2. BEŞŞAR ESED VE ARAP BAHARI
Beşşar Esed, 31 Ocak 2011 tarihinde Wall Street Journal
gazetesine verdiği röportajda;
Mısır, Tunus ve Yemen’deki protesto gösterilerinin, Orta
Doğu’da ‘’yeni bir çağa öncülük ettiğini’’ ve
Arap yöneticilerin halkın siyasi ve ekonomik isteklerini yerine
getirmek için daha fazlasını yapması gerekeceğini ifade
etmiştir.
2
3. Suriye’de gösteri ve yürüyüşler
Suriye’de gösteri ve yürüyüşler Şubat 2011’de Der’a şehrinde
başladı ve 15 Mart’tan itibaren ülkenin diğer bölgelerine yayıldı.
Esed iktidarına bağlı güvenlik güçleri silahsız kitle gösterileri şeklinde
ortaya çıkan muhalefet hareketini bastırmak için ateş açmaya
başladı.
Güvenlik güçlerinin muhalif gösterileri şiddet ve baskı ile engelleme
teşebbüsü, ülkedeki halk hareketinin Şam, Halep, Hama ve Humus
gibi Suriye’nin diğer kentlerine yayılmasına yol açtı.
3
5. SURİYE ULUSAL KONSEYİ
2 Ekim 2011’de Burhan Galyon
başkanlığında Suriye muhalefetini tek
çatı altında toplamak hedefiyle teşkil
edilmiştir.Daha sonra başkanlığa Kürt
asıllı Abdulbasit Seyda Seçilmiştir.
Kasım 2012’de Doha Kongresinde
Konsey’in başkanlığına Hıristiyan asıllı
George Sabra seçilmiştir.
Konsey, Esed rejimini devirerek Suriye
halkını temsil eden bir yönetim
kurmayı amaçlamaktadır.
5
6. SURİYE KÜRT ULUSAL KONSEYİ
Dr. Abdulhekim Beşar
başkanlığında 26 Ekim 2011
tarihinde Erbil'de Mesud
Barzani'nin desteği ile
kurulmuştur.
Kürtler, Esed sonrası
Suriye’nin kuzeyinde özerklik
ve Kürt milli kimliğinin
anayasal olarak tanınması
taleplerini ileri sürerek Suriye
Ulusal Konseyi çatısına dâhil
olmamaktadır.
6
8. SURİYE DEVRİMİ VE MUHALEFET
GÜÇLERİ ULUSAL KOALİSYONU
11 Kasım 2012’de Doha’da kurulan yeni Suriye
muhalefetinin başına Muaz el-Hatip getirildi.
Gassan Hito, Mart 2013’de İstanbul’da kurulan yeni
Suriye Geçici Hükümetinin Başbakanı olarak seçilmiştir .
8
9. ÖZGÜR SURİYE ORDUSU
Özgür Suriye Ordusu,
Suriye Hava
Kuvvetleri’nden albay
rütbesinde istifa eden
Riyad El-Esad ve ordudan
ayrılan bir grup asker
tarafından 29 Temmuz
2011 tarihinde
kurulmuştur.
9
11. SURİYE MUHALEFETİNİN
ASKERİ GÜCÜ
8 Aralık 2012’de Özgür Suriye Ordusu Tuğgeneral
Selim İdris'i Genelkurmay Başkanı olarak seçti.
Amaç Suriye muhalefetinin askeri kanadını tek bir
komutada toplamak.
Esed sonrası için Suriye muhalefetini düzenli bir
orduya sahip kılmak.
Muhalefete yapılan silah yardımlarının tek bir
askeri yapının elinde olmasını sağlamak.
11
12. ARAP BİRLİĞİNİN ÇÖZÜM PLANI
Taraflar arasında derhal ateşkes ilan
edilmeli, Suriye ordusu kentlerden
çekilmelidir.
Tutuklular serbest bırakılmalıdır.
Anayasa düzenlemelerini kapsayan
siyasi reformlar yapılmalıdır.
Arap Birliği, çözüm planı sürecini
incelemek üzere Şam’da temsilci
bulundurmalıdır.
Esed rejimi ile muhalifler arasında
ulusal diyalog görüşmeleri
başlatılmalıdır.
12
13. ARAP BİRLİĞİ GİRİŞİMLERİNİN
SONUÇLARI
Esed iktidarı, Arap Birliği’nin çözüm girişimleri
sırasında önerilere müspet cevap vererek zaman
kazanmıştır.
