Η ύλη των μαθημάτων ΠΕ4 του Γυμνασίου για το σχ. έτος 2010-11

1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Να διατηρηθεί μέχρι ................
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ
ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ
----- Βαθμός Ασφαλείας ...................
ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ
Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Μαρούσι 15-09-2010
Δ/ΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Αριθ. Πρωτ 114368/Γ2
ΤΜΗΜΑ Α΄ Βαθ. Προτερ. ...........................
-----
Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37
Τ.Κ. – Πόλη: 15180 Μαρούσι
Ιστοσελίδα: • Δ/νσεις και Γραφεία Δ/θμιας Εκπ/σης
Πληροφορίες: • Γραφεία Σχολικών Συμβούλων
Τηλέφωνο: 210-3442238 ΠΡΟΣ :
• Γυμνάσια (μέσω των Δ/νσεων και
των Γραφείων
• Περιφερειακές Δ/νσεις Εκπ/σης
ΚΟΙΝ:
• Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
ΘΕΜΑ : Καθορισμός και διαχείριση διδακτέας ύλης των Θετικών Μαθημάτων της Α΄ Β΄ και
Γ΄ τάξης Ημερήσιων και Εσπερινών Γυμνασίων για το σχολικό έτος 2010 – 2011.
Σας αποστέλλουμε τις παρακάτω οδηγίες για τη διδασκαλία των Θετικών Μαθημάτων της Α΄,
Β΄ και Γ΄ τάξης Ημερησίων και Εσπερινών Γυμνασίων.
A΄ Τάξη Γυμνασίου
1

2. Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Με στόχο το να αναδειχτούν ευκολότερα και πιο αποτελεσματικά οι λειτουργικές συνδέσεις των
επιμέρους οργανικών συστημάτων, προτείνεται η αναδιάταξη των κεφαλαίων του διδακτικού
εγχειριδίου ως εξής:
1. Η Οργάνωση της ζωής (Κεφ. 1)
2. Αναπαραγωγή (Κεφ. 6)
3. Στήριξη και Κίνηση (Κεφ. 5)
4. Πρόσληψη ουσιών και Πέψη (Κεφ. 2)
5. Μεταφορά και αποβολή ουσιών (Κεφ. 3)
6. Αναπνοή (Κεφ. 4)
7. Ερεθιστικότητα (Κεφ. 7)
Στους πίνακες που ακολουθούν εμφανίζονται τα κεφάλαια με τη σειρά που προτείνεται να
ακολουθηθεί κατά τη διδασκαλία τους, οι ενότητες που θα διδαχτούν, παρατηρήσεις/διδακτικές
οδηγίες για κάθε ενότητα και οι ώρες που προτείνεται να διατίθενται για τη διδασκαλία τους. Σε
ορισμένες ενότητες, έχουν προστεθεί ώρες διδασκαλίας οι οποίες κρίνεται σκόπιμο να
αξιοποιούνται, κυρίως, για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων και εργασιών από τους μαθητές.
Παρατηρήσεις/Διδακτικές
α/α Κεφάλαιο Διδακτέα ύλη Ώρες
Οδηγίες
Η επιστήμη της Η Βιολογία στην Προτείνεται να χρησιμοποιούνται
Βιολογίας καθημερινή ζωή παραδείγματα από εφαρμογές της
Βιολογίας στην καθημερινή ζωή, 1
με τα οποία θα αναδεικνύεται η
συμβολή της στη βελτίωσή της
ποιότητας της ζωής του
σύγχρονου ανθρώπου.
Είναι σημαντικό να τονίζεται η
σπουδαιότητα της επιστημονικής
μεθόδου για την εξέλιξη της
επιστήμης.
1 Η οργάνωση Τα χαρακτηριστικά των Κατά την κρίση του εκπαιδευτικού
της ζωής οργανισμών μπορεί να δίνεται μικρότερη
έμφαση σε επιμέρους 8
χαρακτηριστικά των οργανισμών
και να αναδεικνύεται η σχέση των
μορφολογικών και λειτουργικών
χαρακτηριστικών με τις συνθήκες
του περιβάλλοντος και τις ανάγκες
που αυτό δημιουργεί.
Κύτταρο
Η διδασκαλία της ενότητας αυτής
Η οργάνωση των θα πρέπει να εξυπηρετεί την
πολυκύτταρων κατανόηση της έννοιας της ενιαίας
2

3. οργανισμών οργάνωσης των διαφορετικών
ειδών οργανισμών.
Προτείνεται να μη δίνεται έμφαση
στη λεπτομερή περιγραφή των
κυτταρικών οργανιδίων, τα οποία
άλλωστε διδάσκονται και στη Γ’
Γυμνασίου. Η αναφορά στο ρόλο
του πυρήνα, της κυτταρικής
μεμβράνης, του
κυτταροπλάσματος, των
χλωροπλαστών και των
μιτοχονδρίων είναι αρκετή για να
εξυπηρετήσει και την κατανόηση
των λειτουργικών διαφορών
μεταξύ φυτικών και ζωικών
Αλληλεπιδράσεις και οργανισμών.
Προσαρμογές
Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην
κατανόηση του ότι οι προσαρμογές
σε ό,τι αφορά τα μορφολογικά και
λειτουργικά χαρακτηριστικά των
οργανισμών δεν επιβάλλονται από
κάποιο εξωτερικό περιβαλλοντικό
παράγοντα. Υπάρχουν στους
οργανισμούς από πριν και στην
περίπτωση που τους
εξασφαλίζουν πλεονέκτημα σε
σχέση με τους υπόλοιπους
οργανισμούς του ίδιου είδους,
επικρατούν.
6 Αναπαραγωγή Αναπαραγωγή σε Κατά τη διδασκαλία των ενοτήτων
μονοκύτταρους αυτών θα πρέπει να δίνεται
οργανισμούς, στα φυτά έμφαση σε ομοιότητες και 8
και στους ζωικούς διαφορές των διαφόρων ομάδων
οργανισμούς. οργανισμών μέσα από τις οποίες
αναδεικνύεται η εξελικτική
διάσταση.
Είναι σημαντικό να τονίζεται η
σπουδαιότητα της αναπαραγωγής
για την επιβίωση των ειδών και την
εξέλιξη τους.
Αναπαραγωγή στον
άνθρωπο Για την ενημέρωση,
ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη
στάσεων και συμπεριφορών
θετικών για την υγεία, σχετικά με
θέματα που αφορούν τα
σεξουαλικώς μεταδιδόμενα
νοσήματα και την αντισύλληψη,
θεωρείται αποτελεσματικότερο να
ανατίθενται εργασίες στους
μαθητές, ώστε οι ίδιοι να
αναζητούν, να αξιολογούν και να
συνθέτουν πληροφορίες πέραν
αυτών του βιβλίου.
3

4. 5 Στήριξη και Στήριξη και Κίνηση στους Κατά τη διδασκαλία των ενοτήτων
Κίνηση μονοκύτταρους αυτών θα πρέπει να δίνεται
οργανισμούς, φυτά, και έμφαση σε δομικές και 6
ζωικούς οργανισμούς. λειτουργικές ομοιότητες και
διαφορές των διαφόρων ομάδων
οργανισμών μέσα από τις οποίες
αναδεικνύεται η εξελικτική
διάσταση.
Στήριξη και Κίνηση στον
άνθρωπο Θα πρέπει να τονίζεται η σημασία
της ισορροπημένης διατροφής
στον άνθρωπο για την εξασφάλιση
της υγείας του σκελετού και των
μυών μας, αλλά και η συμβολή της
φυσικής άσκησης και η προσοχή
για την αποφυγή τραυματισμών
του σκελετού μας.
2 Πρόσληψη Η πρόσληψη ουσιών και Προτείνεται να δίνεται έμφαση στη
ουσιών και η πέψη στον άνθρωπο σχέση της διατροφής με τη 5
πέψη διατήρηση της υγείας και να
αναδεικνύεται η αξία της
«Μεσογειακής διατροφής».
3 Μεταφορά και Εισαγωγή σελ. 60 Η «Εισαγωγή» αναφέρεται στη
αποβολή μεταφορά ουσιών στο κυτταρικό 6
ουσιών. επίπεδο και κρίνεται σκόπιμο να
διδάσκεται οπωσδήποτε πριν τη
διδασκαλία της ενότητας που
αφορά τη συγκεκριμένη λειτουργία
στον άνθρωπο, κάνοντας
παραλληλισμούς σε σχέση με τη
σκοπιμότητά της τόσο σε επίπεδο
κυττάρου όσο και σε επίπεδο
οργανισμού.
Η μεταφορά και η
αποβολή ουσιών στον Θα πρέπει να δίνεται έμφαση στην
άνθρωπο αναγκαιότητα ύπαρξης
συστημάτων μεταφοράς ουσιών
στον άνθρωπο, αλλά και στους
παράγοντες που επηρεάζουν την
καλή λειτουργία και συνεργασία
των συστημάτων αυτών.
4 Αναπνοή Εισαγωγή σελ. 78 Προτείνεται κατά τη διδασκαλία της
«Κυτταρικής αναπνοής» να
αναδεικνύεται η σημασία της 6
λειτουργίας αυτής (η οποία γίνεται
σε κυτταρικό επίπεδο) για την
εξασφάλιση της απαραίτητης για
τη ζωή των οργανισμών ενέργειας
και να επισημαίνεται η διαφορά
μεταξύ αυτής και της «Αναπνοής»
σε επίπεδο οργανισμού κατά την
οποία γίνεται ανταλλαγής των
αναπνευστικών αερίων.
4

