SlideShare a Scribd company logo
1 of 10
TIMUN MAS
Dek jaman biyen ing salah sawijining desa, ana mbok randa sing urip dewe ora ana anak
utawa sedululur. Amarga urip dewe mbok randa mau kepengin duwe anak. Saben dina mbok
randa ndonga awan bengi ing ngarsane Gusti Allah supaya diwenehi anak. Deweke yakin
menawa penjaluke bakal di kabulake dening Gusti Allah.
Tanpa sangertine mbok randa, anggone donga awan bengi ing omahe kuwi mau keprungu
Buto ijo sing kebeneran liwat sacedhake kono. Buto ijo banjur nyeluk mbok randa supaya
metu saka omahe. mbok randa kaget ngerteni ana Buto ijoing ngarep omahe.
Sawise ora miris maneh ngerteni Buto ijo sing gedhe tur medeni kuwi, si Buto ijongomong
menawa bisa nulungi menehi anak. Mbok randa bungah atine krungu kandane Buto ijo kuwi
mau lan nyaguhi kabeh penjaluke Buto ijomenawa diwenehi anak tenan.
Penjaluke Buto ijo yaiku menawa anake mbok randa wis gedhe dijaluk arep dipangan.
Sabanjure Buto ijo iku menehi wii timun sing kudu di tandur mbok randa. Sawise Buto ijo
kuwi mau lunga, mbok Randa nandur wiji timun iku ana kebone. Wiji kuwi dirumat lan
diopeni kanthi gemathi, disiram, diresiki sukete lan dirabuk supaya cepet tukul.
Sawise tukul lan dadi wit timun kang subur, wit timun iku mau wis pada uwoh. Ing antarane
akehe woh timun, ana salah sijine timun kang nganeh-anehi. Rupane kuning emas lan
gedhene sak guling. Timun iku banjur pecah lan ing njero timun mau ana bayi manungsane.
Mbok randa bungah atine amarga penjaluke kepengin duwe anak wis kaleksanan. Mbok
randa ngucapake syukur marang Gusti Allah amarga dongane wis diijabah. Bayi iku mau
wadon, pakulitane resik alus kaya kulit timun amarga laer saka timun sing kuning kaya emas,
bayi wadon kuwi mau dijenengake Timun mas.
Sawise Timun mas ngancik dewasa, mbok randa kelingan janjine karo Buta menawa arep
menehake Timun mas. Mbok randa dadi susah atine, rina wengi mbok randa donga supaya
entuk pitulungan saka Gusti Allah. Salah sawijining wengi, mbok randa ngimpi ketemu
pertapa ing gunung gandul. Pertapa kuwi mau sing bisa nulungi supaya Timun mas ora
dijupuk sang Buto.
Esuke mbok randa lungo menyang gunung gandul kaya impene. Sawise ketemu karo pertapa
kaya ing impene, mbok randa disangoni buntelan kanggo Timun mas. Pertapa kuwi mau
menehi pitutur piye carane supaya Timun mas bisa oncat saka bebaya ngadepi sang Buto.
Sawise ngucapake maturnuwun mbok randa pamitan mulih.
Tekan omah mbok randa menehi buntelan kang cacahe papat, lan dituturi piye carane
nggunake. Mbok randa ngonggkon Timun mas lungo saka omah lan mlayu sak cepet-cepete.
Sawise iku Buto ijo kang arep jupuk Timun mas teka ing omahe mbok randa banjur nesu
ngerteni Timun mas wis ora ana. Buto ijo nesu lan ngamuk, kebonne mbok randa dirusak
banjur bengok-bengok ngoyak Timun mas.
Amarga Buto ijo jangkahe amba sedela wae Timun mas wis meh kasil koyak. Timun mas
bajur nguncalake buntelan sing isine wiji timun. Dumadakan dadi kebon timun kang akeh
woh timune, Buto ijo mandeg lan mangan timun sing katon seger-seger kuwi mau. Sawise
timune entek sang Buto ijo kelingan menawa ngoyak Timun mas. Buto ijo banjur ngoyak
Timun mas maneh sing wis mlayu tekan adoh.
Lagi sedela wae sang Buto ijo wis meh kasil ngoyak Timun mas. Buntelan sing isi dom terus
diuncalake Timun mas. Dumadakan dadi alas pring sing ngalangi playune Buto. Tapi sedela
wae Buto ijo kasil bisa metu saka alas pring kuwi mau.
Timun mas banjur nguncalke buntelan kang isine uyah, lan malih dadi segara kang amba lan
jero. Buto ijo nglangi ing segara kuwi mau tetep ngoyak Timun mas lan kasil mentas saka
segara. Timun mas arep kasil koyak meneh, banjur nguncalake buntelan kang pungkasan.
Buntelan kang isine trasi malih dadi segara lendhut kang jero. Buto ijokecemplung lan
kangelan mentas saka lendhut kuwi mau. Pungkasane Buto ijo kang ngoyak Timun mas iku
mati kleleb ing njero segara lendhut. Timun mas akhire selamet lan urip tentrem karo mbok
randa.
JAKA TARUB
Wonten ing satunggaling dusun, wonten kaluargi ingkang naminipun mbok randa kaliyan
putra kakungipun. Putra kakungipun ingkang sampun ngancik dewasa lan naminipun inggih
menika Jaka Tarub. Padamelan saben dinten inggih menika madosi ron pisang utawi ron jati
kangge dipun sade wonten peken ing saklebetipun kitha kudus. Ron menika dipunlintakaken
kaliyan uwos kaliyan sarem kangge ulamipun saben dinten. Tindakanipun wonten peken
ngantos pinten-pinten minggu saking tebihing kitha. Pedamelan sanesipun Jaka Tarub menika
mbebedak wonten wana kangge ulamipun.
Wontan ing satunggaling dinten ing kaluargi menika boten gadhah ulam kangge dhaharipun
saben dinten lajeng Jaka Tarub matur kaliyan biyung kangge kesah wonten wana kangge
mbebedak. Kados adatipun menawi mbebedak bidalipun bada’ subuh supados konduripun
boten surup. Ananging boten ngertos menapa menika sampun dangu amargi boten angsal
punapa-punapa, menika Jaka Tarub nembe apes, sampun sonten sampun dangu lampahipun
Jaka Tarub boten manggih.
Satunggal punapa kemawon sato kewan. Namung Jaka Tarub menika boten putus asa
piyambakipun taksih nglajengaken lampahipun ingkang tebih sanget wonten ing jeronipun
wana. Ananging ngantos dalu JakaTarub taksih boten angsal punapa-punapa. Saking
sayakipun Jaka Tarub kepengin sumene ngantos sare saestu, amargi lampahipun menika tebih
sanget lajeng Jaka Tarub sare ing sakjeronipun wana. Piyambakipun kaget amargi kepireng
suanten gumujuning tiyang-tiyang estri sami gumujengan. Amargi pengin ngertos suanten
menika punapa lan saking pundi sejatosipun pramila Jaka Tarub madosi suanten menika.
Piyambakipun menika boten percaya kalioyang ingkang Jaka Tarub mersani ing dalu menika
Jaka Tarub kaget amargi ing tengahing wana wonten suanten widodari-widodari ingkang
sami gumujengan sinambi siram lelangin ing sendang. Jaka Tarub nyaketi panggenan
widodari menika ingkang nembe siram kala wau amargi dalu punika kaleresipun wulan
purnama. Sanalika Jaka Tarub gadhah pamanggih pengin garwa satunggal pramila
piyambakipun mundut rasukan satunggal lan dipunsinggitaken. Wonten satunggal widodari
ingkang kicalan rasukan dipun tilar rencangipun sami widodari. Widodari menika duka lan
nuwun lajeng widodari menika dipun caketi Jaka Tarub lan dipun reh-reh lajeng dipunbeta
wangsul lan kagarwa dening Jaka Tarub, widodari menika gadhah nami Nawang Wulan.
Wonten ing satunggaling dinten Nawang Wulan sampun kagungan putrid saking Jaka Tarub
ingkang naminipun Nawang Sih, amargi rasukan kathah ingkang reged pramila Nawang
Wulan nyuwun JakaTarub kangge nenggani Nawang Sih kaliyan adangipun kanthi manthi-
manthi, lan Jaka Tarub boten angsal mbukak kekep. Saktindakipun Nawang Wulan wonten
lepen Jaka Tarub malah kepengin ngertos isinipun kekep, menika punapa Jaka Tarub kaget
menapa amargi ingkang dipun adang garwanipun naming satunggal kantun kemawon. Saking
kedadosan punika kaseteripun Nawang Wulan dados widodari ical lan adangipun satunggal
las dados satunggal bugak ical. Pramila mulai nutu pari adangipun uwos dados limrahipun
tiyang gesang wonten brebayan amargi pantunipun telas kantun rentengan wonten lumbung.
Ing satunggaling dinten Nawang Wulan nglengkep gelaran klasa kados pundi kegetipun