Çözüm getirme arayışları krizin bölgesel düzeyden
küresel düzeye taşınmasına zemin hazırlamış, kriz
BM’ye intikal etmiştir.
13
14. ARAP BİRLİĞİNİN ÇÖZÜM PLANI
26 Mart 2013’de
Katar’ın başkenti
Doha’da
düzenlenen Arap
Birliği Zirvesinde
Suriye’nin koltuğu
muhaliflere
verilmiştir.
Suriye Geçici
Hükümeti, 27
Mart’ta ise Doha’da
ilk elçiliğini
açmıştır.
14
15. KRİZİN KÜRESEL ETKİLERİ
Annan Barış Planı
Herkesi kapsayacak bir siyasi süreç
için özel temsilciyle çalışmayı
taahhüt etmek
Saldırıları bırakıp, BM tarafından
gözetilecek ateşkesin derhal
sağlanması
İnsani yardımın ulaşabilmesi için
günde iki saat çatışmaların
durdurulması
Keyfi olarak tutuklanan ve gözaltına
alınanların serbest bırakılması
Gazetecilerin ülke içinde serbestçe
dolaşmalarının sağlanması
15
Barışçıl toplanma ve protesto hakkına
19. SURİYE HALKININ DOSTLARI TOPLANTILARI
Grubun amacı Esed’in iktidarı terk
etmesi için uluslararası kamuoyunu
harekete geçirmektir.
Yaklaşık 80 ülkeden oluşan grup
bugüne kadar dört kez toplanmıştır.
İstanbul’daki 2. toplantıda grup, Suriye
Ulusal Konseyi’ni Suriye’nin meşru
temsilcisi olarak tanımıştır.
Son toplantı Şubat 2013’te Roma’da
yapılmıştır.
20. ABD VE SURİYE KRİZİ
ABD’nin
kaygıları:
-Selefilerin iktidara gelme
ihtimali
-İsrail’in güvenliği
ABD,18 Ağustos 2011
tarihinde Esed’in istifa etmesi
gerektiğini beyan etmiştir.
-Suriye’nin bölünmesi
-Krize müdahalenin
insani ve mali kaybı
20
21. RUSYA’NIN SURİYE KRİZİNDEKİ TUTUMU
İkili siyasi,
ekonomik ve
askeri ilişkiler
Rusya, Esed rejimi
aleyhindeki Güvenlik
Konseyi karar tasarılarını
veto etmektedir.
Rusya’nın
Suriye’deki
askeri üssü
21
27. SURİYELİ MÜLTECİLER
Ürdün - 324 bin 543.
Lübnan - 329 bin
823.
Türkiye - 191 bin
993.
Irak - 105 bin 326.
Mısır - 20 bin 531.
Kuzey Afrika - 8 bin
262.
27
28. Türkiye-Suriye İlişkileri
Hatay Sorunu
Su Sorunu
PKK Terör Örgütüne destek
1998’de Öcalan’ın Suriye Dışına Çıkartılması
Aynı Yıl Adana Mutabakatı ve Güvenlik İşbirliği Ant.
2000’de Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in Suriye Ziyareti
28
29. Türkiye-Suriye İlişkileri
2004 Yılı Serbest Ticaret Antlaşması
2005 ve 2007’de Üst Düzey Ziyaretler
Türkiye’nin Suriye-İsrail; Suriye-Irak Arası Arabuluculuk Girişimleri.
İsrail’in 2006 Yılında Lübnan’ı İşgali ve 2009’da Gazze Saldırısı
2009’da Kilis ve Şamarin-Azez Ortak Askeri Tatbikatları
29
30. Türkiye-Suriye İlişkileri
Aynı Yıl Yüksek Düzeyli Stratejik işbirliği Konseyi Toplantıları Başlıyor
ve Vizeler Karşılıklı Olarak Kaldırılıyor
2010 Yılı İki Ülke Ticaret Hacmi 2.5 Milyar Dolar
Türkiye, Suriye, Lübnan ve Ürdün’ü Kapsayan Bir Serbest Bölge
Oluşturma Girişimleri
Suriye’nin ABD ve Batılı Ülkelerle İlişkilerinin Düzeltilmesi için
Girişimler
30
31. Türkiye-Suriye İlişkileri
2000’lerden İtibaren Suriye’ye Demokratik Hak ve Özgürlüklerin
Geliştirilmesi Telkinleri
Arap Baharı ile Birlikte Reform Çağrıları ve Ziyaretler
Esed Yönetiminin Halk Gösterilerine Şiddetle Müdahale Etmesi; Çok
Sayıda Sivil Göstericinin Öldürülmesi ve Yaralanması
Türkiye’nin Esed Yönetimi ile İlişkilerini Askıya Alması ve
Müteakiben Muhalif Unsurlarla Temasa Geçmesi
31
32. Türkiye-Suriye İlişkileri
Mayıs-Ağustos 2011’de Antalya’nın ve İstanbul’un Muhalif
Toplantılara Ev Sahipliği Yapması
Muhalifleri Birleştirmeye Yönelik Girişimler ve Özgür Suriye
Ordusu’nun Kurulmasına Destek
30 Kasım 2011 Türkiye’nin Suriye’ye Yönelik Yaptırımları
32
33. TÜRKİYE’NİN SURİYE’YE YÖNELİK YAPTIRIMLARI
30 KASIM 2011
Suriye’de halkıyla barışık bir yönetim kurulana kadar yüksek düzeyli stratejik
işbirliği konseyi mekanizmasının askıya alındığını,
Baas iktidarında halka karşı şiddete başvuran kişilerin Türkiye’ye seyahatlerinin
yasaklandığını ve Türkiye’deki mal varlıklarının dondurulacağını,
Esed rejiminin kuvvetli destekçisi konumundaki bazı işadamlarına da benzer
tedbirlerin getirileceğini,
Suriye ordusuna her türlü askeri malzemenin satış ve tedarikinin
durdurulacağını,
Suriye Merkez Bankası ile ilişkilerin durdurulacağını,
33
34. TÜRKİYE’NİN SURİYE’YE YÖNELİK YAPTIRIMLARI
30 KASIM 2011
Suriye hükümetinin Türkiye’deki finansal mal varlıklarının dondurulacağını,
Suriye hükümeti ile kredi ilişkilerinin durdurulacağını,
Suriye Ticaret Bankası ile işlemlerin durdurulacağını,
Suriye’deki altyapı projelerinin finansmanı için imzalanan Eximbank kredi
anlaşmasının askıya alındığını duyurmuştur.
Türkiye üzerinden Suriye’ye silah ve askeri malzeme transferinin önleneceğini,
34
35. Türkiye-Suriye İlişkileri
22 Haziran 2012 Tarihinde F-4 Uçağının Düşürülmesi
3 Ekim 2012 Tarihinde Akçakale’ye Düşen Top Mermisi- 5 Ölü
10 Yaralı
Meclis’in 1 Yıl Süreyle Yurt Dışına Asker Gönderme Tezkeresi
Suriye’nin PYD’ye ve PKK’ya Desteği
Türkiye’nin Suriye’ye Yönelik Olarak BM, Arap Birliği ve İslam
Konferansı Teşkilatı Nezdindeki Girişimleri
35
37. KRİZİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ
Türkiye, Suriye’deki krizin
Tunus, Mısır, Libya ve
Yemen'deki süreçlerden farklı
seyredebileceğini
öngörememiş
Türkiye, kısa sürede krizin
tarafı haline gelmiş ve krizi
tek başına yönetebileceğini
değerlendirmiştir
Ankara, Suriye’deki krizin
bölgesel ve küresel bir
anlaşmazlığa dönüşebileceğini
değerlendirememiştir.
37
38. 4 MUHTEMEL SENARYO
Suriye’de kurulabilecek bir geçiş hükümeti ile kriz aşılabilir.
Esed rejimi ağır silah sistemleriyle takviye edilecek Özgür Suriye
Ordusu veya uluslararası bir müdahale ile devrilebilir.
Kriz sürüncemede kalabilir ve Suriye parçalanma sürecine girebilir.
İç çatışmaların devam etmesine rağmen Baas rejimi mukavemetini
sürdürebilir ve konumunu muhafaza edebilir.
38
39. SONUÇ:
TÜRKİYE NASIL HAREKET ETMELİDİR?
Suriye’de sıcak çatışmaya girmemelidir.
Suriye’ye müdahale durumunda lojistik destek
ve insani yardımlar noktasında devreye
girmelidir.
Dikkat ve enerjisini Suriye’nin yeniden
yapılanma sürecine teksif etmelidir.
Batılı müttefikleri ve NATO ile birlikte hareket
etmelidir.
39