5. Η αναπνοή στον Κατά τη διδασκαλία της ενότητας
άνθρωπο αυτής θα πρέπει να αναδεικνύεται
η συμβολή του τρόπου και των
συνθηκών ζωής τοιυ σύγχρονου
ανθρώπου (κάπνισμα,
ατμοσφαιρική ρύπανση) στην καλή
λειτουργία του αναπνευστικού του
συστήματος και οι επιπτώσεις τους
στην υγεία (εμφύσημα, βρογχίτιδα
κτλ.).
Ερεθιστικότητα Εισαγωγή (σελ. 136) Προτείνεται να δίνεται έμφαση
7 στην ανάδειξη της σημασίας 5
επικοινωνίας μεταξύ των
διαφόρων δομών στο πλαίσιο ενός
οργανισμού για τον καλύτερο
συντονισμό των επιμέρους
λειτουργιών.
Το νευρικό σύστημα του
ανθρώπου Προτείνεται να δίνεται έμφαση στη
διάκριση των δύο τρόπων με τους
οποίους μεταβιβάζονται μηνύματα
στον ανθρώπινο οργανισμό (με τη
βοήθεια ορμονών και με τη μορφή
νευρικών μηνυμάτων).
Σύνολο ωρών 47
5

6. Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α – Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
ΜΑΘ. Α1.1. Γεωγραφικές συντεταγμένες
Δεν θα διδαχθεί η δραστηριότητα Α1.1. από το Τετράδιο Εργασιών. Η δραστηριότητα αυτή δεν
σχετίζεται με το αντίστοιχο μάθημα που αφορά στις γεωγραφικές συντεταγμένες. Είναι απλώς μια
πρόταση για να κάνουν οι μαθητές μια έκθεση ζωγραφικής ή να συμμετάσχουν σε διαγωνισμό με
έργα τους καλλιτεχνικά.
ΜΑΘ. Α1.2. Παιχνίδια με τις γεωγραφικές συντεταγμένες
Δεν θα διδαχθούν οι σελ. 15 -16 (προβολές). Η έννοια της προβολής είναι από μόνη της δύσκολη,
γίνεται ακόμα δυσκολότερη όταν οι εικόνες που πρέπει να οπτικοποιήσουν τις ιδιαιτερότητες κάθε
προβολής είναι δυσανάγνωστες και δεν υπάρχει επεξηγηματικό κείμενο. Η γνώση διαφορετικών
προβολών είναι περισσότερο εγκυκλοπαιδική και δεν προσφέρει υλικό για παραπέρα μελέτη σε
αυτές τις ηλικίες, ούτε συναντώνται άλλη φορά σε όλη την ύλη που αναπτύσσεται τόσο στην Α΄ όσο
και την Β΄ Τάξη. Δεν θα διδαχθεί επίσης η δραστηριότητα Α1.2 από το Τετράδιο Εργασιών. Ο
χάρτης που υπάρχει και προτείνεται για μελέτη για αυτήν τη δραστηριότητα, είναι εξαιρετικά
λεπτομερής και δυσανάγνωστος. Μερικές ερωτήσεις είναι δύσκολο να απαντηθούν ακόμα και από
ενημερωμένους καθηγητές. Η ερμηνεία τους απαιτεί την ανάγνωση ισοϋψών γραμμών,
δυσκολότατη ικανότητα, αν προηγούμενα κάποιος δεν έχει ασκηθεί σε απλές ασκήσεις-
παραδείγματα πάνω στις ισοϋψείς. Εδώ μια προσπάθεια προς αυτή την κατεύθυνση έπεται αντί
να προηγείται. Θα μπορούσε να διδαχθεί αυτή η άσκηση μόνο μετά από μια διδασκαλία που
απαιτεί αναδιάρθρωση της συγκεκριμένης ύλης του μαθήματος αυτού.
ΜΑΘ. Α1.3. Η χρήση των χαρτών στην καθημερινή ζωή
Δεν θα διδαχθεί η σελ. 19 (Τα συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών). Επιπλέον δεν θα διδαχθεί
από το Τετράδιο Εργασιών η δραστηριότητα Α1.2 γιατί απαιτεί για την πραγματοποίηση της τη
χρήση GPS.
ΜΑΘ. Α1.4. Ποιόν χάρτη να διαλέξω;
Δεν θα διδαχθεί το έγχρωμο ένθετο «συνταγές» για νεαρούς χαρτογράφους. Αυτό το κείμενο θα
αποτελέσει οδηγό στο κεφάλαιο Γ1.1. και θα συνδυαστεί με την προτεινόμενη από το Τετράδιο
Εργασιών Γ1.1. δραστηριότητα.
ΜΑΘ. Α1.5. Ανακρίνοντας τους χάρτες
Δεν θα διδαχθεί το μάθημα. Ωστόσο μπορεί να αποτελέσει οδηγό μελέτης στη Δ΄ Ενότητα:
«Ήπειροι…Στιγμιότυπα». Το μάθημα αυτό περιέχει 37 ερωτήσεις (για 1 διδακτική ώρα!!!), για τις
περισσότερες από τις οποίες δεν υπάρχουν ενδεδειγμένες απαντήσεις μέσα στο βιβλίο. Οι
συγγραφείς στο μάθημα αυτό προτρέπουν τους μαθητές να ανατρέξουν στους χάρτες του
σχολείου- οι οποίοι όμως ακόμα δεν έχουν φθάσει στα σχολεία- για να απαντήσουν στις ερωτήσεις,
χωρίς να δίνεται καμία άλλη πληροφορία. Η έλλειψη λοιπόν κατάλληλων χαρτών στα σχολεία και
του αντίστοιχου κειμένου που θα μπορούσε να υποστηρίξει την επεξεργασία των συγκεκριμένων
ερωτήσεων από τους μαθητές δεν τους δίνει τη δυνατότητα για μελέτη και έλεγχο της ορθότητας
των απαντήσεων τους. Επιπλέον, από την ανάπτυξη του μαθήματος δεν μπορούν να γίνουν
συγκρίσεις άρα και ερμηνείες. Όλη η ανάπτυξη της προτεινόμενης μελέτης περιορίζεται στο που
βρίσκεται κάτι, δηλ. αποκλειστικά στην περιγραφική γεωγραφία και δεν υπάρχει καμία ευκαιρία για
ανάπτυξη κριτικού πνεύματος το οποίο πρέπει να το εμπνευστεί ο μαθητής από μόνος του. Θα
ήταν σκόπιμο να δινόταν κάποιο παράδειγμα που θα βοηθούσε τον μαθητή να κάνει μια αναγωγή,
π.χ. παρατηρώντας ότι η Αμαζονία αφενός βρίσκεται πάνω στον Ισημερινό και για το λόγο αυτό
έχει βροχερό κλίμα και πυκνή βλάστηση (ζούγκλα), αφετέρου απλώνεται σε ένα ανάγλυφο
εκτεταμένο και επίπεδο, τότε γίνεται προφανές γιατί έχει δημιουργηθεί εκεί ένας τεράστιος
ποταμός, ο Αμαζόνιος. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις παρατηρήσεις μπορούμε να εξηγήσουμε
π.χ. γιατί ο ποταμός Κόγκος είναι ένας εξίσου μεγάλος ποταμός ή να δικαιολογήσουμε γιατί στην
Ινδονησία δεν υπάρχουν μεγάλα ποτάμια αλλά υπάρχουν ζούγκλες, κλπ. Θεωρούμε ότι ο τρόπος
που προσφέρεται αυτό το μάθημα αδικεί τον ρόλο και την σημασία των χαρτών ως εργαλείων
6

