Work sharing (czyli dzielenie netpoint pracy) jest popularna na zachodzie Europy metoda zapobiegania...

1. Work-sharing - zamiast zwolnien grupowych
Work sharing (czyli dzielenie netpoint pracy) jest popularna na zachodzie Europy metoda
zapobiegania zwolnieniom grupowym w czasie kryzysu. Jest to szczegolna postac zatrudnienia
niepelnowymiarowego. Polega ona na redukcji wymiaru czasu pracy pracownikow i polaczonej z nia,
proporcjonalnej redukcji wynagrodzen, ktorych celem jest unikniecie zwolnien.
W krajach, w ktorych instytucja ta jest szerzej stosowana, najcześciej wprowadza sie ja na mocy
porozumienia miedzy przedstawicielstwem pracownikow (na ogol sa to zwiazki zawodowe) oraz
pracodawca. Strony umawiaja sie, ze wszyscy pracownicy beda mieli przez czas określony w
porozumieniu obnizony wymiar czasu pracy i proporcjonalnie do tego obnizone wynagrodzenie, a w
zamian za to pracodawca zobowiazuje sie do zachowania dotychczasowych miejsc pracy. Korzyści z
takiego porozumienia moga odnieśc obie strony - mowi Daniel Predkopowicz, koordynator projektu
AlterPraca.pl – Pracodawca zyskuje redukcje kosztow pracy, co pozwala mu na przetrwanie
okresu dekoniunktury i utrzymanie sie na rynku. Pracownicy z kolei zachowuja miejsca pracy, co w
sytuacji rosnacego w okresie kryzysu bezrobocia jest dla nich z reguly najistotniejsze.
Europejskie doświadczenia
Work sharing juz od wielu lat jest chetnie wykorzystywany w krajach Europy Zachodniej, jako jeden
z instrumentow skutecznie lagodzacych skutki kryzysu i sprzyjajacy zachowaniu miejsc pracy. Co
ciekawe, czesto w porozumieniach miedzy partnerami spolecznymi uczestniczy panstwo, ktore ze
środkow przeznaczonych na walke z bezrobociem wyplaca pracownikom świadczenia lagodzace
skutki obnizenia wynagrodzenia. Co wiecej, postrzegane jest to nie jako dodatkowe obciazenie dla
budzetu panstwa, ale jako pewna forma inwestycji – osobom tym nie trzeba bedzie wyplacac
świadczen, jakie przyslugiwalyby im jako osobom bezrobotnym gdyby ich miejsca pracy ulegly
likwidacji.
A w Polsce ?
W Polsce ten sposob walki z kryzysem i ochrony miejsc pracy jest wciaz zbyt malo znany i doceniany.
Niewykluczone, ze przeszkoda w jego stosowaniu jest stosunkowo niski poziom wynagrodzen, co
powoduje, ze przedstawiciele pracownikow niechetnie sie godza na stosowanie instrumentow
powodujacych ich dalsze obnizanie. Nie znaczy to jednak, ze work sharing w obecnie obowiazujacym
stanie prawnym jest niemozliwy do zastosowania. Porozumienie o takiej treści moze byc rezultatem
zastosowania procedury zwolnien grupowych, o ktorej mowa w art. 2 ustawy z dnia 13 marca 2003 r.
o szczegolnych zasadach rozwiazywania stosunkow pracy z przyczyn niedotyczacych pracownikow.
Partnerzy spoleczni moga sie umowic, ze pracodawca w miejsce zlozenia definitywnych
wypowiedzen umow o prace wypowie pracownikom warunki pracy i placy w zakresie wymiaru czasu
pracy i proporcjonalnie do tego w zakresie wynagrodzenia za prace. Strony moga w takim
porozumieniu określic o ile wymiar czasu pracy, i co za tym idzie wynagrodzenie, ulegnie
obnizeniu. Pewnym mankamentem takiego rozwiazania jest jednak to, ze warunki pracy i placy
pracownikow ulegna zmianie dopiero po uplywie okresu wypowiedzenia, czyli nawet po uplywie
trzech miesiecy. W sytuacjach kryzysowych okres taki moze okazac sie zbyt dlugi.
Sposoby wprowadzenia work-sharingu przewidziane w kodeksie pracy...
Wydaje sie, ze zastosowanie dzielenia pracy mozliwe jest rowniez w drodze porozumienia o
stosowaniu mniej korzystnych warunkow zatrudnienia niz wynikajace z umow o prace, o ktorym

