2. ՄԱԿ-ը հիմնադրվել է 1945-ի հոկտեմբերի 24-ին միջազգային համագործակցության և կոլեկտիվ
անվտանգության միջոցով խաղաղություն պահպանելու պարտավորություն վերցրած 51 երկրի կողմից:
Կանոնադրության համաձայն ՄԱԿ-ը ունի չորս նպատակ.
1. պահպանել միջազգային խաղաղություն և անվտանգություն
2. զարգացնել բարեկամական հարաբերություններ ազգերի միջև
3. համագործակցել միջազգային հիմնախնդիրները լուծելու և մարդու իրավունքների
նկատմամբ հարգանք առաջացնելու հարցերում
4. լինել մի կենտրոն ազգերի գործողությունները ներդաշնակելու համար:
ՄԱԿ-ի շտաբ-կայանը գտնվում է Նյու Յորքում. Միջազգային դատարանի նստավայրն է Հաագան՝
Նիդեռլանդներում:
3. Քարտուղարություն
ՄԱԿ-ի համակարգը
Միջազգային
դատարան
Անվտանգության
խորհուրդ
Տնտեսական և
սոց. խորհուրդ
Խնամակալության
խորհուրդ
Գլխավոր
ասամբլեա
Մասնագիտացված
հաստատություններ
ՄԱԿ-ի գերատեսչություններ,
ծրագրեր և հիմնադրամներ
4.
5. Գլխավոր ասամբլեա
• ՄԱԿ-ի բոլոր անդամ-պետությունները ներկայացված են Գլխավոր ասամբլեայում:
• Նա ազգերի յուրատեսակ խորհրդարան է, որը գումարվում է քննարկելու համար աշխարհի
ամենահրատապ հիմնահարցերը: Յուրաքանչյուր անդամ-պետություն ունի մեկ ձայն: Ամեն
տարի աշնանը գումարվում է Գլխավոր ասամբլեայի հերթական նստաշրջանը,
անհրաժեշտության դեպքում նաև արտակարգ հատուկ նստաշրջան:
ՄԱԿ-ի
գերատեսչություններ,
ծրագրեր և
հիմնադրամներ
• ՄԱԿ-ի մի շարք գերատեսչություններ, ծրագրեր և հիմնադրամներ աշխատում են աշխարհի
մարդկանց տնտեսական և սոցիալական դրությունը բարելավելու համար: Դրանցից առավել
կարևորներն են՝ Մարդու իրավունքների գծով ՄԱԿ-ի գլխավոր տեսուչի գերատեսչությունը
(ՄԻԳՏԳ), Փախստականների գծով ՄԱԿ-ի գլխավոր տեսուչի գերատեսչությունը (ՓԳՏԳ),
մանկական հիմնադրամը (ՅՈՒՆԻՍԵՖ), առևտրի և զարգացման կոնֆերանսը
(ՅՈՒՆԻԿՏԱԴ), շրջակա միջավայրի գծով ՄԱԿ-ի ծրագիրը (ՅՈՒՆԵՊ), Պարենի
համաշխարհային ծրագիրը (ՊՀԾ), ՄԱԿ-ի զարգացման ծրագիրը (ՄԱԿԶԾ):
6.
7. Քարտուղարությունը կատարում
է ՄԱԿ -ի վարչական
աշխատանքը : Լիազորված է
Գլխավոր ասամբլեայի ,
Անվտանգության խորհրդի և
մյուս մարմինների կողմից : Նրա
ղեկավարն է գլխավոր
քարտուղարը , որն ապահովում է
ընդհանուր վարչական
ղեկավարությունը :
Քարտուղարությունը բաղկացած
է դեպարտամենտներից և
վարչություններից՝ բոլորը
միասին մոտ 8900 հոգի կազմող
անձնակազմով :
Գեդվին Ջեբբ Տրյուգվե Խալդվան Լի Դագ Համմարշոլդ
Ու Տան Կուրտ Վալդհայմ Խավեր Պերես դե Կուելյար
Բուտրոս Բուտրոս-Գալի
Քոֆի
Անան
Բան Կի
Մուն
8.
