Organisaties die hoog scoren op duurzaamheid hebben vaak lagere risicoprofielen. Dit is voor vastgoedbeleggers interessant, want beleggen in vastgoed is voor 80% risicomanagement. Energieprijzen zullen zeer waarschijnlijk blijven stijgen, hierdoor wordt energie-efficiency steeds belangrijker en dus ook het beleggen daarin. Tijdens het door Nuon georganiseerde webinar op 3 juli zijn Nils Kok en Sander Paul van Tongeren verder ingegaan op het verduurzamen vanuit beleggersperspectief. Het leren van elkaars vragen, behoeften, expertise en ervaringen staat hierbij voorop. Meer informatie? Ga naar http://www.nuon.nl/duurzaamvastgoed

1. Duurzaam
Vastgoed
Rendeert
Wat levert het
verduurzamen van
panden op vanuit
het perspectief van
de belegger?
3 juli 2012

2. Duurzaam
Vastgoed
Rendeert
Beleggers-
perspectief
Sander Paul
van Tongeren
APG
Asset Management

3. Agenda
 Introductie APG en verantwoord beleggingsbeleid
 Wat is duurzaamheid voor bestaand vastgoed?
 Waarom is duurzaamheid belangrijk voor APG?
 Maatschappelijk oogpunt
 Investeringsoogpunt
 Hoe te monitoren, verbeteren en te rapporteren?

4. Introductie APG Asset Management
 APG voert collectieve pensioenregelingen uit
 APG beheert 300 miljard euro pensioenvermogen;
waarvan ongeveer 25 miljard in vastgoed
 In Nederland ruim 30% van alle collectieve
pensioenen
 APG werkt voor meer dan 20 duizend werkgevers en
verzorgt het inkomen van bijna 4 miljoen deelnemers
 Internationaal netwerk: kantoren in Amsterdam, NY
en HK
 APG heeft een lange termijn beleggingshorizon met
een sterke nadruk op integratie van Environmental,
Social en Governance aspecten (ESG)

5. Verantwoord Beleggingsbeleid APG
Belangrijkste doelstellingen
 Verbeteren risico- en rendementsprofiel van portefeuille
 Invullen bredere maatschappelijke verantwoordelijkheid
 Bijdragen aan de integriteit van de financiële markten

6. Duurzaamheidaspecten binnen Vastgoed
Source: Dixon T.: 2011, RICS Green Gauuge 2010:
RICS Members and the Sustainability Agenda, RICS, Research 2011

7. Duurzaamheidaspecten binnen Vastgoed
•ENERGY
•CARBON
•WATER
•WASTE
•TRANSPORT
•WELLBEING

8. Maatschappelijke Verantwoordelijkheid
Consumeert Produceert
 Energie 40%  CO2-Emissies 35%
 Materialen 30%  Afval 30%
 Water en Land 20%  Riool water 20%

9. Verbeteren risico- en rendementsprofiel
Business Case Sturende Factoren
 Hogere cash flow  Huurder (o.a. multinationals)
 Hogere huren >5%1  Energiebesparingen circa 30%2
 Hogere bezetting 3-8%1  8% lagere operationele kosten3
 Aantrekken werknemers (imago)
 Reputatie en eigen MVO-beleid
 Risicomijdende strategie  Overheid
 Energieprijs volatiliteit  Regelgeving: verplicht EPC
 Anticipeert op strengere wet-  Belasting, emissie trading systeem
en regelgeving  Grootste huurder (min. label C)

10. Verbeteren risico- en rendementsprofiel
 Sample van 105.560 woningtransacties (waarvan
18.190 met label)
 4,7% Hogere prijs voor groene labels (A, B and C)
t.o.v. (D tot G)

11. Verbeteren risico- en rendementsprofiel
 Sample van 1.100 kantorentransacties (2005-2010)
 6,5% Korting op de huur voor energie inefficiënte kantoren

12. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?
Fund Manager
 “Energy Star Leader” in de VS voor commercieel
vastgoed
 Energiereductie van 5,1%
 Ongeveer $3 m jaarlijkse besparing
 Waardecreatie van ongeveer $60 m

13. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

14. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

15. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

16. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

17. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

18. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

19. Hoe te meten, verbeteren en rapporteren?

20. Conclusie
Duurzamer vastgoed
 Rendeert vanuit financieel perspectief
 beter risico- en rendementsprofiel van APG’s
vastgoedportefeuille
 Rendeert vanuit maatschappelijk perspectief
 minder energie / CO2, water en afval
 GRESB zorgt voor betere transparantie op het gebied van
duurzaamheidprestaties van vastgoedfondsen/bedrijven