7. μάθησης και αντίληψης του χώρου, αλλά και ως εργαλείων απόκτησης σημαντικών δεξιοτήτων για
τη ζωή.
ΜΑΘ. Β1.1. Ο πλανήτης Γη
Δεν θα διδαχθεί γιατί παρόμοια ύλη έχει διδαχθεί στη ΣΤ΄ Δημοτικού.
ΜΑΘ. Β2.1. Ατμόσφαιρα-Σύνθεση της Ατμόσφαιρας, θερμοκρασία, άνεμοι
Δεν θα διδαχθεί από το Τετράδιο Εργασιών η δραστηριότητα Β2.1. γιατί δε συνδέεται με το θέμα
του βιβλίου.
ΜΑΘ. Β3.1. Υδρόσφαιρα. Το νερό στη φύση
Δεν θα διδαχθεί η σελίδα 50 (Μεγάλες λίμνες του κόσμου). Είναι ασύνδετο με το υπόλοιπο
μάθημα. Η υδρόσφαιρα δεν περιορίζεται μόνο στις λίμνες, αυτές αποτελούν μόνο μία περίπτωση.
Εξάλλου οι λίμνες μέσα στο βιβλίο μελετώνται μόνο ως προς την διάσταση του τρόπου δημιουργία
τους, ενώ μεγαλύτερη σημασία θα είχε να εξεταστεί ο σημαντικός περιβαλλοντικός τους ρόλος και
το πως επηρεάζουν τις ανθρώπινες δραστηριότητες, αλλά και η σύγκρισή τους με τα ποτάμια, την
άλλη μορφή της υδρόσφαιρας πάνω στην ξηρά. Το συγκεκριμένο κείμενο μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως πληροφοριακό υλικό στην Δ΄ Ενότητα: «Ήπειροι…Στιγμιότυπα»
ΜΑΘ. Β3.2. Ωκεανοί και θάλασσες: Δεν θα διδαχθεί η δραστηριότητα του Τετραδίου Εργασιών
Β.3.2. (Ωκεανοί και θάλασσες), γιατί ζητά από τους μαθητές να μετρήσουν αποστάσεις,
μετατρέποντας τα ναυτικά μίλια σε χιλιόμετρα και την ταχύτητα από κόμβους σε μίλια ανά ώρα,
οπότε τελικά αντί να είναι μια δημιουργική γεωγραφική δραστηριότητα γίνεται μια άσκηση
μετατροπής μονάδων, δεξιότητα που καλλιεργείται και στο μάθημα της Φυσικής την επόμενη
σχολική χρονιά.
ΜΑΘ. Β3.3. Άνθρωποι και θάλασσα- Τα νησιωτικά κράτη
Δεν θα διδαχθεί γιατί το πρώτο μέρος του μαθήματος που αφορά στην κατανομή των ανθρώπων
έχει διδαχθεί στην ΣΤ΄ τάξη και στο δεύτερο μέρος δεν τονίζονται τα χαρακτηριστικά της Ιαπωνίας
ως νησιωτικό κράτος, που είναι ο κύριος στόχος του μαθήματος. Επίσης δεν θα διδαχθεί από το
Τετράδιο Εργασιών η δραστηριότητα Β.3.3. (Ταξίδι στις Μολούκες), γιατί οι ερωτήσεις που θέτει το
μάθημα δεν μπορούν να απαντηθούν χωρίς τον κατάλληλο χάρτη. Ο παγκόσμιος χάρτης στον
οποίο αναφέρονται οι ερωτήσεις καταλαμβάνει μόλις το ¼ της σελίδας και έτσι οι πληροφορίες του
μόνο με μεγεθυντικό φακό θα μπορούσαν να διαβαστούν. Δεν υπάρχει στοιχειώδης πληροφόρηση
ούτε στο κείμενο για την κατανομή του πληθυσμού σε παραθαλάσσιες, εσωτερικές, ορεινές ή
πεδινές περιοχές στις οποίες αναφέρεται, αλλά ούτε υπάρχουν πηγές στις οποίες η μελέτη τους
θα επέτρεπε να παρατηρήσουμε την δεδομένη κατάσταση, πολύ περισσότερο δεν υπάρχει
αναφορά στους λόγους που εξηγούν αυτή την κατανομή. Ο μαθητής δηλ. δεν έχει ούτε πηγές για
μελέτη, ούτε και την πληροφόρηση για να αντιληφθεί το γεωγραφικό φαινόμενο της κατανομής του
πληθυσμού ανάλογα με το ανάγλυφο, την γειτνίαση με τη θάλασσα ή την απόστασή του από τον
Ισημερινό που παραλείπεται εντελώς. Θα μπορούσαν να δοθούν ως πηγές διαγράμματα
ποσοστών κατανομής πληθυσμού σε σχέση με το ανάγλυφο ή το γεωγραφικό πλάτος, ή την
απόσταση από την θάλασσα που θα επέτρεπαν κάποια επεξεργασία και επιβεβαίωση των
απαντήσεων των μαθητών. Επί πλέον σε μία από τις ερωτήσεις για την Ιαπωνία γίνεται λόγος για
την φυσιολογική πυκνότητα, έννοια που δεν είναι γνωστή ακόμα στους μαθητές, δεν αποτελεί
στόχο στο μάθημα και κυρίως προβλέπεται να διδαχθεί 10 μαθήματα παρακάτω, (στο Γ1.1
μάθημα).
Τα Μαθήματα:
•Β3.5. Τα ποτάμια της Ασίας,
•Β3.6. Τα ποτάμια της Αμερικής,
•Β3.7 Τα ποτάμια της Αφρικής-Τα ποτάμια της Αυστραλίας
δεν θα διδαχθούν. Πρόκειται για απλή περιγραφική γεωγραφία που περιορίζεται στην
ονοματολογία των ποταμών, απαιτεί μεγάλη απομνημόνευση ονομάτων, δεν γενικεύει τη σημασία
των ποταμών για την ανθρώπινη ζωή, δεν συνδυάζεται με τη γενικότερη μορφολογία του εδάφους
ώστε να εξηγηθεί το μέγεθος ή το είδος της ροής τους. Ακόμα υπάρχει μία μεγάλη παράληψη,
δεν αναφέρεται στον μεγαλύτερο ποταμό της Γης, τον Αμαζόνιο ο οποίος ανεξήγητα παραλείπεται.
Το υλικό αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την διδασκαλία της Δ Ενότητας: «Ήπειροι …
Στιγμιότυπα», γιατί εκεί μπορεί να αποτελέσει υλικό για επεξεργασία και ανάλυση.
7

8. ΜΑΘ. Β4.1. Λιθόσφαιρα Μιλώντας για την ηλικία της Γης: Δεν θα διδαχθεί γιατί έχει δύσκολες
έννοιες. Βάσει επιστημονικών ερευνών (Ault, 1982, 1984, Trent, 1998, Dodick, Orion, 2003,
Libarkin et al., 2005) έχουν προσδιοριστεί βασικά και κρίσιμα εμπόδια στην ανάπτυξη
επιστημονικής σκέψης των παιδιών σε θέματα όπως: γεωλογικός χρόνος, πρότυπα μεγάλης
κλίμακας στο περιβάλλον και τις αλλαγές που τις αντιπροσωπεύουν, τα πετρώματα: δημιουργία
αυτών, κλίμακα και διάταξή τους σε στρώματα, κ.α. Επιπλέον είναι ένα μάθημα που δεν συνδέεται
με τα επόμενα μαθήματα.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΥΛΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ-ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΙΣ ΝΕΣ ΩΡΕΣ
ΒΙΒΛΙΟ ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΕΡΓΑΣΙΩΝ
Α1.1. Δεν θα 1
Γεωγραφικές διδαχθεί η
συντεταγμένες δραστηριότητα
Α1.1. από το
τετράδιο.
Α.1.2. Δεν θα διδαχθούν οι Δεν θα 1
Παιχνίδια με τις σελ. 15-16 (προβολές). διδαχθεί η
γεωγραφικές (2 σελ.) δραστηριότητα
συντεταγμένες Α1.2. από το
τετράδιο.
Α1.3. Η χρήση Δεν θα διδαχθεί η σελ. Δεν θα
ΕΝΟΤΗΤΑ Α των χαρτών 19 (Τα συστήματα διδαχθεί από
ΧΑΡΤΕΣ στην Γεωγραφικών το τετράδιο η
καθημερινή Πληροφοριών). δραστηριότητα
ζωή (1 σελ.) Α1.2.
Α1.4.Ποιόν Δεν διδάσκεται το 1
χάρτη να έγχρωμο ένθετο
διαλέξω; «συνταγές» για νεαρούς
χαρτογράφους σελ.
22-23
(1 σελ.)
Αυτό το κείμενο θα
αποτελέσει οδηγό στο
κεφάλαιο Γ1.1. και θα
συνδυαστεί με την
προτεινόμενη από το
Τετράδιο Εργασιών
Γ1.1. δραστηριότητα.
Α1.5. Δεν θα διδαχθούν οι ΟΧΙ
Ανακρίνοντας σελίδες 24-27
τους χάρτες (4 σελ.)
Ωστόσο μπορεί να
αποτελέσει οδηγό
μελέτης στη Δ Ενότητα:
«Στιγμιότυπα»
8

