Εργασία της μαθήτριας της Α' τάξης του 3ου Γυμνασίου Περιστερίου, Γεωργίας Παπαγεωργίου

2.  Το Πάσχα αποτελεί τη μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας.
Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, αλλά κυρίως τη Μεγάλη
Εβδομάδα (ή Εβδομάδα των Παθών), συνηθίζεται να
πραγματοποιούνται ξεχωριστά ήθη και έθιμα σε πολλές
περιοχές της Ελλάδας.

3.  Στην Κέρκυρα το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου ξεκινά
ξημερώματα με το έθιμο του τεχνητού σεισμού, ενώ μερικές
ώρες αργότερα (στις 11.00 π.μ.) γίνεται η Πρώτη Ανάσταση με
τη ρίψη των “μπότηδων». Το συγκεκριμένο έθιμο, αποτελεί
επιρροή των Ενετών, οι οποίοι συνήθιζαν την Πρωτοχρονιά
(την μεγαλύτερη γιορτή των καθολικών), να ρίχνουν από τα
παράθυρά τους παλιά αντικείμενα, προκειμένου να τους φέρει
ο νέος χρόνος καινούργια. Οι Κερκυραίοι οικειοποιήθηκαν το
έθιμο αυτό και το ενέταξαν στις εορταστικές εκδηλώσεις του
Πάσχα. Στις μέρες μας, τα παλιά αντικείμενα
αντικαταστάθηκαν από πήλινες στάμνες (μπότηδες) γεμάτες
νερό.

5.  Το έθιμο των ρουκετών που έχει τις ρίζες του στους χρόνους
της τουρκικής κατοχής, λαμβάνει χώρα το βράδυ του Μεγάλου
Σαββάτου.
 Πρόκειται για μια ανταλλαγή πυρών ανάμεσα στις δυο
μεγαλύτερες ενορίες της πόλης αυτής του Αγίου Μάρκου και
της Παναγίας της Ερυθιανής.
 Αρχικά, οι κάτοικοι των δύο ενοριών των εκκλησιών που
βρίσκονται αντικριστά, έφτιαχναν αυτοσχέδια κανονάκια.
Με το πέρασμα του χρόνου αυτά εξελίχθηκαν σε αυτοσχέδιες
ρουκέτες- βεγγαλικά, που κατασκευάζουν οι ίδιοι. Τα υλικά
που χρησιμοποιούν είναι νίτρο, θειάφι και μπαρούτι και για
την κατασκευή τους απαιτείται μεγάλη προσοχή και
εμπειρία που κληροδοτείται πια από γενιά σε γενιά.

7.  Η τελετή του Ιερού Νιπτήρα στην Πάτμο είναι ένα
θρησκευτικό έθιμο και πρόκειται για την αναπαράσταση της
πράξης του Ιησού πριν το Μυστικό Δείπνο. Ο Χριστός πήρε μια
λεκάνη νερό και έπλυνε τα πόδια των μαθητών του. Η
αναπαράσταση λαμβάνει χώρα το μεσημέρι της Μεγάλης
Πέμπτης, στην πλατεία Ξάνθου, μπροστά στο Δημαρχείο.
 Τους 12 Αποστόλους υποδύονται μοναχοί ή κληρικοί, το ρόλο
του Χριστού, ο ηγούμενος της Μονής Θεολόγου, ενώ το ρόλο
του Ευαγγελιστή ένας κληρικός. Η αναπαράσταση γίνεται
μέσα σε αυστηρά μοναστηριακό κλίμα με τον Απόστολο
Πέτρο και τον Ιούδα ως «πρωταγωνιστές» μέχρι την ώρα που
ο ηγούμενος θα ραντίσει συμβολικά τα πόδια των μοναχών με
νερό. Έπειτα η πομπή επιστρέφει στο μοναστήρι.

9.  Ιδιαίτερα μεγάλο ενδιαφέρον συγκεντρώνουν η λειτουργική
προσέγγιση, τα έθιμα και οι παραδόσεις κάθε μοναστηριού στα
Μετέωρα.
 Η τρίτη Κυριακή των Νηστειών ονομάζεται «Κυριακή της
Σταυροπροσκύνησης». Μετά από τη μεγάλη Δοξολογία στον
Όρθρο, ο Σταυρός μεταφέρεται σε μια σεμνή πομπή στο κέντρο
του Ναού και παραμένει εκεί όλη την υπόλοιπη εβδομάδα. Στο
τέλος κάθε λειτουργίας γίνεται προσκύνηση του Σταυρού.
 Οι γυναίκες ανεβαίνουν στο βράχο της «μικρής Αιάς», όπως
λέγεται, τραγουδώντας τα γνωστά πασχαλοτράγουδα. Στη
συνέχεια κατεβαίνουν στον Άγιο Αντώνιο, το μικρό εκκλησάκι
που βρίσκεται στα ριζά του βράχου πιάνοντας χορό,
επαναλαμβάνοντας τα γνωστά τραγούδια της Πασχαλιάς και
αφού χτυπήσει η καμπάνα της Μεγάλης Εκκλησιάς -όπως
αποκαλούσαν οι παλιοί Καλαμπακιώτες τον Ιστορικό Ναό
Κοιμήσεως της Θεοτόκου- μαζεύονται για να
παρακολουθήσουν τον Εσπερινό.

