u nekom od programa
za obradu vektorske grafike na računaru.

8. Vektorsko predstavljanje
 Kod vektorskih programa objekti crteža se lako menjaju
(povećavaju, smanjuju, pomeraju...) jednostavnom
izmenom odgovarajućeg parametra.
 Nove vrednosti ostalih parametara se izračunaju u zavisnosti od
zahtevane promene, a zatim se u skladu sa tim nacrta i nova
slika.
 Delovi slike, koji nisu obuhvaćeni modifikacijom, se ne oštećuju.
 Pri samom iscrtavanju slike na monitoru ili štampanju na
štampaču, linije i objekti se zamenjuju najboljim mogućim
prikazom na datom uređaju (shodno njegovoj rezoluciji).

9. Rasterski način predstavljanja crteža
 Kod rasterskog predstavljanja na računaru slika se sastoji od mreže
kvadratića u obliku matrice koji se nazivaju pikseli (pixel – picture
element).
 Svaki piksel ima svoje osobine: poziciju, boju i intenzitet boje
(osvetljenje)
 Primer: ako je na slici samo krug, potrebno je zapamtiti boju za
svaku tačku slike – i na kružnici, i u krugu i izvan njega.
 Zauzeće memorije za rastersku sliku zavisi od broja upotrebljenih
piksela i broja boja koje su na raspolaganju.
 Rasterska slika se obično dobija iz nekog od grafičkih ulaznih
uređaja računara (skeneri, digitalni foto-aparati i kamere).

10. Adobe Illustrator, Corel Draw, Macromedia
Freehand
Adobe Photoshop, Adobe Lightroom, Corel
Photopaint, MS Paint

11. Rasterska i vektorska slika
Rasterska Vektorski
slika crtež

12. Poređenje rasterskog i vektorskog predstavljanja
 Rasterski programi su manje precizni od vektorskih.
 Kod vektorskog crtanja tačke na linijama crteža se precizno
definišu.
 Kod rasterskog se svaka tačka na linijama crteža se zamenjuje,
približno, pikselom koji najviše odgovara položaju te tačke.
 Kod rasterskih programa problemi nastaju i kod povećavanja i
smanjivanja slike
 Pri značajnijem uvećanju slika postaje vidno nazubljena i
mutnija.
 Pri smanjivanju, sa slike se nepovratno “uklanjaju” neke tačkice
(pikseli), pa se ponovnim povećanjem ne dobija polazna slika.
 Krajnji kvalitet odštampane slike je ograničen
 kod rasterskih programa - rezolucijom same slike i uređaja za
štampanje.
 kod vektorskih programa - samo rezolucijom uređaja za
štampanje

13. Vektorski način predstavljanja crteža
• Prednosti: • Mane:
– lakše se modifikuju – memorija koju crtež
– ne gube informaciju o zauzima zavisi od
crtežu pri njegovom
smanjivanju njegove kompleksnosti
– ne dolazi do deformacije – mala realističnost
pri promeni veličine crteža prikazane slike (crteža)
– kvalitet odštampanog
crteža zavisi samo od
kvaliteta izlaznog uređaja
– crteži zauzimaju manje
memorije

14. Rasterski način predstavljanja slike
• Prednosti: • Mane:
– velika realističnost slike – teža izmena i
premeštanje delova slike
– nezamenjivi su u čuvanju – pri smanjivanju slike deo
i radu sa skeniranim informacija se
materijalom i digitalnom nepovratno gubi
fotografijom – promena veličine slike
– nezamenjivi su pri dovodi do njene
simulaciji slikanja deformacije
– uvećanje kompleksnosti – kvalitet odštampane
ne utiče na količinu slike je ograničen
memorije potrebnu za njenom rezolucijom i
kvalitetom uređaja za
čuvanje slike štampanje

15. Rezolucija
 Rezolucija predstavlja veličinu kojom se definiše mogućnost
razlikovanja sitnih detalja na slici
 Ona opisuje kvalitet same slike
 Kvalitet je bolji što je rezolucija veća (linije su glatkije).
 Kod vektorskih uređaja rezolucija predstavlja najmanje
rastojanje na kome se mogu prikazati dve tačke.
 Kod rasterskih uređaja rezolucija je određena brojem piksela
po površini.
 Izražava se u:
 Broju piksela po horizontali i vertikali (1280x1024 pix) ili
broju piksela (10 Mpix)
 Broju tačaka po inču (dpi – dots per inch) ili broju piksela
po inču (ppi – pixel per inch)

16. Boje na slici
 Piksel u memoriji može biti predstavljen sa 8, 16, 24, 32
bita.
 Od broja bita zavisi i broj nijansi boja koje piksel može da
prikaže.
 8 bita – 28 = 256 nijansi
 16 bita – 216 = 65 536 nijansi
 24 bita – 224 = 16,7 miliona nijansi
 32 bita – 232 = 4,3 milijarde nijansi
 Veličina slike u memoriji predstavlja broj piksela slike
pomnožen sa brojem bita potrebnih za memorisanje
svakog piksela.
 Kvalitet prikaza slike zavisi od rezolucije (broja piksela) i
broja nijansi boja koje svaki piksel može da prikaže.