9. Β1.1. Ο Δεν θα διδαχθεί γιατί ΟΧΙ
πλανήτης Γη παρόμοια ύλη έχει
διδαχθεί στη ΣΤ
Δημοτικού, σελίδες
31-35 (5 σελ.)
Β1.2. 1
Χωρίζοντας το
περιβάλλον σε
ενότητες
Β2.1. Δεν θα 1
Ατμόσφαιρα- διδαχθεί από
Σύνθεση της το τετράδιο η
Ατμόσφαιρας, δραστηριότητα
θερμοκρασία, Β2.1. γιατί δεν
άνεμοι συνδέεται με
το θέμα του
βιβλίου.
Β.2.2. Οι 2
βροχές, το
κλίμα
Β.3.1. Δε θα διδαχθεί η σελίδα 1
Υδρόσφαιρα. 50. Οι μεγάλες λίμνες
Το νερό στη του κόσμου (1 σελ.)
φύση Το συγκεκριμένο κείμενο
μπορεί να
χρησιμοποιηθεί ως
πληροφοριακό υλικό
ΕΝΟΤΗΤΑ Β στην Δ Ενότητα:
Φυσικό «Ήπειροι…Στιγμιότυπα»
περιβάλλον
Β3.2. Ωκεανοί Δεν θα 2
και θάλασσες διδαχθεί η 1η ώρα γενικά
δραστηριότητα 2η ώρα
Β.3.2. υφαλοκρηπίδα
(Ωκεανοί και
θάλασσες).
Β3.3. Δεν θα διδαχθεί γιατί και Επίσης δεν θα ΟΧΙ
Άνθρωποι και η κατανομή των διδαχθεί από
θάλασσα- Τα ανθρώπων έχει διδαχθεί το τετράδιο
νησιωτικά στην ΣΤ τάξη και το εργασιών η
κράτη υπόλοιπο περιεχόμενο δραστηριότητα
δεν είναι απαραίτητο για Β.3.3. (Ταξίδι
τις επόμενες ενότητες στις
του βιβλίου, σελίδες Μολούκες).
54-57 (4 σελ.)
Β3.4. Τα 1
ποτάμια του
κόσμου
Β3.5. Τα Τα κεφάλαια Β3.5.,
ποτάμια της Β3.6., Β3.7. δεν θα
Ασίας διδαχθούν. Το υλικό
Β3.4. Τα αυτό μπορεί να ΟΧΙ
ποτάμια της χρησιμοποιηθεί για την
Αμερικής διδασκαλία της Δ
Β3.5. Τα Ενότητας: «Ήπειροι…
ποτάμια της Στιγμιότυπα».
Αφρικής-Τα Σελίδες 60-68 (9 σελ.)
ποτάμια της
9

10. Γ1.1. Ο 2
πληθυσμός της
Γης
Γ1.2. Η 1
κατανομή των
ανθρώπων στη
ΕΝΟΤΗΤΑ Γ Γη
Ανθρωπογεν Γ1.3. Παιχνίδια 1
ές με τις ηλικιακές
περιβάλλον πυραμίδες…
Γ1.4. Οι 1
μεγάλες πόλεις
του πλανήτη
Γ.1.5. Που είναι Να διατεθούν
χτισμένες οι τρεις (3)
μεγάλες πόλεις διδακτικές
του πλανήτη ώρες 1η ώρα:
σελ. 104 (δες
το μοντέλο μιας
πόλης)
2η ώρα:
σελ.102-103
(θέσεις
πόλεων)
3η ώρα:
Προβλήματα
στις μεγάλες
πόλεις.
Γ1.6. τόσο 1
διαφορετικοί,
τόσο ίδιοι
Γ2.1. Φυσικοί 2
πόροι
Γ2.2. 1
Ανθρώπινοι
πόροι
Γ2.3. 2
Προβλήματα
που ζητούν
απαντήσεις
10

11. Δ.1. Αφρική- * *βλ. 2
Φυσικό παρατήρηση
Περιβάλλον … στο τέλος του
και άνθρωποι πίνακα
Δ.2. Ασία- 2
Φυσικό
ΕΝΟΤΗΤΑ Δ Περιβάλλον …
«Ήπειροι … και άνθρωποι
Στιγμιότυπα» Δ.3. Βόρεια και 2
Κεντρική
Αμερική-
Φυσικό
Περιβάλλον …
και άνθρωποι
Δ.4. Νότια 2
Αμερική-
Φυσικό
Περιβάλλον …
και άνθρωποι
Δ.5. Ωκεανία- 2
Φυσικό
Περιβάλλον …
και άνθρωποι
Δ.6. 1
Ανταρκτική
Δ.7. Ευρώπη 1
45 ώρες
**Παρατήρηση:
Η Ενότητα Δ’: «Ήπειροι…Στιγμιότυπα» προτείνεται να διδαχθεί σε μορφή project. Οι μαθητές κάθε
τάξης μπορούν να χωριστούν σε ομάδες που να αντιστοιχούν μία σε κάθε ήπειρο.
Ενδεικτικό σενάριο φυσικού περιβάλλοντος: με τη ματιά ενός εξερευνητή μια ομάδα μαθητών
ερευνά το φυσικό περιβάλλον της Ν. Αμερικής ξεκινώντας από τις Άνδεις συνεχίζοντας στον
Αμαζόνιο και φτάνοντας μέχρι τη Γη του Πυρός.
Ενδεικτικό σενάριο ανθρωπογεωγραφίας: με την οπτική γωνία ενός πρακτορείου ταξιδιών μια
ομάδα μαθητών θα πρέπει να φτιάξει από τις διαφημιστικές αφίσες μέχρι το κόστος και το
πρόγραμμα επισκέψεων σε πόλεις της Ν. Αμερικής.
Ανάλογα σενάρια θα μπορούσαν να γίνουν και για τις υπόλοιπες ηπείρους (βασικά για την Αφρική,
Ασία, Βόρεια και Κεντρική Αμερική, Νότια Αμερική και Ωκεανία μιας και η Ανταρκτική δεν
ενδείκνυται για τέτοιου είδους σενάρια και η Ευρώπη θα διδαχθεί αναλυτικά στην επόμενη τάξη).
Η συγκρότηση των ομάδων των μαθητών και η εκπόνηση των projects θεωρείται σκόπιμο να
γίνουν πολύ πριν από την έναρξη διδασκαλίας της Ενότητας Δ’, έτσι ώστε όταν φθάσουν σ’ αυτή οι
μαθητές να είναι έτοιμοι να παρουσιάσουν τις εργασίες τους
Παρατήρηση
Στα Εσπερινά Γυμνάσια δε θα διδαχθεί η Ενότητα Γ΄: Ανθρωπογενές Περιβάλλον.
11

12. Β΄ Τάξη Γυμνασίου
Φ Υ Σ Ι Κ Η
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή.
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 4
1.1. Οι φυσικές επιστήμες και η μεθοδολογία τους. σελ. 9-11. Να διδαχθεί.
1.2. Η επιστημονική μέθοδος. σελ. 11-14
Να μη διδαχθεί. Την επιστημονική μέθοδο οι μαθητές θα την προσεγγίσουν κατά την εκτέλεση των
εργαστηριακών ασκήσεων.
1.3. Τα φυσικά μεγέθη και οι μονάδες τους. σελ. 14-17
Να μη διδαχθεί από το βιβλίο αλλά να γίνει εργαστηριακή διδασκαλία. Οι μαθητές θα
προσεγγίσουν τα φυσικά μεγέθη μέσω της εκτέλεσης των εργαστηριακών ασκήσεων 1 και 2. Να
γίνεται υπόμνηση μέρους του περιεχομένου της ενότητας 1.3 όπου και όταν αυτό προαπαιτείται
για τη διδασκαλία των επομένων ενοτήτων.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ σελ. 18-20
ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που αφαιρέθηκε.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Εργαστηριακές Ασκήσεις 1 και 2.
Κεφάλαιο 2. Κινήσεις
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 5 – 7
ΥΛΗ ΚΑΙ ΚΙΝΗΣΗ
Να μη διδαχθεί. Να ενσωματωθούν παραδείγματα για την έννοια της κίνησης κατά τη διδασκαλία
των επόμενων υποενοτήτων.
2.1. Περιγραφή της κίνησης σελ. 23-28
Να μη διδαχθεί. Να γίνουν μόνο οι δραστηριότητες των σελίδων 25 και 27
Να διδαχθούν οι υποενότητες:
•«Χρονικό διάστημα» στη σελ. 27,
•«Τροχιά» στη σελ. 28.
Παρατηρήσεις
Το επίπεδο παρουσίασης των εννοιών είναι υψηλό για το επίπεδο των μαθητών.
Επειδή προαπαιτούνται μη διδαγμένες μαθηματικές έννοιες να μη γίνει επέκταση στη διανυσματική
θεώρηση της μετατόπισης. Στην Α Λυκείου θα παρουσιασθεί η μετατόπιση αναλυτικά.
Μέσω των δραστηριοτήτων θα εισαχθούν και θα οριστούν οι έννοιες που απαιτούνται για την
περιγραφή της κίνησης.
2.2 Η έννοια της ταχύτητας Σελ. 29-32
Να διδαχθούν:
•Η εισαγωγή «Η έννοια της ταχύτητας» οι υποενότητες,
•«Μέση ταχύτητα στην καθημερινή ζωή» σελ. 29 και
•«Στιγμιαία ταχύτητα στην καθημερινή γλώσσα» σελ.30.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Διανυσματική περιγραφή της ταχύτητας» σελ. 31,32. Ο
διανυσματικός χαρακτήρας της ταχύτητας θα εξετασθεί αναλυτικά στην Α’ Λυκείου.
12