manah Nawang Wulan mersani rasukan widodari wonten ing ngandapipun klasa,
piyambakipun kaget amargi piyambakipun duka dumateng garwanipun amargi sampun dipun
apusi. Nawang Wulan menika mutusaken kangge minggah kayangan malih lajeng ngagem
rasukan. Sakderengipun minggah ing kayangan Nawang Wulan pesen kaliyan Nawang Sih
yen kepureh kangen mersani mbulan amargi ing tengahing bulan wonten bayangipun
Nawang Wulan. Anaging sak sampunipun dugi kayangan Nawang Wulan boten dipun tampi
malih dados widodari amargi sampun kecampuran kaliyan manungsa. Nawang Wulan
menika lingsem lan boten purun jelma malih dados manungsa, amargi rekaos gesangipun
pramila Nawang Wulan nglalu wonten segara kidul wonten segara kidul lan dados Ratu
Kidul ingkang gadhah naminipun Nyi Roro Kidul.
RORO JONGRANG
Ing jaman biyen ana kerajaan gedhe sing jenenge Prambanan. Rakyate Prambanan iku ayem
lan tentrem sing dipimpin karo Prabu Baka.
Nanging kerajaan Prambanan diserang karo kerajaan Pengging. Prabu Baka lan pasukane
kalah amarga kurang persiapane. Prabu Baka lan pasukane mati amarga kena karo senjatane
Bandung Bandowoso. Kerajaan Pengging lan pasukane seneng amarga isok naklukno
kerajaan Prambanan.
Pada wektu Bandung Bandowoso ing kerajaan Prambanan, deweke ndelok putri sing ayu
banget. Putri iku jenenge Roro Jonggrang, putri Prabu Baka. Langsung Bandung Bandowoso
nglamar Roro Jonggrang.
“Roro Jonggrang, apa awakmu gelem dadi permaisuriku?” Jare Bandung Bandowoso.
Roro Jonggrang nanggepi pertanyaane Bandung Bandowoso “Aku gelem dadi permaisurimu,
tapi ana syarate.”
“Apa iku syarate?” Jare Bandung Bandowoso.
“Gawekno aku 1000 candi tapi wektune sakwengi!” Jare Roro Jonggrang.
Ing bengi, Bandung Bandowoso ngumpulno anak buahe yaiku jin lan setan. Sawise
ngerungokno perintahe Bandung Bandowoso, jin lan setan langsung nggarap sing
diperintaake karo Bandung Bandowoso. Roro Jonggrang ndelengi pekerjaane Bandung
Bandowoso. Roro Jonggrang wedi kalo Bandung Bandowoso iso nggarap permintaake dewe.
Roro Jonggrang langsung ngumpulno dayang-dayange.
Roro Jonggrang mau ngongkon dayange mbakar jerami, munikno lesung lan naburno bunga
sing wangi. Jin lan setan mau wedi lan disangkakno wis esok. Jin lan setan langsung mbalek.
Asline candine iku wis ana 999, tapi kurang 1.
Bandung Bandowoso mangkel nang Roro Jonggrang amarga wis mbujuk deweke. Langsung
bandung Bandowoso ngesabda Roro Jonggrang dadi patung lan ngganepi 1000 candi.
JAKA TINGKIR
Jeneng asline yaiku Mas Karebet, putra saka Ki Ageng Pengging. Jeneng mau, asale saka
bapakke nanggap wayang beber ngepasi laire Jaka Tingkir. Nalika Mas Karebet umur
sepuluh taun, Ki Ageng Pengging diukum pati, merga dituduh mbrontak saka Kesultanan
Demak. Ora sawetara suwe ibune uga seda. Banjur Mas Karebet dipek anak dening Nyi
Ageng Tingkir. Dheweke pamit marang Nyi Ageng Tingkir saperlu meguru.
Mas Karebet nyinau ilmu agama. Dheweke meguru marang Sunan Kalijaga, banjur meguru
maneh menyang Ki Ageng Sela. Dening Ki Ageng Sela, diaku anak lan digandeng sedulurke
karo putu-putune yaiku Ki Juru Martani, Ki Ageng Pemanahan Lan Ki Panjawi. Jaka Tingkir
lunga menyang Kasultanan Demak Bintoro. Ing Demak, dheweke mangggon ing omahe Kyai
Gandamustaka (pamane Jaka Tingkir) kang dadi lurah ganjur (ngurusi mesjid). Dening Sultan
Trenggana, Tingkir diangkat dadi lurah wiratamtama.
Ing sawijining dina, Kesultanan Demak nganakake sayembara milih prajurit. Tingkir kang
diutus mbiji. Ana salah sijining calon prajurit kang rupane ala senengane pamer lan umuk,
arane Dadungawuk Jaka Tingkir kang ora seneng marang calon prajurit iku banjur nguji
kasektene, tanpa dinyana, Dadungawuk tiwas sanalika. Marga saka prastawa iku, Tingkir
banjur ditundung saka Demak
Jaka Tingkir banjur meguru marang Ki Ageng Banyubiru, Tingkir diwenehi lemah kang bisa
ndadekake dheweke bisa katampa maneh ing Demak Bintoro. Saka Banyubiru Jaka Tingkir
mangkat menyang Demak dikancani dening muride Ki Ageng Banyubiru kang aran Mas
Manca, Mas Wila, lan Ki Wuragil.
Rombongane Jaka Tingkir ngliwati kali Kedung Srengenge nganggo getek Kyai Tambak
Boro. Ing tengahing kali, rombongane Jaka Tingkir dicegat siluman baya. Kekarone adu
kasekten, baya-baya padha kalah, banjur aweh pambiyantu marang rombongane Jaka Tingkir
nganti tekan sebrange kali.
Tumekane ing Demak, Jaka Tingkir ngeculake kebo kang wis dileboni lemah ana kupinge lan
digiring menyang lapangan. Kebo mau ngamuk ora karuan. Lan ora ana kang bisa ngadepi
polahe. Sultan Trenggana kelingan marang kasektene Jaka Tingkir, lan ngutus prajurit supaya
Jaka Tingkir bisa ngrampungi ontran-ontran mau. Ora angel anggone Jaka Tingkir ngalahake
kebo mau. Marga saka tumindake, Sultan Demak ngangkat Tingkir dadi Lurah Tamtama
maneh.
Kasektene Jaka Tingkir, ndadekake dheweke dadi bupati Pajang lan ganti jeneng dadi Adipati
Hadiwijaya. Duwe bojo Ratu Mas Cempaka, putri saka Sultan Trenggana. Sawuse Sultan
Trenggana seda ing taun 1546, putrane kang aran Sunan Prawoto ngganteni dadi ratu,
ananging tiwas ing tangane Arya Penangsang kang isih kapetung sedulur saka Jipang. Aryo
Penagsang uga mateni Pangeran Kalinyamat (putra mantu Sultan Trenggana kang dadi bupati
Jepara).
Arya Penangsang ngirim utusan kangggo mateni Hadiwijaya ing Pajang, Ananging tekan
Pajang utusane Arya Penangsang malah diladeni kanthi becik lan diwenehi hadiah. Ratu
Kalinyamat njaluk Hadiwijaya supaya mateni Arya Penangsang, Ananging merga isih ana
gandheng sedulur Hadiwijaya rumangsa pakewuh yen mateni kanthi cara terang-terangan.
Mula dheweke nganakake sayembara. Sapa kang bisa mateni Arya Penangsang, tanah Pati
lan Mataram dadi duweke. Ki Ageng Pemanahan lan Ki Panjawi melu sayembara mau. Lan
kang bisa niwasake Arya Penangsang yaiku Ki Juru Martani (ipene Ki Ageng Pemanahan).
Sawuse prastawa ing taun 1549 kasebut, Ratu Kalinyamat menehake Keraton Demak marang
Hadiwijaya. Pusate dipindah ing Pajang lan Hadiwijaya dadi ratu kang sepisanan.Sultan
Hadiwijaya uga ngangkat Mas Manca dadi patih kanthi gelar Patih Mancanegara, banjur Mas
Wila lan Ki Wuragil didadekake menteri kanthi pangkat ngabehi.
Ki Panjawi antuk hadiah tanah Pati kanthi gelar Ki Ageng Pati. Ananging Ki Ageng
Pemanahan isih nunggu merga Sultan Hadiwijaya ora age-age menehake tanah Mataram.
Nganti taun 1556, tanah Mataram isih ditahan dening Hadiwijaya. Ki Ageng Pemanahan
pakewuh arep jaluk marang Hadiwijaya. Sunan Kalijaga kang ngerti kahanan mau, coba
nengahi. Alesane Hadiwijaya ngenani hadiah tanah Mataram iku, amerga dheweke was
sumelang krungu ramalane Sunan Prapen yen ing Mataram arep lair keraton kang bakale
ngasorake Pajang.
Sunan Kalijaga mbujuk Hadiwijaya supaya netepi ing janji. Lan Pemanahan uga wajib
sumpah prasetya mring Pajang. Ki Ageng Pemanahan jejuluk Ki Ageng Mataram, lan wajib
ngadep mring Pajang.
Ki Ageng Pemanahan peputra Sutawijaya, kang ngganteni dheweke sawuse seda. Mataram
ing tangane Sutawijaya saya makmur. Ananging Sutawijaya ora gelem menehi laporan uga
ora gelem bayar pajek mring Pajang. Ing taun1582 Raden Pabelan (ponakane Sutawijaya)
gawe geger ing taman kaputren Sekar Kedaton( anakke Hadiwijaya), Pabelan diukum pati,
lan ramane kang aran Tumenggung Mayang disingkirke menyang Semarang. Ibune Pabelan