17. Broj bita i broj nijansi

18. Čuvanje slike u memoriji
 Postoje dva načina:
 Bez kompresije – svaki piksel je predstavljen posebno odgovarajućim
brojem bita (pri obradi slike pomoću nekog programa – u RAM memoriji
računara).
 Sa kompresijom – uklonjeni su nepotrebni podaci – redundansa (čuvanje
na hard disku).
 Kompresija je smanjenje količine podataka potrebnih za predstavljanje slike
u memoriji.
 Može biti:
 Kompresija bez oštećenja (losless compression)
• Rekonstruisana slika identična je originalnoj (medicina)
 Kompresija sa oštećenjem (lossy compression)
• Rekonstruisana slika razlikuje se od originalne u meri u kojoj to
dozvoljava primena (video prenos, fotografija,...)
 Slike se obično zapisuju na memoriju primenom neke od metoda
kompresije, jer bi u suprotnom zauzimale mnogo memorijskog prostora
(10Mpix * 24 bit = 240 Mb = 30MB)

19. Osnovni formati
• BMP (bit map) format
– Svaki piksel se memoriše pojedinačno odgovarajući brojem bita
– Nema kompresije i gubitka podataka
– Slike su veoma velike
• GIF (Graphics Interchange Format) format
– Niz istih piksela se memoriše kao jedan piksel i broj uzastopno istih
piksela
– Kompresija bez gubitka
– 256 nijansi boja
– U jedan GIF fajl mogiće je staviti više slika – GIF animacija
– Koristi se u Internet prezentacijama jer zauzima malo memorije
(manje vreme prenosa preko Interneta)

20. Osnovni formati
• JPG ili JPEG (Joint Photographers Experts Group) format
– Kompresija sa gubicima
– Zasniva se na osobini ljudskog oka da bolje detektuje površine i oblike
nego varijacije u boji i osvatljenju.
– Eliminiše informacije koje ljudsko oko (uglavnom) ne primećuje.
– Veličina slike može da se smanji nekoliko desetina puta a da se pri
tome ne izgubi mnogo na kvalitetu prikaza slike.
• PNG (Portable Network Graphics) format
– Kompresija bez gubitaka
– Nastao kao konkurent GIF formatu
– Bolje kompresuje sliku od GIF formata i nije ograničen na 256 nijansi
boje.
• TIFF (Tagged Image File Format) format
– Baziran je na GIF formatu
– Kompresija bez gubitaka
– Koristi se za čuvanje skeniranih fotografija

21. Crno-bela slika
 Kod crno-bele slike pikseli uzimaju vrednosti iz
opsega nijansi sive boje (osvetljaja) - grayscale.

22. Crno-beli monitor

23. Slika u boji
 Postoje tri načina
predstavljanja slike u boji:
 RGB (Red Green Blue) –
primarne boje svetlosti
(sekundarne boje pigmenata).
 CMY (Cyan, Magenta, Yellow)
– primarne boje pigmenata
(sekundarne boje svetlosti).
 HSI (Hue, Saturation, Intensity)

24. RGB
 Boje se dobijaju
kombinovanjem tri osnovne
boje svetlosti (crvene,
zelene i plave).
 Svaka slika u boji se sastoji
od tri crno-bele
komponente.
 Svaka od komponenti
predstavlja jačinu
odgovarajuće osnovne boje
svetlosti.
 Monitori i kamere.

25. Monitori u boji

26. CMY
 Sličan RGB sistemu.
 Boje se dobijaju kombinovanjem tri osnovne boje
pigmenta (cyan, magenta, yellow).
 Svaka od komponenti predstavlja jačinu
odgovarajuće osnovne boje pigmenta.
 Crna boja koja se dobija kombinovanjem osnovnih
nije dovoljno crna, pa kada se i ona ubaci sistem
postaje CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Key black).
 Štampači.

27. HSI
 HSI se još označava i kao HSV (Hue-Saturation-Value) ili HSL
(Hue-Saturation-Luminosity)
 Ovaj model odvaja crno-belu sliku i sliku u boji i blizak je
ljudskoj interpretaciji boje.
 Boja (Hue) - određuje nijansu boje onako kako bi je ljudi
definisali (teget, narandžasta, ljubičasta).
 Zasićenost (Saturation) - određuje čistoću date boje, tj. koliko
ima sive komponente u sebi.
 Što je manje prisustvo sive komponente, zasićenost je veća – čistija
boja
 Intenzitet (Intensity) predstavlja osvetljaj tačke sa datom
bojom (definisanom sa Hue).