13. 2.3 Κίνηση με σταθερή ταχύτητα σελ. 33-35
Να μη διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Οι μαθητές δεν είναι ακόμη εξοικειωμένοι με τις γραφικές παραστάσεις.
Η ευθύγραμμη ομαλή κίνηση με τις αντίστοιχες γραφικές παραστάσεις θα μελετηθεί αναλυτικά
στην Α’ Λυκείου.
2.4. Κίνηση με μεταβαλλόμενη ταχύτητα σελ. 36-37
Να μη διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Η μεταβαλλόμενη κίνηση θα μελετηθεί στην Α’ Λυκείου
Οι τελευταίες υποενότητες αφαιρούνται ώστε να υπάρξει η δυνατότητα για τη διδασκαλία ενοτήτων
που λόγω έλλειψης χρόνου δεν διδάσκονται.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ σελ. 38-41
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε
•ΟΧΙ οι ασκήσεις 3,4,6,8
Οι ερωτήσεις, εφαρμογές και ασκήσεις να παρουσιασθούν ως συμπλήρωμα ή εμπέδωση του κάθε
μαθήματος.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Πραγματοποίηση της Εργαστηριακής Άσκησης 4.
Κεφάλαιο 3. Δυνάμεις
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 10 – 12
«Κίνηση και αλληλεπίδραση: Δυο γενικά χαρακτηριστικά της ύλης».
Να διδαχθεί.
3.1. Η έννοια της δύναμης Σελ 43-46.
Να διδαχθεί.
3.2. Δύο σημαντικές δυνάμεις στον κόσμο Σελ. 47-49.
Να διδαχθεί.
3.3. Σύνθεση και ανάλυση δυνάμεων Σελ. 49-50.
Να διδαχθούν οι υποενότητες, παράγραφοι:
•Σύνθεση δυνάμεων - συνισταμένη
•Σύνθεση δυνάμεων με την ίδια διεύθυνση,
•Σύνθεση δυνάμεων με διαφορετικές διευθύνσεις,
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
•Δύναμη που ασκείται από τραχιά επιφάνεια,
•Ανάλυση δύναμης.
Παρατηρήσεις
Οι υποενότητες αυτές εισάγουν εφαρμογές σύνθεσης και ανάλυσης δυνάμεων σε δύο διαστάσεις.
Οδηγούν στο να αφιερωθεί πολύς χρόνος σε επίλυση δύσκολων για την συγκεκριμένη ηλικία
ασκήσεων. Ο χρόνος μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατανόηση των αντίστοιχων φαινομένων
και νόμων σε μία διάσταση.
Εφαρμογές σε δύο διαστάσεις θα εξετασθούν αναλυτικά στην Α’ Λυκείου.
3.4. Δύναμη και ισορροπία Σελ. 52-53.
Να διδαχθεί.
Να δοθεί έμφαση στην έννοια αδράνειας και όχι στην ιστορική αναφορά για το Γαλιλαίο.
3.5. Ισορροπία υλικού σημείου Σελ. 54-55.
13

14. Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα:
•Ανάλυση δυνάμεων και ισορροπία και το παράδειγμα 3.2.
Η ισορροπία δυνάμεων σε δύο διαστάσεις θα εξετασθεί αναλυτικά στην Α’ Λυκείου.
3.6. Δύναμη και μεταβολή της ταχύτητας Σελ. 55-57.
Να διδαχθεί.
3.7. Δύναμη και αλληλεπίδραση Σελ. 57-59.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Εφαρμογές» στις σελ. 58,59.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ σελ. 59-63.
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε
•ΟΧΙ οι ασκήσεις 7,12,13.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Πραγματοποίηση εργαστηριακής άσκησης 7 «Νόμος του Hooke».
Κεφάλαιο 4. Πίεση
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 9-10
4.1. Πίεση Σελ. 65-68.
Να διδαχθεί η εισαγωγή «Πίεση και δύναμη δύο διαφορετικές έννοιες»
Να διδαχθεί η ενότητα «4.1 Πίεση».
Να μη διδαχθεί το παράδειγμα της εικόνας 4.4 για την διείσδυση της πινέζας.
Παρατηρήσεις
Το συγκεκριμένο παράδειγμα αν και στοχεύει στη διαφοροποίηση της έννοιας της δύναμης απο την
έννοια της πίεσης είναι δυσνόητο. Ο ίδιος στόχος επιτυγχάνεται πιο εύκολα στην παράγραφο 4.4.
4.2. Υδροστατική πίεση Σελ. 68-71.
Να διδαχθεί.
4.3. Ατμοσφαιρική πίεση Σελ. 72-74.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Πως υπολογίζουμε την ατμοσφαιρική πίεση;»
Παρατηρήσεις
Ο συγκεκριμένος υπολογισμός δεν προσθέτει ουσιαστικά στην κατανόηση της έννοιας της
ατμοσφαιρικής πίεσης και οδηγεί στο να αφιερωθεί δυσανάλογα πολύς χρόνος σε επίλυση
ασκήσεων.
4.4. Μετάδοση των πιέσεων στα ρευστά – Αρχή του Πασκάλ Σελ. 75—76.
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η δραστηριότητα στο τέλος σελ. 76.
Παρατηρήσεις
Αν η δραστηριότητα ερμηνευθεί μέσω της μεταβολής της πίεσης που ασκείται στο υγρό απαιτείται
αρκετά πολύπλοκη επεξεργασία. Αν ερμηνευθεί μέσω της άνωσης είναι έννοια που δεν έχει ακόμη
διδαχθεί.
4.5. Άνωση – Αρχή του Αρχιμήδη σελ. 77-79.
Να διδαχθεί.
4.6. Πλεύση σελ. 80-81.
Να μη διδαχθεί.
14

15. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ σελ. 82-86.
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε
•ΟΧΙ οι ασκήσεις 8,9.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Να γίνει η εργαστηριακή άσκηση 9 «Άνωση – Αρχή του Αρχιμήδη».
Κεφάλαιο 5. Ενέργεια
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 7 – 8
«Ενέργεια μια θεμελιώδης έννοια της Φυσικής»
Να διδαχθεί.
5.1 Έργο και ενέργεια Σελ. 88-92
Να διδαχθεί η 5.1 «Έργο και ενέργεια»
Να μη διδαχθεί από την 5.1 η δεύτερη παράγραφος (ιστορία της έννοιας του έργου).
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
•«Περιπτώσεις έργου»
•«Β. Δύναμη πλάγια σε σχέση με την μετατόπιση.»
Παρατηρήσεις
Αφαιρούνται διότι οδηγούν στο να αφιερωθεί δυσανάλογα πολύς χρόνος σε επίλυση ασκήσεων
που δεν έχουν να προσφέρουν σημαντικά στην κατανόηση των εννοιών.
Άλλωστε η μελέτη του έργου θα γίνει αναλυτικά στην Α΄ Λυκείου. Σε αυτό το επίπεδο ( Β΄
Γυμνασίου) ο χρόνος μελέτης να αφιερωθεί σε εισαγωγικές εφαρμογές όπου η δύναμη και η
μετατόπιση είναι συγγραμικές.
5.2. Δυναμική – Κινητική ενέργεια. Δύο βασικές μορφές ενέργειας Σελ. 93-96
Να διδαχθεί.
5.3. Η μηχανική ενέργεια και η διατήρησή της Σελ. 97-99
Να διδαχθεί.
Από την υποενότητα «Έργο και μηχανική ενέργεια» να διδαχθεί μόνο το μέρος της τελευταίας
παραγράφου « … Το άθροισμα της δυναμικής …» ως και τον τύπο με το οποίο ορίζεται η
μηχανική ενέργεια.
Το παράδειγμα 5.4 να διδαχθεί δυνητικά, ανάλογα με το επίπεδο της τάξης.
Παρατηρήσεις
Το έργο έχει ήδη συσχετισθεί με την μεταβολή της ενέργειας (5.1). Σε αυτό το επίπεδο είναι
πολύπλοκο να συσχετισθεί το έργο με μετατροπή ενέργειας από μία μορφή σε άλλη.
Προτείνουμε τον περιορισμό στον ορισμό της μηχανικής ενέργειας και αποφεύγουμε αναφορές που
πιθανόν να δυσκολέψουν τους μαθητές.
5.4. Μορφές και μετατροπές ενέργειας Σελ. 100-102
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Θεμελιώδεις μορφές ενέργειας».
Τα μοντέλα του μικρόκοσμου θα εισαχθούν με έννοιες της θερμότητας.
5.5. Διατήρηση της ενέργειας Σελ. 103
Να διδαχθεί.
5.6. Πηγές ενέργειας Σελ. 103-106
Να μη διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Έχει διδαχθεί στο Δημοτικό. Αφαιρείται ώστε να υπάρξει χρόνος για τη διδασκαλία ενοτήτων που
λόγω έλλειψης χρόνο δεν διδάσκονται. Προτείνεται η παρουσίαση τους μέσω διαθεματικών
δραστηριοτήτων αν υπάρξει χρόνος.
15

