Τα υδραγωγεία στην αρχαία εποχή.

1. Γιώζζα Γ΄- Δλόηεηα : 2ε , Άζθεζε 4
9ν Γεκνηηθό ΢ρνιείν Πηνιεκαΐδαο
Τάξη: Δ΄1
Ηλιάδης Ηλίας
Ηλιάδης Ηλίας 1

2. Υδραγωγείο νλνκάδνπκε ην ηερλεηό θαλάιη πνπ θαηαζθεπάδεηαη γηα λα κεηαβηβάζεη ην ύδσξ από κηα
ζέζε ζε κηα άιιε. Ο όξνο εηπκνινγείηαη από ηηο ιέμεηο «ύδσξ» θαη «άγσ».
Ηλιάδης Ηλίας 2

3. Αν για ζναν άνκρωπο το πολυτιμότερο υλικό αγακό είναι το οξυγόνο που αναπνζει, για μια πόλθ το ςθμαντικότερο αγακό είναι το
νερό. Από τουσ πρϊτουσ υποτυπϊδεισ οικιςμοφσ τθσ προϊςτορίασ ωσ τισ αχανείσ και τεχνολογικά εξελιγμζνεσ μεγαλουπόλεισ των
καιρϊν μασ, θ δυνατότθτα εφκολθσ πρόςβαςθσ ςε επαρκι αποκζματα πόςιμου νεροφ αποτζλεςε προχπόκεςθ τθσ δθμιουργίασ
τουσ. Και μπορεί ςιμερα θ πρόςβαςθ αυτι είναι τόςο εφκολθ όςο το άνοιγμα μιασ βρφςθσ, τα πράγματα όμωσ δεν ιταν πάντοτε
τόςο απλά…
Ηλιάδης Ηλίας 3

4. Σελ επνρή πνπ νη αξραίνη νηθηζκνί άξρηζαλ λα νξγαλώλνληαη ζε επίπεδν πόιεο, ε απιή
γεηηλίαζε κε πνηακνύο, ιίκλεο ή πεγέο έπαςε λα επαξθεί, θαη ε αλάγθε γηα δεκηνπξγία
δηθηύσλ κεηαθνξάο θαη δηαλνκήο λεξνύ άξρηζε λα γίλεηαη επηηαθηηθή πξνθεηκέλνπ λα
εμαζθαιηζηεί ε πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηνπο. Η αλάγθε απηή νδήγεζε ζηελ θαηαζθεπή ησλ
πξώησλ πδξαγσγείσλ - ππόγεησλ ή ππέξγεησλ αγσγώλ, δειαδή, κεηαθνξάο λεξνύ. Ίρλε
πξντζηνξηθώλ πδξαγσγείσλ έρνπλ βξεζεί ζηελ θνηιάδα ηνπ Νείλοσ της Αιγύπτοσ, ζηελ
αξραία πόιε Τύρο της Σσρίας, ζηελ Κίνα, ζηελ Κεντρική Αμερική θαη ζε πνιιά άιια
αθόκε ζεκεία ηνπ θόζκνπ.
Τπόγεην πδξαγσγείν, πνπ θαηαζθεπάζηεθε ηνλ 6ν αηώλα π.Υ. ζηα Μέγαξα.
Ηλιάδης Ηλίας 4

5. Μνινλόηη νη Ρσκαίνη ζεσξνύληαη νη κεγαιύηεξνη θαηαζθεπαζηέο πδξαγσγείσλ ηεο
Αξραηόηεηαο, ηα αδξεπηηθά ζπζηήκαηα κανάτ εμππεξεηνύζαλ ηελ Πεξζία, ηελ Ιλδία, ηελ
Αίγππην θαη άιιεο ρώξεο ηεο Μέζεο Αλαηνιήο εθαηνληάδεο ρξόληα λσξίηεξα. Σα ζπζηήκαηα
απηά πεξηιάκβαλαλ ζήξαγγεο δηαλνηγκέλεο ζε θιηηύο ιόθσλ, κέζσ ησλ νπνίσλ
δηνρεηεπόηαλ λεξό γηα ηελ άξδεπζε ηνπ ππνθείκελσλ πεδηάδσλ. Κάπσο ζπγγελέζηεξν
πξνο ηα θιαζηθά ξσκατθά έξγα ήηαλ έλα πδξαγσγείν θηηζκέλν κε αζβεζηόιηζν από ηνπο
Αζζπξίνπο πεξί ην 691 π. Υ. γηα ηελ ύδξεπζε ηεο όιεο Νηλεπί.....
Σν πέηξηλν πδξαγσγείν Πηνιεκαΐδαο
Ηλιάδης Ηλίας 5

