elaborado no centro

1. Calendario 2016

2. Anacos da historia de Viveiro vistos polos
nenos e nenas do Colexio Lois Tobío
Colexio Lois Tobío
O teu colexio

4. Este Calendario foi feito nas aulas ABALAR de Quinto e Sexto
nos meses de Setembro, Outubro e Novembro do 2015, coa
colaboración especial de todo o profesorado do Centro.
Moitas grazas a todos os que co seu esforzo diario
e silencioso fan posible a educación.
A nosa historia
é testemuña
de vida.
Coñecela é
importante.

5. Xaneiro 2016
A Fragata Magdalena formaba parte dunha
escuadra que defendía a costa Cantábrica
dos inimigos franceses.
Unha forte galerna fíxoa refuxiar na Ría de
Viveiro.
Na noite do 02 de novembro do 1810, co
temporal arreciando, pide auxilio con
bengalas e cañonazos.
A fragata foise a pique e o bergantín Palomo
encallou na praia de Sacido. Esa noite
afogaron 480 mariñeiros da Magdalena e 70
do Palomo.
No fondo da ría, entre Celeiro e Covas,
descansan os restos da fragata, valendo de
refuxio a moitos peixes e seica a unha
xigantesca morena.
A fragata Magdalena

6. A praia de Covas espertou na mañanciña do 3 de novembro ateigada de
mariñeiros afogados.
O capitán da Fragata Magdalena, Blas de Salcedo, apareceu abrazado ao
seu fillo. Por iso, a mariña Española, prohibiu, dende esta data, que pais e
fillos ou irmáns, se enrolaran no mesmo barco.
A lenda

7. Febreiro 2016
As minas da
Silvarosa
A mina da Silvarosa
( Viveiro, 1893-1966 )
A mina, adicada a explotación de mineral de ferro, está na serra da
Silvarosa, moi preto de Viveiro.
O mineral era transportado en teleférico dende a mina ata o cargadoiro da
Insua. Os barcos de mercadorías levábano ata Alemaña e outros lugares,
para, nos altos fornos, transformalo en ferro.
No ano 1966 interrómpese a actividade mineira pola baixa calidade do
mineral.

8. Entrevista a un mineiro da Silvarosa
O señor Tomás Pereira Escourido de Landrove foi traballador na mina. Os nenos e
nenas de quinto A fixémoslle as seguintes preguntas:
Nenos: En que anos traballou vostede nesa mina ?
Señor Tomás: Dende o ano 1953, con 17 anos, ata o ano 1960.
Nenos: Cal era o seu traballo ?
Señor Tomás: Comecei traballando de pinche ( ir por auga á fonte, por ferramentas ao
taller, por dinamita ao polvorín, ... ) e logo de peón ( picando nas galerías, ata perdín un dedo
pola caída dunha pedra); máis tarde traballei de “lampistero”, arranxando e fabricando
candís de carburo )
Nenos: Canto cobraba cada mes ?
Señor Tomás: Unhas 800 pesetas
( 5 € de hoxe ). Cada mes, tiñamos
dúas pagas: un anticipo a mediados
e o resto ao remate do mes.
Nenos: Era moi duro o seu traballo?
Señor Tomás: Si, o traballo e a
vida era moi dura; todo era
moi rudimentario, sen máquinas,
sen roupas axeitadas , mal
mantidos, ... Nove horas de traballo,
tres de camiñada, ...
Nenos: Cantos traballadores había na mina?
Señor Tomás: Centos de traballadores; uns de Landrove, outros de Chavín, de Bravos, ...
Nenos: Como era ese lugar?
Señor Tomás: A mina era como un túnel; fóra estaban os talleres, o polvorín, os comedores,
... Nenos: Moitas grazas, señor Tomás.

9. É unha das tres portas da antiga
muralla de Viveiro que permanecen
en pé na actualidade. Comezouse
a edificar no século XVI e está
situada no inicio da Ponte da
Misericordia. O pobo de Viveiro fixo
construir este monumento en
agradecemento ao rei Carlos V, por
liberalo do pago de impostos
durante tres anos despois do
incendio que destruira totalmente
esta vila.
Marzo 2016 / A porta de Carlos V

10. A Porta de Carlos V
Monumento histórico
artístico nacional
Enmarcada no estilo plateresco,
e rematada por seis ameas e
tres torres, conta cun arco de
medio punto central.
Outros elementos que
configuran esta obra son os
dous escudos, a dereita e a
esquerda do arco e un escudo
central representando ao
Emperador.
A pesar da súa finalidade
decorativa, foi utilizada como
fortaleza na defensa da cidade
contra o ataque do exército
francés.
Pola parte posterior aparece a
imaxe de San Roque, patrón
da cidade de Viveiro.