16. 5.7. Απόδοση μιας μηχανής Σελ. 106
Να μη διδαχθεί.
5.8. Ισχύς Σελ. 107-108
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Ισχύς και κίνηση». Θα μελετηθεί αναλυτικά στην Α Λυκείου.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ σελ. 109-114
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε
•ΟΧΙ οι ασκήσεις 12γ, 13γ,16,17.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Δεν προτείνεται.
Κεφάλαιο 6. Θερμότητα.
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 5-6
Η Θερμότητα και ανθρώπινος πολιτισμός»
Να διδαχθεί.
6.1. Θερμόμετρα και μέτρηση θερμοκρασίας Σελ. 117-1121
Να μη διδαχθεί.
Οι έννοιες θα παρουσιασθούν μέσω εργαστηριακών ασκήσεων
Να γίνουν οι εργαστηριακές ασκήσεις 10 ( βαθμονόμηση θερμομέτρου) και 12 (βρασμός)
προκειμένου να γίνει βιωματικά η μέτρηση της θερμοκρασίας.
6.2. Θερμότητα: Μια μορφή ενέργειας Σελ. 121-123
Να διδαχθεί.
Επισήμανση: Να αποφευχθούν οι παρανοήσεις που εισάγονται με την πρόταση « η μεταφορά
θερμότητας σταματάει….» που βρίσκεται στο τέλος της σελ. 122.
6.3. Πώς μετράμε τη θερμότητα. Σελ. 123-125
Να μη διδαχθεί.
6.4. Θερμοκρασία, θερμότητα και μικρόκοσμος Σελ. 126-127
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
•«Θερμική ενέργεια»,
•«Δυνάμεις μεταξύ μορίων και εσωτερική ενέργεια σώματος»,
•«Η θερμότητα και η αρχή διατήρηση της ενέργειας».
Επισήμανση:
Να αποφευχθούν οι παρανοήσεις που εισάγονται με τη διατύπωση «Μεταφορά θερμότητας» στη
σελ. 127
6.5. Θερμική διαστολή και συστολή Σελ. 130-135
Να διδαχθούν.
•η εισαγωγή «Θερμική διαστολή και συστολή» και
•η υποενότητα «Γραμμική διαστολή στερεών».
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες
•«Επιφανειακή διαστολή»,
•«Διαστολή όγκου σε στερεά και υγρά», «Διαστολή των αερίων»,
•«Ερμηνεία της διαστολής»,
•«Δυνάμεις κατά τη διαστολή και συστολή».
Να διδαχθεί η υποενότητα «Η διαστολή του νερού».
Παρατηρήσεις
16

17. Η εννοιολογική και φορμαλιστική δομή έχει ήδη ολοκληρωθεί και οι συγκεκριμένες υποενότητες δεν
προσφέρουν σημαντικά αλλά μάλλον αφαιρούν χρόνο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για
την παραγωγικότερη διδασκαλία άλλης βασικής ενότητας / γνώσης.
Το σωματιδιακό μοντέλο θα εισαχθεί με απλούστερο τρόπο με τα φαινόμενα της εξάτμισης και
συμπύκνωσης.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ σελ. 135-140
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε
•ΟΧΙ οι ασκήσεις 4, 5δ, 6,7, 8,11.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Να γίνει η εργαστηριακή άσκηση 10 (βαθμονόμηση θερμομέτρου).
Κεφάλαιο 7. Αλλαγές κατάστασης
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 4-5
Εισαγωγή «Η θερμότητα προκαλεί μεταβολές».
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθούν όσα αναφέρονται στις σελίδες 144-145.
Παρατηρήσεις
Οι παράγραφοι που αφαιρούνται δεν προσφέρουν σημαντικά στην εννοιολογική κατανόηση των
εννοιών αλλά μάλλον μειώνουν χρόνο που θα μπορούσε να αφιερωθεί για την παραγωγικότερη
διδασκαλία άλλης βασικής ενότητας / γνώσης.
7.1. Αλλαγές κατάστασης και θερμότητα Σελ.142-145
Να διδαχθεί.
7.2. Μικροσκοπική μελέτη των αλλαγών κατάστασης Σελ. 146-148
Να μη διδαχθεί.
7.3. Εξάτμιση και συμπύκνωση Σελ.. 149-151
Να διδαχθεί.
Παρατηρήσεις
Το σωματιδιακό μοντέλο που εισάγεται είναι απλό και έχει τις λιγότερες παρανοήσεις σε σχέση με
τη διαστολή, τη διάδοση. Προτείνεται η αξιοποίηση σχετικού υλικού από το λογισμικό Φυσικής για
τη Β΄-Γ΄ Γυμνασίου που υπάρχει στα netbooks.
Επισήμανση: Να προσεχθούν οι πιθανές παρανοήσεις που εισάγει ο χρωματισμός των μορίων με
το χρώμα του υγρού.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε
•ΟΧΙ η άσκηση 3.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
Να γίνει η εργαστηριακή άσκηση 12 (βρασμός).
Κεφάλαιο 8. Διάδοση θερμότητας
Να μη διδαχθεί.
Σύνολο ωρών 44 – 52
17

18. Χ Η Μ Ε Ι Α
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Για τη Χημεία Β΄ τάξης Γυμνασίου θα διδαχθεί το βιβλίο «Χημεία» Β΄ Γυμνασίου των
Αβραμιώτη Σ., Αγγελόπουλου Β., Καπελώνη Γ., Σινιγάλια Π., Σπαντίδη Δ., Τρικαλλίτη Α. και Φίλου
Γ. (1 ώρα την εβδομάδα, καθ΄ όλη τη διάρκεια του έτους).
Το Βιβλίο αυτό συνοδεύεται από Εργαστηριακό Οδηγό, Τετράδιο Εργασιών και Βιβλίο του
Εκπαιδευτικού, στο οποίο αναγράφονται αναλυτικά οδηγίες για τη διδασκαλία του μαθήματος
(http://www.pi-schools.gr/content/index.php?lesson_id=23&ep=332).
Το πρόγραμμα σπουδών έχει δημοσιευτεί στο Φ. Ε. Κ. τεύχος Β΄ αρ. φύλλου 304/13-03-03 http://
www.pi-schools.gr/programs/depps/
Σύνολο ελάχιστων προβλεπομένων διδακτικών ωρών είκοσι (20).
Από το ανωτέρω εκπαιδευτικό υλικό προτείνεται να διδαχθούν:
ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ (3 ΩΡΕΣ)
1.1 (σελ. 10-13) ΝΑΙ (1 ώρα)
1.2 (σελ. 15-19) ΝΑΙ (1 ώρα)
1η Εργαστηριακή άσκηση:
Η υποενότητα 1.3 «Φυσικές ιδιότητες των υλικών» (σελ. 20-22) ΝΑΙ (1 ώρα) προτείνεται να γίνει
στο εργαστήριο, όπως περιγράφεται στον Εργαστηριακό Οδηγό (1η εργαστηριακή άσκηση, σελίδες
17-22 του Εργαστηριακού Οδηγού). Στην εργαστηριακή άσκηση μελετώνται πειραματικά δύο
φυσικές ιδιότητες των υλικών (σκληρότητα και πυκνότητα) και προτείνεται να γίνει αναφορά στις
άλλες ιδιότητες που αναφέρει το σχολικό βιβλίο.
ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ (14 ΩΡΕΣ)
2.1 (σελ. 24-27) ΝΑΙ (1 ώρα).
2.2 (σελ. 30-34) ΝΑΙ (1 ώρα).
2η Εργαστηριακή άσκηση:
Η υποενότητα 2.3.1 «Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό βάρος προς βάρος (% w/w)» (σελ.
35-36) ΝΑΙ (1 ώρα) προτείνεται να γίνει στο εργαστήριο, όπως περιγράφεται στον Εργαστηριακό
Οδηγό (3η εργαστηριακή άσκηση, μέρος 1ο, σελίδες 27-28 του Εργαστηριακού Οδηγού) και να
δοθεί έμφαση στην ποιοτική κατανόηση του φαινομένου και όχι στις αριθμητικές εφαρμογές.
2.3.2 (σελ. 37-38) ΝΑΙ (1 ώρα).
3η Εργαστηριακή άσκηση:
Η υποενότητα 2.3.3 «Περιεκτικότητα διαλύματος στα εκατό όγκο προς όγκο (% v/v)» (σελ. 38-39)
ΝΑΙ (1 ώρα) προτείνεται να γίνει στο εργαστήριο, όπως περιγράφεται στον Εργαστηριακό Οδηγό
(3η εργαστηριακή άσκηση, μέρος 3ο, σελίδες 31-32 του Εργαστηριακού Οδηγού) και να δοθεί
έμφαση στην ποιοτική κατανόηση του φαινομένου και όχι στις αριθμητικές εφαρμογές.
2.4 (σελ. 41-43) ΝΑΙ. Η υποενότητα «Ρύπανση του νερού» προτείνεται να αντιμετωπιστεί με τη
μορφή σχεδίου εργασίας (project) (2 ώρες).
4η Εργαστηριακή άσκηση:
Η υποενότητα 2.5 «Διαχωρισμός μιγμάτων» (σελ. 44-47) ΝΑΙ (1 ώρα) προτείνεται να γίνει στο
εργαστήριο, όπως περιγράφεται στον Εργαστηριακό Οδηγό (4η εργαστηριακή άσκηση, μέρος 1ο
σελίδα 34, μέρος 2ο σελίδα 35 και μέρος 3ο σελίδα 36). Η άσκηση αυτή προτείνεται να
πραγματοποιηθεί στη διάρκεια μιας διδακτικής ώρας, η οποία να κατανεμηθεί ως εξής: Τα πέντε
πρώτα λεπτά να διατεθούν για την έναρξη του 3ου μέρους. Καθώς οι μαθητές/ριες αναμένουν να
ανέβει ο διαλύτης στο διηθητικό χαρτί, μπορεί να πραγματοποιηθεί το μέρος 1ο και το μέρος 2ο,
και στη συνέχεια, να ολοκληρωθεί το μέρος 3ο, όπως περιγράφεται στον Εργαστηριακό Οδηγό.
2.6, 2.6.1 (σελ. 48-50) ΝΑΙ (1 ώρα).
Να παραληφθεί η εφαρμογή αριθ. 4 από την «Στάση για εμπέδωση» σελ. 50 και να προστεθεί ο
πίνακας 4 (μέσον της σελίδας 52) έτσι ώστε να εξοικονομηθεί ικανοποιητικός χρόνος για τον
ουσιαστικό σχολιασμό των διαφορών μεταξύ των μειγμάτων και των χημικών ουσιών (χωρίς να
γίνει αναφορά στις φυσικές σταθερές που περιλαμβάνονται στην τελευταία σειρά του πίνακα 4 της
σελ. 52).
2.6.2 (σελ. 51- 53) «Φυσικές σταθερές των χημικών ουσιών» ΟΧΙ.
18