2. mowa w art. 23[1a] k.p. W myśl tego przepisu, jezeli jest to uzasadnione sytuacja finansowa
pracodawcy nieobjetego ukladem zbiorowym pracy lub zatrudniajacego mniej niz 20 pracownikow
moze byc zawarte porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunkow zatrudnienia
pracownikow niz wynikajace z umow o prace zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez czas
ustalone w porozumieniu. Porozumienie zawiera sie z zakladowymi organizacjami zwiazkowymi
dzialajacymi u pracodawcy, a jezeli u pracodawcy nie dziala zakladowa organizacja zwiazkowa – z
przedstawicielstwem pracownikow wylonionym w trybie przyjetym u danego pracodawcy.
Porozumienie pozwala na ingerowanie bezpośrednio w treśc umowy o prace i pogorszenie
umowionych przez strony uprzednio warunkow pracy i placy. Granica swobody stron sa oczywiście
minimalne standardy zatrudnienia wynikajace z powszechnie obowiazujacych przepisow prawa
pracy. W drodze takiego porozumienia mozna zatem obnizyc pracownikom wymiar czasu pracy i
proporcjonalnie do tego takze wynagrodzenie za prace. Stosowanie porozumienia nie wymaga
wypowiedzen zmieniajacych. Oddzialuje ono na treśc stosunkow pracy z mocy prawa, bez
konieczności dokonywania przez pracodawce wypowiedzenia warunkow pracy lub placy. Jest to o
tyle istotne dla pracodawcy, ze poprawe finansowa moze odczuc w krotkim czasie. O zawarciu
porozumienia nalezy poinformowac wlaściwego okregowego inspektora pracy.
...i w prawie spoldzielczym
W tym kontekście nalezy rowniez zwrocic uwage na art. 185 Prawa Spoldzielczego, zgodnie z
ktorym, w razie gospodarczej konieczności walne zgromadzenie, w celu zapewnienia pracy
wszystkim czlonkom, moze skrocic rownomiernie czas pracy i zmniejszyc odpowiednio
wynagrodzenie bez wypowiedzenia spoldzielczej umowy o prace lub jej warunkow.
Plany Ministerstwa Gospodarki wobec kryzysu
Warto przy tym zasygnalizowac, ze wprowadzenie rozwiazan ulatwiajacych stosowanie work sharing
rozwaza Ministerstwo Gospodarki w ramach przygotowywanego pakietu rozwiazan
antykryzysowych, ktore maja zapobiegac likwidacji miejsc pracy i wzrostowi bezrobocia (Dzialania
MG http://www.stronyinternetowe.us/ na rzecz stabilności i rozwoju). Oprocz stworzenia
odpowiednich ram prawnych, rozwazane jest rowniez wprowadzenie zachet dla parterow
spolecznych stosujacych takie rozwiazanie, w postaci wyplaty świadczen dla pracownikow ze
środkow Funduszu Gwarantowanych Swiadczen Pracowniczych.
Dobre praktyki
Warto wspomniec o dobrych praktykach w zakresie wprowadzania idei work sharingu.
W celu unikniecia zwolnien w styczniu 2009 r. zmniejszyla produkcje Huta Stalowa Wola. Na
obnizenie w zwiazku z tym zarobkow o 20 proc. przez trzy miesiace http://www.aptus.pl/ przystali
pracownicy. Jak komentowal szef zakladowej "Solidarności" Henryk Szostak pracownicy
zdecydowali sie na zmiane warunkow zatrudnienia, aby ratowac miejsca pracy.
Duza fabryka Kirchhoff, produkujaca w Mielcu cześci dla najwiekszych koncernow
samochodowych, takze przezywa klopoty. Firma jednak porozumiala sie z zaloga i ograniczyla czas
pracy do czterech dni w tygodniu w wyniku czego, zaloga traci 20 procent swoich dochodow. W
lutym pracownicy moga dostac nawet 600 zlotych brutto mniej. Ale dzieki temu nie bedzie zwolnien,
w firmie pracuje 700 osob. Oczywiście, ze wolalbym nie miec obnizonej pensji, ale wiedzac, ze
moge zupelnie stracic prace, z dwojga zlego wybieram obnizenie pensji – mowi pracownik firmy
Kirchhoff.

3. Koncepcja dzielenia pracy oraz dzialania zmierzajace do jej szerszego stosowania zasluguja na
aprobate. Nalezy oczekiwac, ze jezeli dojdzie do ich wprowadzenia, znacznie zwiekszy sie
zainteresowanie i stosowanie instytucji work sharingu, jawiacej sie jako efektywne narzedzie
zapobiegania gwaltownemu wzrostowi bezrobocia – mowi Daniel Predkopowicz.
Wiecej informacji znajdziesz w wortalu www.alterpraca.pl oraz pod numerem infolinii 0 801 722 220
- dyzury ekspertow w kazdy wtorek w godz. 12.30 -14.00 oraz we czwartki w godz. 16.00-17.30
Autor: dr Monika Latos - Milkowska | ekspert projektu AlterPraca.pl, Uniwersytet Warszawski
http://www.prawopracy.org/content/view/176/16/