28. Grafičke jedninice
 Grafički izlazni uređaji se mogu podeliti na
 vektorske – primer: ploteri sa perima i sekači (pera
iscrtavaju samo linije crteža i ne prelaze preko delova
papira na kojima ih nema).
 rasterske – primer: monitori i sve vrste štampača,
(rezultujući prikaz se formira od niza tačkica).
 Skoro svi grafički ulazni uređaji rade kao rasterski,
detektujući ulaz preko guste mreže sitnih tačkica
(skeneri, digitalni foto-aparati, digitalne table za
crtanje...).

29. Monitori
 Monitor je izlazne jedinica koja prikazuje rezultate rada računara
 Najvažnije karakteristike monitora su:
 veličina ekrana
 odnos širine i visine ekrana (4:3, 16:9)
 Rezolucija ekrana
 Veličina ekrana se meri inčima (1 inč=2,54cm).
 Predstavlja dužinu dijagonale vidljivog dela ekrana.
 Standardne veličine su 17¨, 19¨, 21¨ i 22¨
 Rezolucija ekrana je maksimalna rezolucija koju neki ekran može da
prikaže
 Označava se obično brojem tačkica po horizontali puta broj tačkica po
vertikali (npr.800*600, 1024*768, 1280*1024).

30. Štampači
 Štampač je izlazni uredjaj pomoću kog se informacija
iz računara prenosi na papir u vidu tekstualnih i
grafičkih dokumenata.
 Prema principu rada razlikujemo osnovne grupe
štampača:
 matrični (matrix),
 laserski (laser) i
 štampači sa mlaznicama - pljuckavci (ink-jet).
 Termički

31. Ploteri
 Ploteri spadaju u izlazne uređaje i ne treba ih mešati sa
štampačima.
 Princip rada: Posebna olovka nalazi se pričvršćena za presek dve šine
(horizontalne i vertikalne). Pomeranjem ovih šina po klizačima, olovka
se povlači po papiru, ostavljajući trag ( vektorski princip).
 Kada treba premestiti olovku na novi položaj bez povlačenja linije,
olovka se odvaja od papira.
 Debljina i vrsta olovke može biti različita.
 Najčešće su predviđeni za veće formate i preciznije crteže
 Najviše se koriste u u arhiktekturi, mašinstvu, građevini za
iscrtavanje planova i projekata, isecanje samolepljivih
reklamnih natpisa za radnje...

32. Digitalni fotoaparati
 Poseduju matrični senzor koji
prikuplja svetlost preko
optičkog sistema.
 Prikupljenu količinu svetlosti
senzor konvertuje u električni
signal.
 Slike se posle snimanja obično
konvertuju u neki od formata
koji zauzimaju manje
memorije.
 Snimljene slike se skladište na
memorijske kartice (microSD,
SD, Compact Flash,
Multimedia Card ...)

33. Princip rada digitalnog fotoaparata

34. Skeneri
 Skener (scanner) je ulazni uređaj računara koji preslikava
dokumete, slike i crteže sa papira na računar.
 Princip rada:
 Slika se deli na tačke pomoću tačkastih izvora svetlosti i tačkastih
senzora poređanih u liniju - linijski senzor.
 Emitovana svetlost se reflektuje u manjoj ili većoj meri od različitih
delova slike
 Linijski senzor se kreće duž dokumenta prihvata reflektovanu svetlost i
pretvara je u odgovarajući električni signal.
 Kada skeniramo tekstualni dokument njega je moguće
menjati tek pošto se izvrši optičko prepoznavanje znakova –
OCR (Optical Caracter Recognition)

35. OCR – Optical Caracter Recognition
 Optičko prepoznavanje znakova.
 Skenirane tekstualne dokumente nije moguće menjati
pomoću tekst procesora već samo pomoću programa za
obradu slika (skenirani dokument = slika).
 Programi za OCR, koristeći tehnike digitalne obrade slike na
skeniranom dokumentu, vrše prepoznavanje karaktera.
 Uspešnost prepoznavanja zavisi od: kvaliteta skeniranog
dokumenta, fonta i jezika koji je korišćen u dokumentu.
 Neki od programa za OCR: ABBYY FineReader, ExperVision
TypeReader, Microsoft Office Document Imaging.

36. Kraj predavanja
Ovaj materijal možete naći na:
gimsvetisavapozega.worpress.com