4. 22/01/2014
1. Concentratie en verpaupering
In 1961 woonden er 461 Marokkanen in België. De
migratie kwam op gang vanaf de ondertekening van de
bilaterale overeenkomst tussen België en Marokko
inzake de tewerkstelling van Marokkaanse
arbeidskrachten op 17 februari 1963.
Op basis van de volkstelling van 2001 woonden er in
2006 bijna 126.000 personen van Marokkaanse afkomst
in Brussel (Deboosere & Willaert, 2006). Een recente
cijferoefening brengt het cijfer op ongeveer 190.000
(Hertogen, 2013). Dit is ongeveer de helft van het
aantal Marokkaanse Belgen.
Islam en radicalisme
p.4
6. 22/01/2014
1. Concentratie en verpaupering (3)
Onderwijs:
– Sterke sociale en etnisch-culturele segregatie.
– Sterke sociale en etnisch-culturele stratificatie: meer
dan 80% van de leerlingen van het BSO en TSO heeft
ouders die geboren zijn in het buitenland.
Werkloosheid:
– Schommelt al jaren rond de 20 % in Brussel.
– Bedraagt meer dan 30 % onder jongeren.
– Rond 50 % in wijken van de arme sikkel.
Islam en radicalisme
p.6
7. 22/01/2014
1. Concentratie en verpaupering (4)
Wijk in de arme sikkel
Weststation
Historisch Molenbeek
Anneessens
Kuregem
Havenwijk
Oud Laken Oost
Noordwijk
Brabantwijk
Koekelberg
Marollen
Laag-Vorst
Jongerenwerkloosheid
57 %
54 %
50 %
50 %
50 %
47 %
49 %
50 %
46 %
47 %
45 %
Bron: BISA (wijkmonitoring, 2009) (laatst beschikbare gegevens
Islam en radicalisme
p.7
9. 22/01/2014
2. Secularisering vs islamisering
Ongeveer 250.000 Brusselaars afkomstig uit land waar
de islam de dominante of staatsgodsdienst is.
Door een seculariseringsproces zijn er minder
moslims dan de vaak gehanteerde ‘99%-regel’ doet
vermoeden.
– In onderzoek van de KBS (2009) zegt in totaal 59% van de
respondenten zich (Marokkaanse) moslim te voelen.
– In een eigen beperkte vragenlijst zegt 53% van de
respondenten zich in de eerste plaats moslim te voelen.
– Exacte cijfers zijn er niet maar we schatten dat de helft tot
2/3 van Brusselaars met roots in een moslimland bewust
moslim zijn.
Islam en radicalisme
p.9
10. 22/01/2014
2. Secularisering vs islamisering (2)
Islamisering van bewuste en latente moslims wel reeël
(een enorme toename van sluiers, baarden en een
uitdijende halalbusiness alsook het netwerk van
religieuze instanties).
Brussel telt:
– 77 gebedshuizen,
– 86 islamitisch-culturele organisaties,
– 11 islamitisch-educatieve instanties en
– 18 boekhandels en uitgeverijen. (Dasetto, 2010)
Islam en radicalisme
p.10
11. 22/01/2014
2. Secularisering vs islamisering (3)
De twee belangrijkste vectoren van de
islamiseringdynamiek:
– (1) islamiseringspolitiek vanuit een aantal
moslimlanden,
– en (2) massale werkloosheid tengevolge van de
economische crisis van de jaren ‘80.
De twee hebben elkaar versterkt.
Islam en radicalisme
p.11
12. 22/01/2014
2. Secularisering vs islamisering (4)
Dynamiek 1: Islamiseringspolitiek
– Herkomstlanden zoals Marokko en Turkije (Diyanet)
hebben een ‘islambeleid’, ja, maar Saudi-Arabië en
andere Golfstaten hebben echter een
islamseringsbeleid.
– Saudi-Arabië is de belangrijkste verspreider van het
salafisme. Bekeringsijver behoort tot het DNA van het
koninkrijk.