19. Να διδαχθεί μόνο ο Πίνακας 4 «Διαφορές μειγμάτων και χημικών ουσιών», μέσον της σελίδας 52
ΝΑΙ.
2.7 (σελ. 54-57) ΝΑΙ (1 ώρα).
2.8 (σελ. 58-61) ΝΑΙ (1 ώρα).
2.9 (σελ. 62-66) ΝΑΙ (1 ώρα). Στην υποενότητα 2.9 «Υποατομικά σωματίδια – Ιόντα» προτείνεται
να μη διδαχθεί το Παράθυρο στο εργαστήριο: «Αγωγιμότητα διαλύματος μαγειρικού άλατος» (σελ.
64).
2.10 (σελ. 67-69) ΝΑΙ (1 ώρα).
2.11 (σελ. 70-72) ΝΑΙ (1 ώρα).
ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΑΕΡΑΣ (1 ΩΡΑ)
3.1 (σελ. 74-77) ΝΑΙ (1 ώρα)
3.2 (σελ. 78-82) «Οξυγόνο» ΟΧΙ.
3.3 (σελ. 83-86) «Διοξείδιο του άνθρακα» ΟΧΙ.
3.4 (σελ. 87-89) «Η ρύπανση του αέρα» ΟΧΙ.
ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΕΔΑΦΟΣ (2 ΩΡΕΣ)
4.1 (σελ. 94-97) ΝΑΙ (1 ώρα)
4.2 (σελ. 98-100) ΝΑΙ (1 ώρα)
19

20. Γ Ε Ω Λ Ο Γ Ι Α – Γ Ε Ω Γ Ρ Α Φ Ι Α
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Δεν θα διδαχθούν τα μαθήματα :
ΜΑΘ.6. Η Γεωλογική ιστορία της Ευρώπης και η ορογένεση
ΜΑΘ.7. Η διαμόρφωση του ανάγλυφου στην Ευρώπη
ΜΑΘ.8. Η γεωλογική ιστορία της Ελλάδας, επειδή έχουν πολλούς και δύσκολους όρους.
ΜΑΘ.11. Οι φυσιογραφικές περιοχές της Ευρώπης
Δε θα διδαχθεί γιατί επικαλύπτεται από άλλα κεφάλαια. Συγκεκριμένα καλύπτεται από τα επόμενα
μαθήματα που αναφέρονται αναλυτικά στα όρη, τις πεδιάδες και τις συνθήκες ζωής των
Ευρωπαίων σε αυτά τα περιβάλλοντα.
ΜΑΘ.13. Βαλτική και Βόρεια θάλασσα: Δύο θάλασσες του Ευρωπαϊκού Βορρά
Δεν θα διδαχθεί ώστε να διατεθεί η ώρα στη διδασκαλία της Θάλασσας της Μεσογείου, που είναι
μεγαλύτερης σημασίας για μια μεσογειακή χώρα σαν την Ελλάδα.
ΜΑΘ.18. Τα βουνά και οι πεδιάδες της Ελλάδας
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθούν οι εργασίες 2 και 4
στο ΜΑΘ. 16 (Τα βουνά και οι πεδιάδες της Ευρώπης).
ΜΑΘ.20. Το κλίμα της Ελλάδας
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθούν οι εργασίες 3 και 4
στο ΜΑΘ. 19 (Το κλίμα της Ευρώπης).
ΜΑΘ.23. Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθεί η εργασία 2 στο ΜΑΘ.
21 (Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ευρώπης).
ΜΑΘ.28. Η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας
Δεν θα διδαχθεί γιατί όλη η Ελλάδα σαν θέμα έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού.
ΜΑΘ.31. Ο πληθυσμός της Ελλάδας
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθούν οι εργασίες 1 και 2
στο ΜΑΘ. 29 (Ο πληθυσμός της Ευρώπης).
ΜΑΘ. 34. Οι μεγάλες πόλεις της Ελλάδας
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθούν τα κύρια σημεία του
κειμένου «Μελετώ στο σπίτι» στο ΚΕΦ. 33 (Οι μεγάλες πόλεις της Ευρώπης).
ΜΑΘ.40. Ο πρωτογενής τομέας στην Ελλάδα
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθούν τα ερωτήματα α ,γ και
ζ της εργασίας 1 στο ΜΑΘ. 39 (Η κτηνοτροφία, η αλιεία και οι υδατοκαλλιέργειες στην Ευρώπη).
ΜΑΘ.44. Ο δευτερογενής τομέας στην Ελλάδα
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθούν από την εργασία 1β τα
ερωτήματα πρώτο, δεύτερο και τέταρτο στο ΜΑΘ. 43: (Η εξόρυξη και οι κατασκευές στην
Ευρώπη).
ΜΑΘ.48. Ο τριτογενής τομέας στην Ελλάδα
Δεν θα διδαχθεί επειδή έχει διδαχθεί στην Ε΄ Δημοτικού. Να ενσωματωθεί η εργασία 1β στο ΜΑΘ.
47 (Οι μεταφορές, οι επικοινωνίες και άλλες υπηρεσίες στην Ευρώπη).
20

21. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΩΡΩΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
ΥΛΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ – ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΠΡΟΤΕΙ
ΝΟΜΕΝ
ΕΣ ΩΡΕΣ
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η ΜΑΘ.1. Οι έννοιες 1
«Γεωγραφική» και «σχετική»
θέση
ΜΑΘ.2. Η σημασία της 1
σχετικής θέσης για τους
ΧΑΡΤΕΣ ανθρώπους
ΜΑΘ.3. Μελετώντας με χάρτες 1
τη θέση της Ευρώπης στον
κόσμο.
ΜΑΘ.4. Μελετώντας με χάρτες 1
το φυσικό περιβάλλον της
Ευρώπης
ΜΑΘ.5. Μελετώντας με χάρτες 1
τους κατοίκους της Ευρώπης
21

