2. Urbanizacija (lat. urbs – grad, urbanis – gradski)
- porast broja gradova i gradskog stanovništva
3. Pojava prvih gradova
• doline velikih reka u Jugoistočnoj Aziji - oko
6000 godina pre nove ere
• Jugozapadna Azija - u Mesopotamiji oko 4000
godina pre nove ere
• istočno Sredozemlje i primorje Crnog mora
6. Industrijska revolucija i proces urbanizacije
• 18. i 19. vek –
Industrijalizacija ubrzava
urbanizaciju i osnovni je
razlog PROSTORNE I
DEMOGRAFSKE
’’ERUPCIJE’’ GRADOVA
• Urbanizacija i
industrijalizacija – glavni
pokretači društvene
modernizacije
7. Velika Britanija prva doživljava
INDUSTRIJSKU i URBANU REVOLUCIJU
1750.g. London je imao 750 000 stanovnika
U isto vreme, 10% Engleske je bilo urbanizovano
Industrijska revolucija širi se na celo Ujedinjeno Kraljevstvo,
kontinentalni deo Evrope i Severnu Ameriku i bila je praćena
snažnom urbanizacijom.
8. - PRVI MILIONSKI GRADOVI NA SVETU
Oko 1800. g. PEKING i LONDON su dostigli
milion stanovnika
PARIZ I TOKIO
URBANA REVOLUCIJA – visok tempo rasta broja
gradskog stanovništva
9. Industrijska revolucija nije se proširila na zemlje Latinske Amerike
i Afrike, koje su bile samo izvor sirovina i radne snage za Evropu
- vremenom je došlo do NEJEDNAKOG i SPOROG
URBANOG RAZVOJA.
10. Godina Procenat urbanizacije
1950. 29.0
1955. 30.8
1960. 32.8
1965. 34.7
1970. 35.9
1975. 37.2
1980. 39.1
1985. 41.0
1990. 43.0
1995. 44.8
2000. 46.7
2005. 48.7
2010. 50.8
2015. 52.9
SVET -
stepen
urbanizacije
1950-2015.
Populacioni trendovi i
stepen urbanizacije
12. Razvoj urbanizacije se prati na dva načina:
kao rast gradskog stanovništva
kao povećanje broja gradova
13. Redni
broj
GRAD br. st. u
milionima
2014.
Redni
broj
GRAD br.st. u
milionima 2030.
(procena)
1. Tokio 37,8 1. Tokio 37,2
2. Delhi 25 2. Delhi 36,1
3. Šangaj 23 3. Šangaj 30,8
4. Meksiko siti 20,8 4. Mumbaj 27,8
5. Mumbaj 20,8 5. Peking 27,7
6. Sao Paolo 20,7 6. Daka 27,4
7. Osaka 20,1 7. Karači 24,8
8. Peking 19,5 8. Kairo 24,5
9. Njujork 18,6 9. Lagos 24,2
10. Kairo 18,4 10. Meksiko siti 23,9
Aglomeracija - dominira jedan veliki grad (jezgro
aglomeracije) i teritorija koja mu gravitira -
koncentracija gradova upućenih jedni na druge
Gradovi sa najvećim brojem stanovnika Izvor: UN
16. • Suburbanizacija je proces preseljavanja
gradskog stanovništva na periferiju (u
prigradska naselja)
– satelitski gradovi, gradovi trabanti, gradovi
spavaonice
Suburbanizacija Berlina
30-ih godina 20.v.
17.
18.
19. • Pseudourbanizacija - stihijski rast gradova u zemljama
u razvoju, bez prisustva gradskog načina života
–sirotinjske četvrti ili slamovi:
• bidonvili (Severna Afrika)
• favele (Latinska Amerika)
• sampani (Kina i Jugoistočna Azija)
Rohinja
Divlje naselje u Manili
22. Šest formiranih megalopolisa:
–(“Bosvaš”) Severo-istočni - na atlantskoj obali između Bostona i
Vašingtona
–(“Čikpits” ) Prijezerski- u regionu Velikih jezera između
Čikaga i Pitsburga
–(“San-San”) Kalifornijski - u Kaliforniji između San-Dijega i
San-Franciska
–“Tokaido” - duž tihookeanske obale između Tokija i Osake
– Engleski - na osovini London-Liverpul
– Rajnski - duž najveće vodne arterije – Rajne
- “Deltapolis” - određene teritorije Velike Britanije, Nemačke,
Belgije, Holandije i Francuske (P= 230 hiljada km²; oko 80
mil.st.)
37. Monitoring – obuhvata sistem praćenja i analizu stanja u
životnoj sredini
Nagli razvoj gradova i nekontrolisani stihijski proces urbanizacije
ugrozili su čoveka i njegovu životnu sredinu.
Zdravlje ljudi je podređeno ekonomskim
interesima.