(adhi saka Sutawijaya) njaluk pitulungan marang kangmase. Sutawijaya ngirim utusan
supaya bisa nylametake Tumengggung Mayang saka paukuman. Tumindake Sutawijaya
dianggep luuput dening Hadiwijaya, banjur Pajang nyerbu Mataram. Perang mau
dimenangake dening pasukan Mataram. Sawuse kalah perang, Hadiwijaya kondur neng
Pajang, nandang gerah, banjur seda lan disarekake ana ing Desa Butuh, Sragen.
Ana ing kraton, Lurah Ganjur langsung sungkem marang Sultan Demak lan nyuwun ngapura.
Nanging Sultan Demak ngendika yen piyambake kesengsem karo Jaka Tingkir, lan ngangkat
Jaka Tingkir dadi lurah prajurit pratama.
Ing sawijine dina, Sultan Demak perlu nambah 400 prajurit tamtama. Calo-calon lurah mau
kudu wong sing kuwat, lan sigap. Ing pendapa Kraton Demak dibuka lamaran kango ndaftar
prajurit tamtama. Salah sijine kang ndaftar yaiku Dadungawu. Dheweke jejaka saka desa
sacedhake Kraton Demak. Praupane medeni, kumisi dawa, kurang tata krama, lan suba sita.
Nanging Dadungawu ing desane terkenal dadi uwong kang kebal marang kabeh jenise
gegaman, lan uwong kang sakti mandraguna.
Meruhi Dadungawu kang duweni sipat kang kaya ngono, Jaka Tingkir krasa ora seneng.
Terus Jaka Tingkir nantang Dadungawu. Karo Jaka Tingkir, Dadungawu diuji nganggo sada
kang ditujes karo godhong suruh. Ana ing tantangan mau, Dadung awu kalah lan dadi patine.
Sultan Demak kang mireng kabar mau nesu, geneya uwong kang ora salah kok dipateni. Jaka
Tingkir kang rumamgsa salah, budhal saka Demak lan ngumbara saparan- paran. Jaka
Tingkir tekan ing Desa Butuh lan maguru marang Ki Ageng Butuh. Sawise ilmu kang
diduweni karo Ki Ageng Butuh wis diajarake kabeh marang Jaka Tingkir, dheweke
didhawuhi supaya bali ngabdi marang Demak.
Ing alun-alun Kraton Demak ana kedadeyan kang medeni. Yaiku ana kebo kang lagi ngamuk
ora ana prajurit apa dene uwong biyasa kang bisa ngalahake kebo mau. Sultan kang mirsani
yen Jaka Tingkir ana ing pingir alun-alun, ngutus marang prajurite supaya mrentah marang
Jaka Tingkir dikon ngalahake kebo mau. Jaka tingkir kang wis duweni ilmu kang akeh saka
Ki Ageng Butuh, langsung maju ing tengah alun- alun lan dheweke gampang wae anggone
ngalahake kebo mau.
Sultan Demak kang mirsani sekabehane, langsung dhawuhi Jaka Tingkir supaya sowan. Ana
ing Kraton Demak, karo Sultan Demak kabeh salah kang wis tau digawe karo Jaka Tingkir
dingapura, lan dheweke diangkat dadi lurah prajurit tamtama. Kanggo tandha pasrah marang
Sultan Demak, Jaka Tingkir ngowahi kabeh sikape kang ala. Lan dadi lurah kang apik,
tanggung jawag, pungkasane Jaka Tingkir dadi putra mantune Sultan Demak.
Cindelaras Boso Jowo
Kerajaan Jenggala dipimpin dening salah sijine rojo sing jenenge Raden Putra, sing
didampingi salah sijine permaisuri sing apik atine lan sing selir nduweni sifat iri lan dengki.
raja Putra lan bojone 2 pisaniku urip ing dalem istono sing megah banget lan damai. Hingga
ing salah suwijine dino selir rojo ngrencanakne suatu hal buruk marang permaisuri rojo. Hal
iki dilakoni mergo selir Raden Putro pengen dadi permaisuri.
Selir baginda sak bare komplotan karo salah sijining wong tabib istono kanggo nglakoni
rencono iku. Selir baginda ethok-ethok loro parah. Tabib istono age-age ndang di celok sang
Raja. Sak bare mrikso selir iku, sang tabib nyritakke yen enek salah sijining wong sing
ndelehne racun ing ombene tuan putri." Wong iku ora liyo permaisuri Baginda dewe",
ngendiko sang tabib. Baginda dadi murko ngrungokke penjelasane tabib istono. Dewek e
enggal mrintahaken patih kanggo mbuang oermaisuri nek hutan lan dipateni.
Sang Patih enggal nggowo permaisuri sing lagi ngandung iku nek tengah-tengah hutan
belantara. Tapi, patih sing bijak iku ora gelem mateni sang permaisuri. Tibakno sang patih
wes ngerteni niat nakale selir baginda. "Tuan putri ora pelu kwatir, hamba arep nglaporne
marang Baginda yen tuan putri wes hamba pateni", ngendiko patih. Kanggo ngelabui raja,
sang pating nglumuri pedange kanthi geteh trewelu sing dicekel. Raja ngroso puas naliko
sang patih lapor nek dewek e wes mateni permaisuri.
Sak bare pirang wulan nek hutan, sang permaisuri nglairne bayi lanang. Anak iiku diwenei
jeneng Cindelaras. Cindelaras urip dadi bocah sing cerdas lan ganteng. Wiwit cilik dewek e
wes konconan karo kewan penghuni hutan. Ing salah sijine dino, wektu asyik dolanan, ono
rajawali nyeblokne endog pitek. Cindelaras njupuk endog iku lan nduwe maksud netesne. Sak
bare 3 minggu, endog iku netes dadi anak pitek sing lucu. Cindelaras ngopeni anak pitek e
kanthi rajin. Sak teruse dino anak pitek tumbuh gedhe dadi pitek lanang sing gagah lan kuat.
Tapi enek sing aneh soko pitek iku. Unine kokok pitek iku bedho karo pitek liyane.
"Kukuruyuk.... Tuanku cindelaras, omahe ing tengah rimba, atape godong kambil, bapak e
Raden Putra....", kokok pitek iku.
Cindelaras takjub ngrungokke kokok pitek e iku lan enggal ndudohke marang ibune. Sak
bare, ibu Cidelaras nyritakne asal usul nyapo dewek e sampek ing hutan. Ngrungokke crito
ibune, Cindelaras nduweni tekat menyang istono lan mbeberne kejahatan selir baginda.
Wiwir ing perjalanan enek pirang-pirang wong sing pengen nyabung pitek e.Cindelaras
diceluk i wong-wong penyabung pitek. "Ayo, nek wani di adu, tibak epitek jantan
Cindelarastarung karo perkasa lan ing weku singkat, dewek e iso ngalahke lawane. Sak bare
ping ra kaping di adu, pitek e Cindelaras menang terus alias gak enek sing ngalahke.
Berita tentang pitek kang hebat Cindelaras iku kanthi cepet nyabar sampek Istana.
RadenPutra akhire krungu berita iku. Sak bare ngono Raden Putra ngakon hulu balange
ngundang Cidelaras nek Istana. "Hamba ngarep paduka, "ngendiko VCindelaras sinambi
santun. "Anak iki ganteng lan pinter, ketok e bocah iki turunan rakyat jelata, Nek pitek e
Cindelaras kalah maka dewek e sedia di pancung, nanging yen pitek e menang maka setengah
kekayakane Raden Putra dadi duwek e Cindelaras.
Pitel loro iku arung kanthi gagah, Tapi ono wektu singkat, pitek e Cindelaras berhasil
naklukke pitek sang Raja. Poro penonton sorak hore ngelokne Cindelaras lan pitek e. "Takon
Baginda Raden Putra. Aku arep nepati janjiku. Tapi, sinten sampean iku jane anak mudo?.
Cindelaras enggal njawab kanthi mbungkuk lan mbisikne sesuatu marang pitek e, ora suwe
pitek e muni. "Kukuruyuk... Tuanku Cindelaras, omahe ing tengah rimba, atape godong
kambil, ayahe Raden Putra..., " pitek lanang iku kokok ping ra kaping. Raden Putra bngung
krungu pitek e Cindelaras kluruk. "Bener tenan iku?" takon baginda kebingungan."Bener
Baginda, nama hamba Cindelaras, ibu hamba adalah permaisuri Baginda.
Barengan karo iki, Sang Ptih enggal ngadep lan crito kabeh peristiwa sing sak benere kang
wes terjadi marang permaisuri. "Aku sampum nglakoni kesalahan, "jare Baginda Raden
Putra." Aku arep menehi ukuman sing setimpal marang selirku, " lanjut Baginda kanthi
murko. Sak bare, selir Raden Putro dibuang nek hutan. Raden Putra enggal meluk Putrane lan
nyuwun ngapuro atas kesalahane. Sak bare iku Raden Putra lan Hulubalang enggal njemput
permaisuri nek hutan. Akhire Raden Putra, permaisuri lanCindelaras bisa kumpul maneh.
Raden Putra tinggal donyo, Cindelaras ngantekne posisi bapake. Dewek e mimpin negerine
kanthi adil lan bijaksana.