11. Abril 2016 / O Mariscal Pardo de Cela
Naceu no ano 1425 e morreu en
Mondoñedo no ano 1483.
Casou con Isabel de Castro, filla do Conde
de Lemos,herdando así os privilexios da
familia.
Foi alcalde de Viveiro no ano 1474.
Declarouse defensor da soberanía de
Galicia, apoiando o reinado por parte de
Xoana a Beltranexa e mostrándose rebelde
á submisión ao Reino de Castela.
Por tal rebeldía foi condenado a morrer
degolado, xunto co seu fillo, en acto
público na praza da Catedral de
Mondoñedo, tras ser apresado no castelo
da Frouxeira.
Abril 2016 / O Mariscal Pardo de Cela

12. A lenda da ponte do Pasatempo Conta a lenda que condenado e apresado xa
o Mariscal, a súa muller, Dona Isabel de
Castro, curmá da Raíña Isabel, cabalgou nun
acto desesperado na busca dun indulto para
o seu esposo, a través dunha audiencia coa
soberana. Cos documentos no seu poder,
regresou a Mondoñedo. Un 17 de decembro
do 1483 ordenan a execución do Mariscal
na praza da catedral, ante unha multitude
que esperaba ansiosa o indulto. Dona Isabel
chegou a Mondoñedo, xustamente á “ponte
do Valiñadares” (actual ponte do
Pasatempo), e foi alí onde os secuaces ás
órdenes de Fadrique de Guzmán, Bispo de
Mondoñedo, a entretiveron para que o tempo
pasase e non dese chegado antes da
execución do seu marido. Dise que mentres
a cabeza do Mariscal rodaba polos peldaños
da escalinata, ía soltando unhas palabras,
uns din que exhalaba “credo, credo...” e
outros interpretaron ... “clero, clero, clero”,
en alusión ao perverso bispo. Dende aquela,
a ponte foi coñecida como A ponte do
pasatempo.

13. Persoeiros de Viveiro: Maruja Mallo
Ana María Gómez González. Nace no ano 1902 en
Viveiro (Lugo). No 1922 trasládase a Madrid a
estudar Belas Artes e fíxose amiga de Dalí, García
Lorca, Buñuel, Rafael Alberti, e outros persoeiros
importantes da xeración do 27. Muller transgresora e
influínte nas obras doutros artistas. Traballa para
varias publicacións literarias e ,tras coñecer a Ortega
e Gasset, colabora como ilustradora na Revista de
Occidente no 1928.
Viaxa a París para seguir a súa formación e contacta
con grandes artistas surrealistas franceses.
En 1933 exerce de profesora de debuxo no Instituto
de Arévalo (Ávila) e posteriormente traballou na
Escola de Cerámica de Madrid.
Con 37 anos publica o libro Lo popular en la plástica
española a través de mi obra (1939). Pinta retratos
de mulleres cun estilo que posteriormente foi
precursor da arte pop estadounidense. Volve a
Galicia para exercer de mestra. Coa guerra civil
española, vaise exiliada a Chile, Bos Aires,
Montevideo e Nova York.
Retorna a España e fai diversas exposicións.
Déronlle a Medalla de Ouro das Belas artes da
Comunidade de Madrid e da Xunta de Galicia.
No 1995 falece en Madrid a idade de 93 anos.
Maio 2016 / Maruja Mallo

14. M E S T R A
E X T R A V A G A N T E
A R T I S T A
E S T U D O S A
M A R U J A M A L L O
G A L E G A
M U L L E R
F R A X I L
E X I L I A D A
S U R R E A L I S T A
P I N T O R A
Maruja Mallo

15. A Ponte da Misericordia
Construción, feita en pedra de granito, sobre a ría de Viveiro que une a Porta de Carlos V
coa Capela da Misericordia.
No século XV tiña doce arcos (de medio punto nos extremos e oxivais os do centro). Na
actualidade só conserva nove arcos: un desapareceu ao construír o malecón e dous máis
coas obras de recheo. Sufriu sucesivas modificacións por mor do aumento de tráfico.
No ano 1982 ensanchou-
se a calzada e colocouse
unha balaustrada de ferro
e uns muros de formigón
que separan a estrada das
beirarrúas.
Nos muros colocáronse
tamén farolas artísticas.
A construción primitiva
data da época da ocupa-
ción romana e daba no-
me a poboación:“Conce-
jo de la Puente de
Vivario”.
Xuño 2016 / A Ponte da Misericordia

16. Na entrada da
ponte atópase
unha cruz de
pedra que,
segundo conta
unha lenda, foi
colocada alí por
un cabaleiro coa
fin de que os que
pasen diante dela
recen pola alma
dunha persoa a
quen el deu morte
neste lugar.
A lenda da Ponte da Misericordia

17. Xullo 2016 / O Convento de Valdeflores
O Convento de
Valdeflores.
Na desembocadura do río
Landro, nun val florido,
sitúase o convento de
monxas dominicas de
Valdeflores. A primitiva
igrexa do século XV ,con
porta oxival e elementos
románicos sufriu algunhas
reformas. O claustro, con
baixo e planta, iniciouse
no século XVII. Arrodea
ao mosteiro unha extensa
horta tapiada.