Islam en radicalisme
p.12
13. 22/01/2014
2. Secularisering vs islamisering (5)
– Saudische islamiseringsbeleid gebeurd door drie
instanties:
• Het Ministerie van Islamitische Zaken (moskeeën,
scholen etc. financieren)
• Het Koning Fahd Complex (Korandruk…)
• De Moslim Wereld Liga (studiebeurzen, moskeeën,
bekeringen…)
– Saudi-Arabië heeft greep over het invloedrijke Islamitisch
Cultureel Centrum (ICC) dat lange tijd – periode voor
Moslimexecutieve - de officiële gesprekspartner was
van de Belgische autoriteiten. Dit wil zeggen dat het ICC
o.m. imams en leerkrachten kon aanstellen. Het ICC is
sinds 1982
p.13
Islam en radicalisme de zetel van de Moslim Wereld Liga in Europa.
14. 22/01/2014
2. Islamisering vs islamisering (6)
Daarnaast zijn er ook transnationele bewegingen
waaronder die hun bijdrage aan de islamisering hebben
geleverd:
• De Jamaat at-Tabligh (vrijwillige missionarissen)
• en de Moslimbroederschap (elite).
Islam en radicalisme
p.14
15. 22/01/2014
2. Secularisering vs islamisering (7)
Dynamiek 2: massale werkloosheid vanaf de jaren
tachtig
– Langdurige werkloosheid opende zeeën van tijd, wat
gepaard ging met onzekerheid, verveling, vervreemding,
incl. cultureel terugplooien op zichzelf als gevolg.
– Islamiseringsinitiatieven vulden het vacuüm op. De
goedbedoelde lessen Arabisch in de moskee waren
achteraf bekeken in de feiten verworden tot één
grootschalige islamitische indoctrinatiegolf.
Islam en radicalisme
p.15
17. 22/01/2014
3. Het oprukkende salafisme
Salafisme is vandaag de ultieme emanatie van
radicalisme.
Radicalisme = streven naar een andere orde.
Extremisme = streven naar een andere orde zonder
compromisbereid te zijn.
Islamisten (vnl. salafisten, Moslimbroeders en
messianistische sji’ieten) streven naar een dominantie
van de islam in het private en publieke leven. Het
salafisme is radicaal omdat het gericht is op de
onderwerping van het individuele en maatschappelijke
leven aan de goddelijke wil. (Staat dus haaks op ideeën
zoals volkssoevereiniteit of individuele zelfbeschikking.)
Islam en radicalisme
p.17
18. 22/01/2014
3. Het oprukkende salafisme (2)
Enkele centrale elementen binnen het salafisme:
– Salaf = de vrome voorgangers, de profeet Mohammed en de
twee generaties die daarop volgden. Salafisten wensen te
leven naar het ideaalbeeld van de profeet.
– Tawhid = Uniciteit van God. Onderwerping aan God en aan
God alleen. De wet van God (sharia) toepassen.
– Bid’a = innovatie, zijnde elke interpretatie van de koran.
Innovatie wordt door salafisten als scheldwoord gebruikt.
– Jihad = heilige oorlog (ook gebruikt als ‘streven naar’) om
een ‘echte moslimstaat’ te stichten (of een vreemde bezetter
te verdrijven).
Islam en radicalisme
p.18
19. 22/01/2014
3. Het oprukkende salafisme (3)
Toch is de ene salafist de andere niet. Salafisten zijn
radicalen maar niet allemaal extremistisch
(compromisloos), laat staan gewelddadig.
Salafisme kent grosso modo vier verschijningsvormen
– Traditionele salafisme: mainstreamsalafisme dat soberheid,
orthodoxie en orthopraxie voorstaat. Weinig politiek,
islamisering van onderuit. De overgrote meerderheid van de
salafisten: radicaal, maar vaak niet extremistisch,
– Militant salafisme: politiek, activistisch, aanklampend
salafisme. Vaak zijn ze intimiderend. Islamisering van onderèn bovenuit. Een minderheid onder de salafisten. Ze zijn
radicaal èn extremistisch.