More Related Content

What's hot

Cerita rakyat legenda roro jongrang
Cerita rakyat legenda roro jongrangCerita rakyat legenda roro jongrang
Cerita rakyat legenda roro jongrangMuhammad Ali Yasir
 
Kumpulan cerita dongeng anak 2
Kumpulan cerita dongeng anak 2Kumpulan cerita dongeng anak 2
Kumpulan cerita dongeng anak 2Fikri Azwari Hyt
 
"Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat
"Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat "Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat
"Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat Apner Krei
 
Dongeng putri salju dan 7 kurcaci
Dongeng putri salju dan 7 kurcaciDongeng putri salju dan 7 kurcaci
Dongeng putri salju dan 7 kurcacimohammad aminuddin
 
Cerita pendek kelinci dan kura
Cerita pendek kelinci dan kuraCerita pendek kelinci dan kura
Cerita pendek kelinci dan kuraEffiyaldi Yaldi
 
Ketika si kancil makan singa
Ketika si kancil makan singaKetika si kancil makan singa
Ketika si kancil makan singaramon harmoni
 
Cerita rakyat jawa timur
Cerita rakyat jawa timurCerita rakyat jawa timur
Cerita rakyat jawa timurEdy Sujiyono
 
Arnab yang pemalas
Arnab yang pemalasArnab yang pemalas
Arnab yang pemalaspejajusoh
 
Legenda, sage, fabel, mite
Legenda, sage, fabel, miteLegenda, sage, fabel, mite
Legenda, sage, fabel, miteFelix net
 
Sinopsis teater rakyat roro jongrang
Sinopsis teater rakyat roro jongrangSinopsis teater rakyat roro jongrang
Sinopsis teater rakyat roro jongrangsapiteng
 
Cerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinya
Cerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinyaCerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinya
Cerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinyaFahrudin Azhar
 

What's hot (20)

Cerita dongeng (sage)
Cerita dongeng (sage)Cerita dongeng (sage)
Cerita dongeng (sage)
 
Cerita rakyat legenda roro jongrang
Cerita rakyat legenda roro jongrangCerita rakyat legenda roro jongrang
Cerita rakyat legenda roro jongrang
 
Kumpulan Dongeng Anak
Kumpulan Dongeng AnakKumpulan Dongeng Anak
Kumpulan Dongeng Anak
 
Kumpulan cerita dongeng anak 2
Kumpulan cerita dongeng anak 2Kumpulan cerita dongeng anak 2
Kumpulan cerita dongeng anak 2
 
Dongeng kisah cinderella
Dongeng kisah cinderellaDongeng kisah cinderella
Dongeng kisah cinderella
 
"Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat
"Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat "Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat
"Dewi Nawang Wulan" Cerita Rayat
 