6. ΢θμαντικά ζργα φδρευςθσ καταςκεφαςαν επίςθσ οι Έλλθνεσ , οι οποίοι καταςκεφαςαν και τουσ πρϊτουσ ςίφωνεσ
υπό πίεςθ, για τθν φδρευςθ τθσ ΢μφρνθσ και τθσ Περγάμου το 3ο π.Χ. αιϊνα. Θαφμα τθσ αρχαίασ μθχανικισ
κεωρείται το υδραγωγείο που καταςκεφαςε τον 6ο αιϊνα π.Χ. ο καταγόμενοσ από τα Μζγαρα μθχανικόσ
Ευπαλίνοσ για τθν φδρευςθ τθσ ΢άμου. Σο "Ευπαλίνειο όρυγμα" είναι μια ςιραγγα μικουσ ενόσ περίπου
χιλιομζτρου και πλάτουσ - φψουσ 8 μζτρων, θ διάνοιξθ τθσ οποίασ ξεκίνθςε ταυτόχρονα και από τισ δφο πλευρζσ
του όρουσ "Κάςτρου", απ' όπου διζρχεται. Σο πωσ ο Ευπαλίνοσ κατάφερε να υπολογίςει τθν πορεία διάνοιξθσ
των δφο άκρων τθσ ςιραγγασ με τζτοια ακρίβεια ϊςτε αυτά να ςυναντθκοφν ςτο εςωτερικό του βουνοφ,
αποτελεί δείγμα του επιπζδου των γνϊςεων των αρχαίων Ελλινων μθχανικϊν.
Εσπαλίνειο όρσγμα της Σάμοσ
Ηλιάδης Ηλίας 6

7. Σο περίτεχνο ςφςτθμα που εξαςφάλιηε τθν φδρευςθ τθσ πρωτεφουςασ τθσ Ρωμαϊκισ Αυτοκρατορίασ παραμζνει,
ωςτόςο, ςπουδαίο τεχνολογικό επίτευγμα. ΢ε περίοδο 500 ετϊν - από το 312 π. Χ. μζχρι το 226 μ.Χ. -
καταςκευάςτθκαν 11 υδραγωγεία για τθ μεταφορά νεροφ ςτθ Ρϊμθ από αποςτάςεισ μζχρι και 92 χιλιόμετρα. Οι
Ρωμαίοι κατόρκωςαν να μεταφζρουν νερό ςε όλθ τθν Αυτοκρατορία τουσ με τθν βοικεια ενόσ περίπλοκου
ςυςτιματοσ υδραγωγείων. Σα υπζργεια ανοικτά κανάλια μεταφοράσ νεροφ πάνω ςε αψίδεσ (AQUADUCTS -
υδραγωγεία ι υδραφλακεσ), είναι από τα εντυπωςιακότερα ζργα τθσ αρχαιότθτασ που πολλά, ςε μεγάλα
τμιματα, ςϊηονται ςχεδόν άκικτα ακόμα και ςιμερα. Μερικά από αυτά τα υδραγωγεία εξακολουκοφν να
χρθςιμοποιοφνται.
Καλάιηα κεηαθνξάο λεξνύ πάλσ ζε αςίδεο.
Ηλιάδης Ηλίας 7

8. Η Διιάδα είλαη δηάζπαξηε κε πδξαγσγεία (θπξίσο ηεο ειιεληζηηθήο επνρήο), κλεκεία δηαθόξσλ επνρώλ,
θαηαθηεηώλ θαη εγεηώλ πνπ ζέιεζαλ λα ζπλδέζνπλ ην όλνκά ηνπο κε κηα πδξνινγηθή θαηαζθεπή ή
θαηλνηνκία, ελώ ζηελ Κλσζό ην πξώην πξάγκα πνπ καζαίλνπλ νη ρηιηάδεο ηνπξίζηεο από ηνπο μελαγνύο
είλαη όηη εθεί είρε εθαξκνζηεί έλα ζύζηεκα δηαρείξηζεο ηνπ λεξνύ γηα θαζεκεξηλή ρξήζε, ην νπνίν
ζεσξείηαη από ηα πξώηα ζηελ ηζηνξία. Οη Ρσκαίνη θαηαζθεύαζαλ επίζεο πνιιά πδξαγσγεία ζε όιε ηελ
απηνθξαηνξία, κεξηθά από ηα νπνία ππάξρνπλ αθόκα θαη ζηελ Διιάδα (Αζήλα, Μπηηιήλε θ.ά.). ΢ηα
πεξηζζόηεξα πδξαγσγεία ηνπο ζπλήζηδαλ λα θαηαζθεπάδνπλ δεμακελή θνληά ζηηο πεγέο πξηλ αξρίζνπλ
ηελ κεηαθνξά ηνπ λεξνύ ώζηε λα δηαηεξνύλ ζηαζεξή ξνή θαη πίεζε. Η κεηαθνξά ηνπ λεξνύ γηλόηαλ από
ηα γλσζηά αςηδσηά ηκήκαηα πνπ κε θιίζε 1:1000 εμαζθάιηδαλ ζηαζεξή ξνή.
Ηλιάδης Ηλίας 8