18. Un día, cavando preto dun
espiño nos terreos de
Valdeflores, un criado atopa
unha talla da Virxe. Despois
de informar ás autoridades,
concluíron que se trataba dun
milagre e levaron a imaxe en
procesión polo pobo,
deixándoa despois nunha
igrexa de Viveiro.
Misteriosamente desapareceu
e reapareceu de novo no val.
O suceso repetiuse en varias
ocasións; polo que se
entendeu que debería
levantarse un santuario en
honra desta virxe milagreira
que, tempo despois, se
transformou en convento.
A lenda do Convento de
Valdeflores

19. Agosto 2016 / Lois Tobío
Naceu en Viveiro no ano 1906 Finou en
Madrid no ano 2003.
Pasou a súa infancia en Viveiro para
marchar logo a estudar dereito en
Santiago.
Despois da guerra civil tivo que
exiliarse a países de América.
Volta a España no ano 1973.
Traballou de tradutor e escribiu varios
libros: As décadas, A nova vida, Catro
ensaios sobre o Conde de
Gondomar, ...
O noso colexio leva o nome deste
ilustre persoeiro dende o ano 2002.

20. Lois Tobío e a Fonte da Area
Situada ao pé do convento de San Francisco, a Fonte da Area debe o seu nome a que, antes
dos recheos, ata alí chegaba a beira do mar.
Neste lugar, durante a guerra da Independencia, os soldados Franceses fusilaron a varios
patriotas viveirenses.
Lois Tobío e a súa familia viviu de neno no convento de San Francisco porque seu pai era
mestre e tiña alí a escola. El baixaba
con frecuencia beber a auga fresca
desta fonte.
Lois Tobío recorda na súa obra
esta fonte tan querida para el
con estas agarimosas palabras:
”A fonte tiña tres canos
sinxelos, de ferro mouro, que
deitaban unha auga leda, nova,
pudente, en pías escavadas no
chan.(...)
Moitas fontes teño logo ollado,
probado a súa auga... Ningunha...
como a Fonte da Area”

21. Setembro 2016 / A vila de Estabañón
A vila de Estabañón
Asentamento romano cerca da praia de Area, Viveiro, adicado á salazón e
conservación do peixe.
Coa subida do nivel do mar, uns dous metros nos últimos dous mil anos, e unha forte
marea viva, esta vila
romana quedou
asulagada, quedando
sepultada baixo
unha gran capa de
area. No ano 1951,
un furioso temporal
deixou ao descuberto
os restos do pobo.
Na actualidade,
varias asociacións
queren recuperar
este anaco da
historia de Viveiro.

22. A lenda de Estabañón
O Apóstolo Santiago, disfrazado de mendigo, pediu axudas aos veciños de
Estabañón para pasar a noite á quentura dun fogar. Como naide lle prestou
atención, moi furioso,
subiu ao Monte Faro
e dixo:
“arrevírate vila
co debaixo para arriba”
O mar, enfurecido,
asulagou a vila de
Estabañón.
Aínda hoxe, se pode
escoitar, na tardiña, o
soar das campás
da igrexa que
descansan
no fondo do mar.

23. A lenda da cova da Doncela
Conta a lenda que na noite de
San Xoán, pola mañanciña,
cando aínda arden as
cacharelas na praia de Covas,
sae da súa morada mariña ,
unha fermosa doncela que
peitea o seu longo e loiro
cabelo.
Os mariñeiros, que se rinden
aos seus encantos de beleza,
quedan presos de amor para
sempre na súa profunda cova.
Outubro 2016 / Viveiro aberto ao mar