Jaka tarub
Jaka tarubJaka tarub
Jaka tarub
 
Dongeng putri salju dan 7 kurcaci
Dongeng putri salju dan 7 kurcaciDongeng putri salju dan 7 kurcaci
Dongeng putri salju dan 7 kurcaci
 
Cerita pendek kelinci dan kura
Cerita pendek kelinci dan kuraCerita pendek kelinci dan kura
Cerita pendek kelinci dan kura
 
Cerita dongeng
Cerita dongengCerita dongeng
Cerita dongeng
 
Ketika si kancil makan singa
Ketika si kancil makan singaKetika si kancil makan singa
Ketika si kancil makan singa
 
Keong mas
Keong masKeong mas
Keong mas
 
Cerita rakyat jawa timur
Cerita rakyat jawa timurCerita rakyat jawa timur
Cerita rakyat jawa timur
 
Arnab yang pemalas
Arnab yang pemalasArnab yang pemalas
Arnab yang pemalas
 
fabel
fabel fabel
fabel
 
Legenda, sage, fabel, mite
Legenda, sage, fabel, miteLegenda, sage, fabel, mite
Legenda, sage, fabel, mite
 
Sinopsis teater rakyat roro jongrang
Sinopsis teater rakyat roro jongrangSinopsis teater rakyat roro jongrang
Sinopsis teater rakyat roro jongrang
 
tugas drama anekdot 5 orang
tugas drama anekdot 5 orangtugas drama anekdot 5 orang
tugas drama anekdot 5 orang
 
Cerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinya
Cerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinyaCerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinya
Cerita sangkuriang dalam bahasa inggris dan artinya
 
Teks cerita sejarah
Teks cerita sejarahTeks cerita sejarah
Teks cerita sejarah
 

Similar to kumpulan cerita rakyat dalam bahasa jawa

Cerito jaka tarub
Cerito jaka tarubCerito jaka tarub
Cerito jaka tarubDiah Lismia
 
Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar
Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar
Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar DhaniCyber Jakarta
 
Trah novel jawa sing njawani
Trah novel jawa sing njawaniTrah novel jawa sing njawani
Trah novel jawa sing njawaniEri Uriyanti
 
Legenda Mranggen dalam lomba bahasa jawa
Legenda Mranggen dalam lomba bahasa jawaLegenda Mranggen dalam lomba bahasa jawa
Legenda Mranggen dalam lomba bahasa jawachilacaniago
 

Similar to kumpulan cerita rakyat dalam bahasa jawa (6)

Cerito jaka tarub
Cerito jaka tarubCerito jaka tarub
Cerito jaka tarub
 
Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar
Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar
Presentasi bahasa jawa tentang jaka tarub Kreasi IX A SMP N 3 Karanganyar
 
Trah novel jawa sing njawani
Trah novel jawa sing njawaniTrah novel jawa sing njawani
Trah novel jawa sing njawani
 
Contoh soal
Contoh soalContoh soal
Contoh soal
 
Legenda Mranggen dalam lomba bahasa jawa
Legenda Mranggen dalam lomba bahasa jawaLegenda Mranggen dalam lomba bahasa jawa
Legenda Mranggen dalam lomba bahasa jawa
 
Bab 4 Basa Jawa : Kehidupan Sehari Hari
Bab 4 Basa Jawa : Kehidupan Sehari HariBab 4 Basa Jawa : Kehidupan Sehari Hari
Bab 4 Basa Jawa : Kehidupan Sehari Hari
 

kumpulan cerita rakyat dalam bahasa jawa

  • 1. TIMUN MAS Dek jaman biyen ing salah sawijining desa, ana mbok randa sing urip dewe ora ana anak utawa sedululur. Amarga urip dewe mbok randa mau kepengin duwe anak. Saben dina mbok randa ndonga awan bengi ing ngarsane Gusti Allah supaya diwenehi anak. Deweke yakin menawa penjaluke bakal di kabulake dening Gusti Allah. Tanpa sangertine mbok randa, anggone donga awan bengi ing omahe kuwi mau keprungu Buto ijo sing kebeneran liwat sacedhake kono. Buto ijo banjur nyeluk mbok randa supaya metu saka omahe. mbok randa kaget ngerteni ana Buto ijoing ngarep omahe. Sawise ora miris maneh ngerteni Buto ijo sing gedhe tur medeni kuwi, si Buto ijongomong menawa bisa nulungi menehi anak. Mbok randa bungah atine krungu kandane Buto ijo kuwi mau lan nyaguhi kabeh penjaluke Buto ijomenawa diwenehi anak tenan. Penjaluke Buto ijo yaiku menawa anake mbok randa wis gedhe dijaluk arep dipangan. Sabanjure Buto ijo iku menehi wii timun sing kudu di tandur mbok randa. Sawise Buto ijo kuwi mau lunga, mbok Randa nandur wiji timun iku ana kebone. Wiji kuwi dirumat lan diopeni kanthi gemathi, disiram, diresiki sukete lan dirabuk supaya cepet tukul. Sawise tukul lan dadi wit timun kang subur, wit timun iku mau wis pada uwoh. Ing antarane akehe woh timun, ana salah sijine timun kang nganeh-anehi. Rupane kuning emas lan gedhene sak guling. Timun iku banjur pecah lan ing njero timun mau ana bayi manungsane. Mbok randa bungah atine amarga penjaluke kepengin duwe anak wis kaleksanan. Mbok randa ngucapake syukur marang Gusti Allah amarga dongane wis diijabah. Bayi iku mau wadon, pakulitane resik alus kaya kulit timun amarga laer saka timun sing kuning kaya emas, bayi wadon kuwi mau dijenengake Timun mas. Sawise Timun mas ngancik dewasa, mbok randa kelingan janjine karo Buta menawa arep menehake Timun mas. Mbok randa dadi susah atine, rina wengi mbok randa donga supaya entuk pitulungan saka Gusti Allah. Salah sawijining wengi, mbok randa ngimpi ketemu pertapa ing gunung gandul. Pertapa kuwi mau sing bisa nulungi supaya Timun mas ora dijupuk sang Buto. Esuke mbok randa lungo menyang gunung gandul kaya impene. Sawise ketemu karo pertapa kaya ing impene, mbok randa disangoni buntelan kanggo Timun mas. Pertapa kuwi mau menehi pitutur piye carane supaya Timun mas bisa oncat saka bebaya ngadepi sang Buto. Sawise ngucapake maturnuwun mbok randa pamitan mulih. Tekan omah mbok randa menehi buntelan kang cacahe papat, lan dituturi piye carane nggunake. Mbok randa ngonggkon Timun mas lungo saka omah lan mlayu sak cepet-cepete. Sawise iku Buto ijo kang arep jupuk Timun mas teka ing omahe mbok randa banjur nesu ngerteni Timun mas wis ora ana. Buto ijo nesu lan ngamuk, kebonne mbok randa dirusak banjur bengok-bengok ngoyak Timun mas.
  • 2. Amarga Buto ijo jangkahe amba sedela wae Timun mas wis meh kasil koyak. Timun mas bajur nguncalake buntelan sing isine wiji timun. Dumadakan dadi kebon timun kang akeh woh timune, Buto ijo mandeg lan mangan timun sing katon seger-seger kuwi mau. Sawise timune entek sang Buto ijo kelingan menawa ngoyak Timun mas. Buto ijo banjur ngoyak Timun mas maneh sing wis mlayu tekan adoh. Lagi sedela wae sang Buto ijo wis meh kasil ngoyak Timun mas. Buntelan sing isi dom terus diuncalake Timun mas. Dumadakan dadi alas pring sing ngalangi playune Buto. Tapi sedela wae Buto ijo kasil bisa metu saka alas pring kuwi mau. Timun mas banjur nguncalke buntelan kang isine uyah, lan malih dadi segara kang amba lan jero. Buto ijo nglangi ing segara kuwi mau tetep ngoyak Timun mas lan kasil mentas saka segara. Timun mas arep kasil koyak meneh, banjur nguncalake buntelan kang pungkasan. Buntelan kang isine trasi malih dadi segara lendhut kang jero. Buto ijokecemplung lan kangelan mentas saka lendhut kuwi mau. Pungkasane Buto ijo kang ngoyak Timun mas iku mati kleleb ing njero segara lendhut. Timun mas akhire selamet lan urip tentrem karo mbok randa.
  • 3. JAKA TARUB Wonten ing satunggaling dusun, wonten kaluargi ingkang naminipun mbok randa kaliyan putra kakungipun. Putra kakungipun ingkang sampun ngancik dewasa lan naminipun inggih menika Jaka Tarub. Padamelan saben dinten inggih menika madosi ron pisang utawi ron jati kangge dipun sade wonten peken ing saklebetipun kitha kudus. Ron menika dipunlintakaken kaliyan uwos kaliyan sarem kangge ulamipun saben dinten. Tindakanipun wonten peken ngantos pinten-pinten minggu saking tebihing kitha. Pedamelan sanesipun Jaka Tarub menika mbebedak wonten wana kangge ulamipun. Wontan ing satunggaling dinten ing kaluargi menika boten gadhah ulam kangge dhaharipun saben dinten lajeng Jaka Tarub matur kaliyan biyung kangge kesah wonten wana kangge mbebedak. Kados adatipun menawi mbebedak bidalipun bada’ subuh supados konduripun boten surup. Ananging boten ngertos menapa menika sampun dangu amargi boten angsal punapa-punapa, menika Jaka Tarub nembe apes, sampun sonten sampun dangu lampahipun Jaka Tarub boten manggih. Satunggal punapa kemawon sato kewan. Namung Jaka Tarub menika boten putus asa piyambakipun taksih nglajengaken lampahipun ingkang tebih sanget wonten ing jeronipun wana. Ananging ngantos dalu JakaTarub taksih boten angsal punapa-punapa. Saking sayakipun Jaka Tarub kepengin sumene ngantos sare saestu, amargi lampahipun menika tebih sanget lajeng Jaka Tarub sare ing sakjeronipun wana. Piyambakipun kaget amargi kepireng suanten gumujuning tiyang-tiyang estri sami gumujengan. Amargi pengin ngertos suanten menika punapa lan saking pundi sejatosipun pramila Jaka Tarub madosi suanten menika. Piyambakipun menika boten percaya kalioyang ingkang Jaka Tarub mersani ing dalu menika Jaka Tarub kaget amargi ing tengahing wana wonten suanten widodari-widodari ingkang sami gumujengan sinambi siram lelangin ing sendang. Jaka Tarub nyaketi panggenan widodari menika ingkang nembe siram kala wau amargi dalu punika kaleresipun wulan purnama. Sanalika Jaka Tarub gadhah pamanggih pengin garwa satunggal pramila piyambakipun mundut rasukan satunggal lan dipunsinggitaken. Wonten satunggal widodari ingkang kicalan rasukan dipun tilar rencangipun sami widodari. Widodari menika duka lan nuwun lajeng widodari menika dipun caketi Jaka Tarub lan dipun reh-reh lajeng dipunbeta wangsul lan kagarwa dening Jaka Tarub, widodari menika gadhah nami Nawang Wulan. Wonten ing satunggaling dinten Nawang Wulan sampun kagungan putrid saking Jaka Tarub ingkang naminipun Nawang Sih, amargi rasukan kathah ingkang reged pramila Nawang Wulan nyuwun JakaTarub kangge nenggani Nawang Sih kaliyan adangipun kanthi manthi- manthi, lan Jaka Tarub boten angsal mbukak kekep. Saktindakipun Nawang Wulan wonten lepen Jaka Tarub malah kepengin ngertos isinipun kekep, menika punapa Jaka Tarub kaget menapa amargi ingkang dipun adang garwanipun naming satunggal kantun kemawon. Saking kedadosan punika kaseteripun Nawang Wulan dados widodari ical lan adangipun satunggal las dados satunggal bugak ical. Pramila mulai nutu pari adangipun uwos dados limrahipun tiyang gesang wonten brebayan amargi pantunipun telas kantun rentengan wonten lumbung. Ing satunggaling dinten Nawang Wulan nglengkep gelaran klasa kados pundi kegetipun manah Nawang Wulan mersani rasukan widodari wonten ing ngandapipun klasa,