9. Միջազգային դատարանը , որ հայտնի է նաև
որպես Համաշխարհային դատարան , ՄԱԿ-ի
գլխավոր դատական մարմինն է : Բաղկացած
է Գլխավոր ասամբլեայի և Անվտանգության
խորհրդի կողմից ընտրված 15 դատավորից ,
վճռում է երկրների միջև վեճերը :
Պետությունների մասնակցությունը
դատավարությանը կամավոր է , բայց եթե մի
պետություն համաձայնում է մասնակցել ,
ապա պարտավորվում է ենթարկվել
դատարանի վճռին :
10.
11. Գլխավոր պատասխանատուն է միջազգային
խաղաղության և անվտանգության ապահովման
համար : Ունի 15անդամ : Նրանցից հինգը՝ Մեծ
Բրիտանիան , Միացյալ Նահանգները , Չինաստանը ,
Ռուսաստանի Դաշնությունը և Ֆրանսիան , մշտական
անդամներ են : Մնացած 10-ը ընտրվում են Գլխավոր
ասամբլեայի կողմից 2տարի ժամանակով : Երբ
անհրաժեշտ է համարվում , Անվտանգության
խորհուրդը կարող է ուղարկել մի խաղաղարար
ներկայացուցչություն զինադադար ապահովելու և
հակադրվող ուժերն անջատելու համար :
12.
13. Տնտեսական և սոցիալական խորհուրդ
Տնտեսական և սոցիալական խորհուրդը, Գլխավոր ասամբլեայի ընդհանուր
ղեկավարությամբ, համակարգում է ՄԱԿ-ի տնտեսական և սոցիալական
աշխատանքը: Ունի Գլխավոր ասամբլեայի կողմից 3 տարով ընտրված 54 անդամ,
խորհրդի օժանդակ մարմիններն զբաղվում են այնպիսի հարցերով, ինչպիսիք են
մարդու իրավունքները, սոցիալական զարգացումը, կանանց կարգավիճակը,
հանցագործության կանխումը, թմրադեղերի կանխումը և շրջակա միջավայրի
պահպանումը:
Մասնագիտացված հաստատություններ
Մասնագիտացված հաստատությունները միջկառավարական համաձայնությամբ ստեղծվաած
և համաձայնագրերի միջոցով ՄԱԿ-ի հետ կապված անկախ կազմակերպություններ են:
Դրանք ունեն ընդգրկուն միջազգային պարտավորություններ տնտեսական, սոցիալական,
մշակութային, կրթական, առողջապահական ասպարեզներում: Առավել կարևոր
կազմակերպություններից են՝ Պարենամթերային և գյուղատնտեսական կազմակերպությունը
(ՖԱՕ), միջազգային կազմակեպությունը (ԱՄԿ), Միջազգային արժութային հիմնադրամը
(ՄԱՀ), Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպությունը (ԱՀԿ):
14. ՄԱԿ-ը կարևոր դերակատարություն ունի միջազգային
հարաբերությունների կարգավորման և համաշխարհային խաղաղության
ամրապնդման համար : Իր ստեղծման օրվանից ՄԱԿ-ը ձեռնարկել և
իրականացրել է երկու տասնյակից ավելի խոշոր ծրագրեր , որի համար
ՄԱԿ-ի տրամադրության տակ կան մեծ ռեսուրսներ և դրամական
միջոցներ : Այսուհանդերձ հաճախ ՄԱԿ-ը չի կարողացել առկա
հակամարտությունը լուծել խաղաղ ճանապարհով և ստիպված է եղել
համաշխարհային խաղաղության պահպանման համար դիմել ռազմական
միջոցառումների :
Չնայած այս ամենին այսօր էլ միջազգային
հարաբերություններում ՄԱԿ-ը իր բոլոր կառույցներով հանդիսանում է
միջազգային խաղաղության գլխավոր պատասխանատուն:
