2. Laguntza gela
HISTORIA historialariak
Gogoratzea merezi Historia aztertzen
duten iraganeko duten pertsonak
gertaeren multzoa dira.
da.
Historia ezagutzeko, historialariek iturri historikoak erabiltzen dituzte:
• ahozko kontaketak
AHOZKOAK
• eskutitzak, dokumentuak, liburuak...
IDATZIZKOAK
2
• ontziak, bitxiak, txanponak, hilobiak, hondakinak...
MATERIALAK
3. Laguntza gela
Historia hobeto aztertzeko arotan banatzen da.
Aroen hasiera edo amaiera gertaera oso garrantzitsuek markatzen dute.
Historiako aroak
Historiaurrea Antzinaroa Erdi Aroa Aro Modernoa Aro Garaikidea
•Lehenengo •Idazkera asmatu •Erromatar •Amerika aurkitu •Frantziako
gizakiak agertu zenetik Inperioa erori zenetik Iraultzatik gaur
zirenetik idazkera Erromatar zenetik Amerika Frantziako egunera arte
asmatu zen arte Inperioa erori aurkitu zen arte Iraultzara arte doa.
doa. zen arte doa. (1492.urtea) doa. (1789.urtea)
(K.a.3000.urtea) doa.(476.urtea)
3
4. Laguntza gela
HISTORIAURREA
Lehenengo gizakiak Sua egiten ikasi zuten Kobetan bizi ziren. Kobetako hormetan
animaliak harrapatzen harriak elkar joz. marrazten zuten.
zituzten jateko.
Geroago, landareak hazten Etxeak egiten hasi ziren, Megalito izeneko Sinboloak margotzen hasi
hasi ziren eta animaliak bata bestetik hurbil. horrela monumentuak egiten ziren. Hori izan zen 4
etxekotzen. sortu ziren HERRIAK. zituzten. IDAZKERAren hasiera.
5. Laguntza gela
ANTZINAROA
HIRIAK sortu ziren. Lehenengo legeak lehenengo lanbideak Gurpila asmatu zen.
sortu ziren. garatu ziren.
ERROMAKO ZIBILIZAZIOA
Italian sortu zen. Tenpluak, zubiak,
Herri asko Bere hizkuntza akueduktoak,
menderatu latina zen. errepideak... egin
zituzten. zituzten.
5
6. Laguntza gela
ERDI AROA
Langileak GREMIOtan Plazak eta MERKATUAK
Erregeek ERREINU HIRIAK garatu ziren.
elkartzen ziren:
TXIKIAK gobernatzen errementariak, zurginak, egin ziren.
zituzten. igeltseroak, jostunak...
Ia Erdi Aro osoan zehar 1490ean, Gutenbergek INPRENTA 1492an, Kristobal
liburuak eskuz ASMATU zuen. Horrela, liburuak Kolonek AMERIKA
kopiatzen ziren. eskuz kopiatzeari utzi eta jende AURKITU zuen.
gehiagoren eskura egon ziren. 6
7. Laguntza gela
ARO MODERNOA
Erreinu txikian bat egin Urruneko lurrak Ameriketatik urrea, zilarra, MERKATUAK garatu
ziren, eta NAZIO handiak konkistatu egiten patatak, kakaoa eta ziren.
sortu ziren. zituzten. tomateak ekarri zituzten.
BANKARIAK sortu ziren. Nazioen arteko Biztanleriaren zati Frantzian protesta handia sortu zen,
gerrak asko ziren. bat miserian bizi zen. FRANTZIAKO IRAULTZA izenekoa.
MIKROSKOPIOA
IPARRORRATZA MAPAK eta ERLOJUA
TELESKOPIOA
7
8. Laguntza gela
ARO GARAIKIDEA
Herri gehienak Lurrin makina asmatu FABRIKAK sortu ziren. Fabrikak hirietan egin
gobernatzeko modua zen. zirenez, BIZTANLERIA
DEMOKRAZIA bihurtu zen. ASKO IGO zen.
Petroleoa eta elektrizitatea Kutsadura ugaritu zen
erabiltzen hasi ziren.
MEDIKUNTZAN GARRAIOETAN KOMUNIKABIDEETAN
8
9. Laguntza gela
ARIKETAK
1- Ertantzun:
Zer da HISTORIA?
Nor da HISTORIALARIA?
Nola ezagutzen dute historia historialariek?
erabiltzen dituzte.
Adibidez: Adibidez:
Adibidez: Adibidez:
9
10. Laguntza gela
2- Nola banatzen dira HISTORIAKO AROAK?
3- Bete:
NOIZ HASI ZEN NOIZ BUKATU ZEN
10
11. Laguntza gela
4- Irudiei erreparatu eta azaldu aro bakoitzeko ezaugarri garrantzitsuenak:
HISTORIAURREA
1 2 3 4 5 6 7 8
11
17. Laguntza gela
6- leku batean gezi baten punta aurkitzen bada, zein historia arokoa izango da? Azaldu zergaitik.
7- Zein da argazkiko animalia? Zein arotan bizi izan zen?
8- Historiaurreko gizon-emakume bat bazina eta koba ilun batean margotu beharko bazenu,
nola argituko zenuke?
zerekin margotuko zenuke?
9- Zein zen erromatarren hizkuntza? Inskripzio honen hitzen bat ezagutzen duzu?
17
18. Laguntza gela
10- Bildu informazioa, eta azaldu zer den akuedukto bat.
11- Erromako Inperioan merkataritza asko garatu zen; txanponetan kobratzen zuten eta kantitateak zenbatu
eta idatzi egin behar zituzten.
Erromatar zenbakiak erabiliz idatzi:
zenbat urte dituzun
zein urtetan jaio zinen
zein urtetan bizi garen
12- Erdi Aroan, nortzuk gobernatzen zuten?
18
19. Laguntza gela
13- Zergaitik esaten zaio Erdi Aroari “gazteluen garaia”?
14- Zure ustez, Erdi Aroan zergaitik kopiatzen ziren eskuz liburuak?
Noiz utzi zioten eskuz kopiatzeari? Zergaitik?
15- Badakizu nor den argazkiko pertsonaia?
Zein izan zen bere aurkikuntza historikoa?
19
20. Laguntza gela
16- Ameriketatik zer produktu ekarri zuten?
17- Zure ustez, zergaitik hartu zuten garrantzi handia bankuek Aro Modernoan?
18- Idatzi Aro Modernoko garapen teknologiko batzuk.
•1
•2
garapen teknologikoak •3
•4
Zure ustez, zertarako izan ziren inportanteak?
20
21. Laguntza gela
19- Aro Modernoan , biztanleria gose zen bitartean, erregeek eta nobleek aberastasun handiak zituzten.
Zer gertatu zen horren ondorioz?
20- DIKTADURA eta DEMOKRAZIA gobernatzeko bi modu dira.
Azaldu bien arteko ezberdintasuna.
21
22. Laguntza gela
21- Fabrikak hirietan egiten hasi zirenetik, zer gertatu da?
22- Aipatu elektrizitatea erabiltzen dute lau aparatu
23- Gaur egun zer komunikabide erabiltzen ditugu? Aipatu batzuk.
22
23. Laguntza gela
24- Erreparatu argazkiei:
- Nortzuk dira?
- Zergaitik janzten dira horrela?
- Zure ustez, zein arotakoa da argazkia?
23