  • 4. piyambakipun kaget amargi piyambakipun duka dumateng garwanipun amargi sampun dipun apusi. Nawang Wulan menika mutusaken kangge minggah kayangan malih lajeng ngagem rasukan. Sakderengipun minggah ing kayangan Nawang Wulan pesen kaliyan Nawang Sih yen kepureh kangen mersani mbulan amargi ing tengahing bulan wonten bayangipun Nawang Wulan. Anaging sak sampunipun dugi kayangan Nawang Wulan boten dipun tampi malih dados widodari amargi sampun kecampuran kaliyan manungsa. Nawang Wulan menika lingsem lan boten purun jelma malih dados manungsa, amargi rekaos gesangipun pramila Nawang Wulan nglalu wonten segara kidul wonten segara kidul lan dados Ratu Kidul ingkang gadhah naminipun Nyi Roro Kidul.
  • 5. RORO JONGRANG Ing jaman biyen ana kerajaan gedhe sing jenenge Prambanan. Rakyate Prambanan iku ayem lan tentrem sing dipimpin karo Prabu Baka. Nanging kerajaan Prambanan diserang karo kerajaan Pengging. Prabu Baka lan pasukane kalah amarga kurang persiapane. Prabu Baka lan pasukane mati amarga kena karo senjatane Bandung Bandowoso. Kerajaan Pengging lan pasukane seneng amarga isok naklukno kerajaan Prambanan. Pada wektu Bandung Bandowoso ing kerajaan Prambanan, deweke ndelok putri sing ayu banget. Putri iku jenenge Roro Jonggrang, putri Prabu Baka. Langsung Bandung Bandowoso nglamar Roro Jonggrang. “Roro Jonggrang, apa awakmu gelem dadi permaisuriku?” Jare Bandung Bandowoso. Roro Jonggrang nanggepi pertanyaane Bandung Bandowoso “Aku gelem dadi permaisurimu, tapi ana syarate.” “Apa iku syarate?” Jare Bandung Bandowoso. “Gawekno aku 1000 candi tapi wektune sakwengi!” Jare Roro Jonggrang. Ing bengi, Bandung Bandowoso ngumpulno anak buahe yaiku jin lan setan. Sawise ngerungokno perintahe Bandung Bandowoso, jin lan setan langsung nggarap sing diperintaake karo Bandung Bandowoso. Roro Jonggrang ndelengi pekerjaane Bandung Bandowoso. Roro Jonggrang wedi kalo Bandung Bandowoso iso nggarap permintaake dewe. Roro Jonggrang langsung ngumpulno dayang-dayange. Roro Jonggrang mau ngongkon dayange mbakar jerami, munikno lesung lan naburno bunga sing wangi. Jin lan setan mau wedi lan disangkakno wis esok. Jin lan setan langsung mbalek. Asline candine iku wis ana 999, tapi kurang 1. Bandung Bandowoso mangkel nang Roro Jonggrang amarga wis mbujuk deweke. Langsung bandung Bandowoso ngesabda Roro Jonggrang dadi patung lan ngganepi 1000 candi.
  • 6. JAKA TINGKIR Jeneng asline yaiku Mas Karebet, putra saka Ki Ageng Pengging. Jeneng mau, asale saka bapakke nanggap wayang beber ngepasi laire Jaka Tingkir. Nalika Mas Karebet umur sepuluh taun, Ki Ageng Pengging diukum pati, merga dituduh mbrontak saka Kesultanan Demak. Ora sawetara suwe ibune uga seda. Banjur Mas Karebet dipek anak dening Nyi Ageng Tingkir. Dheweke pamit marang Nyi Ageng Tingkir saperlu meguru. Mas Karebet nyinau ilmu agama. Dheweke meguru marang Sunan Kalijaga, banjur meguru maneh menyang Ki Ageng Sela. Dening Ki Ageng Sela, diaku anak lan digandeng sedulurke karo putu-putune yaiku Ki Juru Martani, Ki Ageng Pemanahan Lan Ki Panjawi. Jaka Tingkir lunga menyang Kasultanan Demak Bintoro. Ing Demak, dheweke mangggon ing omahe Kyai Gandamustaka (pamane Jaka Tingkir) kang dadi lurah ganjur (ngurusi mesjid). Dening Sultan Trenggana, Tingkir diangkat dadi lurah wiratamtama. Ing sawijining dina, Kesultanan Demak nganakake sayembara milih prajurit. Tingkir kang diutus mbiji. Ana salah sijining calon prajurit kang rupane ala senengane pamer lan umuk, arane Dadungawuk Jaka Tingkir kang ora seneng marang calon prajurit iku banjur nguji kasektene, tanpa dinyana, Dadungawuk tiwas sanalika. Marga saka prastawa iku, Tingkir banjur ditundung saka Demak Jaka Tingkir banjur meguru marang Ki Ageng Banyubiru, Tingkir diwenehi lemah kang bisa ndadekake dheweke bisa katampa maneh ing Demak Bintoro. Saka Banyubiru Jaka Tingkir mangkat menyang Demak dikancani dening muride Ki Ageng Banyubiru kang aran Mas Manca, Mas Wila, lan Ki Wuragil. Rombongane Jaka Tingkir ngliwati kali Kedung Srengenge nganggo getek Kyai Tambak Boro. Ing tengahing kali, rombongane Jaka Tingkir dicegat siluman baya. Kekarone adu kasekten, baya-baya padha kalah, banjur aweh pambiyantu marang rombongane Jaka Tingkir nganti tekan sebrange kali. Tumekane ing Demak, Jaka Tingkir ngeculake kebo kang wis dileboni lemah ana kupinge lan digiring menyang lapangan. Kebo mau ngamuk ora karuan. Lan ora ana kang bisa ngadepi polahe. Sultan Trenggana kelingan marang kasektene Jaka Tingkir, lan ngutus prajurit supaya Jaka Tingkir bisa ngrampungi ontran-ontran mau. Ora angel anggone Jaka Tingkir ngalahake kebo mau. Marga saka tumindake, Sultan Demak ngangkat Tingkir dadi Lurah Tamtama maneh. Kasektene Jaka Tingkir, ndadekake dheweke dadi bupati Pajang lan ganti jeneng dadi Adipati Hadiwijaya. Duwe bojo Ratu Mas Cempaka, putri saka Sultan Trenggana. Sawuse Sultan Trenggana seda ing taun 1546, putrane kang aran Sunan Prawoto ngganteni dadi ratu, ananging tiwas ing tangane Arya Penangsang kang isih kapetung sedulur saka Jipang. Aryo Penagsang uga mateni Pangeran Kalinyamat (putra mantu Sultan Trenggana kang dadi bupati Jepara).
  • 7. Arya Penangsang ngirim utusan kangggo mateni Hadiwijaya ing Pajang, Ananging tekan Pajang utusane Arya Penangsang malah diladeni kanthi becik lan diwenehi hadiah. Ratu Kalinyamat njaluk Hadiwijaya supaya mateni Arya Penangsang, Ananging merga isih ana gandheng sedulur Hadiwijaya rumangsa pakewuh yen mateni kanthi cara terang-terangan. Mula dheweke nganakake sayembara. Sapa kang bisa mateni Arya Penangsang, tanah Pati lan Mataram dadi duweke. Ki Ageng Pemanahan lan Ki Panjawi melu sayembara mau. Lan kang bisa niwasake Arya Penangsang yaiku Ki Juru Martani (ipene Ki Ageng Pemanahan). Sawuse prastawa ing taun 1549 kasebut, Ratu Kalinyamat menehake Keraton Demak marang Hadiwijaya. Pusate dipindah ing Pajang lan Hadiwijaya dadi ratu kang sepisanan.Sultan Hadiwijaya uga ngangkat Mas Manca dadi patih kanthi gelar Patih Mancanegara, banjur Mas Wila lan Ki Wuragil didadekake menteri kanthi pangkat ngabehi. Ki Panjawi antuk hadiah tanah Pati kanthi gelar Ki Ageng Pati. Ananging Ki Ageng Pemanahan isih nunggu merga Sultan Hadiwijaya ora age-age menehake tanah Mataram. Nganti taun 1556, tanah Mataram isih ditahan dening Hadiwijaya. Ki Ageng Pemanahan pakewuh arep jaluk marang Hadiwijaya. Sunan Kalijaga kang ngerti kahanan mau, coba nengahi. Alesane Hadiwijaya ngenani hadiah tanah Mataram iku, amerga dheweke was sumelang krungu ramalane Sunan Prapen yen ing Mataram arep lair keraton kang bakale ngasorake Pajang. Sunan Kalijaga mbujuk Hadiwijaya supaya netepi ing janji. Lan Pemanahan uga wajib sumpah prasetya mring Pajang. Ki Ageng Pemanahan jejuluk Ki Ageng Mataram, lan wajib ngadep mring Pajang. Ki Ageng Pemanahan peputra Sutawijaya, kang ngganteni dheweke sawuse seda. Mataram ing tangane Sutawijaya saya makmur. Ananging Sutawijaya ora gelem menehi laporan uga ora gelem bayar pajek mring Pajang. Ing taun1582 Raden Pabelan (ponakane Sutawijaya) gawe geger ing taman kaputren Sekar Kedaton( anakke Hadiwijaya), Pabelan diukum pati, lan ramane kang aran Tumenggung Mayang disingkirke menyang Semarang. Ibune Pabelan (adhi saka Sutawijaya) njaluk pitulungan marang kangmase. Sutawijaya ngirim utusan supaya bisa nylametake Tumengggung Mayang saka paukuman. Tumindake Sutawijaya dianggep luuput dening Hadiwijaya, banjur Pajang nyerbu Mataram. Perang mau dimenangake dening pasukan Mataram. Sawuse kalah perang, Hadiwijaya kondur neng Pajang, nandang gerah, banjur seda lan disarekake ana ing Desa Butuh, Sragen. Ana ing kraton, Lurah Ganjur langsung sungkem marang Sultan Demak lan nyuwun ngapura. Nanging Sultan Demak ngendika yen piyambake kesengsem karo Jaka Tingkir, lan ngangkat Jaka Tingkir dadi lurah prajurit pratama. Ing sawijine dina, Sultan Demak perlu nambah 400 prajurit tamtama. Calo-calon lurah mau kudu wong sing kuwat, lan sigap. Ing pendapa Kraton Demak dibuka lamaran kango ndaftar prajurit tamtama. Salah sijine kang ndaftar yaiku Dadungawu. Dheweke jejaka saka desa sacedhake Kraton Demak. Praupane medeni, kumisi dawa, kurang tata krama, lan suba sita.