24. Os nenos/as de sexto B entrevistan a Carlos Nuevo, mestre no Lois Tobío, escritor, historiador e
cronista oficial do Concello de Viveiro.
Carlos infórmanos sobre a escasa existencia de documentos que acrediten que en tempos pasados en
Viveiro se practicase a caza da balea. Mostrounos un artigo dunha antiga revista, escrito por Lois
Tobío, no que se recolle algún dato sobre dita práctica na nosa vila. Os precursores na caza da balea
foron os vascos, e os mariñeiros da nosa zona, ao ver o beneficio económico que esta caza aportaba,
aprenderon deles e déronlle continuidade. Coas baleas comerciábase a súa carne, a súa graxa, para a
elaboración de aceites, e as súas barbas para
fabricar principalmente peites e abanos. Esta
práctica chegou a desaparecer debido
principalmente á extinción da balea nórdica.
O porto de Viveiro chegou a ser un punto
importante no mercado marítimo, en épocas
distintas comerciáronse produtos diferentes,
como o viño xa que a ribeira do rio
Landro, en tempos da Idade Media, era un val
emparrado no que incluso chegou aexistir un
pequeno porto en Landrove, ou o liño que se
producía e se teaba de xeito doméstico,
creando os “Liños Viveiros” dunha calidade
menos basta que os liños de Lourenzá.
Pero tanto coa caza das baleas, como co
Porto de Viveiro aberto ao mar, teríamos
datos como para encher un só calendario.
Dámoslle as grazas a Carlos por tanta
información e polo seu labor como historiador.

25. Novembro 2016 / As murallas de Viveiro
As murallas de Viveiro. Na
época Medieval, unha muralla
con torreóns arrodeaba a cidade
de Viveiro. Ao interior do pobo
entrábase a través de portas e
portelos. A entrada principal
desde a antiga calzada romana
era a da Porta da Vila.
A construción da muralla atendía
a distintas finalidades: servía de
valado defensivo fronte aos
ataques inimigos, era unha
medida preventiva de contaxio,
nunha época marcada pola peste
e outras epidemias e tamén
servía de control fiscal para o
pago de peaxes, portazgos, etc.
O mar tocaba o recinto
amurallado polo que algunha
marea viva e un importante
incendio destruiu parte do
mesmo.

26. O Calendario da historia de Viveiro quere ser ...

27. C U L T U R A
P A T R I M O N I O
C O L E X I O
V I V E I R O
L E N D A S
T R A D I C I O N
P A S A D O
A R T I S T I C O
M E M O R I A
H I S T O R I A

28. Decembro 2016 / Antón Vilar Ponte
Antón Vilar Ponte
( Viveiro 1881 – A Coruña 1936 )
Estudou farmacia en Santiago e rexentou
unha botica en Foz. Alí comezan as súas
colaboracións no xornalismo anticaciquil
no boletín local !Guau , guau! e
noutras cabeceiras da bisbarra: El Eco de
Vivero, El Automóvil e La Voz de
Mondoñedo e tamén, na Revista
Gallega.
Desta primeira etapa data a súa peza
dramática A patria do labrego.
Marchou a Madrid onde exerceu como
xornalista en El País.
Por mor das dificultades económicas emigrou á Habana e alí dirixiu o
Diario Español e revistas como Alma gallega e Follas Novas.
De volta a Galicia foi redactor de La Voz de Galicia, e
presidente de Asociación da prensa coruñesa. Moitas revistas acollen
colaboracións súas: Alfar, Ronsel, Alborada e Nós, entre outras.
“Tenemos una patria natural
con su propio instrumento de
expresión” ( a nosa lingua)

29. Nesta época lanza en La Voz de Vivero a idea de constituir unha comisión que organice os actos do
centenario do nacemento de Nicomedes Pastor Díaz. Nesta comisión, da que será secretario, estarán o
poeta García Dóriga, o seu pai e o mestre Luís Tobío Campos.
Fundador, xunto co seu irmán Ramón, das Irmandades da Fala, dirixiu o xornal A Nosa Terra, voceiro
da Irmandade. Foi concelleiro e deputado. Fundou, xunto a Vicente Risco e Losada Diéguez, a
Irmandade Nazonalista Galega.
No ano 1934 ingresou na Real Academia Galega. A pesares do seu compromiso político nunca
abandonou a súa
produción teatral e publicou
pezas transmisoras do galeguismo.
Entre dous abismos, Almas mortas,
e, en colaboración con Cabanillas,
o drama histórico: O mariscal.
Nos últimos anos da súa vida
edítanse: Os evanxeos da risa
absoluta e Nouturnio de medo
e morte.
Ademais de político e dramaturgo,
Como xornalista, moitos dos seus
artigos e ensaios, que espallaban
o ideario das Irmandades, foron
recollidos (postumamente ) en
Pensamento e Sementeira.
Adicóuselle o Día das Letras
Galegas no ano 1977.
Na Praza Maior, do seu Viveiro natal, coa estatua de Pastor Díaz, sen dúbida, unha figura referente.

30. A toda a Comunidade Educativa
MOI BO NADAL
FELIZ ANO 2016
Colexio Lois Tobío