Islam en radicalisme
p.19
20. 22/01/2014
3. Het oprukkende salafisme (4)
(Vervolg)
– Jihadistisch salafisme: gewelddadig salafisme dat een
heilige oorlog beoogt om een ‘echte moslimstaat’ te stichten.
Radicaal, extremistisch en gewelddadig. Een minderheid
onder de militante salafisten.
– Staatssalafisme: officieel salafisme zoals uitgedragen door
Saudi-Arabië (‘Wahabisme’)
Het salafistisch continuüm is reeël: beweging tussen
traditioneel, militant en gewelddadig salafisme.
– Let wel: de laatste jaren slagen een aantal jihadistische
salafisten erin om onder de radar te blijven van veiligheids- en
inlichtingendiensten omdat ze niet gesocialiseerd zijn in het
klassieke salafistische milieu. Radicaliseren op erg korte tijd.
Islam en radicalisme
p.20
21. 22/01/2014
3. Het oprukkende salafisme (4)
Hoeveel salafisten zijn er? Geen officiële cijfers. Mijn
persoonlijke ruwe inschatting waarmee ik de grootteorde wil duiden:
– Enkele honderen potentiële jihadisten in België
(waarvan een belangrijk deel ‘geactiveerd’ door de
Syriëcrisis)
– Een tienvoud hiervan aan militante salafisten
– Weerom een tienvoud hiervan aan traditionele
salafisten.
Islam en radicalisme
p.21
23. 22/01/2014
4. Luidsprekers van het salafisme
Luidsprekers van het salafisme: schoteltelevisie,
internet, moskeeën, boekhandels, predikers en hun
vzw’s.
Schoteltelevisie (vanaf eind jaren negentig vooral
‘Iqra’, vandaag tientallen religieuze zenders met
non stop salafi-gepreek)
Internet:
– Heel wat islamitische websites gelieerd met Brussel
zijn van salafistische strekking: centreislamique.be,
fatawas.be, cenre-al-forqane.be, daralhadieth.be,
iqra.be, hadith.be.
Islam en radicalisme
p.23
24. 22/01/2014
4. Luidsprekers van het salafisme (2)
(vervolg)
– Advertentie- en forasites (islamic-events.be,
conference-islam.be...)
– Chatrooms (Paltalk…)
– Sociale media (Facebook, Twitter...)
– Videokanalen (YouTube, Dailymotion, Liveleak...)
Boekhandels
Verenigingen en hun predikers
Moskeeën: bijna de helft van de Marokkaanse
moskeeën kent salafistische tendenzen (wat niet
gelijk staat aan salafistisch zijn)
p.24
25. 22/01/2014
4. Luidsprekers van het salafisme (3)
Marokkaanse moskeeën met salafistische tendenzen
(april 2013)
Islam en radicalisme
p.25
27. 22/01/2014
5. Aanbevelingen en suggesties
Het is klokslag twaalf! (De tijd van een brochure hier een
een radicaliseringsambtenaar daar is voorbij)
Reguleer de buitenlandse financiering.
Meldingsplicht voor moskeeën en verplichte erkenning
(vervanging EMB door administratief comité).
Nood aan (facilitering) tegendiscours.
Grenzen vrijheid van meningsuiting bewaken
(haatspraak en oproepen tot geweld).
Interlevensbeschouwelijk vak in het onderwijs?
Overleg met Marokko.
p.27
28. 22/01/2014
5. Aanbevelingen en suggesties (2)
Activeer de werkloze jeugd.
Verlaag de drempels van en naar de reguliere
(jeugd)hulpverlening.
Neem de toename van het risico op een aanslag
serieus.
Hou de ontwikkelingen van de Arabische Lente in het
oog.
Islam en radicalisme
p.28