  • 8. Nanging Dadungawu ing desane terkenal dadi uwong kang kebal marang kabeh jenise gegaman, lan uwong kang sakti mandraguna. Meruhi Dadungawu kang duweni sipat kang kaya ngono, Jaka Tingkir krasa ora seneng. Terus Jaka Tingkir nantang Dadungawu. Karo Jaka Tingkir, Dadungawu diuji nganggo sada kang ditujes karo godhong suruh. Ana ing tantangan mau, Dadung awu kalah lan dadi patine. Sultan Demak kang mireng kabar mau nesu, geneya uwong kang ora salah kok dipateni. Jaka Tingkir kang rumamgsa salah, budhal saka Demak lan ngumbara saparan- paran. Jaka Tingkir tekan ing Desa Butuh lan maguru marang Ki Ageng Butuh. Sawise ilmu kang diduweni karo Ki Ageng Butuh wis diajarake kabeh marang Jaka Tingkir, dheweke didhawuhi supaya bali ngabdi marang Demak. Ing alun-alun Kraton Demak ana kedadeyan kang medeni. Yaiku ana kebo kang lagi ngamuk ora ana prajurit apa dene uwong biyasa kang bisa ngalahake kebo mau. Sultan kang mirsani yen Jaka Tingkir ana ing pingir alun-alun, ngutus marang prajurite supaya mrentah marang Jaka Tingkir dikon ngalahake kebo mau. Jaka tingkir kang wis duweni ilmu kang akeh saka Ki Ageng Butuh, langsung maju ing tengah alun- alun lan dheweke gampang wae anggone ngalahake kebo mau. Sultan Demak kang mirsani sekabehane, langsung dhawuhi Jaka Tingkir supaya sowan. Ana ing Kraton Demak, karo Sultan Demak kabeh salah kang wis tau digawe karo Jaka Tingkir dingapura, lan dheweke diangkat dadi lurah prajurit tamtama. Kanggo tandha pasrah marang Sultan Demak, Jaka Tingkir ngowahi kabeh sikape kang ala. Lan dadi lurah kang apik, tanggung jawag, pungkasane Jaka Tingkir dadi putra mantune Sultan Demak.
  • 9. Cindelaras Boso Jowo Kerajaan Jenggala dipimpin dening salah sijine rojo sing jenenge Raden Putra, sing didampingi salah sijine permaisuri sing apik atine lan sing selir nduweni sifat iri lan dengki. raja Putra lan bojone 2 pisaniku urip ing dalem istono sing megah banget lan damai. Hingga ing salah suwijine dino selir rojo ngrencanakne suatu hal buruk marang permaisuri rojo. Hal iki dilakoni mergo selir Raden Putro pengen dadi permaisuri. Selir baginda sak bare komplotan karo salah sijining wong tabib istono kanggo nglakoni rencono iku. Selir baginda ethok-ethok loro parah. Tabib istono age-age ndang di celok sang Raja. Sak bare mrikso selir iku, sang tabib nyritakke yen enek salah sijining wong sing ndelehne racun ing ombene tuan putri." Wong iku ora liyo permaisuri Baginda dewe", ngendiko sang tabib. Baginda dadi murko ngrungokke penjelasane tabib istono. Dewek e enggal mrintahaken patih kanggo mbuang oermaisuri nek hutan lan dipateni. Sang Patih enggal nggowo permaisuri sing lagi ngandung iku nek tengah-tengah hutan belantara. Tapi, patih sing bijak iku ora gelem mateni sang permaisuri. Tibakno sang patih wes ngerteni niat nakale selir baginda. "Tuan putri ora pelu kwatir, hamba arep nglaporne marang Baginda yen tuan putri wes hamba pateni", ngendiko patih. Kanggo ngelabui raja, sang pating nglumuri pedange kanthi geteh trewelu sing dicekel. Raja ngroso puas naliko sang patih lapor nek dewek e wes mateni permaisuri. Sak bare pirang wulan nek hutan, sang permaisuri nglairne bayi lanang. Anak iiku diwenei jeneng Cindelaras. Cindelaras urip dadi bocah sing cerdas lan ganteng. Wiwit cilik dewek e wes konconan karo kewan penghuni hutan. Ing salah sijine dino, wektu asyik dolanan, ono rajawali nyeblokne endog pitek. Cindelaras njupuk endog iku lan nduwe maksud netesne. Sak bare 3 minggu, endog iku netes dadi anak pitek sing lucu. Cindelaras ngopeni anak pitek e kanthi rajin. Sak teruse dino anak pitek tumbuh gedhe dadi pitek lanang sing gagah lan kuat. Tapi enek sing aneh soko pitek iku. Unine kokok pitek iku bedho karo pitek liyane. "Kukuruyuk.... Tuanku cindelaras, omahe ing tengah rimba, atape godong kambil, bapak e Raden Putra....", kokok pitek iku. Cindelaras takjub ngrungokke kokok pitek e iku lan enggal ndudohke marang ibune. Sak bare, ibu Cidelaras nyritakne asal usul nyapo dewek e sampek ing hutan. Ngrungokke crito ibune, Cindelaras nduweni tekat menyang istono lan mbeberne kejahatan selir baginda. Wiwir ing perjalanan enek pirang-pirang wong sing pengen nyabung pitek e.Cindelaras diceluk i wong-wong penyabung pitek. "Ayo, nek wani di adu, tibak epitek jantan Cindelarastarung karo perkasa lan ing weku singkat, dewek e iso ngalahke lawane. Sak bare ping ra kaping di adu, pitek e Cindelaras menang terus alias gak enek sing ngalahke. Berita tentang pitek kang hebat Cindelaras iku kanthi cepet nyabar sampek Istana. RadenPutra akhire krungu berita iku. Sak bare ngono Raden Putra ngakon hulu balange ngundang Cidelaras nek Istana. "Hamba ngarep paduka, "ngendiko VCindelaras sinambi santun. "Anak iki ganteng lan pinter, ketok e bocah iki turunan rakyat jelata, Nek pitek e
  • 10. Cindelaras kalah maka dewek e sedia di pancung, nanging yen pitek e menang maka setengah kekayakane Raden Putra dadi duwek e Cindelaras. Pitel loro iku arung kanthi gagah, Tapi ono wektu singkat, pitek e Cindelaras berhasil naklukke pitek sang Raja. Poro penonton sorak hore ngelokne Cindelaras lan pitek e. "Takon Baginda Raden Putra. Aku arep nepati janjiku. Tapi, sinten sampean iku jane anak mudo?. Cindelaras enggal njawab kanthi mbungkuk lan mbisikne sesuatu marang pitek e, ora suwe pitek e muni. "Kukuruyuk... Tuanku Cindelaras, omahe ing tengah rimba, atape godong kambil, ayahe Raden Putra..., " pitek lanang iku kokok ping ra kaping. Raden Putra bngung krungu pitek e Cindelaras kluruk. "Bener tenan iku?" takon baginda kebingungan."Bener Baginda, nama hamba Cindelaras, ibu hamba adalah permaisuri Baginda. Barengan karo iki, Sang Ptih enggal ngadep lan crito kabeh peristiwa sing sak benere kang wes terjadi marang permaisuri. "Aku sampum nglakoni kesalahan, "jare Baginda Raden Putra." Aku arep menehi ukuman sing setimpal marang selirku, " lanjut Baginda kanthi murko. Sak bare, selir Raden Putro dibuang nek hutan. Raden Putra enggal meluk Putrane lan nyuwun ngapuro atas kesalahane. Sak bare iku Raden Putra lan Hulubalang enggal njemput permaisuri nek hutan. Akhire Raden Putra, permaisuri lanCindelaras bisa kumpul maneh. Raden Putra tinggal donyo, Cindelaras ngantekne posisi bapake. Dewek e mimpin negerine kanthi adil lan bijaksana.