9. ΢ηελ Αρταία Αθήνα έλα πξόβιεκα πνπ απαζρνινύζε ηδηαίηεξα ηνπο θαηνίθνπο ηεο, αλά ηνπο αηώλεο,
ήηαλ ε έιιεηςε λεξνύ. Η Αζήλα αληηκεηώπηδε πξόβιεκα ιεηςπδξίαο πνιύ ζπρλά κηαο θαη νύηε πνιιέο
πεγέο ππήξραλ αιιά θαη ν ηζηνξηθόο πνηακόο Ιιηζζόο δελ είρε λεξό όιν ηνλ ρξόλν, έηζη πνπ λα βνεζήζεη
θαη λα αλαθνπθίζεη ζην πξόβιεκα απηό. Από πνιύ παιηά νη άξρνληεο θαη νη πνιίηεο ηεο Αζήλαο
θαηέθπγαλ ζηελ ιύζε ηεο θαηαζθεπήο θξεάησλ ύδξεπζεο, (πεγάδηα), όπσο θαη ζηελ θαηαζθεπή
πδξαγσγείσλ, ππόγεησλ θαη ππέξγεησλ θάπνηεο θνξέο. Καηαγξάθνληαη από ηνπο θαηά θαηξνύο
πεξηεγεηέο, αξραίνπο θαη ζύγρξνλνπο, δεθάδεο πδξαγσγεία ζηελ πόιε ησλ Αζελώλ, πνπ κεηέθεξαλ
λεξό από όπνπ ήηαλ δπλαηόλ θαη θπξίσο από ηα γεηηνληθά ζην ιεθαλνπέδην βνπλά (Πάξλεζα, Πεληέιε,
Τκεηηό).
΢πζηήκαηα δεμακελώλ πνπ επηθνηλσλνύζαλ κεηαμύ ηνπο κε ππόγεηεο ζήξαγγεο, πδξαγσγεία πνπ κεηέθεξαλ
λεξό από ηα γύξσ βνπλά, πνιύ κεγάιν αξηζκό πεγαδηώλ, θξήλεο θαη γεληθόηεξα πδξαπιηθά έξγα κάζηεπζεο
θαη κεηαθνξάο ησλ πδάησλ ζηελ αξραία Αζήλα.
Ηλιάδης Ηλίας 9

10. Δπίζεο ζρεδόλ από όια ηα πνηάκηα ηεο πεξηνρήο ηνπ ιεθαλνπεδίνπ μεθηλνύζαλ πδξαγσγεία πνπ
κεηέθεξαλ λεξό κέζα ζηελ πόιε (Ιιηζζόο, Κεθηζόο, Ηξηδαλόο). Έρνπλ βξεζεί ίρλε ηνπ παλάξραηνπ
Πειαζγηθνύ Τδξαγσγείνπ ην νπνίν ζεσξείηαη θαη ην αξραηόηεξν πδξαγσγείν ηεο πόιεο ησλ Αζελώλ, ζηα
βάζξα ηνπ Πειαζγηθνύ ηείρνπο ηεο Αθξόπνιεο, ην νπνίν κεηέθεξε λεξό από ηνλ Τκεηηό θαη ην νπνίν
ρξνλνινγείηαη πξηλ ην 3200 π.Υ. Σν επόκελν αξραηόηεξν ρξνλνινγηθά πδξαγσγείν ηεο πόιεο ησλ
Αζελώλ ιέγεηαη όηη ην θαηαζθεύαζε ν ίδηνο ν Θεζέαο…
Σα ζπνπδαηόηεξα θαη βαζηθόηεξα Τδξαγσγεία ηεο πόιεο ησλ Αζελώλ:
Πειαζγηθό πδξαγσγείν
Τδξαγσγείν Θεζέσο
Πεηζηζηξάηεην πδξαγσγείν
Πώξηλν πδξαγσγείν
Τδξαγσγείν Τκεηηνύ - Νεθξνηαθείνπ
Τδξαγσγείν Πλπθόο
Τδξαγσγείν Λνπηξνύ
Τδξαγσγείν Θεζείνπ
Τδξαγσγείν ΢ηαδίνπ
Τδξαγσγείν Αγίαο Σξηάδαο - Κεξακεηθνύ
Τδξαγσγείν Κεθηζίαο
Τδξαγσγείν «Γεξάλη» ή νδνύ ΢ηαδίνπ
Τδξαγσγείν Καιιηξξόεο - Βνπλνύ - Μαθξώλ Σεηρώλ
Τπέξγεηα πδξαγσγεία επί αςίδσλ
Αδξηάλεην Τδξαγσγείν
Ηλιάδης Ηλίας 10

11. Σκήκα ηνπ Πεηζηζηξάηεηνπ πδξαγσγείνπ πνπ αλαθαιύθζεθε θαηά ηηο εξγαζίεο
θαηαζθεπήο ηνπ Μεηξό, ζηελ πιαηεία ΢πληάγκαηνο
Ηλιάδης Ηλίας 11

12. Ρωμαϊκά Υδραγωγεία:
Τδξαγσγείν Καβάιαο
Τδξαγσγείν Νηθόπνιεο
Τδξαγσγείν Πάηξαο
Τδξαγσγείν Μόξηαο
Τδξαγσγείν ηνπ Υνξηηάηε
Τδξαγσγείν Υαιθίδαο
Τδξαγσγείν Υαιθίδαο
Ηλιάδης Ηλίας 12

13. Δπραξηζηνύκε γηα ηελ πξνζνρή ζαο…
Ηλιάδης Ηλίας 13