22. ΜΑΘ.6. Η Γεωλογική ιστορία Τα μαθήματα 6, 7 και 8 ΟΧΙ
της Ευρώπης και η ορογένεση δεν θα διδαχθούν επειδή ΟΧΙ
ΜΑΘ.7. Η διαμόρφωση του έχουν πολλούς και ΟΧΙ
αναγλύφου στην Ευρώπη δύσκολους όρους
ΕΝΟΤΗΤΑ 2η ΜΑΘ.8. Η γεωλογική ιστορία Σελίδες 26-34 (9 σελ)
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ της Ελλάδας
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟ ΜΑΘ.9. Σεισμική και 2
Ν ΤΗΣ ηφαιστειακή δράση στην
ΕΥΡΩΠΗΣ Ευρώπη και στην Ελλάδα
ΜΑΘ.10. Η επίδραση των 1
σεισμών και των ηφαιστείων
στη ζωή μας
ΜΑΘ.11. Οι φυσιογραφικές Δε θα διδαχθεί γιατί ΟΧΙ
περιοχές της Ευρώπης επικαλύπτεται από άλλα
κεφάλαια.
Σελίδες 42-44 (3 σελ)
ΜΑΘ.12. Οι θάλασσες της 2
Ευρώπης
ΜΑΘ.13. Βαλτική και Βόρεια Δεν θα διδαχθεί για να ΟΧΙ
θάλασσα: Δύο θάλασσες του διατεθεί η ώρα στη
Ευρωπαϊκού Βορρά διδασκαλία της Θάλασσας
της Μεσογείου
Σελίδες 48-49 (2 σελ)
ΜΑΘ.14. Η Μεσόγειος 1
Θάλασσα
ΜΑΘ.15. Οι άνθρωποι στη 2
Μεσόγειο
ΜΑΘ.16. Τα βουνά και οι Να ενσωματωθούν οι 2
πεδιάδες της Ευρώπης εργασίες 2 και 4 από το
Μάθημα 18 σελ. 63
ΜΑΘ.17. Τα βουνά και οι 1
πεδιάδες στη ζωή των
Ευρωπαίων
ΜΑΘ.18. Τα βουνά και οι Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
πεδιάδες της Ελλάδας έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες 63-65 (3 σελ)
ΜΑΘ.19. Το κλίμα της Να ενσωματωθούν οι 2
Ευρώπης εργασίες 3 και 4 από το
Μάθημα 20 σελ. 69
ΜΑΘ.20. Το κλίμα της Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
Ελλάδας έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες 69-71 (3 σελ)
ΜΑΘ.21. Τα ποτάμια και οι Να ενσωματωθεί η 2
λίμνες της Ευρώπης εργασία 2 από το Μάθημα
23 σελ. 77
ΜΑΘ.22. Τα ποτάμια και οι 1
λίμνες στη ζωή των
Ευρωπαίων
ΜΑΘ.23.Τα ποτάμια και οι Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
λίμνες της Ελλάδας έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες77-79 (3 σελ)
ΜΑΘ.24. Η βλάστηση της 1
Ευρώπης
22

23. ΜΑΘ.25. Η πολιτική διαίρεση 1
της Ευρώπης
ΜΑΘ.26. Η Ευρωπαϊκή 1
Ένωση
ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΑΘ.27. Η σημασία της 1
3Η Ευρωπαϊκής Ένωσης
Οι κάτοικοι ΜΑΘ.28. Η διοικητική διαίρεση Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
της της Ελλάδας έχει διδαχθεί στην Ε΄
Ευρώπης Δημοτικού
Σελίδες 97-100 (4 σελ)
ΜΑΘ.29. Ο πληθυσμός της Να ενσωματωθούν οι 2
Ευρώπης εργασίες 1 και 2 από το
Μάθημα 31 σελ. 107
ΜΑΘ.30. Τα χαρακτηριστικά 1
του πληθυσμού της Ευρώπης
ΜΑΘ.31.Ο πληθυσμός της Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
Ελλάδας έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες107-110 (4 σελ)
ΜΑΘ.32. Τα πολιτισμικά 1
χαρακτηριστικά των
Ευρωπαίων
ΜΑΘ.33. Οι μεγάλες πόλεις 1
της Ευρώπης
ΜΑΘ.34. Οι μεγάλες πόλεις Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
της Ελλάδας έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες117-119 (3 σελ)
ΜΑΘ.35. Οι Βαλκανικές χώρες 1
ΜΑΘ.36. Οι γείτονές μας στα 1
Βαλκάνια
23

24. ΜΑΘ.37. Οι τομείς 1
παραγωγής της Ευρωπαϊκής
Οικονομίας
ΜΑΘ.38. Η γεωργία και η 2
ΕΝΟΤΗΤΑ 4η δασοκομία στην Ευρώπη
Οι ΜΑΘ.39. Η κτηνοτροφία, η Να ενσωματωθεί η 2
οικονομικές αλιεία και οι υδατοκαλλιέργειες εργασία 1 α, γ και ζ από
δραστηριότη στην Ευρώπη το Μάθημα 40 σελ.
τες των 138-139
Ευρωπαίων ΜΑΘ.40. Ο πρωτογενής Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
τομέας στην Ελλάδα έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες138-141 (4 σελ)
ΜΑΘ.41. Η βιομηχανία και η Να ενσωματωθεί η 2
βιοτεχνία στην Ευρώπη εργασία 1β τα ερωτήματα
πρώτο, δεύτερο και
τέταρτο από το Μάθημα
44 σελ. 153
ΜΑΘ.42. Η παραγωγή και η 2
κατανάλωση ενέργειας στην
Ευρώπη
ΜΑΘ.43. Η εξόρυξη και οι 1
κατασκευές στην Ευρώπη
ΜΑΘ.44. Ο δευτερογενής Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
τομέας στην Ελλάδα έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες153-1156 (4 σελ)
ΜΑΘ.45. Το εμπόριο στην 1
Ευρώπη
ΜΑΘ.46. Ο τουρισμός στην 1
Ευρώπη
ΜΑΘ. 47. Οι μεταφορές, οι Να ενσωματωθεί η 1
επικοινωνίες και οι άλλες εργασία 1β από το
υπηρεσίες στην Ευρώπη Μάθημα 48 σελ. 168
ΜΑΘ.48. Ο τριτογενής τομέας Δεν θα διδαχθεί επειδή ΟΧΙ
στην Ελλάδα έχει διδαχθεί στην Ε΄
Δημοτικού
Σελίδες168-170 (3 σελ)
Σύνολο 45 ώρες
Παρατήρηση
Στα Εσπερινά Γυμνάσια δε θα διδαχθεί η ενότητα 4η: Οι οικονομικές δραστηριότητες
των Ευρωπαίων
24

25. Γ΄ Τάξη Γυμνασίου
Φ Υ Σ Ι Κ Η
Διδακτέα ύλη – Διαχείριση Διδακτέας ύλης
Κεφάλαιο 1. Ηλεκτρική δύναμη και φορτίο
Προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας 8-10
«Από το κεχριμπάρι στον υπολογιστή»
Να διδαχθεί.
1.1. Γνωριμία με την ηλεκτρική δύναμη Σελ. 11 -12
Να διδαχθεί.
1.2. Το ηλεκτρικό φορτίο Σελ. 12-14
Να διδαχθεί.
1.3. Το ηλεκτρικό φορτίο στο εσωτερικό του ατόμου Σελ. 15-16
Να διδαχθεί.
1.4. Τρόποι ηλέκτρισης και η μικροσκοπική ερμηνεία Σελ. 16-21
Να διδαχθεί .
Η υποενότητα «Αγωγοί και μονωτές» να διδαχθεί χωρίς έμφαση στις λεπτομέρειες του
μικροσκοπικού μοντέλου.
Να μη διδαχθούν:
•η Δραστηριότητα με την εικόνα 1.20 στη σελ. 18,
•η υποενότητα «ηλέκτριση με επαγωγή»,
•η υποενότητα «ηλέκτριση μονωτών με επαγωγή».
Παρατηρήσεις
Τα θέματα που θα διδαχθούν να υποστηριχθούν με τη χρήση του Λογισμικού Φυσικής για τη Β΄
και Γ΄ Τάξη που υπάρχει στο netbook.
Οι ενότητες που αφαιρούνται δεν προσφέρουν σημαντικά σε αυτό το επίπεδο στην εννοιολογική
κατανόηση και αφαιρούν χρόνο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί πιο παραγωγικά. Θα
παρουσιασθούν αναλυτικά στη Β’ Λυκείου.
1.5. Νόμος του Κουλόμπ Σελ. 22-24
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθεί η υποενότητα «Έλξη μεταξύ φορτισμένου και ουδέτερου σώματος».
1.6. Το ηλεκτρικό πεδίο Σελ. 24-28
Να διδαχθεί.
Να μη διδαχθούν οι υποενότητες:
•«Περιγραφή του ηλεκτρικού πεδίου».
•«Ηλεκτρικές δυναμικές γραμμές»
•«Ηλεκτρική θωράκιση».
•«Ηλεκτρικό πεδίο και ενέργεια».
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Σελ. 29-33
•ΟΧΙ ερωτήσεις, ασκήσεις ή επιμέρους ερωτήματα τα οποία αναφέρονται σε ύλη που
αφαιρέθηκε.
•Να μη γίνουν οι ασκήσεις 1και 3.
Η άσκηση 2 να διδαχθεί ανάλογα με τις δυνατότητες των μαθητών.
Εργαστηριακή δραστηριότητα
25