11.  Όποιος επιλέξει να περάσει αυτές τις άγιες μέρες στο νησί της
Ύδρας θα ζήσει από κοντά τη μοναδική εμπειρία της περιφοράς
του επιταφίου στη συνοικία Καμίνι. Ο επιτάφιος εδώ μπαίνει
στη θάλασσα όπου διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου,
δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα κατανυκτική την οποία
απολαμβάνουν κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες του νησιού.
Στη συνέχεια, τέσσερις επιτάφιοι συναντώνται στο κεντρικό
λιμάνι.
 Την ημέρα του Πάσχα ο Ιούδας κρεμασμένος παραδίδεται
στις φλόγες αφού πρώτα «τιμωρηθεί» από τα όπλα των
ντόπιων.

13.  Η κατασκευή των αεροστάτων, έχουν μοναδική παρουσία.
 Δεκαέξι πολύχρωμες λεπτές κόλλες ενώνονται και στη βάση
τους πλεγμένο ένα στρογγυλό καλάμι που πάνω στο σταυρωτό
σύρμα του θα μπει η «κολημάρα», το πανί ποτισμένο με λάδι και
λίγο πετρέλαιο, τα καύσιμα για να το απελευθερώσουν.
 Πάνω από 1.000 τέτοια αερόστατα, απ’ όλες τις ενορίες του
Λεωνιδίου, θα κάνουν το ταξίδι τους, δηλώνοντας την Ανάσταση
στην οποίο συμβάλλουν βέβαια τα βαρελότα, οι δυναμίτες και
τα βεγγαλικά που με τον πιο προσεκτικό τρόπο πετάγονται από
τους άντρες και τους μεγαλύτερους.

15.  Ένα από τα πιο παλιά πασχαλινά έθιμα στην Μεσσηνία με
επίκεντρο την πόλη της Καλαμάτας είναι ο Σαϊτοπόλεμος. Ένα
έθιμο με ρίζες από την επανάσταση του 1821 το οποίο αναβιώνει
κάθε Κυριακή του Πάσχα στην Καλαμάτα και λίγες άλλες περιοχές
της Μεσσηνίας. Κάθε χρόνο μετά την Καθαρή Δευτέρα διάφορες
ομάδες αρχίζουν την προετοιμασία τους.
 Ανήμερα του Πάσχα πραγματοποιείται ο σαϊτοπόλεμος. Το έθιμο
προήλθε από μια ευφυή χρήση των Ελλήνων στον
απελευθερωτικό πόλεμο του 1821, ως ένα είδος εκφοβισμού του
ιππικού των Τούρκων. Αρχικά ήταν αυτοσχέδιες κατασκευές,
όπου με χρήση μπαρουτιού τοποθετημένο σε αδειασμένο καλάμι,
απελευθέρωναν ισχυρή φλόγα από την μια πλευρά που
τρομοκρατούσε τα υποζύγια των Τούρκων ιππέων. Μετά το
πέρας του πολέμου αυτές οι αυτοσχέδιες κατασκευές εξελίχθηκαν
και μετατράπηκαν στο γνωστό έθιμο του Σαϊτοπόλεμου.

17.  Την Μεγάλη Πέμπτη φτιάχνουν ένα ανθρώπινο ομοίωμα από
ξύλα, τον Ιούδα, τον οποίο περιφέρουν σε όλα τα σπίτια του
χωριού και τον χτυπούν και κακίζουν για την αισχρή προδοσία
του. Οι γυναίκες δίνουν ό,τι παλαιά ρούχα έχουν για να ντυθεί ο
Ιούδας, τον οποίο παραγεμίζουν με άχυρα.
 Το βράδυ της Ανάστασης, με το Χριστός Ανέστη βάζουν φωτιά
στον Ιούδα, ο οποίος καίγεται με τα απαραίτητα
μπαλοταρίσματα.

19.  Η ακολουθία του Επιταφίου στη Ζάκυνθο, σύμφωνα με
παλαιό έθιμο, δε γίνεται το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής,
αλλά τις πρώτες πρωινές ώρες του Μεγάλου Σαββάτου και
συγκεκριμένα στις 02:00 το πρωί. Στις 04:00 περίπου το
πρωί γίνεται η έξοδος του Επιταφίου, ο οποίος επιστρέφει
γύρω στις 5.30 στο ναό, όπου συνεχίζεται η Ακολουθία.
Κατά την πρώτη Ανάσταση πραγματοποιείται και το
σπάσιμο των πήλινων σταμνών από τις νοικοκυρές όλων
των σπιτιών.

21.  Την Κυριακή του Πάσχα και καθ’όλη τη διάρκεια της Άνοιξης
στην Ήπειρο αναβιώνει το έθιμο του Ζαφείρη.
 Το έθιμο αυτό είναι ουσιαστικά ένα παιδικό παιχνίδι και η
αναβίωση του. Το παιδί που έχει το ρόλο του Ζαφείρη
παριστάνει το νεκρό, ενώ τα υπόλοιπα μαζεύουν λουλούδια
και φύλλα. Τον στολίζουν και παράλληλα τον μοιρολογούν
κρατώντας στα χέρια τους καλάμια αντί για λαμπάδες. Στο
τέλος του μοιρολογιού, όλα τα παιδιά μαζί φωνάζουν «Σήκω
Ζαφείρη, Σήκω!» και ο «νεκρός» ανασταίνεται από το
στολισμένο με λουλούδια κρεβάτι του και τα κυνηγά
φωνάζοντας και γελώντας. Όποιο παιδί πιάσει ο αναστημένος
Ζαφείρης, θα είναι ο «νεκρός» της επόμενης χρονιάς ή του
επόμενου γύρου.

23.  https://www.travelstyle.gr/10-ellinika-paschalina-ethima-
poy-i-istoria-toys-chanetai-stoys-aiones/
Γεωργία Παπαγεωργίου
Α2
2021-22